Behandeling van polyneuropathie bij TTR amyloïdose. Dr. Alexander F.J.E. Vrancken, neuroloog

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Behandeling van polyneuropathie bij TTR amyloïdose. Dr. Alexander F.J.E. Vrancken, neuroloog"

Transcriptie

1 Behandeling van polyneuropathie bij TTR amyloïdose Dr. Alexander F.J.E. Vrancken, neuroloog

2 TTR amyloïddepositie in zenuwstelsel Zenuwen polyneuropathie autonome neuropathie Hersenen (zeer weinig voorkomend)

3 Amyloiddepositie in zenuwen

4 ATTR: polyneuropathie progressief pijn spierkracht gevoel temperatuur aanraking evenwicht

5 ATTR: polyneuropathie mobiliteit: gebruik van loophulpmiddelen Exp Opin Pharmacother 2016;17(6):

6 ATTR: autonome neuropathie progressief 2-5 jaar na begin ziekte bloeddrukdalingen mictieproblemen, impotentie obs pa e/diarree, maaglediging droge ogen/mond, zweetproduc e hartritmestoornissen

7 geen genezing symptoombestrijding amyloiddepositiebestrijding remmen progressie voorkomen/uitstellen symptomen (carriers) niet-medicamenteus: fysio, ergo, revalidatie

8 Curr Opin Neurol 2016 Feb; 29(Suppl 1): S14 S26

9 Symptoombestrijding neuropathische pijn amitriptyline, duloxetine gabapentine, pregabaline tramadol, oxycodon pijnteam

10 Symptoombestrijding autonome klachten lage bloeddruk: zout, steunkousen, midodrine, fludrocortison misselijkheid: domperidon, metoclopramide, erytromycine diarree: loperamide obstipatie: laxeermiddelen urine(in)continentie: diverse middelen, catheter impotentie: diverse middelen (oraal, via plasbuis, injectie) droge ogen/mond: kunsttranen/-speeksel

11 Bestrijding amyloid - Tolcapon Curr Treat Options Neurol 2016;18(12):53

12 Bestrijding amyloid Exp Opin Pharmacother 2016;17(6):

13 Exp Opin Pharmacother 2016;17(6):

14 Levertransplantatie Amyloid 2016;23(1):39-45

15 Amyloiddepositiebestrijding Exp Opin Pharmacother 2016;17(6):

16 Neurology 2012;79: Exp Opin Pharmacother 2016;17(6):

17 Tafamidis minder achteruitgang spierkracht benen ATTR polyneuropathie stadium 1 Neurology 2012;79:785-92

18 Tafamidis: effect op lange termijn J Neurol 2013;260:

19 Tafamidis: effect op lange termijn Amyloid 2016;23(3):178-83

20 Diflunisal JAMA 2013;310(24):

21 Diflunisal ATTR polyneuropathie elk stadium effect cardiomyopathie ondanks bijwerkingen effect lange termijn (> 3-4 jaar) Amyloid 2015;22(2):

22 Gentherapie sirna antisense oligonucleotiden (ASO) Human Molecular Genetics 2016; 25(R1):R18-26

23 Gentherapie: patisiran sirna fase 1/2 studies Orphanet J Rare Dis 2015;10:109

24 Gentherapie patisiran sirna lopende fase 2 studie (open label)* IONIS-TTR Rx (ISIS ) ASO, fase 1 studie** fase 1 studie: 80-96% afname TTR in plasma gezonden effect ziekteprogressie? *Website Alnylam Pharmaceuticals 2016; **Amyloid 2016;23(3):148-57

25 Doxycycline + tauroursodeoxycholzuur/tudca antibioticum + middel tegen galstenen fase 2 studie, 9 pt 6 maanden, 6 pt 12 maanden, NIS-LL/Kumamoto: 4 pt =, 1 pt beter, 1 pt slechter SF-36 QoL Mentaal Fysiek Amyloid 2012;19(5):34-36

26 Tolcapon/SOM0266 (ziekte v Parkinson) 3 gezond, 3 pat Val30Met effect op ziekteprogressie? Nature Communications 2016;7:10787

27 6 gezond, 15 asymptomatische carriers/patiënten duidelijke robuuste stabilisatie TTR in bloed effect op ziekteprogressie?

28 Tot slot hoe vroeger hoe beter, 3 pijlers symptomatisch anti-amyloiddepositie revalidatie asymptomatische carriers: wanneer starten? Vragen?

Ontwikkelingen in de behandeling van ATTR amyloïdose

Ontwikkelingen in de behandeling van ATTR amyloïdose Ontwikkelingen in de behandeling van ATTR amyloïdose Amyloïdose informatiedag Hans Nienhuis Inhoud Amyloïd en amyloïdose ATTR amyloïdose Ontstaanswijze Erfelijke versus ouderdoms vorm Behandelopties: Huidige

Nadere informatie

Ontwikkelingen in de behandeling van ATTRamyloïdose

Ontwikkelingen in de behandeling van ATTRamyloïdose Ontwikkelingen in de behandeling van ATTRamyloïdose Informatiedag 2019 Hans Nienhuis Expertisecentrum Amyloïdose Amyloïd ATTR-amyloïdose Inhoud Ontstaanswijze Erfelijke versus verworven (wild type) vorm

Nadere informatie

Erfelijke ATTR-amyloïdose Een erfelijke aandoening nader bekeken

Erfelijke ATTR-amyloïdose Een erfelijke aandoening nader bekeken Een erfelijke aandoening nader bekeken Voorlichtingsbrochure Wat is erfelijke ATTR-amyloïdose? wordt veroorzaakt door een verandering in een gen (mutatie) die de werking van een eiwit in het bloed verandert.

Nadere informatie

ATTR amyloïdose mogelijke behandeling

ATTR amyloïdose mogelijke behandeling ATTR amyloïdose mogelijke behandeling Patiëntendag 9 januari 2016, Utrecht Bouke Hazenberg, UMCG Onderwerpen Amyloïd en amyloïdose Onderverdeling in verschillende typen Orgaanbetrokkenheid en vooruitzichten

Nadere informatie

De stamboom van uw familie

De stamboom van uw familie De stamboom van uw familie Stamboom Breng de geschiedenis van erfelijke ATTR-amyloïdose in uw familie in kaart : de ziektegeschiedenis van uw familie in kaart brengen is belangrijk Met dit werkblad kunt

Nadere informatie

Zenuwpijn behandelen met medicijnen

Zenuwpijn behandelen met medicijnen Zenuwpijn behandelen met medicijnen Anesthesie alle aandacht Zenuwpijn behandelen met medicijnen Deze folder geeft uitleg over de behandeling van zenuwpijn met medicijnen. Deze medicijnen zijn meestal

Nadere informatie

Medicijnen bij de ziekte van Parkinson

Medicijnen bij de ziekte van Parkinson Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor patiënten Medicijnen bij de ziekte van Parkinson z Medicijnen bij de ziekte van Parkinson 1 Als u de ziekte van Parkinson hebt, komt er

Nadere informatie

Zenuwpijn behandelen met medicijnen

Zenuwpijn behandelen met medicijnen Zenuwpijn behandelen met medicijnen Deze folder geeft uitleg over de behandeling van zenuwpijn met medicijnen. Deze medicijnen zijn meestal geen gewone pijnstillers, maar komen uit de groep van de anti-epileptica

Nadere informatie

DIABETISCHE NEUROPATHIE DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING

DIABETISCHE NEUROPATHIE DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING DIABETISCHE NEUROPATHIE DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING JMJ KRUL NEUROLOOG TERGOOIZIEKENHUIZEN BLARICUM Cijfers over diabetes (1) Er zijn ongeveer 740.000 mensen met diabetes in Nederland; 250.000 mensen

Nadere informatie

Restverschijnselen en revalidatie bij het Guillain-Barré syndroom en CIDP. Prof Pieter A. van Doorn Afdeling Neurologie Erasmus MC Rotterdam

Restverschijnselen en revalidatie bij het Guillain-Barré syndroom en CIDP. Prof Pieter A. van Doorn Afdeling Neurologie Erasmus MC Rotterdam Restverschijnselen en revalidatie bij het Guillain-Barré syndroom en CIDP Prof Pieter A. van Doorn Afdeling Neurologie Erasmus MC Rotterdam Guillain-Barré syndroom (GBS) en CIDP Zijn aandoeningen van het

Nadere informatie

geen Openbaarmaking Omvallen of flauwvallen? Bloeddruk nodig voor perfusie Hersenen 20% van alle stroom Telefonische controle vrouw MSA-patiënt

geen Openbaarmaking Omvallen of flauwvallen? Bloeddruk nodig voor perfusie Hersenen 20% van alle stroom Telefonische controle vrouw MSA-patiënt Omvallen of flauwvallen? Openbaarmaking Mogelijke belangenverstrengeling: Orthostatische hypotensie bij de ziekte van Parkinson en MSA prof dr J.G. van Dijk, neuroloog Leids Universitair Medisch Centrum

Nadere informatie

Disease morbidities 1; Polyneuropathy, Bing Neel, Amyloid

Disease morbidities 1; Polyneuropathy, Bing Neel, Amyloid International Waldentrom s Patient Meeting 9 oct 2016, Amsterdam Disease morbidities 1; Polyneuropathy, Bing Neel, Amyloid Monique Minnema, internist-hematoloog Morbus Waldenström Kankercellen : Waldenström

Nadere informatie

PALLIATIEVE (CHEMO)THERAPIE JA OF NEE?

PALLIATIEVE (CHEMO)THERAPIE JA OF NEE? PALLIATIEVE (CHEMO)THERAPIE JA OF NEE? Astrid Demandt Internist-hematoloog OMC 10 November 2011 CHEMOTHERAPIE/ TARGETED THERAPY Curatief (Neo)-adjuvant Palliatief: geen locale therapie mogelijk of gemetastaseerde

Nadere informatie

huisartsennascholing 10 sept 2013

huisartsennascholing 10 sept 2013 huisartsennascholing 10 sept 2013 -polyneuropathie -restless legs syndrome Joost van Oostrom Afdeling Neurologie Rijnstate Programma (2x) WAAROM moeten we hier iets over weten WAT moeten we hierover weten

Nadere informatie

MS: Revalidatie in de vroege fase. H.G.A. Hacking, revalidatiearts.

MS: Revalidatie in de vroege fase. H.G.A. Hacking, revalidatiearts. MS: Revalidatie in de vroege fase H.G.A. Hacking, revalidatiearts. Wat valt er te revalideren in de vroege fase? Aan bod komen: 1. Wat is revalidatie? 2. Hoe ga ik om met deze chronische aandoening (coping)?

Nadere informatie

Richtlijnen pijn. Modulaire herziening Richtlijn Diagnostiek en behandeling van pijn bij patiënten met kanker (Ned. Ver. Anesthesiologie) Gradering

Richtlijnen pijn. Modulaire herziening Richtlijn Diagnostiek en behandeling van pijn bij patiënten met kanker (Ned. Ver. Anesthesiologie) Gradering Modulaire herziening Richtlijn Diagnostiek en behandeling van pijn bij patiënten met kanker (Ned. Ver. Anesthesiologie) Alexander de Graeff Internist-oncoloog, UMC Utrecht Hospice-arts. Academisch Hospice

Nadere informatie

Pijnmedicatie. dr. Bart G.J. Dekkers, AIOS ziekenhuisfarmacie

Pijnmedicatie. dr. Bart G.J. Dekkers, AIOS ziekenhuisfarmacie Pijnmedicatie dr. Bart G.J. Dekkers, AIOS ziekenhuisfarmacie (b.g.j.dekkers@umcg.nl) Soorten pijn Nociceptieve pijn (wondpijn) Pijn waarschuwt dat er iets mis is in het lichaam (bijv. verzwikte enkel)

Nadere informatie

20-04- 15. Pa#ënten met POTS in 2014-2015. Jonge vrouw, 23 jaar. Defini#e POTS/PoTS. Waarom hebben wij niet allemaal POTS?

20-04- 15. Pa#ënten met POTS in 2014-2015. Jonge vrouw, 23 jaar. Defini#e POTS/PoTS. Waarom hebben wij niet allemaal POTS? Pa#ënten met POTS in 2014-2015 Prof. dr. Niels Riksen, Internist A. 0 B. 1 C. 1-5 D. 5-10 E. >10 Jonge vrouw, 23 jaar Al twee jaar erg moe, komt de deur niet meer uit, vaak licht in het hoofd, concentrahestoornissen,

Nadere informatie

Behandeling van zenuwpijn met medicijnen Antidepressiva en anti-epileptica.

Behandeling van zenuwpijn met medicijnen Antidepressiva en anti-epileptica. Behandeling van zenuwpijn met medicijnen Antidepressiva en anti-epileptica www.nwz.nl Inhoud Wat is zenuwpijn? 3 Behandeling met medicijnen 4 Behandeling met antidepressiva 4 Behandeling met anti-epileptica

Nadere informatie

Neuropatische Pijn WOV SYMPOSIUM 3 OKTOBER 2014

Neuropatische Pijn WOV SYMPOSIUM 3 OKTOBER 2014 Neuropatische Pijn WOV SYMPOSIUM 3 OKTOBER 2014 Wat is neuropathische pijn? Wat is neuropathische pijn? Neuropathische pijn = pijn die veroorzaakt wordt door een primaire laesie of disfunctie van het perifere

Nadere informatie

Behandeling van zenuwpijn met medicijnen Antidepressiva en anti-epileptica.

Behandeling van zenuwpijn met medicijnen Antidepressiva en anti-epileptica. Behandeling van zenuwpijn met medicijnen Antidepressiva en anti-epileptica www.nwz.nl Inhoud Wat is zenuwpijn? 3 Behandeling met medicijnen 3 Behandeling met antidepressiva 4 Behandeling met anti-epileptica

Nadere informatie

Symptomen bij hartfalen 24 november M. Aertsen Verpleegkundig specialist hartfalen Diakonessenhuis Utrecht/Zeist

Symptomen bij hartfalen 24 november M. Aertsen Verpleegkundig specialist hartfalen Diakonessenhuis Utrecht/Zeist Symptomen bij hartfalen 24 november 2017 M. Aertsen Verpleegkundig specialist hartfalen Diakonessenhuis Utrecht/Zeist Hartfalen Hartfalen is een complex van klachten en verschijnselen bij een structurele

Nadere informatie

Patiëntenbrochure. Internet: www.apotheekzorg.nl Telefoon: 0800-766 74 636 (0800-POMPINFO) E-mail: apogo@apotheekzorg.nl.

Patiëntenbrochure. Internet: www.apotheekzorg.nl Telefoon: 0800-766 74 636 (0800-POMPINFO) E-mail: apogo@apotheekzorg.nl. Patiëntenbrochure Internet: www.apotheekzorg.nl Telefoon: 0800-766 74 636 (0800-POMPINFO) E-mail: apogo@apotheekzorg.nl Versie: Datum: APO112502 25 februari 2011 Aan deze brochure kunnen geen rechten worden

Nadere informatie

lage bloeddruk bij staan

lage bloeddruk bij staan lage bloeddruk bij staan 1. Orthostatisch: 2. Hypo: 3. Tensie: 1. Wat bij rechtstaan optreedt 2. Laag/ te weinig 3. bloeddruk 1. overeindkomen 2. Verplaatsing van bloed door de zwaartekracht naar de buik

Nadere informatie

v27; FK Neuropathische pijn Pagina 1 van 9

v27; FK Neuropathische pijn Pagina 1 van 9 2016065607 v27; FK Neuropathische pijn Pagina 1 van 9 5 Consultatiedocument Farmacotherapeutisch Kompas voor registratiehouders Graag reactie voor 30 april 2017 van de registratiehouders die volgens de

Nadere informatie

Carla van Soest. Verpleegkundig Specialist Chronisch Pijn

Carla van Soest. Verpleegkundig Specialist Chronisch Pijn Carla van Soest Verpleegkundig Specialist Chronisch Pijn Definitie Pijn Pijn is wat de patiënt zegt dat het is en treedt op wanneer de patiënt zegt dat het optreedt. (McCaffery 1989) Pijn en behandeling

Nadere informatie

onderdeel van MCA Gemini Groep Behandeling van zenuwpijn met medicijnen

onderdeel van MCA Gemini Groep Behandeling van zenuwpijn met medicijnen onderdeel van MCA Gemini Groep Behandeling van zenuwpijn met medicijnen Antidepressiva en anti-epileptica Inhoud Wat is zenuwpijn? 3 Behandeling met medicijnen 3 Behandeling met antidepressiva 4 Behandeling

Nadere informatie

Verpleegkundige aandachtspunten bij een parkinsonpatiënt. Delaere Griet

Verpleegkundige aandachtspunten bij een parkinsonpatiënt. Delaere Griet Verpleegkundige aandachtspunten bij een parkinsonpatiënt Delaere Griet Verpleegkundige aandachtspunten inhoud: 1. Medicatie 2. Mobiliteit 3. Voeding 4. Uitscheiding 5. Slaappatroon 6. Psychische en cognitieve

Nadere informatie

Dunne vezelneuropathie C. Faber, afdeling neurologie, MUMC.

Dunne vezelneuropathie C. Faber, afdeling neurologie, MUMC. Dunne vezelneuropathie C. Faber, afdeling neurologie, MUMC. Dunne vezelneuropathie betreft een subtype perifere neuropathie waarbij de dun- gemyeliniseerde Aδ- en ongemyeliniseerde C- vezels zijn aangedaan.

Nadere informatie

Casusschetsen. Casusschets 1

Casusschetsen. Casusschets 1 Interline Pijnbehandeling Casusschetsen 29 mei 2001 Casusschets 1 Vrouw, 50 jaar Patiente is bekend met een gemetastaseerd mammaca met botmetastasen thoracale en lumbale werverkolom. Tot nu toe is de pijn

Nadere informatie

Multiple sclerose en Kwaliteit van Leven

Multiple sclerose en Kwaliteit van Leven Multiple sclerose en Kwaliteit van Leven Dokter op Dinsdaglezing 24 september 2013 Dr. Brigit de Jong, neuroloog Jeroen Bosch Ziekenhuis en UMC St Radboud Programma + MS + Verschijnselen van MS + Medicamenteuze

Nadere informatie

COMPLICATIES Lange termijn complicaties Complicaties van de ogen (retinopathie) Complicaties van de nieren (nefropathie)

COMPLICATIES Lange termijn complicaties Complicaties van de ogen (retinopathie) Complicaties van de nieren (nefropathie) COMPLICATIES Lange termijn complicaties Wanneer u al een lange tijd diabetes heeft, kunnen er complicaties optreden. Deze treden zeker niet bij alle mensen met diabetes in dezelfde mate op. Waarom deze

Nadere informatie

Ontwikkelingen in de behandeling van AL amyloïdose. Monique Minnema, internist-hematoloog UMC Utrecht Patiëntendag 9 maart 2019

Ontwikkelingen in de behandeling van AL amyloïdose. Monique Minnema, internist-hematoloog UMC Utrecht Patiëntendag 9 maart 2019 Ontwikkelingen in de behandeling van AL amyloïdose Monique Minnema, internist-hematoloog UMC Utrecht Patiëntendag 9 maart 2019 Inhoud Algemene inleiding AL amyloïdose Behandeling en symptoombestrijding

Nadere informatie

Diabetische neuropathie

Diabetische neuropathie Diabetische neuropathie Dr. Thomas Rädisch, neuroloog Diabetische neuropathie Ongeveer 60-70% van diabetes patiënten hebben een matige tot ernstige vorm van neuropathie, bijvoorbeeld: - gevoelsstoornissen

Nadere informatie

Eldepryl Part IB2: Patiëntenbijsluiter

Eldepryl Part IB2: Patiëntenbijsluiter tabletten page 1 of 6 Uw arts heeft u Eldepryl tabletten voorgeschreven. Dit is een middel dat gebruikt wordt bij de ziekte van Parkinson. In deze bijsluitertekst vindt u informatie over het gebruik van

Nadere informatie

Behandelopties voor incontinentie na een prostaatkankeroperatie. K.C. van Dalen, uroloog 6 oktober 2015

Behandelopties voor incontinentie na een prostaatkankeroperatie. K.C. van Dalen, uroloog 6 oktober 2015 Behandelopties voor incontinentie na een prostaatkankeroperatie K.C. van Dalen, uroloog 6 oktober 2015 Incontinentie = ongewenst urineverlies Soorten incontinentie Stressincontinentie (SUI) Urineverlies

Nadere informatie

Jasper Kal Anesthesioloog-pijnspecialist Pijncentrum OLVG

Jasper Kal Anesthesioloog-pijnspecialist Pijncentrum OLVG Jasper Kal Anesthesioloog-pijnspecialist Pijncentrum OLVG Pijncentrum OLVG AIOS Huisartsgeneeskunde Kengetallen pijncentrum OLVG Oost 1300 eerste polikliniek bezoeken 4000 herhaalbezoeken 100 intercollegiale

Nadere informatie

Uw brief van Uw kenmerk Datum 10 februari 2012 Farma-3103948 29 maart 2012

Uw brief van Uw kenmerk Datum 10 februari 2012 Farma-3103948 29 maart 2012 Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ s Gravenhage Uw brief van Uw kenmerk Datum 10 februari 2012 Farma-3103948 29 maart 2012 Ons kenmerk Behandeld door Doorkiesnummer

Nadere informatie

Toedienlijst APOLLO ALN-TTR (extended) studie: Patisiran

Toedienlijst APOLLO ALN-TTR (extended) studie: Patisiran Toedienlijst APOLLO ALN-TTR02-006 (extended) studie: Patisiran 12NAT02101 Specialisme : IREP Cyclusduur : 3 weken Totaal : 5 jaar Afspraakcode : APOLLO 4,5 uur. Inplannen op di, woe of do, liefst uiterlijk

Nadere informatie

Ziekte van Parkinson. 'shaking palsy' ofwel 'schudverlamming

Ziekte van Parkinson. 'shaking palsy' ofwel 'schudverlamming Ziekte van Parkinson 'shaking palsy' ofwel 'schudverlamming Aantal patienten Naar schatting zijn er op dit moment tussen de 40.000 en 45.000 mensen in Nederland die aan de ziekte van Parkinson lijden.

Nadere informatie

NON MOTORE KLACHTEN EN VERSCHIJNSELEN BIJ PARKINSON. Jean-Michel Krul, neuroloog

NON MOTORE KLACHTEN EN VERSCHIJNSELEN BIJ PARKINSON. Jean-Michel Krul, neuroloog NON MOTORE KLACHTEN EN VERSCHIJNSELEN BIJ PARKINSON Jean-Michel Krul, neuroloog WAAR GAAN WE OVER SPREKEN?.De premotore fase van de ziekte van Parkinson.De motore klachten en verschijnselen.de non

Nadere informatie

Programma. Doorbraakpijn Vera Middel, apotheker. Casuïstiek Onno van der Velde, huisarts

Programma. Doorbraakpijn Vera Middel, apotheker. Casuïstiek Onno van der Velde, huisarts Programma Prevalentie pijn in de palliatieve fase Stappenplan medicamenteuze behandeling Samenwerkingsafspraak meten en registreren van pijn Marlie Spijkers, kaderarts palliatieve zorg specialist ouderengeneeskunde

Nadere informatie

Infuus met Ketamine Behandeling van neuropathische pijn.

Infuus met Ketamine Behandeling van neuropathische pijn. Infuus met Ketamine Behandeling van neuropathische pijn www.nwz.nl Inhoud Wat is een infuus met Ketamine? 3 Voorbereiding op de behandeling 4 De behandeling 5 Na de behandeling 7 Uw vragen 8 Notities 9

Nadere informatie

Het gebruik van morfine en veel voorkomende vragen

Het gebruik van morfine en veel voorkomende vragen Het gebruik van morfine en veel voorkomende vragen Albert Schweitzer ziekenhuis januari 2015 pavo 0437 Inleiding Uw arts heeft u morfineachtige pijnstillers (zie tabel) voorgeschreven tegen de pijn. Deze

Nadere informatie

Ik krijg er buikpijn van

Ik krijg er buikpijn van Ik krijg er buikpijn van Anterior cutaneous nerve entrapment syndrome Duodagen 2018 Niels Heins & Annemarie Boer Jelmer Bergsma & Steven Buijk Vrouw 31 jaar VG/ sectio Pijn ROB, Stekend, hevig & kortdurend.

Nadere informatie

Prof. dr. Niels Riksen, Internist

Prof. dr. Niels Riksen, Internist Prof. dr. Niels Riksen, Internist Patiënten met POTS in 2014-2015 A. 0 B. 1 C. 1-5 D. 5-10 E. >10 Jonge vrouw, 23 jaar Al twee jaar erg moe, komt de deur niet meer uit, vaak licht in het hoofd, concentratiestoornissen,

Nadere informatie

Colofon. Editors: Bouke Hazenberg, Johan Bijzet, UMCG Cover design: Douwe Buiter, UMCG

Colofon. Editors: Bouke Hazenberg, Johan Bijzet, UMCG Cover design: Douwe Buiter, UMCG Colofon Editors: Bouke Hazenberg, Johan Bijzet, UMCG Cover design: Douwe Buiter, UMCG 2 Titel: Leven met Amyloïd Datum: 10 mei 2012 Locatie: UMCG te Groningen Programma 13.30-14.00 Inschrijving met koffie/thee

Nadere informatie

AL amyloïdose oorzaak, behandeling en nieuwe ontwikkelingen

AL amyloïdose oorzaak, behandeling en nieuwe ontwikkelingen AL amyloïdose oorzaak, behandeling en nieuwe ontwikkelingen Monique Minnema, internist-hematoloog Patientendag 9 jan 2016 AL (en AH) amyloidose AL = Amyloid Light chain AH = Amyloid Heay chain + serum

Nadere informatie

Bloeddrukdalingen bij de ziekte van Parkinson en Parkinsonismen

Bloeddrukdalingen bij de ziekte van Parkinson en Parkinsonismen Bloeddrukdalingen bij de ziekte van Parkinson en Parkinsonismen 2 Inleiding Bij de ziekte van Parkinson en Parkinsonismen komen soms plotselinge bloeddrukdalingen voor. Deze bloeddrukdalingen kunnen uw

Nadere informatie

Complex regionaal pijnsyndroom CRPS

Complex regionaal pijnsyndroom CRPS Complex regionaal pijnsyndroom CRPS Inleiding Uw behandelend arts heeft bij u een Complex Regionaal Pijnsyndroom (ook wel Post-traumatische Dystrofie of Sympathische Reflex Dystrofie genoemd) geconstateerd.

Nadere informatie

Behandeling van pijn bij patiënten met kanker

Behandeling van pijn bij patiënten met kanker Behandeling van pijn bij patiënten met kanker anesthesioloog Dr. T. C. Besse, Prevalentie van pijn bij patienten met kanker Na curatieve behandeling 33% Tijdens behandeling 59% Bij vergevorderde ziekte

Nadere informatie

PIJN in de palliatieve fase

PIJN in de palliatieve fase PIJN in de palliatieve fase Themabijeenkomst Netwerk Palliatieve Zorg Eemland 9 april 2013 Palliatie Team Midden Nederland Anne Mieke Karsch, anesthesioloog-pijnspecialist UMC Utrecht Laetitia Schillemans,

Nadere informatie

chronische pijn en de pijnpolikliniek Dr. D.H.Vrinten Anesthesioloog-pijnbehandelaar

chronische pijn en de pijnpolikliniek Dr. D.H.Vrinten Anesthesioloog-pijnbehandelaar chronische pijn en de pijnpolikliniek Dr. D.H.Vrinten Anesthesioloog-pijnbehandelaar De pijnpolikliniek Indeling van pijn; acuut of chronisch Acute pijn ontstaat plotseling is (meestal) goed te behandelen;

Nadere informatie

4e Post EAUN Meeting. Vermoeidheid en pijn, Natascha Schrama, MANP-verpleegkundig specialist oncologie

4e Post EAUN Meeting. Vermoeidheid en pijn, Natascha Schrama, MANP-verpleegkundig specialist oncologie 4e Post EAUN Meeting Vermoeidheid en pijn, Natascha Schrama, MANP-verpleegkundig specialist oncologie. Even voorstellen Natascha Schrama MANP- Verpleegkundig specialist oncologie Elkerliek ziekenhuis Helmond

Nadere informatie

Zorginnovatie voor pijnlijke diabetische polyneuropathie. Margot Geerts Verpleegkundig Specialist

Zorginnovatie voor pijnlijke diabetische polyneuropathie. Margot Geerts Verpleegkundig Specialist Zorginnovatie voor pijnlijke diabetische polyneuropathie Margot Geerts Verpleegkundig Specialist Diabetische polyneuropathie 1. Distale symmetrische polyneuropathie Uitval van een combinatie van sensore,

Nadere informatie

Hoe lang en hoe vaak op een dag krijgt u de antibiotica?

Hoe lang en hoe vaak op een dag krijgt u de antibiotica? Antibiotica Antibiotica Antibiotica zijn medicijnen die worden gebruikt bij infecties die worden veroorzaakt door bacteriën. Deze infecties ontstaan doordat bacteriën het lichaam binnendringen en zich

Nadere informatie

Daling van de bloeddruk na opstaan. Orthostatische hypotensie

Daling van de bloeddruk na opstaan. Orthostatische hypotensie Daling van de bloeddruk na opstaan Orthostatische hypotensie 2 Uw behandelend arts heeft u verteld dat u daling van de bloeddruk (orthostatische hypotensie) heeft. Orthostatische hypotensie betekent letterlijk

Nadere informatie

Pijn en pijnbehandeling

Pijn en pijnbehandeling Pijn en pijnbehandeling Inhoudsopgave 1 Inleiding... 1 2 Het pijnteam... 1 3 Pijn beschrijven... 1 4 Wisseling in pijn... 2 5 Pijnregistratie... 2 6 Pijnbestrijding... 2 7 Pijnstillers... 3 8 Algemene

Nadere informatie

Patiëntenbrochure ApoGo pomp

Patiëntenbrochure ApoGo pomp Patiëntenbrochure ApoGo pomp Inleiding Dit patiëntenboekje is bedoeld voor mensen met de ziekte van Parkinson die behandeld worden met de Apo-Go pomp. Dit boekje ondersteunt u bij het juiste gebruik van

Nadere informatie

H Plotselinge Bloeddrukdaling (Orthostatische hypotensie)

H Plotselinge Bloeddrukdaling (Orthostatische hypotensie) H.40053.1117 Plotselinge Bloeddrukdaling (Orthostatische hypotensie) Inleiding De arts heeft vastgesteld dat u last hebt van orthostatische hypotensie (orthostase). In deze folder leest u meer over deze

Nadere informatie

2.1: Hoe kunnen wij, als mensen, andere mensen helpen om deze ziekte te laten verdwijnen uit de wereld? Al dan niet een deel.

2.1: Hoe kunnen wij, als mensen, andere mensen helpen om deze ziekte te laten verdwijnen uit de wereld? Al dan niet een deel. Werkstuk door een scholier 1417 woorden 10 april 2001 4,8 34 keer beoordeeld Vak Biologie 1.Verhelder onduidelijke begrippen en termen. Geen onduidelijke begrippen. 2.Wat is nu precies het probleem? 2.1:

Nadere informatie

Fibromyalgie. De abnormale pijnverwerking beïnvloedt ook de slaap, de stemming en de energie, de zin om dingen te doen. % van de bevolking

Fibromyalgie. De abnormale pijnverwerking beïnvloedt ook de slaap, de stemming en de energie, de zin om dingen te doen. % van de bevolking Fibromyalgie Fibromyalgie is een aandoening waarbij mensen langdurig, langer dan drie maanden pijn hebben. Dit is pijn op veel plekken, links en rechts, boven en onder de gordel. Daarbij komen vaak moeheid

Nadere informatie

Infuus met Lidocaïne Behandeling van neuropathische pijn.

Infuus met Lidocaïne Behandeling van neuropathische pijn. Infuus met Lidocaïne Behandeling van neuropathische pijn www.nwz.nl Inhoud Wat is een infuus met Lidocaïne? 3 Voorbereiding op de behandeling 4 De behandeling 5 Na de behandeling 7 Uw vragen 8 Notities

Nadere informatie

Ziekte van Parkinson

Ziekte van Parkinson Ziekte van Parkinson Historie Ontstaanswijze Verschijnselen Behandeling Dr. E.S. Louwerse, neuroloog Jeroen Bosch Ziekenhuis s-hertogenbosch Progressieve neurologische ziekte Oorzaak onbekend Geen genezing

Nadere informatie

Patiëntenvoorlichting: Medicijngebruik bij de ziekte van Parkinson

Patiëntenvoorlichting: Medicijngebruik bij de ziekte van Parkinson Afdeling Neurologie Patiëntenvoorlichting: Medicijngebruik bij de ziekte van Parkinson Inleiding Als u de ziekte van Parkinson heeft, komt er een moment dat uw behandelend neuroloog medicijnen gaat voorschrijven.

Nadere informatie

Prognostische factoren bij de ziekte van Parkinson. Daan Velseboer Afdeling Neurologie AMC, 29 November 2013

Prognostische factoren bij de ziekte van Parkinson. Daan Velseboer Afdeling Neurologie AMC, 29 November 2013 Prognostische factoren bij de ziekte van Parkinson Daan Velseboer Afdeling Neurologie AMC, 29 November 2013 Nut van prognostische data De patiënt wil (vaak) weten: Hoe snel zullen mijn klachten toenemen?

Nadere informatie

Pijn kan men onderscheiden in nociceptieve pijn en niet-nociceptieve

Pijn kan men onderscheiden in nociceptieve pijn en niet-nociceptieve 17 Pijn 17.1 Inleiding Pijn kan men onderscheiden in nociceptieve pijn en niet-nociceptieve pijn : Nociceptieve ofwel gewone pijn wil zeggen: pijn met tekenen van ontsteking (rubor, dolor, calor, tumor,

Nadere informatie

Leefregels bij orthostatische hypotensie. Klinische geriatrie. Locatie Hoorn/Enkhuizen

Leefregels bij orthostatische hypotensie. Klinische geriatrie. Locatie Hoorn/Enkhuizen Leefregels bij orthostatische hypotensie Klinische geriatrie Locatie Hoorn/Enkhuizen Leefregels bij orthostatische hypotensie Oorzaak: Een plotselinge bloeddrukdaling bij het opstaan uit een stoel, uit

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Medicijngebruik bij de ziekte van Parkinson. Informatie over verschillende medicijnen, regels voor het innemen en de bijwerkingen

Patiënteninformatie. Medicijngebruik bij de ziekte van Parkinson. Informatie over verschillende medicijnen, regels voor het innemen en de bijwerkingen Patiënteninformatie Medicijngebruik bij de ziekte van Parkinson Informatie over verschillende medicijnen, regels voor het innemen en de bijwerkingen Inhoudsopgave Bladzijde Medicijngebruik 4 Algemene

Nadere informatie

Nierfalen en Seksualiteit

Nierfalen en Seksualiteit Nierfalen en Seksualiteit 1 Inhoudsopgave Inleiding Seksuele problemen bij nierfalen Bij mannen en vrouwen Factoren die het seksueel functioneren kunnen beïnvloe- den Bespreekbaar maken Maatschappelijk

Nadere informatie

Parkinson. Parkinsonismen Vereniging. Medicijngebruik bij de ziekte van Parkinson

Parkinson. Parkinsonismen Vereniging. Medicijngebruik bij de ziekte van Parkinson Parkinson Parkinsonismen Vereniging Medicijngebruik bij de ziekte van Parkinson Medicijngebruik bij de ziekte van Parkinson Als u de ziekte van Parkinson heeft komt er een moment dat uw behandelend neuroloog

Nadere informatie

Gen-uitschakeling onder de loep

Gen-uitschakeling onder de loep Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Gen-uitschakelingsmedicijnen veilig bij ALSpatiënten... kom maar

Nadere informatie

Wetenschappelijke evidentie (EBM) = generaliserend en protocollair Palliatieve zorg = individualiserend & creatief. p.vandomburg@orbisconcern.

Wetenschappelijke evidentie (EBM) = generaliserend en protocollair Palliatieve zorg = individualiserend & creatief. p.vandomburg@orbisconcern. Wetenschappelijke evidentie (EBM) = generaliserend en protocollair Palliatieve zorg = individualiserend & creatief p.vandomburg@orbisconcern.nl Palliatief Parkinson Kwaliteit i.p.v. genezen Dood is natuurlijk

Nadere informatie

Medicijngebruik Ziekte van Parkinson

Medicijngebruik Ziekte van Parkinson Patiënteninformatie Voor de behandeling van de ziekte van Parkinson komt er een moment dat uw behandelend neuroloog medicijnen gaat voorschrijven. Vaak gebeurt dit wanneer de klachten u beperken in het

Nadere informatie

Medicatie voor patiënten met de ziekte van Parkinson

Medicatie voor patiënten met de ziekte van Parkinson Neurologie Patiënteninformatie Medicatie voor patiënten met de ziekte van Parkinson Inhoud Inleiding De medicijnengroep dopamineagonisten Pramipexol (Sifrol ) Ropinirol (Requip ) Rotigotine (Neupro transdermale

Nadere informatie

Pijn bij kanker, behandeling met medicijnen

Pijn bij kanker, behandeling met medicijnen Pijn bij kanker, behandeling met medicijnen Inleiding Deze informatiefolder is bedoeld voor patiënten die pijn hebben als gevolg van kanker. Ook voor familieleden kan het zinvol zijn om deze folder te

Nadere informatie

Witte stofafwijkingen

Witte stofafwijkingen Witte stofafwijkingen Wat zijn het, wat betekenen ze en wat moet je ermee? Ivo van Schaik, neuroloog 0 PresentationAMC.pptx Witte stof: wat is het? 1 PresentationAMC.pptx Witte stof: wat is het? 2 PresentationAMC.pptx

Nadere informatie

belangrijke cijfers over blaaskanker

belangrijke cijfers over blaaskanker belangrijke cijfers over blaaskanker Een overzicht van het voorkomen, de behandeling en overleving van blaaskanker, gebaseerd op cijfers uit de Nederlandse Kankerregistratie blaaskanker in Nederland Deze

Nadere informatie

Effect van medicatie op ons brein. Koen Van Boxem, MD, FIPP, EPDM, PhD Ziekenhuis Oost-Limburg, Genk/Lanaken UHasselt

Effect van medicatie op ons brein. Koen Van Boxem, MD, FIPP, EPDM, PhD Ziekenhuis Oost-Limburg, Genk/Lanaken UHasselt Effect van medicatie op ons brein Koen Van Boxem, MD, FIPP, EPDM, PhD Ziekenhuis Oost-Limburg, Genk/Lanaken UHasselt No Disclosure Leerdoelen Hersenen : beïnvloeden onbewust gedrag Analgetica : do s and

Nadere informatie

Altijd moe... Jochem Verdonk

Altijd moe... Jochem Verdonk Altijd moe... Jochem Verdonk Onderwerpen Wat is ME/CVS? Soorten vermoeidheid Gevolgen vermoeidheid Omgaan met vermoeidheid Leven met vermoeidheid Tips Wat is ME/CVS? ME: Myalgische Encefalomyelitis myalgisch:

Nadere informatie

Workshop Medicijnen, werkt t of werk t.. tegen? Els Coyajee-Geselschap apotheker

Workshop Medicijnen, werkt t of werk t.. tegen? Els Coyajee-Geselschap apotheker Workshop Medicijnen, werkt t of werk t.. tegen? Els Coyajee-Geselschap apotheker Inhoud workshop Inventarisatie vragen Waar of niet waar Medicatie en hun bijwerkingen Pijnbestrijding Antidepressiva Benzodiazepinen

Nadere informatie

Clinical Patterns in Parkinson s disease

Clinical Patterns in Parkinson s disease Clinical Patterns in Parkinson s disease Op 28 november 2012 promoveerde Stephanie van Rooden aan de Universiteit van Leiden op haar proefschrift Clinical Patterns in Parkinson s disease. Haar promotor

Nadere informatie

Lage bloeddruk na het eten

Lage bloeddruk na het eten Lage bloeddruk na het eten Postprandiale hypotensie Bij u, uw partner of familielid is postprandiale hypotensie vastgesteld. Dit betekent dat de bloeddruk na het eten daalt. Meestal daalt de bloeddruk

Nadere informatie

VERSTOPPING WAT IS VERSTOPPING WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN WANNEER KUNT U BETER NAAR UW HUISARTS GAAN APOTHEEK.

VERSTOPPING WAT IS VERSTOPPING WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN WANNEER KUNT U BETER NAAR UW HUISARTS GAAN APOTHEEK. VERSTOPPING WAT IS VERSTOPPING WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN WANNEER KUNT U BETER NAAR UW HUISARTS GAAN APOTHEEK.NL VERSTOPPING Regelmatig poepen vinden veel mensen een teken van

Nadere informatie

Kinderneurologie.eu. www.kinderneurologie.eu. Erythromelalgie

Kinderneurologie.eu. www.kinderneurologie.eu. Erythromelalgie Erythromelalgie Wat is erythromelalgie? Erythromelalgie is een aandoening waarbij kinderen of volwassenen last hebben van aanvallen van een rode verkleuring van de huid in combinatie met vervelende brandende

Nadere informatie

De ziekte van Alzheimer. Diagnose

De ziekte van Alzheimer. Diagnose De ziekte van Alzheimer Bij dementie is er sprake van een globale achteruitgang van de cognitieve functies, zoals het geheugen of de taalfuncties. Deze achteruitgang leidt tot functionele beperkingen in

Nadere informatie

Pregabaline voor neuropathische pijn: reden om lyrisch te worden?

Pregabaline voor neuropathische pijn: reden om lyrisch te worden? N E U R O F A R M A C O L O G I E Pregabaline voor neuropathische pijn: reden om lyrisch te worden? I.N. van Schaik Pregabaline (Lyrica ) is in juli 2004 door de EMEA toegelaten en eind 2004 beoordeeld

Nadere informatie

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER. Salagen 5 mg filmomhulde tabletten. Pilocarpinehydrochloride

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER. Salagen 5 mg filmomhulde tabletten. Pilocarpinehydrochloride BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER Salagen 5 mg filmomhulde tabletten Pilocarpinehydrochloride Lees de hele bijsluiter zorgvuldig door voordat u start met het innemen van dit geneesmiddel. -

Nadere informatie

Palliatieve Zorg. Paul Smit, Specialist Ouderengeneeskunde Kaderarts Palliatieve Zorg. 2012 ParkinsonNet congres

Palliatieve Zorg. Paul Smit, Specialist Ouderengeneeskunde Kaderarts Palliatieve Zorg. 2012 ParkinsonNet congres Palliatieve Zorg Paul Smit, Specialist Ouderengeneeskunde Kaderarts Palliatieve Zorg Palliatieve Zorg Palliatieve zorgverlening is aan de orde zodra behandelingen die op genezing gericht zijn niet of niet

Nadere informatie

Verstopping VRAAG OVER UW MEDICIJNEN! WWW.APOTHEEK.NL

Verstopping VRAAG OVER UW MEDICIJNEN! WWW.APOTHEEK.NL Verstopping WAT IS VERSTOPPING WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN WANNEER KUNT U BETER NAAR UW HUISARTS GAAN VRIJ VERKRIJGBARE MEDICIJNEN VRAAG OVER UW MEDICIJNEN! WWW.APOTHEEK.NL VERSTOPPING

Nadere informatie

Onderhoudsmedicatie bij Multiple Sclerose

Onderhoudsmedicatie bij Multiple Sclerose Multiple Sclerose Centrum Noord Nederland Patiënteninformatie 1707 Multiple Sclerose Centrum Noord Nederland Alle medicijnen hebben voor- en nadelen. Het belangrijke voordeel van onderhoudsmedicatie bij

Nadere informatie

Universitair Medisch Centrum Groningen Neurologie. Medicijngebruik bij de ziekte van Parkinson

Universitair Medisch Centrum Groningen Neurologie. Medicijngebruik bij de ziekte van Parkinson Inleiding Als u de ziekte van Parkinson heeft komt er een moment dat uw behandelend neuroloog medicijnen gaat voorschrijven. Dit kan bijvoorbeeld het moment zijn wanneer de klachten uw dagelijks functioneren

Nadere informatie

9 Pijnbestrijding. 9.1 Medicamenteus stappenschema

9 Pijnbestrijding. 9.1 Medicamenteus stappenschema 9 Pijnbestrijding Het meten van de pijn bij kinderen in de kliniek of op de poli dient onderdeel te zijn van de standaard zorg. Pijn wordt gemeten met een gestandardiseerde scoringslijst. 0-2 jaar comfort

Nadere informatie

Benigne prostaathyperplasie (BPH) LFA Wymenga, uroloog 24-09-2012

Benigne prostaathyperplasie (BPH) LFA Wymenga, uroloog 24-09-2012 Benigne prostaathyperplasie (BPH) LFA Wymenga, uroloog 24-09-2012 Meest voorkomende ziektebeelden bij mannen > 50jr Prostaatcarcinoom Slijmbeursontsteking Zuurbranden Staar Ritmestoornissen 7,8 8,0 8,4

Nadere informatie

Behandeling met inflectra bij sarcoïdose

Behandeling met inflectra bij sarcoïdose Behandeling met inflectra bij sarcoïdose In overleg met uw arts gaat u het medicijn inflectra gebruiken vanwege sarcoïdose. In deze folder leest u meer over deze behandeling. Neem altijd uw verzekeringsgegevens

Nadere informatie

Doorbraakpijn bij patiënten met kanker

Doorbraakpijn bij patiënten met kanker Doorbraakpijn bij patiënten met kanker Sylvia Verhage, verpleegkundig specialist oncologie Jorgo Lambrou, anesthesioloog Jeroen Bosch Ziekenhuis, Den Bosch Alexander de Graeff, internist-oncoloog/hospice-arts,

Nadere informatie

Misselijkheid en braken in de palliatieve fase

Misselijkheid en braken in de palliatieve fase Misselijkheid en braken in de palliatieve fase Annemieke Delhaas: oncologie verpleegkundige hospice, consulent PTMN Franca Horstink-Wortel: Specialist ouderengeneeskunde/kaderarts palliatieve zorg, consulent

Nadere informatie

Orthostatische hypotensie

Orthostatische hypotensie Orthostatische hypotensie Wat is orthostatische hypotensie Orthostatische hypotensie is een vaak voorkomende oorzaak van duizeligheid en/of vallen, met name bij ouderen. 'Hypotensie' betekent een lage

Nadere informatie

Radiotherapie Palliatieve bestraling

Radiotherapie Palliatieve bestraling Radiotherapie Palliatieve bestraling Tijdens en na een bestraling om (pijn) klachten te verlichten Radiotherapie U bent door uw behandelend specialist verwezen naar de afdeling Radiotherapie van het Universitair

Nadere informatie

Ketenzorg Arnhem. Vallen bij ouderen

Ketenzorg Arnhem. Vallen bij ouderen Vallen bij ouderen Casus Vrouw, 82 jaar Voorgeschiedenis: hypertensie Medicatie: 1 dd 12,5 mg hydrochloorthiazide Bericht CHRA: gevallen, wond behaarde hoofd is geplakt. Verder geen letsel. RR 140/70.

Nadere informatie