Dood hout in beken en rivieren; kennis en ervaringen uit de praktijk

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Dood hout in beken en rivieren; kennis en ervaringen uit de praktijk"

Eva Verbeek
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Dood hout in beken en rivieren; kennis en ervaringen uit de praktijk Boven- en middenlopen zijn van nature heterotrofe systemen, ze leven van invallend organisch materiaal Piet Verdonschot 1,2, Jan de Brouwer 2, Anna Besse 2 1 Freshwater 2 Group of Aquatic Ecology Ecology and Ecotoxicology Group

2 Dood hout in laaglandbeken Natuurlijke situatie (Polen 2011) Bovenaanzicht semi-natuurlijke beek Korabiewka Veel en verspreid liggend dood hout Hoge diversiteit substraten en variatie in stroming

3 Dood hout in laaglandbeken Houtige oevervegetatie beken in houtige vegetatie zijn ondieper en breder 18% meer macrofauna productie Aanvoer 70% (50-80%) blad 30% (15-50%) hout direct (67%) overig (33%) Retentie en afvoer retentie en afbraak (60-75%) afvoer (25-40%) instraling transport infiltratie organisch materiaal retentie: 24 uur tot >5 jaar verdamping N-assimilatie opslag denitrificatie oever vastlegging refugia afvoer habitat

4 Dood hout Sleutelfactoren en -processen licht O 2 input homogeen stromingsprofiel weinig habitats slibbodem= slechtere O 2 huishouding + dood hout => extra habitat heterogeen stromingsprofiel grote dieptevariatie hoge veel habitats en habitatoppervlak betere O 2 huishouding

5 Pilots aanpak beekinsnijding boomstammen gesloten bodemdrempels 3 recht lange overlaat v-formatie met v-insnijding v-formatie stromingsrichting recht met brede insnijding 1 recht

6 Pilots aanpak beekinsnijding keiendammen / takkenbossen open bodemdrempels kleine stenen grotere keien mengsel takkenbos stromingsrichting blad-takjesdam

7 Pilots beekinsnijding conclusies pilot boomstam keiendam takken aanleg langzaam snel matig oevererosie ja nee nee bodemerosie ja beperkt nee wegspoelen nee langere tijd kan duurzaam ja matig nee? kosten matig redelijk laag Stuwing, Versnelling Stuwing, Versnelling Variatie

8 bedekking Dood hout (takkenbossen) in Jufferbeek substraat/habitat configuratie 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% apr- 05 controletraject okt- 05 okt- 06 feb- 07 apr- 07 jul- 07 sep- 07 nov- 07 apr- 05 houttraject okt- 05 okt- 06 feb- 07 apr- 07 jul- 07 sep- 07 nov- 07 c o n t r o l e h o u t t r a j fdetri gdetri slib blad emers hout tak zand

9 stroomsnelheid (m/s) taxon gewicht Dood hout (takkenbossen) in Jufferbeek 0,40 0,30 0,20 0,10 0,00 a b c d c c d e fijn grind zand vegetatie blad stromingsvariatie takken slib grove detritus fijne detritus Proasellus meridianus Procladius sp Galba truncatula Pisidium sp Cloeon dipterum Sialis lutaria Anacaena sp Zavrelimyia sp Radix ovata Cladotanytarsus sp Arrenurus cylindratus Segmentina nitida Baetis vernus Gammarus pulex Sperchon thienemanni Stempellina sp Beraeodes minutus Gyraulus sp Plectrocnemia conspersa Tabanidae Corynoneura cf antennalis Zavreliella sp Nephrotoma sp Molophilus sp Helophorus aequalis Hygrotus inaequalis Hippeutis complanatus Bathyomphalus contortus Stagnicola sp Ceratopogonidae Micropterna lateralis Aeshna sp Limnodrilus profundicola Elodes sp Ophidonais serpentina Polypedilum scalaenum Hydrochus sp Neumania vernalis Lebertia lineata Potamothrix bedoti Velia caprai Prodiamesa olivacea Aulodrilus japonicus Nepa cinerea Tubificidae Lebertia inaequalis Chrysopilus sp Limnodrilus hoffmeisteri Laccobius bipunctatus Tubifex tubifex Mideopsis crassipes Neolimnomyia sp Eukiefferiella claripennis

10 KRW Innovatie: Beekdalbreed Hermeanderen Maatregel: Inbrengen dood hout Vallei en Veluwe Regge & Dinkel De Dommel Peel en Maasvallei Aa & Maas Hunze en Aa s

11 diepte (cm) Diepte Tongelreep controle hout

12 stroomsnelheid (mm/s) Stroomsnelheid Tongelreep 600 controle hout

13 v (mm/s) BBH projecten met dood hout verschil in standaardafwijking (dood hout controle) 100 voor na Tongelreep Tungelroyse beek Hierdense beek Lunterse beek 1 Lunterse beek 2 ton trb hrb lun lun rem

14 Stromingspatroon Tongelreep

15 Coverage Coverage 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Substraatpatroon Tongelreep Tongelreep Tongelreep substraatverdeling substrate coverage (controle) 0_sep 0_okt 0_nov 1_sep 1_okt 1_nov 2_sep 2_okt 2_nov Tongelreep substraatverdeling substrate coverage (dood hout) 0_sep 0_okt 0_nov 1_sep 1_okt 1_nov 2_sep 2_okt 2_nov grove detritus Hout Blad Vegetatie Zand fijne detritus grove detritus Hout Blad Vegetatie Zand fijne detritus

16 aantal Macrofauna Tongelreep controle dood hout totaal aantal taxa gemiddeld aantal taxa gemiddeld aantal individuen

17 Macrofauna Tongelreep wel in controle niet in dood hout = 7 taxa (19 monsters) wel in dood hout niet in controle = 48 taxa (43 monsters) >1-maal aangetroffen in dood hout Ancylus fluviatilis Mystacides azurea Bathyomphalus contortus Physa fontinalis Elmis sp Gomphus sp Athripsodes cinereus Mystacides sp Nemoura cinerea Dugesia sp Glossiphonia complanata Atrichops crassipes Chaetocladius sp Chaoborus sp Chrysopilus sp Macropelopia adaucta Paracladopelma sp Paratendipes sp Proasellus sp 1-maal (29 taxa) maar stromingsgebonden: Baetis sp Brillia modesta Esolus sp Halesus sp Lype reducta Tvetenia sp

18 Dood hout praktijk Wat hebben we geleerd uit BBH? Gac PL

19 Dood hout praktijk: protocol normale afvoer stromingsvariatie lokale erosie-sedimentatie hoge afvoer houtpakket licht samengedrukt waterstroom over pakket vrij afstroomt

20 Substraatpatronen Tongelreep Tungelroyse beek Hierdensche beek plant zand grind grove detritus blad fijne detritus + slib Lunterse beek

21 Dood hout praktijk: protocol Volle breedte van de beek Niet boven gemiddeld waterpeil Niet in bochten Verweef bomen in net structuur (en bevestig in oever) Lage afvoer: water door hout heen Piek afvoer: water ook over hout heen Lengte patch = 20m (20-30% bodembedekking) Afstand tussen patches = 25 40m > 10 patches

22 Dood hout in beken Conclusies stromingsvariatie neemt sterk toe beddingsubstraten veranderen => meer habitats macrofauna verbetert, vooral grotere populatiedichtheden kan ook helpen bij aanzanden Aanbevelingen breng hout als netwerk in, weinig boven water uitstekend breng meer hout over langere trajecten in! beantwoordt de vraag of nieuwe soorten kunnen terugkeren?

Vergelijkbare documenten

Dood hout in beken en rivieren; kennis en ervaringen uit de praktijk

Dood hout in beken en rivieren; kennis en ervaringen uit de praktijk Piet Verdonschot piet.verdonschot@wur.nl Group of Aquatic Ecology and Ecotoxicology Freshwater Ecology Group Dood hout: intrinsiek onderdeel