Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Vierde Nota Waterhuishouding Nr. 27 BRIEF VAN DE MINISTER VAN VOLKSHUISVESTING, RUIMTE- LIJKE ORDENING EN MILIEUBEHEER Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 22 oktober 2001 Mede namens de staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat en de staatssecretaris van Financiën wil ik u informeren over de invoering van reinigbaarheidscriteria voor baggerspecie in relatie tot de Wet belastingen op milieugrondslag (Wbm). 1. Baggerspecie in de Wet belastingen op milieugrondslag De Wbm, die op 1 januari 1995 in werking is getreden, regelt in hoofdstuk III, Afvalstoffenbelasting, dat belasting wordt geheven ter zake van de afgifte van afvalstoffen ter definitieve verwijdering (verbranden, dan wel het op of in de bodem brengen om deze daar te laten) aan inrichtingen. Niet-reinigbare verontreinigde baggerspecie is, evenals niet-reinigbare verontreinigde grond vrijgesteld van de afvalstoffenbelasting. Bij wet is vastgelegd dat alle baggerspecie tot uiterlijk als niet-reinigbaar wordt aangemerkt. De mogelijkheden en ontwikkelingen ten aanzien van het verwerken van verontreinigde baggerspecie zijn inmiddels van dien aard dat het kabinet van mening is dat met ingang van criteria voor de reinigbaarheid van verontreinigde baggerspecie kunnen worden geformuleerd, waardoor onderscheid gemaakt kan worden tussen reinigbare en niet-reinigbare baggerspecie. 2. Beleid voor verwerking van baggerspecie Het beleid voor omgaan met baggerspecie is er, in lijn met het algemene afvalstoffenbeleid, op gericht het storten van baggerspecie zoveel mogelijk te voorkomen door de verwerking van reinigbare baggerspecie te stimuleren. In het Beleidsstandpunt verwijdering baggerspecie (kamerstukken II 1993/94, , nr. 1) heeft het kabinet te kennen gegeven dat het beleid erop gericht was om in het jaar % van de vrijkomende baggerspecie die niet in oppervlaktewater of op land kan worden verspreid en KST56422 ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2001 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 27 1

2 waarvoor slechts storten of verwerken mogelijk is, te verwerken en het aandeel van verwerken na 2000 te laten toenemen. In de 4e nota Waterhuishouding (kamerstukken II 1998/99, , nr. 1) heeft het kabinet de verwerkingsdoelstelling bevestigd en tevens bepaald dat ook toepassen als bouwstof en landfarming tot verwerken worden gerekend. In de huidige situatie wordt nog slechts een beperkt deel van de nietverspreidbare baggerspecie verwerkt. Inzet van extra instrumenten om verdere verwerking van baggerspecie te bevorderen is noodzakelijk. Invoering van reinigbaarheidscriteria, waardoor het storten van reinigbare baggerspecie ook daadwerkelijk wordt belast op grond van de Wbm is daarbij één instrument. Het wegnemen van belemmeringen voor de afzet van verwerkingsproducten en invoering van een stimuleringsregeling voor de verwerking van baggerspecie (SVB) zijn andere essentiële onderdelen van dit beleid. Met betrekking tot de afzet wordt onderzocht op welke wijze tegemoet kan worden gekomen aan knelpunten die nu optreden ten gevolge van de eisen die het Bouwstoffenbesluit stelt met betrekking tot de toepassing van baggerspecie(verwerkingsproducten). Besluitvorming hierover zal in 2002 plaats vinden. De SVB is momenteel in ontwikkeling en zal, indien de Europese Commissie deze regeling goedkeurt, aanvullend op de voorliggende Wbm-maatregel de verwerking van baggerspecie tot bouwstof gaan stimuleren. In een later stadium zal mijn collega van V&W u daar verder over informeren. 3. Reinigbaarheidscriteria Uitgangspunt bij het vaststellen van reinigbaarheidscriteria voor verontreinigde baggerspecie is dat baggerspecie als reinigbaar wordt beoordeeld wanneer daarvoor in voldoende mate en tegen aanvaardbare maatschappelijke kosten verwerkingstechnieken beschikbaar zijn, die een verwerkingsproduct opleveren dat voldoet aan de milieuhygiënische randvoorwaarden die daaraan door de milieuwetgeving worden gesteld en dat kan worden afgezet op de markt. Verwerking van zandige specie voldoet aan dit uitgangspunt, verwerking van niet-zandige specie kent nog de nodige knelpunten. Dit leidt ertoe dat een stapsgewijze invoering van de reinigbaarheidscriteria de beste manier is om het doel van het beleid te bereiken. Het is het voornemen van het kabinet om met ingang van 1 januari 2002 baggerspecie met een zandgehalte van 60% of meer aan te wijzen als reinigbare baggerspecie. Op dit moment wordt al wel een groot deel, maar nog niet alle vrijkomende baggerspecie met een zandgehalte van minimaal 60% verwerkt. De verwachting is dat de invoering van de eerste stap van het reinigbaarheidscriterium en daarmee het heffen van afvalstoffenbelasting op het storten van deze baggerspecie ertoe zal leiden dat op korte termijn alle zandige baggerspecie verwerkt zal worden, een beperkte toename van de hoeveelheid baggerspecie die wordt verwerkt. Wel wordt op deze wijze zeker gesteld dat de zandscheiding die nu al plaats vindt zal worden gecontinueerd en kan uitvoeringservaring worden opgedaan met de regeling. De totale jaarlijkse kosten die samenhangen met het storten en verwerken van de baggerspecie zullen ten gevolge van de invoering van het reinigbaarheidscriterium licht stijgen. 4. Bijzondere situaties De afvalstoffenbelasting van de Wbm wordt voor reinigbare verontreinigde baggerspecie geheven ter zake van de afgifte van baggerspecie ter verwerking aan stortinrichtingen (verbranden van de afvalstof baggerspecie is niet aan de orde, voor verbranden geldt overigens een nihiltarief). Het inrichtingenbegrip in de Wbm is in artikel 12, eerste lid, onder- Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 27 2

3 deel c, van deze wet gekoppeld aan het inrichtingenbegrip uit de Wet milieubeheer (Wm). Derhalve wordt afvalstoffenbelasting geheven op het brengen van reinigbare baggerspecie in inrichtingen die bestemd zijn voor, en uit dien hoofde beschikken over een Wm-vergunning voor de definitieve verwijdering van afvalstoffen of baggerspecie (wanneer het een specifieke inrichting die alleen bestemd is voor baggerspecie). In twee specifieke situaties acht het kabinet het heffen van afvalstoffenbelasting voor het brengen van baggerspecie in inrichtingen niet wenselijk. De eerste situatie betreft het brengen van baggerspecie naar zee. Een belangrijk deel van de licht verontreinigde baggerspecie wordt gebracht in begrensde gebieden in zee waarvoor een Wm-vergunning is verleend. Het brengen van deze baggerspecie op zee is weinig bezwaarlijk voor het mariene milieu en wordt beschouwd als het weer zeebodem laten worden van de betreffende baggerspecie. Daarbij is het gewenst om de baggerspecie binnen vastomlijnde gebieden op zee te brengen om terugspoelen van deze baggerspecie richting land tegen te gaan. Er is beleidsmatig geen reden om het verspreiden van deze baggerspecie op zee tegen te gaan. Daarmee zou het van kracht laten zijn van de Wbm op het brengen van reinigbare baggerspecie in deze inrichtingen contraproductief zijn. Een tweede categorie van specifieke situaties betreft eenmalige projecten ten behoeve van veiligheid waarbij de uit die projecten vrijkomende baggerspecie binnen de ruimtelijke begrenzing van het desbetreffende project wordt geborgen. De projecten betreffen maatregelen ter bescherming van het land tegen overstroming door extra ruimte voor waterberging en waterafvoer te creëren mede in verband met de verwachte veranderingen van het klimaat. Het gaat hier onder andere om rivierverruimingsprojecten in het kader van de PKB-Rivieren. Voor deze projecten geldt dat in het algemeen grote hoeveelheden baggerspecie (waterbodem) zullen vrijkomen. Het streven is er bij deze projecten op gericht het afvoeren van baggerspecie te voorkomen door deze waar mogelijk binnen de grenzen van de projectlocatie te verplaatsen, voorzover daarbij kan worden voldaan aan de geldende milieuhygiënische randvoorwaarden. De vrijkomende baggerspecie kan veelal deels worden benut bij de uitvoering van werken binnen het project. Deels zal de baggerspecie binnen de ruimtelijke begrenzing van de locatie worden gestort in diepe putten die in het kader van de Wet milieubeheer worden gezien als inrichtingen en zullen moeten voldoen aan de milieuhygiënische eisen voor baggerspeciestortplaatsen. Omdat de putten gezien moeten worden als Wm-inrichtingen zou hierop ook de afvalstoffenbelasting uit de Wbm van toepassing zijn. Het kabinet acht het niet wenselijk om deze herinrichtingsprojecten in het kader van de veiligheid, waarbij de baggerspecie kan worden afgezet binnen de grenzen van het betreffende herinrichtingsproject extra te belasten door de afvalstoffenbelasting daarop van toepassing te laten zijn. Het kabinet is voornemens in de Wbm de bevoegdheid voor de minister van VROM op te nemen om projecten aan te wijzen die zijn gelegen binnen de hierboven bedoelde gebieden waar rivierverruimingsmaatregelen worden getroffen waarop de Wbm niet van toepassing zal zijn wanneer de baggerspecie afkomstig uit deze projecten wordt gestort in een baggerspeciestortplaats die zich bevindt binnen het betreffende gebied. Baggerspecie afkomstig uit deze projecten die elders wordt gestort is daarmee wel onderhevig aan het regime van de Wbm evenals baggerspecie afkomstig van buiten het gebied die wordt gestort in een baggerspeciestortplaats die is gelegen binnen het betreffende gebied. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 27 3

4 5. Invoering reinigbaarheidscriteria De reinigbaarheidscriteria zullen worden vastgelegd in een ministeriële regeling, die zal worden genotificeerd bij de Europese Commissie. Bovendien worden de te hanteren onderzoeksprotocollen en meetvoorschriften vastgelegd. De systematiek van de Wbm brengt mee dat alleen verontreinigde baggerspecie die vergezeld gaat van een verklaring van een door mij aangewezen instantie waaruit blijkt dat de baggerspecie niet reinigbaar is, blijft vrijgesteld van de afvalstoffenbelasting. Ik ben voornemens het Service Centrum Grond, dat deze taak al uitvoert voor de beoordeling van de reinigbaarheid van verontreinigde grond, aan te wijzen als de beoordelende instantie. De uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid van de regeling hebben mijn speciale aandacht. De aard van de materie en de uitvoeringspraktijk, waaronder verschillen in wijze van baggeren en verschillen in de wijze van aanvoer van baggerspecie bij (baggerspecie)stortplaatsen, per schip, per as of rechtstreeks via een pijpleiding, maken het noodzakelijk om voor de uitvoeringsaspecten specifiek op baggerspecie toegesneden oplossingen te ontwikkelen. Het vereist een grote inspanning om deze uitvoeringsaspecten tijdig te regelen. Als zich grote tegenvallers voordoen komt tijdige inwerkingtreding van de regeling in gevaar. Ik laat een studie uitvoeren naar de mogelijke knelpunten ter zake van de uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid van de regeling. Bij de invoering van de regeling zal ik rekening houden met de resultaten van deze studie. Volledigheidshalve wijs ik u erop dat de consequenties die ik zal verbinden aan de uitkomst van het onderzoek dat prof. dr. A.B. Ringeling in opdracht van het Openbaar Ministerie verricht naar de bestuurlijke aspecten van de afgifte van niet-reinigbaarheidsverklaringen voor verontreinigde grond, voor zover relevant, ook zullen doorwerken in de beoogde wijze van uitvoering van de beoordeling van reinigbaarheid van baggerspecie. 6. Overgangsregeling Om te voorkomen dat baggerprojecten die al in uitvoering zijn abrupt met de beoordeling van de reinigbaarheid van de gebaggerde specie en een mogelijk daaruit voortvloeiende kostenstijging worden geconfronteerd wordt een overgangsregeling voorzien. Deze houdt in dat alle baggerspecie afkomstig uit projecten die vóór 1 januari 2002 zijn aanbesteed dan wel gegund en als zodanig zijn aangemeld niet-reinigbaar zal worden verklaard. Deze niet-reinigbaarheidsverklaringen krijgen een geldigheidsduur tot en met Als gevolg hiervan kan deze baggerspecie met behulp van een dergelijke verklaring in 2002 worden gestort zonder dat afvalstoffenbelasting verschuldigd is. Wordt baggerspecie uit deze projecten na die datum gestort dan zal beoordeling van de reinigbaarheid van de baggerspecie dienen plaats te vinden conform de criteria in de ministeriële regeling. Voor lopende, aanbestede en gegunde baggerprojecten geldt daarmee uitsluitend voor het jaar 2002 een voortzetting van de huidige situatie. 7. Vervolgstappen Op een nader te bepalen datum tussen en zullen de reinigbaarheidscriteria voor verontreinigde baggerspecie worden uitgebreid. Bij die uitbreiding zal ook baggerspecie die met andere eenvoudige verwerkingstechnieken kan worden omgezet in een product dat voldoet aan de kwaliteitseisen die het Bouwstoffenbesluit daaraan stelt, reinigbaar worden verklaard. Het kabinet is van oordeel dat deze verwerkingstechnieken zoals kleirijping, landfarming en koude immobilisatie op dit moment nog niet Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 27 4

5 onder de werking van de reinigbaarheidscriteria kunnen worden gebracht. Met betrekking tot deze technieken kan onvoldoende zeker worden gesteld dat ze per in voldoende mate en tegen aanvaardbare maatschappelijke kosten beschikbaar zijn. Ook is voor deze technieken nu nog niet voldoende duidelijk in welke mate het verwerkingsproduct kan voldoen aan de milieuhygiënische randvoorwaarden die daaraan worden gesteld en of het product kan worden afgezet. Door nu kenbaar te maken dat de reinigbaarheidscriteria binnen enkele jaren zullen worden uitgebreid en door het nemen van extra stimuleringsmaatregelenkrijgt de ontwikkeling van de betreffende reinigingstechnieken een impuls. De precieze ingangsdatum van de uitbreiding van de reinigbaarheidscriteria stelt het kabinet afhankelijk van de resultaten van een marktstudie die inmiddels gestart is en begin 2002 zal worden afgerond. In deze marktstudie wordt nagegaan wat het huidige en te verwachten aanbod aan eenvoudige reinigingstechnieken is en op welke termijn voldoende landelijke dekking kan zijn verkregen. Daarnaast wordt de afzetbaarheid van de producten die ontstaan uit gereinigde baggerspecie bezien. Hierbij wordt onder andere aandacht besteed aan de civieltechnische en milieuhygiënische kwaliteit van de verwerkingsproducten. Tevens zal dan de werking van het reinigbaarheidscriterium over de eerste periode worden geëvalueerd. Ik zal u in de eerste helft van 2002 informeren over de uitkomsten van de marktstudie en de consequenties die het kabinet daaraan verbindt voor de uitbreiding van de reinigbaarheidscriteria. De Minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, J. P. Pronk Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 27 5