2. Het Bouwstoffenbesluit bodem- en oppervlaktewaterenbescherming

Transcriptie

1 Voorlopig beleidsstandpunt Wetterskip Fryslân voor het toepassen van natte baggerspecie als bouwstof in oppervlaktewater op grond van het Bouwstoffenbesluit. Het voornoemde beleidsstandpunt en de Reactienota zijn op 11 december 2002 door het dagelijks bestuur en door het algemeen bestuur van Wetterskip Fryslân op 23 januari 2003 vastgesteld 1. Inleiding. Al kort na de invoering van het Bouwstoffenbesluit bodem- en oppervlaktewaterenbescherming (Bsb per 1 juli 1999 constateerden de betrokken partijen die er mee te maken kregen dat er onduidelijkheden en knelpunten in het besluit zitten. Ook bij de afdeling Vergunningen, Emissies en Riolering wordt een aantal knelpunten geconstateerd bij het "toepassen" van met name (natte) baggerspecie in het kader van het Bouwstoffenbesluit. 2. Het Bouwstoffenbesluit bodem- en oppervlaktewaterenbescherming Voor het nuttig toepassen van categorie-1 grond in een "werk" in oppervlaktewater is het Bouwstoffenbesluit bodem- en oppervlaktewaterenbescherming van toepassing. Het besluit kortweg Bsb genoemd valt onder de werkingsfeer van de Wet verontreiniging oppervlaktewateren. Baggerspecie als categorie-1 en/of categorie-2 grond kan in oppervlaktewater / waterbodem, met inachtneming van de voorschriften van het besluit in een werk worden toegepast. Alvorens baggerspecie mag worden toegepast moet het conform het bouwstoffenbesluit getoetst worden aan de samenstellingwaarden en uitloogwaarden (immissiewaarden) Uit het bouwstoffenbesluit vloeit voort dat: - gerijpte baggerspecie die overeenkomt met schone grond overal toepasbaar is mits er een melding is ingediend; - gerijpte baggerspecie van een samenstelling en uitloogwaarde die overeenkomt met categorie-1 grond kan worden toegepast overeenkomstig de voorschriften van het bouwstoffenbesluit op basis van een ingediende melding; - gerijpte baggerspecie van een samenstelling en uitloogwaarde die overeenkomt met categorie-2 grond kan worden toegepast overeenkomstig de voorschriften van het bouwstoffenbesluit op basis van een vergunning; - ernstig verontreinigde baggerspecie (> categorie-2 grond) in het geheel niet toepasbaar Een vergunning ingevolge de Wet verontreiniging oppervlaktewateren Wordt baggerspecie als bouwstof niet toegepast in een "werk" in oppervlaktewater maar in oppervlaktewater gestort of verspreid dan is het te beschouwen als een afvalstof en valt het onder de Wvo-vergunningplicht. Alvorens deze activiteiten kunnen worden uitgevoerd moet een Wvo - vergunning zijn aangevraagd en verleend. Toetsingscriteria Wvo-vergunning. Conform de Wvo -vergunning moet worden getoetst aan de normering zoals deze is vermeld in de Vierde Nota Waterhuishouding. Aan de hand van het normeringsysteem is de kwaliteit in een aantal kwaliteitscategorieën uit te drukken. Het normeringsysteem onderscheidt vijf kwaliteitscategorieën. bladzijde 1 van 6

2 In NW4 wordt aandacht besteed aan waterbodems. Als doelstelling wordt een dusdanige kwaliteit van waterbodems nagestreefd dat het functioneren van evenwichtig opgebouwde aquatische ecosystemen niet wordt geschaad. Bijvoorbeeld klasse 3 baggerspecie mag niet gestort of verspreid worden op een klasse 2 waterbodem. In de Wvo-vergunning wordt dit standpunt als volgt vertaald: klasse 0 - slib dat voldoet aan de streefwaarde, kan zonder problemen in het water worden gebruikt of verspreid. klasse I - slib van een kwaliteit gelijk of beter dan de grenswaarde, kan in aquatisch milieu worden verspreid. Hierbij geldt dat geen verslechtering van de waterbodem mag optreden; klasse II - slib van een kwaliteit gelegen tussen toetsingswaarde en de grenswaarde, kan afhankelijk van de lokale situatie onder voorwaarden (Wvo-vergunning) in het water worden verspreid of toegepast. Een belangrijk uitgangspunt is dat geen verslechtering van de waterbodem mag optreden; klasse III - slib van een kwaliteit gelegen tussen de interventiewaarde en de toet singswaarde, dient onder toepassing van IBC-criteria gecontroleerd te worden geborgen. In praktijk wordt hier geen Wvo-vergunning voor verleend, omdat klasse 3 specie vrijwel onmogelijk in een open put in oppervlaktewater onder IBC-criteria kan worden geborgen. klasse IV - slib van een kwaliteit slechter dan de interventiewaarde. Idem als klasse 3 Toetsing van A en B in schema; streefwaarde interventiewaarde klasse 0 klasse 1 klasse 2 klasse 3 klasse 4 Wvo-vergunning categorie-indeling Bsb schone grond categorie1 grond en categorie2 grond ernstig verontreinigde grond interventiewaarde Het Bouwstoffenbesluit bodem- en oppervlaktewaterenbescherming en de Wvo -vergunningen plicht vallen beide onder de werking van de Wet verontreiniging oppervlaktewateren. Een melding in het kader van het Bouwstoffenbesluit vervangt de Wvo-vergunning plicht indien: de baggerspecie valt in de categorie schone grond of categorie-1 grond en het tevens functioneel in een "werk" wordt toegepast. Voor toepassing van categorie-2 grond in oppervlaktewater / de waterbodem is een vergunning in het kader van de Wvo vereist. bladzijde 2 van 6

3 2.2. knelpunten toepassen van baggerspecie in het bouwstoffenbeleid 1. Bij toetsing van gerijpte baggerspecie conform het Bouwstoffenbesluit kan categorie-1 grond overeenkomen met een klasse 3 baggerspecie. Dit betekent in feite dat het mogelijk is om binnen het Bouwstoffenbesluit klasse 3 specie als categorie-1 grond toe te passen indien er weinig uitloging plaats vindt. Daarnaast is het mogelijk dat klasse 2 specie als er veel uitloging is in het kader van het Bouwstoffenbesluit niet toegepast mag worden. 2. Het Bouwstoffenbesluit spreekt alleen over gerijpte baggerspecie als bouwstof. Het knelpunt bij het toepassen van natte baggerspecie is de toetsing naar de uitloogwaarde van natte baggerspecie conform het Bouwstoffenbesluit. De toetsing op uitloogwaarde conform het Bouwstoffenbesluit kan alleen geschieden op "gerijpte" baggerspecie (=gedroogd. Daar natte baggerspecie (nog) niet aan de normering uit het Bsb getoetst kan worden, kan tevens de categorie indeling: schone grond, categorie-1 grond of categorie-2 grond niet worden bepaald. 3. Voorlopig standpunt van Wetterskip Fryslân Het dagelijks bestuur heeft in haar vergadering van 28 februari 2001 als voorlopig standpunt ingenomen dat: - alleen gerijpte baggerspecie kan worden gezien als bouwstof. De toetsing conform het Bouwstoffenbesluit kan alleen geschieden op "gerijpte" baggerspecie (=gedroogd); - natte baggerspecie geen bouwstof is omdat het conform het Bouwstoffenbesluit niet op de imissiewaarden (uitloogwaarden) kan worden getoetst. Daar deze hier niet aan getoetst kan worden kan de kwaliteit van de bouwstof niet worden bepaald. - het niet acceptabel is dat categorie-1 grond van klasse 3 in een werk in oppervlaktewater is toegestaan, terwijl het storten van klasse 3 specie in oppervlaktewater op grond van een Wvovergunning niet is toegestaan. Wetterskip Fryslân dient als bevoegd gezag inzake de Wet verontreiniging oppervlaktewateren te bepalen of er bij het toepassen van natte baggerspecie sprake is van een melding in het kader van het Bouwstoffenbesluit of een aanvraag om een Wvo-vergunning. Wetterskip Fryslân volgt voorlopig de volgende koers inzake het toepassen van baggerspecie als bouwstof: - Om een goede beoordeling te kunnen maken dient de melder eerst een concept-melding aan ons toe te sturen voor het toepassen van gerijpte baggerspecie, welke conform het Bouwstoffenbesluit is aangemerkt als categorie-1 bouwstof, In het concept dient tevens de gerijpte baggerspecie conform een Wvo -vergunning getoetst te worden aan de normering zoals deze is vermeld in de Vierde Nota Waterhuishouding. - Blijkt de baggerspecie in klasse 0 t/m 2 te vallen, dan mag de conceptmelding conform het Bouwstoffenbesluit als een melding worden afgehandeld. - Blijkt de baggerspecie in klasse 3 te vallen, dan wordt de conceptmelding als een Wvo-vergunning aanvraag beschouwd en als zodanig beoordeeld - Wij voorlopig, in afwachting van een antwoord van het RIZA en de Unie van Waterschappen, het advies van de provincie Fryslân volgen om het opvullen van zandwinputten en het maken van kaden met natte baggerspecie als werk zoals bedoeld in het Bouwstoffenbesluit te beschouwen, voor zover deze putten niet aan een Wvo -vergunning gebonden zijn. bladzijde 3 van 6

4 4. Advisering Unie van Waterschappen en RIZA De Unie van Waterschappen en het RIZA zijn benaderd om advies uit te brengen over de voorlopige beleidslijn. Bij brief van 29 juni 2001 geeft de Unie van Waterschappen aan dat ook zij de lacune en praktische problemen bij de uitvoering van het bouwstoffenbesluit onderkent, maar dat het voorlopige standpunt van Wetterskip Fryslân juridisch niet houdbaar is. De Unie is van mening dat waterschappen de algemene regels uit het Bouwstoffenbesluit niet zelfstandig kunnen aanvullen door middel van een Wvo-vergunning, zelfs niet nu uit diverse ervaringen van waterschappen blijkt dat het Bouwstoffenbesluit haar aspiraties als afdoende regeling voor milieuhygiënisch verantwoord gebruik van bouwstoffen in het oppervlaktewater niet altijd waar kan maken. Het RIZA heeft samen met de Unie van Waterschappen gereageerd op de voorgestelde beleidslijn Op dit moment is een werkgroep van het ministerie van VROM bezig met de betrokken overheidsinstellingen nadere richtlijnen te formuleren voor deze problematiek. De resultaten worden echter niet op korte termijn verwacht. 5. Brief Provincie Fryslân d.d. 11 maart 2002 De Provincie Fryslân heeft verschillende projecten op stapel staan waar de toepassing van natte baggerspecie onder water een belangrijke rol speelt: Slotermeer, Langweerder Wielen en de zandputten Wijde Ee en Eesterga. De provincie is van mening dat het Bouwstoffenbesluit het meest geëigende regiem is om bouwstoffen op snelle en efficiënte wijze nuttig te kunnen toepassen. De methodiek waarmee uitloging moet worden vastgesteld is echter gericht op de toepassing van droge grond maar niet op natte baggerspecie. Voor de onderzoeksprotocollen is het beleid nog niet uitgekristalliseerd en voor dat betreft is de regelgeving nog in ontwikkeling. 6. Inspraak. De ontwerpbeleidsregel "Voorlopig beleidsstandpunt Wetterskip Fryslân voor het toepassen van natte baggerspecie als bouwstof in oppervlaktewater op grond van het Bouwstoffenbesluit" heeft overeenkomstig artikel 4.81 van de Algemene wet bestuursrecht en mede gelet op het bepaalde in artikel 79 van de Waterschapswet en de Inspraakverordening Wetterskip Fryslân in de periode van 6 juni tot en met 3 juli 2002 ter inzage gelegen. De ontwerpbeleidsregel viel in te zien bij Wetterskip Fryslân en de Friese gemeenten. Belanghebbenden hebben hiervan kennis kunnen nemen en werden in de gelegenheid gesteld hun opvattingen kenbaar te maken aan het dagelijks bestuur van Wetterskip Fryslân. Van de gelegenheid hebben de volgende instanties gebruik gemaakt: - Provincie Fryslân, Afdeling Landelijk gebied en Milieu; - Directoraat-generaal Rijkswaterstaat RIZA; Het RIZA heeft op 5 juli 2002 met voorkennis aangegeven een reactie te zullen geven op onze ontwerpbeleidsregel. De reactie is ontvangen op 10 juli Met betrekking tot enkele (handhavings)aspecten is het beleid op grond van voortschrijdend inzicht op de onderdelen onderzoek en beoordeling baggerspecie en nuttig werk aangepast. In de Reactienota, die als bijlage is toegevoegd geven wij een samenvatting van de inhoud van de reacties en geven wij aan, op welke punten wij ons voorlopig beleidsstandpunt (zie hieronder paragraaf 7) hebben gewijzigd. bladzijde 4 van 6

5 7. Voorlopig beleidsstandpunt Wetterskip Fryslân voor het toepassen van natte baggerspecie als bouwstof in oppervlaktewater op grond van het bouwstoffenbesluit. Mede gelet op het advies van de Unie van Waterschappen en de inspraakreactie passen wij ons voorlopig standpunt als volgt aan. Niet langer wordt het instrument van de Wvo -vergunning als aanvulling gebruikt ingeval baggerspecie in categorie-1 grond van het Bouwstoffenbesluit valt, maar klasse 3 materiaal bevat. Het meldingensysteem van het Bouwstoffenbesluit is onverkort van toepassing voor het opvullen van diepe zandwinputten met natte baggerspecie 0 t/m 2 indien: de baggerspecie terugneembaar is en geen vermenging met de waterbodem plaatsvindt; het een nuttig werk betreft. Alle regels uit het Bouwstoffenbesluit, zoals de toepassings voorschriften (terugneembaarheid, geen vermenging met de bestaande waterbodem etc.), de procedurele voorschriften (meldingsplicht vooraf bij het bevoegd gezag, overleggen dan wel beschikbaar stellen van gegevens etc) en de uitvoeringsvoorschriften (m.n. met betrekking tot het bemonsterings- en laboratoriumonderzoek) onverkort van toepassing zijn. Onderzoek baggerspecie: Het onderzoek van de (al of niet ingedroogde) baggerspecie moet plaatsvinden in een "sterlaboratorium". Beoordeling baggerspecie: Als de baggerspecie onder water wordt toegepast wordt als categorie-1 grond beschouwd: 1. gerijpte baggerspecie, die volgens het bouwstoffenbesluit als categorie-1 grond beoordeeld is; 2. natte baggerspecie (terugneembaar, geen vermenging met de waterbodem) die volgens het toetsingskader uit de NW4 als klasse 1 of 2 baggerspecie beoordeeld is; 3. natte baggerspecie, die beoordeeld is als klasse 3 baggerspecie kan niet zonder onderzoek naar uitloging conform het Bouwstoffenbesluit toegepast worden. Toelichting: ad.2 Voor de toepassing van natte baggerspecie in met name diepe zandwinputten kan het onderzoek naar uitloging van metalen achterwege blijven, omdat er kort na het inbrengen een anaërobe situatie ontstaat, waardoor de metalen aan de baggerspecie gebonden blijven. Het moet echter wel weer terugneembaar zijn omdat voor categorie-1 grond geldt dat het géén bodem mag worden. Categorie-1 grond moet zodanig worden toegepast dat er een blijvend onderscheid is tussen de toegepaste grond en de onderliggende bodem. Dit kan bijvoorbeeld door het aanbrengen van een scheidingslaag zoals geotextiel of door opvullen van een put waarin geen slib aanwezig is. ad.3 In de praktijk betekent dit dat deze baggerspecie eerst gerijpt zal moeten worden. Wetterskip Fryslân zal deze wijze van beoordelen hanteren tot het moment dat in het Bouwstoffenbesluit voorschriften voor de toetsing van natte baggerspecie opgenomen worden. Nuttig werk. bladzijde 5 van 6

6 Het doel van de voorgenomen werkzaamheden moet zijn het ondieper maken en herinrichten van een zandwinput. Dit betekent dat er een uitgewerkt voorstel tot inrichting van de put, inclusief een daarbij behorende tijdsplanning voor de realisering daarvan, door ons goedgekeurd moet zijn. In het inrichtingplan moeten tenminste de volgende onderwerpen zijn uitgewerkt: - de hydrodynamische condities (m.n. stromingen en stroomsnelheden) binnen de locatie - de geohydrologie ter plaatse (b.v kwel of inzijging) - het transport van zwevende stof in het omringend oppervlaktewater - de lokale achtergrondconcentraties van de stoffen opgenomen in bijlage 1 van het Bouwstoffenbesluit onder de samenstellingswaarden - de ecologische doelstelling van het gebied en het oppervlaktewater - een duidelijke beschrijving van de wijze van inbrengen en de beheersbaarheid daarvan en het toezicht daarop tijdens het inbrengen - een realistische tijdsplanning waarbinnen het gehele werk (het opvullen tot de gewenste waterdiepte) kan worden afgerond; als maximale termijn moet worden gedacht aan 10 jaar. - Een vergelijking tussen de ecologische waarde van de put in de huidige toestand met die van een (deels) opgevulde put Verder moet aandacht worden besteed aan: - gebruik door het publiek van het oppervlaktewater in en rondom de locatie tijdens de periode van opvullen - het tegengaan van illegaal gebruik door derden Om te beoordelen of de opvulling van een zandwinput een nuttig werk is en niet het storten van afvalstoffen betreft, heeft Wetterskip Fryslân ecologische en kadastrale gegevens nodig: 1. van concept Ontgrondingvergunningen. In deze vergunningen is een eventuele opvulverplichting geregeld. Voorgesteld wordt om Provincie Fryslân te vragen de concept-ontgrondingsvergunningen altijd ter advisering aan het Wetterskip Fryslân te sturen, zodat in een vroegtijdig stadium een ecologische toets kan plaatsvinden of in specifieke situaties een opvulverplichting kan worden opgelegd. Is er een opvulverplichting bij een zandwinput dan is er eveneens sprake van een nuttig werk. Er zijn echter ook situaties denkbaar ingeval er geen opvulverplichting is, dat er sprake kan zijn van nuttig werk, bijvoorbeeld als er "werk met werk" kan worden gemaakt; - van ontwerpbeschikkingen ingevolge categorie 28.6 van het Inrichtingen en Vergunningenbesluit milieubeheer. De provincie stelt in hun beleid dat het opvullen van een zandwinput het uitvoeren van een werk is zoals bedoeld in het Bouwstoffenbesluit. Dit betekent dat hiervoor geen Wmvergunning vereist is. In uitzonderlijke situaties kan het voorkomen, dat bij het uitvoeren van een werk niet aan de vereisten van het Bouwstoffenbesluit kan worden voldaan. In deze uitzonderlijke gevallen kan dan op basis van categorie 28.6 van het Inrichtingen- en vergunningenbesluit voor dat werk een vergunning worden verleend. Het opvullen van een zandwinput dient zodanig plaats te vinden dat er sprake is van een werk. Er moet dan wel worden voldaan aan de criteria voor werken nl: terugneembaar, geen vermenging, functionaliteit. Indien het Wetterskip Fryslân beide conceptbeschikkingen om advies toegezonden krijgt, kunnen wij per zandwinpunt, alvorens deze opgevuld wordt, bij de Provincie Fryslân aangeven of er vanuit waterkwaliteitsbeheer bezwaren zijn tegen het toepassen van licht verontreinigde baggerspecie. Als niet aan alle punten van het in dit stuk geformuleerde beleid voldaan wordt dan geldt voor de toepassing van baggerspecie onverkort het toetsingsinstrument uit het Bouwstoffenbesluit. bladzijde 6 van 6