Palaeolimnologisch Onderzoek naar de Geschiedenis van Kopafwijkingen bij Muggelaruen in de grote Nederlandse Rivieren

Transcriptie

1 Palaeolimnologisch Onderzoek naar de Geschiedenis van Kopafwijkingen bij Muggelaruen in de grote Nederlandse Rivieren Alexander Klink Hydrobiologisch Adviesbu ro Klink bv Wagen ingen Rapporten en Mededelingen 25 (0 juni 986)

2 lnhoudsopgave Samenvattlng.Inleldlng 2. Materlaal en methoden paglna Veranderlngen In de samenstelllng van de makro-evertebraten ln de rlvleren over de laatste 25O laar 4. Regressle analyses tussen enlge blologlsche parameters en de ouderdom van de afzettlngen 5. Resultaten 5.. lnterpretatle van de nlet gedateerde boorkernen ult de Nw. Merwede 5.2. Hlstorle van kopafwljklgen In de Nederlandse rlvleren 6- Konklusles 7. Aanbevellngen voor verder onderzoek 7.. Onderzoek dat ln dlt kader nlet ls ultgevoerd 7.2. Het onderzoek dat wel Is ultgevoerd Llteratuur 4 Flguren. Verloop van de regressielijnen tussen Simuliidae/Chironomidae in afgelopen 285 jaar 2. Schatting van de ouderdom van de bookernen uit de Nw. Merwede op grond van het Simuliidae/Chironomidae quotiënt met behulp van lineaire regressie 0 Blllagen. Resten van makro-evertebraten uit de Grensmaas 2. Resten van makro-evertebraten uit de Rijntakken 3. Resten van makro-evertebraten uit de Boven Merwede 4. Resten van makro-evertebraten uit de Nw. Merwede IXA 5. Resten van makro-evertebraten uit de Nw. Merwede XllB 6. Resten van makro-evertebraten uit het Schoonrewoerdse Wiel 7. Lineaire regressie tussen de abundantie van Simuliidae en het jaartal 8. Binomiale regressie tussen de abundantie van Simuliidae en het jaartal 9. Lineaire regressie tussen de abundantie van Chironomidae en het jaartal 0. Binomiale regressie tussen de abundantie van Chironomidae en het jaartal. Lineaire regressie tussen het quotiënt Simuliidae/Chironomidae en het jaartal 2. Binomiale regressie tussen het quotiënt Simuliidae/Chironomidae en het jaartal 3. Lineaire regressie tussen de abundantie van Dicrotendipes nervosus en het jaartal 4. Binomiale regressie tussen de abundantie van Dicrotendipes nervosus en het jaartal 5. Binomiale regressie tussen de abundantie van Dicrotendipes nervosus en het jaartal, vanaf de 9e eeuw 6. Binomiale regressie tussen de abundantie van Dicrotendipes neruosus en het jaartal, vanaf Binomiale regressie tussen het aantal afwijkingen in Chironomus larven en het jaartal vanaf Lineaire regressie tussen het aantal afwijkingen in Chironomus larven en het jaartal vanaf Lineaire regressie tussen de geschatte leeftijd van core XllB Nw. Men 'rede, met behulp van het Simuliidae/Chironomidae quotiënt en de diepte 20. Lineaire regressie tussen het percentage afwijkingen en het jaar van afzetting. Hierbij inbegrepen boorkern Nw. Menruede XllB, waarbij de leeftijd geschat is volgens de lineaire regressielijn tussen het Simuliidae/Chironomidae quotiënt en de leeftijden van de overige geanalyseerde afzettingen

3 3 2. Binomiale regressie!y.:!en het percentage afwijkingen en het jaar van afzetting. Hierbij inbegrepen boorkern Nw. Merwede XllB, waarbij de leeftijd geschat is volgens de lineaire regiessielijn tussen het Simuliidae/Chironomidae quotiönt en de leeftijden van de overige geanalyseerde ãfzettingón

4 Samenvattlng ateren boorkernen zijn de resten van is enezijds het zoeken naar een relatie tussen ode dat het betreffende sediment is afgezet. le biologische deskriptoren de degradatìe van de Dat in de oudste afz 8e eeuw de grote r "ilåoor. zware metalen en pesticiden, zoals blijkt uit e larven een afwijkend kopkapsel heeft, wijst erop dat in de loed werden ooi.wáre nletalen. Dit wordt gekonkludeerd op ijkingen in een onbelast milieu van enige tienden van grond van een achte procenten. Door het geringe aantal afzettingen is het niet mogelijk om in deze eeuw onderscheid te maken effekt tussen van het zware metalen en pesticiden. Tevens Ë dê h storiscne ontw kkel ng uán J"r, - - verontreinigingen niet in het onderzoek betrokken. De resultaten van dit voorondeaoek moeten een eerste. a anzet z n om met behulp van geïntegreerd palaeolimnologisch ondezoek te komen tot verantwoorde normen voor het Nederlandse oppervlaktewater, waarbij het hier de grote Nederlandse rivieren Èetrett.

5 . Inleldlng ln opdracht van Dienst Binnenwatere n/riza is een onderzoek uitgevoerd naar de geschiedenis van kopafwijkingen bij muggelaruen (Chironomus spp) in de grote Nãderlandse rivierãn en wateren die door rivieren zijn beïnvloed. Pas zeer recent is in Nederland onderkend dat kopafwijkingen in Chironomuslalen niet berusten op toevalligheid, maar een zekere relatie vertonen met de chémische belasting van het oppervlaktewater (van Urk e.a., 985). Juist de larven van dit geslacht kunnen hoge percentages afwijkingen vertonen. Als reden hiervoor wordt verondersteld dat deze organismen, die in slib leven, bij-uitstek in aanraking komen met geaccumuleerde verontreinigingen (Warwick, 995). Oozaken voor afwijkingen in insektenlarven met aquatisch levende larven worden grofweg in twee kategorieën onderscheiden : - Aantasting van de larven door parasitaire nematoden (Mermithidae). Deze nematoden veroozaken intersexualiteit bij volwassen eendagsvliegen en chironomiden (Soldan en Landa, 98; Saether en Galloway, 980). lntersexualite t s neiuersãhijnsel dat manlijke ihdiv duen vrouwelijke kenmeken overnemen en omgekeerd. Afwijkingen treden wáarschijnlijk op wanneer het bestaansminimum is bereikt. - Chemische verontreiniging van de aquatische biotoop. Donald (980) stelt vast dat direkt benedenstrooms Calgary de meest gevoelige steenvliegen zijn verdwenen. Ca. 30 km stroomafwaarts worden deze organismen weei aange-troffen, zi. frät Oaitot aoz van de individuen afrruijkingen aan kop en staartdraden vertoont. Bij netspinñende koírerjuffers van het in de bouw van het net in beken waarop mijneffluent laboratoriumexperiment bleken de vangnetten van ticide) talrijke onregelmatigheden te vertonen er en olie ontvangen, treden kieuwafwijkingen op bij de larven van steenvliegen en kokerjuffers (Simpson, l gg0). Afwijkingen in de kopkapsels van Chironomidae worden toegeschreven aan verontreiniging door talen (Koehn en Frank, 980; 980) konstateert in een opafwijkingen b'rj Chironomus na de gebruik van pesticiden ervan hiervoor e8s). ln het Groot Wasmeer bij Hilversum werd tot 983 effluent van een RWZI gebruikt als suppletiewater. ft-!ssz is me.n overgeschakeld^op grond- en regenwater (Zuiveringschap Ãmstel en Gooilånd, 985). ln 980 vertoonde 5.6% van de Chironomuslarven kopafwijkingen.eo inoiviouen). ln 9g3 zijn 2 individuen verzameld uit dezelfde lokatie. Hierbijwerden gãen afwijkingen aangetroffen. WeÍwordt nog in 985 in het bodemslib de C-norm (lnterimwet Bodemsãnering) úoor-g zwarõmetalen overschreden. De som van PAK's ligt onder de B-norm (20 mg/kg d.s.), terwijlþ-.e norm overschrijden ( mgftg d.s.) (Zuiveringschap Amstel en Gooilând, zw Cr = 379 OOr. ppm en pb = 98 Uit kopafwijkingen moeten worden gezocht onder de zware metalen, pesticiden t 9BO zijn de ngen, aãngõzien in geen enkele publikatie huishoudelijk afualwater als verd. Ýoorts l Ëen afwijkingen in Chironomuslarven op te treden indien de organismen op het punt staan uit hät ecosysteem te verdwijnen (Warwick, 980) of op het moment dat ze hun intrede doen in een ecosysteem dat herstellende is. ln de ljsselis sinds 975 een biologisch herstelin gang getreden (ván Urk, 9g). Sedert 979 leven er weer Chironomuslarven op de bodem. Van Oðze larven vertoont 2g-Sg"/"echter kopafwijkingen (van Urk e.a., 985).

6 Met deze achtergrond is in opdracht van Dienst Binnenwatere nlìltaeen reeks laboratoriumexperimenten gestart, waarb'rj de invloed van deze verdachte stoffen op de ontwikkeling van muggelarven wordt onderzocht. Het hier gepresenteerde ondezoek belicht de ontwikkeling van makro-evertebraten in de afgelopen 2s0 jaar in de grote rivieren, met speciale aandacht voor het õptreden en verloop in Oe t OvaÀäL kopafwijkingen bij muggelarve n.

7 2. Materlaal en Methoden ln dit onderzoeln is gebruik gemaakt van afzettingen uit de Grensmaas, Rijn, Boven Men rede, Nieuwe Merwede, het schoonrewoerdse wiel en een zwèvende stofmonster uiioé waal. De boringen uit de Nw. Menruede zijn exclusief voor dit ondeaoek geanalyseerd. De overige bemonsteringen zijn.uitgevoerd in ondezoeken naar de oorspronkei ke levensgemeenscfr$pen in oe grote rivieren en elders beschreven. De datering van de monsters is uitgevoerd aan de hand van oude rivierkaarten. De boringen van de Nw. Merwede.uitgezonderd. Deze worden in een later stadium door Dienst Binnenwaterenlnt"ã geoateero met behulp van het isotoop 2O-pb. Het veaamelde materiaal is bewekt volgens de methode voor makro-evertebraten in Dickman e.a. (in press). Van de diergroepen zijn de volgende overblijfselen geanalyseerd: Ephemeroptera mandibel Plecoptera maxil Trichoptera frontoclypeus Simuliidae kopkapsel Chironomidae kopkapsel Dit voorkomt dat individuen die veel verschillende herkenbare resten in het sediment nalaten, in de aantal ls larve nde gave van de toenmalige verhouding tussen de faunagroepen. Uit de analyseresultaten zijn een aantai voor de hand liggende biologische parameters geselekteerd voor het vaststellen van de mate waarin ze correleren met d=e'vastgesteläe oudbrdom U taien Z-Zt. Op grond.van regressieanalyses.is. tevens vastgesteld wat het rñeest waarschijnlijke ubrlóop isln het optreden van afwijkingen in rivierafzettingeñ over de laatste 2so jaar.

8 3. Veranderlngen ln de samenstelllng van de makro-evertebraten ln de rlvleren over de laatste 250laar De analyseresultaten va de afzonderlijke monsters zijn vermeld in de bijlagen -6. Zoals reeds is besproken in Klink (983, 985); Klink en Moller Pillot (t saz is een grooi aántal faunakomponenten verdwenen uit de grote Nederlandse rivieren. Deze achteruitgang is in het begin van deze eeuw reeds in volle gang (Geijskes, 940; claessens, 98 ; Mol, 98). M;t ñame van die-rgroepen waarnaar toendertijd - vroeg stadium onderkend niet zijn ve y# laatste gro iå...tj:if#'" idae. Simuliidae zijn een karakteristieke faunakomponent uit alle wateren met een stroomsnelheid vanaf ca. 40 cm/s. Een aantal soorten hee nodig om tot eiafzetting te komen. Door hun vaak massale optreden vormen ze eld ebn doelwit voor pl-aagbestrijding (Klink, 996 en referenties hierin). De enige literatuur is aangetrofferiover het ùo'orkomen van Er is geen itgang van de e groep zal in het De veranderingen in de chironomidenfauna kunnen evenmin uit Nederlandse literatuur worden achterhaald. De familie als geheel neemt relatief toe in de afgelopen 250 jaar. Dit wordt toegeschreven aan de achteruitgang van de andere groepen zoals Simuliidae.- Bij nauwkeuriger analyse van deze familie blijkt een zeer goede overeenstemming te bestaan tussen het materiaal in de oudere afzettingen en ondezoeken in Eurõpa zowel als in N. Amãrika aan licht verontreinigde rivieren (bv. Dowling e.a., 98 ; Jankovic, 969; Mason en Sublette, 97 ; Roback, 953). Deze fauna kan worden ingedeeld in de volgende kategorieein: - bewoners van zand - bewoners van slib - bewoners in waterplanten - bewoners van stenen Uit de afzettingen blijkt dat een sterke achteruitgang heeft plaatsgevonden in de bewoners van zand, slib en waterplanten. De bewoners van stenen n"mãn iñ tatriltfreio toä. De afname van de bodemfauna wordt verklaard door een ioenemende chemische belasting van de t sediment. Tevens is sedert het aanleggen van de troon van Rijn en Maas gewijzigd. De gehele bedding ordien plaatselijke afwisseling tussen erosie en, die de dynamiek van de bodem sterk negatief n. Over de Rijn werd in 820 slechts 0.2 ektievelijk 56 en 20 miljoen ton (Vreugdenhil, De fauna die leeft in waterplanten is uit de rivieren verdwenen met het verdwijnen van de waterplanten zelf. De fauna op stenen (kribben) is relatief toegenomen doo de andere habitats-. Daarnaast zijn op de kribben de meest gunstig n relatief goede zuurstofhuishouding, weinig accumulatie van slib en een nende muggelarve, die in natuurlijke rivieren slechts een zeer bescheiden plaats inneemt, is Dicrotendipes nervosus. ln de geanalysggrdg afzettingen neemt Dicrotendipes nervosus sterk toe in de lijd. Ook dit organisme is bruikbaar als biologische parameter voor de veranderingen in de rivieren.

9 o 4. Regressleanalyses tussen enlge blologtsche parameters en de ouderdom van de afzettingen ln het voorafgaande zijn twee biologische parameters genoemd die veranderingen in de lelrgnsgemeenschap zinvol kunnen beschrijven. ln dezã paragraaf zal eveneens- het percentage afwijkingen betrokken worden in de analyse. De basisgegevóns staan vermeld in Uìltagen z-ät. - Verandering van de relatieve abundantie van Simuliidae en Chironomidae in de tijd. De correlatie tussen het jaarvan afzetting en de abundantie van Simuliidae is negãief (Bijlagen 7 en g). De correlatie coefficieint R is hoog bijzowel lineaire- als binomiale regressie Riin. = ò.dog".-; Rbin. = ). De correlatie tygsen jaa van afzetting en abundantie van Chironomidae is positief met Rlin. = 0.72" (" = P<0.05) en Rbin. = 0.78* (Bijlagen 9 en t0). De beste correlatie wordt gevonden door het Simuliidae/Chironomidae quotiëni te gebruiken in plaats van de afzonderlijkeveranderingen in abundantie (Rlin. = 0.84"-; Rbin.:0.90"*, ùi tag"n j en2, figuur ). Lineaire en binomiale regressie tussen het quotient van Simuliidae/Chironomidae en jaar van afzetting in Rijn en Maas R2= Sim.: Chir. 30 R= Jaar Figuur. Verloop van de regressielijnen lussen Simuliidae/Chironomidae in de afgelopen 2g5 jaar - verandering van de relatieve abundantie van Dicrotendipes nervosus in de tijd. De correlatie tussen het jaar van afzetting en de abundantie van D crotendipes nervosus is positief met een Rlin. = 0.744*" (Bijlage 3). Afhankelijk van de periode (na 700, na B0O of na 880 j is Rbin. respektievelijk ; 0.885*" en (B lagen 4-6). - verandering van het percentage kopafwijkingen bij chironomuslarven in de tijd. De correlatie tussen het jaar van afzetting en het percentage kopafwijkingen góeft de hoogste correlatie bij binomiale.regressie over de periode vanaf 880 tot heðen Ru n.=o.gzs".-(bijlage t z i ei net verloop van de curve treedt echter niet alleen de verwachte stijging op in deze'eér,i, r"ár eveneens bi toenemende ouderdom vóór 880. De hoogste correlatie bij linéaiie regressie wordt verkregen door slechts de periode na 900 te correleren met het aantal afwijkingen (Élin.=0.9s3**, bi lagë t e).

10 2 6. Konklusles ' De.oorspronkelijke rivierafzetting (8e eeuw) van een grote rivier in Nederland wordt verondersteld een simuliidae/chironomidae quotiënite bezitten van ca. sor". ae abundantie "á" oið.t""åp". rfwijkingen is 2-6ÿ, tienden van procenten. belast,aanzienlijk ren dat na de oorlog deze stijging sneller verloopt 2' De recente rivierafzetting bezit een Simuliidae/Chironomidae quotiënt van minder dan S7". De abundantie van Dicrotendifes nervosus ligt tussen o-2o/". Het jerceitage kopafw'rjkingen bedraagt ca. op grond y3l de geciteerde literatuur en chemische bepalingen in de grote rivieren moet worden vastgesteld dat een gekombineerd effekt van zware m'"tal""n en pestëiden u"rrnt*äáiàåii]tìs voor oit hoge percentage afwijkingen. wellicht leveren de.hoge g"hjt"" äjn "tooxot " in de Limburgse Maas ook nog een bijdrage' of PAK's en PCB's invloed heboeñoihet in uceren-van kopafwijkinó; Ë;"g onduidelijk. 3' Het aantal geanalyseerde afzettingen is te summier om een differentiatie aan te brengen tussen de Rijn en de Maasafzettingen of tusseñ de verschiilende r;kaii; in oé nint"r.r.en.

11 Bijlage : Grensmaas 984 Mo. M Mo.3 Ouderdom câ.830 ca.880 ca. 984 EFHEIÆFÌ]PÌEFA Baetis spp. 0.8 o7 Ecdyonurus spec. 0.2 Ephemera spec Ephemerella soec o5 o3 24 Ephoron virqo o8 0.7 Heptaqenia spec.. Leptophlebiidae indet. 'l 4 0. Potamanthus luteus 0 Rhithrooena soec. 0. Subtotaal 6C PI-.ECOPTEFA Nemouridae indet. Subtotaal oíl 0.0 TRICI-]OP]ERA Athripsodes spec. 0. Brachvcentrus subnubih- s o9 Ceradea spec. Cheumatìlpsycfìe lepida.9 0 o6 ôô himana '.4 4 Cyrnus trimaculatus o3 o.4 Ecnomus tenellus o3.5 Glossosomatidae indet. o8 0 o.7 Goeridae indet. Hvdropsvche anoustioennis o5.c 24 HVdropsvche cf. oellucidula o5 Hydropsvche contubernal s 38 'I. 26 Hydropsyche qr. saxonica o3 o Hydroptilidae indet. 0. Lepidostoma hirtum.c 3 Limnephilidae indet Lype reducta Notidobia ciliaris A o.3 o7 Odontocerum albicorne Oecetis spec. o6 Oligoplectrum maculatum 0.8 o Polycentropus f lavomaculatus o.4 Psychomyia pusilla. Rhyaoophila spec. o.7 Sericostoma spec. o8 0. Subtotaal 25 â 0.8 '6 7 SIMUUDAE indet. 0.3 a4 5.7 Subtotaal 0 3 a4 57

12 Bijlage :2 Grensmaas 984 ô 880 ca o.7 'la o7 2G, lia o o5 0. o.4. o ô o7 '.8 Gvmnometriocnemus or têrrêstriq 0.4 Orthocladius rivulorum o.8 o.2 Bheocricotopus qr. chalvbeatus o7 o.7 Svmoosiocladius lionicola 05 CHIFÌf NJOMTr\lAE. CHIFÐÀIfIVINI Chironomus soo 22 A.4 9A Cryptochironomus soec. 0.3 o7 Dicrotendioes nervosus Qþçrtendipes notatus 0. Endochironomus albioennis 0. Glvptotendipes qr. pallens 27 o.4 Harnisc'hia soec. o.5 o.4 Microchironomus tener o Microtendipes gr chloris Microtendioes or. tarselis o3 26 Parachironomus or. arcuatus o o.2 lonoiforceos Paracladopelma spec. Parachironomus 03 o.2 Phaenopsectla spec. o.4 Paratendipes or. albimanus o.7 Polypedilum qr. laetum 3C o.7 26 Polvpedilum cf. nubeculosum. Polvpedilum or. oedestre 06 Polvpedilum or. scalaenum o9 Polypedium cf. uncinatum 0.8 OA 0.4 itictochironomus soec.. o CHIRONIOMINAE, TANYTARSINI indet Micropsecka spec. 4.5 Stempellina spec. 0. ïanvtarsus or brundini o. Subtotaal Totaal aantal individuenÿ. '00 00 Totaal aantal individuen Totaal aantal taxa: Chironomidae Simuliidae 0 3 aá 5.7 Trichoptera o Aantal afwiikinoen Chironomus yo 0

13 Bijlage 2: Rijn-Waal Mo 7 Mo 3 Mp. 4 Ouderdom EFHEI\EFCPTERA Ephoron viroo.7 'I 3 o3 Ephemera spec. o.7 o6 Potamanthus luteus o.7 Heptagenia spec. o.4 Ecdvonurus soec 5 Rhithrooena soec. o7 o.4 Leptophlebiidae indet. 0.3 Baëtis spec. Centroptilum spec. o6 o.4 Cloëon spec. o6 08 Ephemerella spec- o Nemouridae indet. 06 Perlidae/Perlodidae o o,.3 o0 oo o6 Glossosomalidae indet. o.2 o Qheumatoæyche lepida 22 2.e 7 Hvd roosvche ano ustioen nis o.2 ô3 Hvdroosvche contubernalis lÿdropsyche cf. pellucidula.2 Ecnomus tenellus o 0.8 Çyrnus spec. o Polycentropus spec. 0.5 o Psychomyia pusilla o.5 Brachycentrus subnubilus.3 03 Micrasema soec. 'I 3 Lepidostoma hirtum Limnephilidae indet o7 o3 Athripsodes soec Ceraclea Subtotaal Prosimulium U P o.4 BVSSodon/Parabvssodon 0 Simuliidae qen? 22 Simuliidae indet Subtotaal õ

14 Bijlage 2:2 Rijn-Waal 9 Mo 7 Mp. 3 4 Mo o o o. I ì I Brillia 0.6 o.4 Brillia modesta 0.6 Chaetocladius piqer aoq. 0.5 Cricotopus sq. lsocladius Cricotopus sq. Cricoloous Eukiefferiella spec. Orthocladius rivulorum o.7 't.9 25 o3 Euorthocladius soec 0.6 Paracladius conversus o.7 OA Psectrocladius or. sordidellus o.2 Symoosiocladius lionicola CHIFÐN.ION/Ir\lAE. CHIFì3NOMINI Chironomus soo. 7F 7 08 ql Crvptochironomus sdec. 0.5 o Cladooelma or. laccoohila o.6 Dicrotendioes nervosus o Endocfiironomus albipennis o Glyptotendipes or. pallens.3 60 Harnischia spec 0.4 Lipiniella arenicola 0.6 Microchironomus tener Microtendipes qr. chloris 3ô 2.ê.3 o: Parachironomus or. arcuatus o: Paratendipes qr. albimanus 0. Phaenoosectra soec. 0.6 PolVpedilum laetum o Polypedilum scalaenum e.d 'I Cr Polvoedilum Þedestre 29 Polvpedilum sordens Stenochkonomus sþec. 0.5 o Stictochironomus soec. o.7 q 2. Xenochironomus xenolabis.8 CHIRONOMINAE. TANYTARSINI oc Tanvtarsini indet t5 Tanytarsus or. brundini 0.2 Subtotaai C ïotaal aantal individuen% ' c 00 Totaal aantal individuen A 3A4 ïotaal aantal taxa Chironornidae 7â o Plecoptera Chironomus 56 7

15 2.7 aan AO O 73.O Bijlage 3: Boven Merwede l_l Woudrichem n 65 5t ln cm '94 Beckidia? spec. 0.3 o.4 o. o C Demeiierea rufioes ó 2.A ' o.4 A o.3 0c 4 00 o7 3 2 Harnischia soec f.i 3S US o ? o o8 o3 o.4 o3 J o S C A Polypedilum nubeotlosum 4.7 4A 2.8 Polypedilum scalaenum o.4 0 Stictochironomus soec. 4. 3A o'l 23 3.A 38 2A 36 27, a2 ô7 3.4.S o aantal 'loo o Í 05 Totaal aantal taxa U e Plecoptera 0. P US 04 Totaal in A 0 0

16 Bijlage 4: Nw. Merwede IXA o.2 0 o.7 o7 0.3.S o.2 o.3 o7 o, o o 0 0 o.3 o o3 c 0.2 o OA o.2 o.3 o3 l 0.8 o.5 o6 o5 0.8 o.2 o.2 o.5 OA o.2 o o5 0.2 o Õ) o3 o.2 o.á o.2 o7 u-b 03 o6 o A J o.4 OA.2 o3 lium o.4 o A 6. 0 o a, f o.4 o ? near fuscus 7 o.4 o o

17 Bijlage 4:2 Nw. Merwede IXA 2 2 Gen. rivulorum _spgq. hirticollis 04 0 o o.4 oa o.2 0. o.7 o.2 2 o.2 o6 o3 no. I Erdochironomus tendens ' o.7 o.4 o3 OF o.4 o.7 o o8 o3 o.4 2n 08 a7 4 2 o.7 o7 o3 OA o.4 0 o.2 o.7 o3 o3 f o.7 OF o o 'I ' o o o ' 4 0 o B 2 individuen taxa o.4 o rì 0

18 Bijlage 5: Nw Merwede XllB o 3 50 I o.7.6 o o.2 05 o.4 o.4 o) o o6 't o o0 0.0 o.o oo 0.0 o.o oc o.2 o OA o.2 o A o.2 o.4 o.4 oe o o.2 o, o5 o.2 o5 o.2 6 o5 3.2 o9 35 o.a o5 2.O ?F 'I.5.8 J-O ó- 4.S 2A indet. 5.O 't.4.2 '.3 34 o.2 7.'l 39 o7 o9 o o.9 o.4 o5 o o.6 o.2 o.4 o9 o.4 lon o o o.4 07 o7 o OA.2 o.5 indet. o.4 o o.4 o c o5 o.4 2. o.4 o semvrrens

19 Bijlage 5:2 Nw. Merwede XIB Nw. Merwode Xllb Dieote in cm loc 20c C C 2.5 2AA 5 Ltqqu_s_tyge lqçpplila tener o6 0.5 o.4. o6 o o.4 49 ÐÃ 'to o o.4 o.4 o o o.5 o.7 o O o.2 o7 o.4.0 o.4 0 o.2.8 'l.o 0.5 o.2 o7 o.4 2 o! o.5 2F 0 'I. o e tõ A.8.8 2A OA.0 0 o.2? 0.5 o.4 o.2 o5.2.0 n S I 0.4 5? 0.8 o.4 o-7 o.4 o F o s t I s57 5, Ê ao7 4qa / 30 3l -t.i '7 't o o.2 oo 0.0 o0 o.2 o.o 0.0 o.c / oq 3.5 o A 3/ S b

20 Bijlage 6: Schoonrewoerdse Wiel cm. '5 2C C C C AÂO 84C 800 7AC 't 76r) " -8 0 c 0 C.O '.8.C.C C.S s C.C _9.0.C 8 'I.O 2.O 3.O l0 lc 2õ 3.O C 0 C 29 5A 39 3.S S A.0.C 0.s.O 0.C.0 2A 29 'to C 2Õ 't O O 2C. 2.O.8 o.s.s 2..0

21 Bijlage 6:2 Schoonrewoerdse Wiel c Ã 't ãe 4A Diepte in cm âê 4C 45 5C A 75 8C Ouderdom VerooLIW. 984 I C 'f 84C AOO 7Rn 760 Ouderdom Klink. 985 ' CHIFìON OMINAE. Chkonom I Chironomus soec g4 3,9 'I O.9 e 'l Cladopelma qr. laccoohila Cladooelma or. lateralis 20.C 4.A Crvotocf ironomus soec- 0 L0 'L 'L0 o9 0.s 2A Dicrotendioes neruosus C C o9 Cr Dicrotendioes soec c 4A C o.s 9 20 Endocfi konomus albioennis a2 q S t.s A â 20 Endochironomus or. disoar Endochironomus tendens 0 2C Glvototendioes or. caulicola C) t) 0 Glvototendioes or. oallens I GlvototendiDes sdec. 5S 4A 5.9 LS 9.S 50.c 2.C.0 Microchironomus tener.0 Microtendioes or. chloris 47 2A 2A S 2C 69 Parachironomus or ârcuat 24 4A O 3.0 2A?c f.i 5.O g3 6 Phaenoosec{ra soec C Polvoedilum or. bicrenatum.0 o9 Polvoedilum or. nubeculosum 'to 2A 5C 3A aá 28,î. Polvoedilum sordens 47 4A 2-O 2.O 29 2C l0 2.O os Polvoedilum cf. uncinatum 2A C 3.C Pseudochironomus soec 2C C 2A Stictochironomus soec intextus C o9.0 Xenochironomus xenolabis 0 Zavreliella mârmorâta 0.C CHIRONOMINAE. Tanvtars ni Cladotanvtarsus or mânclr a 2.C 2.C C C ParatanVtarsus confusus 0 'l.c o.s Paratanvtarsus tenuis.c Stemoellina spec. 't.c o.9 Ste mpe I I i nel lalzav r elia.c.0 o.s o.s Tanytarsus spec S S 4-S 3e O 2.O C indet. 24 2A C 3.C A 56 AO Totaal aantal individuen% c '0c 0c 0c 00 0c c Totaal aantal individuen s 08 9ç Totaal aantal taxa E ç Á A 2 % Afwiikinoen Chironomus c c 3.A ó- 0 c