MINISTERIE VAN ECONOMISCHE ZAKEN BESTUUR ENERGIE KONING ALBERT II - LAAN BRUSSEL.

Transcriptie

1 MINISTERIE VAN ECONOMISCHE ZAKEN BESTUUR ENERGIE KONING ALBERT II - LAAN BRUSSEL DE ENERGIEMARKT IN 2001

2 Verantwoordelijke uitgever : Fernand SONCK Directeur - Generaal Bestuur Energie - M.E.Z. North Gate III Koning Albert II - laan, Brussel

3 INHOUDSTAFEL 1. ENERGIE IN DE WERELD pag ALGEMEEN OVERZICHT VAN DE MARKTEVOLUTIE IN BELGIE pag HET FINAAL ENERGIEVERBRUIK pag DE HANDELSBALANS VAN DE ENERGIEPRODUCTEN pag DE ELEKTRICITEITSMARKT pag DE AARDGASMARKT pag DE MARKT VAN DE VASTE BRANDSTOFFEN pag DE AARDOLIEMARKT pag EVOLUTIE VAN DE GEMIDDELDE VERBRUIKSPRIJZEN VAN DE BELANGRIJKSTE ENERGIEPRODUCTEN pag. 15

4 EVOLUTIE VAN DE ENERGIEMARKT IN ENERGIE IN DE WERELD In 2001, bedroeg het mondiaal primair energieverbruik 9.124,8 toe (ton olie equivalent). Dit betekent een lichte stijging (+ 0,3 %) ten opzichte van Tabel 1: Primair energieverbruik (in miljoen toe) % var.01/00 % du total N-Amerika 2.641, , ,6-2,4 28,9 waarvan 2.239, , ,3-2,2 24,5 USA Z-Amerika 439,4 453,2 451,8-0,3 5,0 Europa 1.850, , ,5 +0,9 20,8 Ex-USSR 924,6 938,3 949,4 +1,2 10,4 waarvan 626,4 640,3 643,0 +0,4 7,0 Rusland Midden- 377,8 390,3 397,2 +1,8 4,4 Oosten Afrika 271,4 276,9 280,6 +1,4 3,1 Azië-Stille 2.378, , ,7 +2,3 27,5 Oceaan waarvan 786,6 804,7 839,7 +4,3 9,2 China waarvan 508,7 515,9 514,5-0,3 5,6 Japan Total 8.883, , ,8 +0,3 100,0 Bron: BP/Amoco Deze lichte stijging is het resultaat van het convergeren van verschillende tendenzen : - De stijging van het energieverbruik in Azië (het gebied rond de Stille Oceaan) met 2,3%, waaronder voor China een stijging met 4,3% ; in het Midden-Oosten (+1,8%), in Afrika (+1,4%) en in de voormalige USSR (+1,2%). Het energieverbruik daalde met 2,2% in de Verenigde Staten, terwijl het in Europa steeg met 0,9%. Voor de Europese Unie (Eur15) bedraagt die stijging 1,9% (voorlopige gegevens); - De daling van de energievraag in Noord-Amerika bedraagt 2,4 %, en die van Centraal- en Zuid-Amerika 0,3%. Japan registreert een vermindering van zijn energieverbruik met 0,3%, terwijl het verbruik van Zuid-Korea steeg met 2,5 %.

5 2 Uitgedrukt in marktaandeel, blijft aardolie de meest verbruikte energiedrager in de wereld met 38,5 %, gevolgd door steenkool (24,7%) en aardgas (23,7%). Kernenergie vertegenwoordigt slechts 6,6% van de wereldmarkt en hydro-elektriciteit 6,5% Tabel 2 geeft de evolutie weer van het marktaandeel van de verschillende energiebronnen op wereldvlak voor de jaren en 2000 en Tabel 2: Marktaandeel van de energiebronnen (in %) Mtoe % Mtoe % Aardolie 3.519,0 38, ,6 38,5 Aardgas 2.157,5 23, ,3 23,7 Steenkool 2.216,8 24, ,1 24,7 Kernenergie 585,0 6,4 601,2 6,6 Waterkracht 619,9 6,8 594,5 6,5 Totaal 9.095,6 100, ,8 100,0 Bron:BP/Amoco Het aardolieverbruik is lichtjes gedaald met 0,2% in 2001 en dat van aardgas steeg miniem met 0,3%. Wat aardolie betreft, is deze daling essentieel te verklaren door de algemene daling in alle werelddelen, met uitzondering van Europa (+0,6%) en Afrika. Voor het gas wordt de stijgende tendens grotendeels verklaard door een grotere vraag naar dit product op wereldvlak, met uitzondering nochtans van de Noord-Amerikaanse markt (-4,9%). Mondiaal beschouwd, stijgt de vraag naar steenkolen met 1,7%. Dit wordt bevestigd door het aandeel van steenkolen in het primair wereldverbruik dat lichtjes vooruitgaat en 24,7 % bedraagt in 2001 in vergelijking met 24,4% in De nucleaire energie heeft een lichte vooruitgang geboekt in alle werelddelen met uitzondering van Zuid-Afrika (Zuid-Afrika : 16,1%) en heeft hierdoor slechts een globale stijging met 2,8 % geïnduceerd in Op wereldvlak daalde de bijdrage van elektriciteit uit waterkracht met 3,6% in In Europa is het verbruik van electriciteit uit waterkracht, dat zeer klimaatafhankelijk is, zowat onveranderd gebleven (+0,1% in 2001, voor het belangrijkste gedeelte geregistreerd in Noorwegen, Spanje en Zweden). De elektriciteit uit waterkracht daalde daarentegen aanzienlijk in Noord-Amerika (-14,0%) en in mindere mate ook in Centraal- en Zuid-Amerika(-5,0%).

6 3 2. ALGEMEEN OVERZICHT VAN DE EVOLUTIE VAN DE ENERGIEMARKT IN BELGIE In 2001 bedroeg het zichtbaar bruto-verbruik van primaire energie (zonder aanpassing van de klimaatvariaties) van België 58,271 miljoen toe (ton olie equivalent), hetzij een lichte daling van 0,9% t.o.v De voornaamste tendensen die op te tekenen vallen bij de analyse van deze evolutie en dit inzake de verschillende producten zijn : een zeer sterke daling van het verbruik van de vaste brandstoffen ( 7,9%). Dit is vooral te verklaren door een daling van de vraag in bepaalde verbruikerssectoren (elektrische centrales en cokesfabrieken) en een toename van de stocks; een licht stijgend aardolieverbruik (met 1,5%), resulterend uit de stijging van de vraag in bepaalde sectoren van het finaal verbruik (industrie, residentieel verbruik en nietenergetisch verbruik) een vermindering van de kernenergie (-3,8%) om reden van een lagere graad van beschikbaarheid van de kerncentrales (88,1% in 2001 t.o.v. 90,7 % in 2000); een terugloop van het primair aardgasverbruik (-1,4%). Deze terugloop is het gevolg van twee tegengestelde fenomenen in de voornaamste verbruikerssectoren, met name een vermindering van het verbruik in de elektrische centrales (-8,5%) en in de industrie (-8,0%) en een stijging in het residentieel verbruik, in het tertiair verbruik (+8,9%) en in het niet-energetisch verbruik. Een steeds grotere bijdrage van de windenergie en de hernieuwbare energiebronnen, vooral voor wat betreft de productie van elektriciteit (+3,7%). Een zeer belangrijke stijging van de energieaankopen in het buitenland (+35,8% voor de invoer en 8,3% voor de uitvoer), die zo de daling van de vraag naar vaste brandstoffen, gasachtige- en kernbrandstoffen van de elektrische centrales compenseert. In 2001 was het klimaat, in graaddagen uitgedrukt, minder zacht dan in Het aantal graaddagen (15/15) steeg immers aanzienlijk (+ 11,3 % in vergelijking met 2000). N.B. De graaddag is een indicator voor de strengheid van het stookseizoen op een gegeven plaats. Deze stijging van het aantal graaddagen, die zich inzonderheid uit in een stijging van het niveau van het energieverbruik van de residentiële sector, heeft daadwerkelijk als gevolg gehad dat een dergelijke ontwikkeling in deze sector werd geïnduceerd. Immers, volgens de verbruiksniveaus die in 2001 werden genoteerd, stijgen de leveringen van gasolie-verwarming globaal met 6,0%; deze van aardgas voor de residentiële sector met 10,0%.

7 4 Wanneer we het aandeel van de verschillende energiebronnen op de primaire balans bekijken, stellen we vast dat aardgas zeer lichtjes daalt in 2001, met name van 22,8% in 2000 naar 22,7% in Het aandeel van de vaste brandstoffen daalt van 14,3% in 2000 naar 13,2% in 2001 en dat van aardolie stijgt van 40,0% in 2000 naar 41,0% in Kernenergie, daarentegen, loopt terug van 21,3% in 2000 naar 20,7% in Ook een stijging valt te noteren voor elektriciteit (0,7% in 2000 t.o.v. 1,4% in 2001). Het aandeel van de hernieuwbare energiebronnen blijft stabiel op 0,9% in Tabel 3 : Zichtbaar brutoverbruik van primaire energie 2000 in 1000 toe 2001 in 1000 toe Variation In % 01/00 Vaste brandstoffen ,9 Aardolie ,5 Aardgas (2) (2) - 1,4 Kernenergie (2) (2) - 3,8 Andere (elektriciteit) (1) Hernieuwbare energiebronnen (3) Totaal ,9 bron : M.E.Z., Bestuur Energie (1) Het teken (-) wijst op een exportsaldo, het teken (+) op een importsaldo (2) BVW voor aardgas en 33% voor het primair rendement van de centrales (3) Hernieuwbare energiebronnen gebruikt voor de productie van elektriciteit Tabel 4 : Marktaandeel van de energiebronnen (in %) in % Vaste brandstoffen 14,3 13,2 Aardolie 40,0 41,0 Aardgas 22,8 22,7 Kernenergie 21,3 20,7 Overige 0,7 1,4 Hernieuwbare energiebronnen 0,9 0,9 bron : M.E.Z., Bestuur Energie

8 Energetische afhankelijkheid De totale graad van energetische afhankelijkheid van het land daalde van 92,8% in 1973 naar 75,7% in 1985 om vervolgens te stijgen van 85,4% in 1990 naar 86,1% in In 2001 bedraagt de energetische afhankelijkheid 88,3%. De schommelingen in de globale afhankelijkheid van het land zijn deels te verklaren door wijzigingen in het aandeel van de kernenergie. De afhankelijkheid van aardolie daalde van 65,3% in 1973 naar 44,2% in 1985 en stijgt wederom van 48,7% in 2000 naar 50,2% in Grafiek1: Graad van afhankelijkheid in % 100,0 90,0 80,0 70,0 ttl fh klijkhid 60,0 Totale afhankelijkheid aardolie afhankelijkheid 50,0 40,0 30,0 20, Primaire energie- intensiteit Zoals op te maken valt uit de grafiek 2, kende de economie (BBP) in 2001 een groei van 1% t.o.v. 3,8% in Ook leert de grafiek ons, dat de economie sneller groeit dan het primair energieverbruik (- 0,9%). Sinds 1985 kunnen we een loskoppeling vaststellen tussen de economische groei en het energieverbruik. De primaire energie-intensiteit, i.e. de verhouding tussen het primair

9 6 energieverbruik en het BBP uitgedrukt in volume (prijs 1990), geeft een trendwijziging aan vanaf Grafiek 2: Energetische intensiteit 1980=100) Index BBP Index primair energieverbruik Index energie intensiteit Na een sterke daling tussen 1980 en 1985 is de energie-intensiteit voortdurend blijven stijgen tot in 1996, om vervolgens na dat jaar op blijvende wijze te dalen. Het aanhouden van een dergelijke tendens in een economische groeiomgeving, alhoewel zwakker in 2001 dan in 2000, wijst op een zekere bestendigheid in het losraken van de band tussen economische groei en energieverbruik. 3. HET FINAAL ENERGIEVERBRUIK Het finaal energieverbruik (i.e. het zichtbaar bruto-energieverbruik van primaire energie na aftrek van transformaties en energieverliezen) kende een zeer lichte stijging met 0,5% in Het finaal energieverbruik van de industriesector, met inbegrip van de staalnijverheid, daalde met 2,0% tussen 2000 en Wanneer abstractie wordt gemaakt van het cijfer van de staalnijverheid bedraagt deze daling 1,8%. Voor de staalnijverheid zelf wordt een vermindering van 2,2 % opgetekend. Over de periode heeft de sector van de staalnijverheid alleen reeds een vermindering van 20,8% van zijn finaal verbruik beleefd. De industriesector in zijn geheel beschouwd zag zijn finaal verbruik dalen met 2,8% over dezelfde periode. De industriële sector met abstractie van de staalnijverheid laat een verhoging van zijn verbruik noteren met 11,3% gedurende dezelfde periode.

10 7 De transportsector die in 2001 een daling van zijn energieconsumptie kent van 2,0%, is één van de sectoren waarvan het finaal verbruik de meest spectaculaire stijging heeft gekend over de periode 1979/2001 (+58,7%). De residentiële sector in zijn globaliteit kent een vrij aanzienlijke stijging van zijn consumptie in 2001 met 4,5%, rekening houdend met de toename van het aantal graaddagen in het jaar 2001 (+11,3%). Het verbruik in de huishoudelijke sector stijgt met 6,7% in 2001 en dat van de tertiaire sector (handel en diensten) kent een stijging met 4,0%. Men moet in het bijzonder de daling met 12,6% van het finaal verbruik in de landbouw noteren. Over de periode 1979/2001 vermindert het eindverbruik van de residentiële sector en gelijkgesteld met 2,1%. Het niet-energiegebruik dat de barometer vormt voor de activiteit van de petrochemische nijverheid (nafta, aardgas) stijgt lichtjes in 2001 met +1,0%. In de periode 1979/2001, bedraagt deze groei +94,2%. Wat het marktaandeel van de verschillende energiebronnen binnen het finaal verbruik in 2001 betreft, behoudt aardolie met 50,4% de belangrijkste plaats, gevolgd door aardgas met 24,8%, elektriciteit met 15,4%, de vaste brandstoffen met 8,8% en warmte met 1,1%. In de industriële sector wordt aardolie met 11,8%, zeer duidelijk voorbijgestoken door aardgas met 35,4%, elektriciteit met 24,8%, vaste brandstoffen met 24,9%, en warmte met 3,1%. In de residentiële sector blijft aardolie qua marktaandeel de eerste plaats bekleden met 40,6% in 2001, gevolgd door aardgas met 35,6%, elektriciteit met 21,7%, de vaste brandstoffen met 1,7% en warmte met 0,4% : Finaal energieverbruik per sector en per energiedrager in % Staalnijver heid Overige industrieën Transport Residentieel verbruik Energiedrager Nietenergetisch gebruik Jaartallen Elektriciteit 11,9 11,7 32,0 32,1 1,3 1,3 21,9 21,7 - - Gas 27,6 25,9 42,9 40, ,1 35,6 12,6 12,8 Aardolie 3,9 0,7 15,2 18,1 98,7 98,7 41,9 40,6 87,4 87,2 Warmte 0,3 0,3 4,6 4,6-0,4 0,4 - - Vaste Brandstoffen 56,2 61,3 5,2 4, ,7 1,7 - - Bron : M.E.Z., Bestuur Energie

11 8 Het marktaandeel van aardolie blijft overheersend in het finaal totaal verbruik van het land. Aardolie verzekert hoofdzakelijk de behoeften van de transport- en de residentiële sector en van het niet-energetisch gebruik. Elektriciteit en aardgas spelen een hoofdrol in de industrie en in de residentiële sector, terwijl het gebruik van vaste brandstoffen voornamelijk beperkt blijft tot de staalnijverheid. 4. DE HANDELSBALANS VAN DE ENERGIEPRODUCTEN De resultaten van het jaar 2000 wijzen op een merkelijke verslechtering ter waarde van ongeveer 23 miljard BEF van het saldo op de handelsbalans van de energieproducten in vergelijking met Deze verslechtering van de handelsbalans van de energieproducten is evenwel veel minder groot dan deze opgetekend in Het saldo voor 2001, dat 300,2 miljard BEF bedraagt, werd berekend op basis van een invoer met een totale waarde van ongeveer 582,3 miljard (+4% in vergelijking met 2000) en van een uitvoer voor een totale waarde van circa 282,2 miljard BEF (zeflde waarde als in 2000). De stagnatie van de uitvoer heeft bijgedragen tot het vertragen van de verhoging van de energiefactuur. De aardolierekening steeg van 206 miljard BEF in 2000 naar 218 miljard BEF in 2001, hetzij een stijging met 12 miljard BEF. De gasrekening stijgt eveneens tamelijk merkbaar in 2001, en beloopt 87 miljard BEF tegen 78 miljard BEF in 2000, hetzij een stijging met 9 miljard BEF. De gasinvoer stijgt in waarde in 2001 met 19,8 in vergelijking met 2000; de uitvoer vertoont een stijging met 55,8% in vergelijking met De vaste brandstoffen vertonen een invoersaldo van 22,4 miljard BEF in 2001 tegen 17,6 miljard BEF in In 2001 vertegenwoordigen de ruwe aardolie en de aardolieproducten samen 66,5% van de totale energierekening van het land, het aandeel van aardgas en de vaste brandstoffen bedraagt 33,5%.

12 9 Tabel 6 : Handelsbalans van de energieproducten 10 6 BEF Import Export Import Export Vaste brandstoffen Waarvan steenkool en agglomeraten Aardolie en aardolieproducten Ruwe aardolie Afgeleide producten Aardgas + fabrieksgas waarvan aardgas Elektriciteit Andere Totaal Saldo Bron : I.N.R 5. DE ELEKTRICITEITSMARKT De totale primaire elektriciteitsproductie bedroeg GWh, i.e. een aanzienlijke daling met 5,0% in Deze daling van de productie is het resultaat van een toename van de elektrische bewegingen met het buitenland, en vertaalt zich in een zeer duidelijke stijging van elektriciteitsinvoer (+35,8%). 58,2% van de elektriciteit werd geproduceerd door de kerncentrales. De klassieke warmtecentrales leverden 37,9% van de geproduceerde elektriciteit (vaste brandstoffen 12,5%, gasachtige brandstoffen 23,3%, vloeibare brandstoffen 2,1% en recuperatiestoom 1,4%), hetzij GWh. Het productiesaldo, hetzij 4,0%, werd verzekerd door pompcentrales, waterkracht en hernieuwbare energie. Het aandeel van de vloeibare brandstoffen in de elektriciteitsproductie vertoont sedert veel jaren een dalende tendens. Dit aandeel dat in 1968, 38,3% bedroeg en steeg naar 52,7% in 1971, vertegenwoordigt nog slechts 2,1% in 2001.

13 10 Tabel 7 : Structuur van de elektriciteitsproductie in % van de totale productie Kernenergie 57,4 58,2 Vaste Brandstoffen 15,4 12,5 Total kernenergie en vaste brandstoffen 72,8 70,7 Gasachtige brandstoffen 22,8 23,3 Vloeibare brandstoffen 1,0 2,1 Hernieuwbare energiebronnen en recuperatie 1,5 1,9 Energie uit waterkracht en pompcentrales 2,0 2,1 Bron: M.E.Z Bestuur Energie In 2000 steeg het finaal verbruik van elektrische energie zeer lichtjes met 0,8 %. Deze zwakke toename van de vraag naar elektriciteit was vooral te verklaren door een zwakke vraag van de industriële sector (-1,6%) gedeeltelijk gecompenseerd door een stijging in de residentiële- en gelijkgestelde sectoren (+ 3,4%). Wat de industrie betreft, registreert de staalnijverheid een daling met 3,1%, de scheikunde loopt terug met 2,2%, de non-ferrosector met 3,2% en de papiernijverheid met 3,4% Enkel de voedingsnijverheid stijgt met 2,2 in De stijging van het verbruik in de industrie die werd geconstateerd in 2000, wordt hevig verzwakt in 2001, om reden van een vertraging van de economische groei (groei van het BBP +1,0% in 2001, tegen +3,8% in 2000). Het huishoudelijk gebruik dat het verbruik in laagspanning omvat, steeg behoorlijk met +2,8 in De tertiaire sector kende een zeer beduidende groei met +4,2%. De transportsector ziet zijn elektriciteitsverbruik verder stijgen met een groei van 1,7% in Dit wijst op een zekere herleving van het spoorverkeer Elektriciteitshandel Het totaal volume van de elektriciteitsuitwisselingen met het buitenland bedroeg GWh in 2001 tegen GWh in 2000, hetzij een stijging met 18,8%. De graad van openstelling van het land tegenover de aangesproken energie bedraagt 27,0%. Deze graad van openstelling is een van de hoogste van de Europese Unie. De volgende tabel geeft voor de belangrijkste landen van de Europese Unie, het saldo weer van deze uitwisselingen, in verhouding tot de bruto primaire productie van elektriciteit

14 11 Frankrijk is het enig Europees land met een uitermate hoog exportsaldo van GWh, hetgeen overeenstemt met 12,6% van zijn bruto elektriciteitsproductie. Bijgevolg beschikt dit land over een grote exportcapaciteit, waarmee in de behoeften van andere landen van de Europese Unie kan worden voorzien. Tabel 8 : Saldo van de elektriciteitsuitwisselingen in de Europese Unie 2001 Netto saldo van de invoer, in GWh % t.o.v de brutoproductie Netto saldo van de uitvoer, in GWh % t.o.v de brutoproductie Duitsland (1) ,4 - - Frankrijk ,6 Verenigd Koninkrijk ,7 - - Italië ,4 - - Nederland ,4 - - België ,4 - - Eur 15 (1) ,4 - - (1) voorlopig Bron : Eurostat + berekeningen MEZ, Bestuur Energie De belangrijkste invoerlanden van de Europese Unie zijn Italië met een netto importsaldo van GWh hetzij 17,4% van zijn bruto-productie, op vrij grote afstand gevolgd door Nederland met een saldo van GWh, hetzij 18,4% van zijn bruto productie en het Verenigd Koninkrijk waarvan het invoersaldo GWh bedraagt, hetzij 2,7% van zijn brutoproductie. 6. DE AARDGASMARKT Het totaal finaal aardgasverbruik van de industrie registreert een zeer lichte stijging met +0,8% in Deze quasi-stagnatie van het verbruik resulteert uit de daling van het aardgasverbruik in bepaalde verbruikssectoren, zoals de industriële sector en de elektrische centrales en ze wordt gecompenseerd door een stijging van het verbruik in de residentiële sector en gelijkgestelden, alsmede van die in de non-energiesector. Het finaal gasverbruik in de industrie daalt sterk, met -8%, rekening houdend met de sterke vertraging van onze economie in 2001 (1,0% groei van het BBP tegen 3,8% in 2000). De verkoop aan de elektriciteitscentrales daalt met 8,5% in vergelijking met het voorbije jaar. Deze daling is te verklaren door grotere aankopen van elektrische energie in het buitenland. Het gebruik van aardgas als grondstof stijgt evenwel tamelijk sterk in 2001, met +3,1%.

15 12 Het finaal verbruik van de huishoudelijke sector en gelijkgestelden registreert in 2001 een sterke stijging met 8,9%. De stijging is zowel merkbaar in de tertiaire sector met een stijging van +6,6%, als in de residentiële sector (+10,0%). Dit hoofdzakelijk omwille van een sterke stijging van het aantal graaddagen in 2001 (+ 11,3%) Tabel 9 : Toestand van de aardgasmarkt Totaal In 10 6 GJ (PCS) Var. en % finaal verbruik 472,9 476,8 +0,8 Industrie 214,4 197,2-8,0 225,0 245,1 +8,9 Huishoudelijk en gelijkgestelden Niet energetisch gebruik 33,5 34,5 +3,0 Elektrische centrales (1) 165,5 147,6-10,8 (1) met inbegrip van de zelfproducenten Bron: MEZ, Bestuur Energie Voor de bevoorrading in aardgas van ons land wordt een beroep gedaan op drie grote leveranciers: Noorwegen met 35,1% Nederland met 43,7%, en Algerije met 13,9%. Met deze leveranciers werden contracten op lange termijn afgesloten van het type "Take or Pay". Duitsland bevoorraadt eveneens onze markt voor een kleiner gedeelte dat nu 1,2% van onze totale invoer vertegenwoordigt. Invoer uit Nigeria bedraagt 1,0%. Onze bevoorrading wordt ook gedekt door aankopen op korte termijn door tussenkomst van de Interconnector en Hub van Zeebrugge voor een bedrag dat actueel 5,1% vertegenwoordigt van onze totale invoer. Onze invoer, die hoofdzakelijk is gebaseerd op contracten op lange termijn, zal in de toekomst worden aangevuld door contracten op korte termijn met het oog op het verminderen van kosten voor de aanvoer van gas naar België.

16 13 7. DE MARKT VAN DE VASTE BRANDSTOFFEN De primaire productie uit de exploitatie van de terrils bedraagt 164 ktec in 2001, hetzij een vermindering met 39,9% in vergelijking met Op het vlak van de primaire binnenlandse vraag stijgt de invoer van vaste brandstoffen in belangrijke mate met 9,8% in De uitvoer groeide aanzienlijk met 21,8%. Deze opwaartse trend van de primaire binnenlandse vraag wordt nochtans gekenmerkt door een belangrijke stockeringstrend die resulteert uit een sterke vermindering van de economische activiteit (BBP + 1% in 2001 i.p.v + 3,8% in 2000) en van de achteruitgang van de leveringen aan de cokesfabrieken (-8,3%), aan de elektrische centrales (-13,3%) en aan de industrie (zonder de staalnijverheid) (-18,3%). De staalnijverheid registreert een stijging met 2,6%. De binnenlandse sector die slechts een klein gedeelte vertegenwoordigt van het totaal verbruik van de vaste brandstoffen ziet in 2001, net als in het vorige jaar, zijn leveringen stijgen met 10%. België voert de quasi-totaliteit van zijn steenkool in. De voornaamste leveranciers blijven Australië (30,7%), Zuid-Afrika (28,5%) en de Verenigde Staten (19,3%). De meeste intracommunautaire uitwisselingen gebeuren met onze buurlanden (Duitsland, Nederland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk). 8. DE AARDOLIEMARKT Het primair aardolieverbruik kende een vooruitgang van 1,4% in 2001 en dit ondanks de daling van de gebruiksgraad van de raffinaderijen, die van 88,3% in 2000, daalde naar 82,0% in Daar waar het totaal finaal verbruik van geraffineerde producten zeer lichtjes daalde met 0,1% t.o.v. 2000, laat het niet-energetisch gebruik, i.e. de leveringen van oliegrondstoffen aan de petrochemie, een matige stijging in 2001 optekenen (+0,7%) om reden van een vertraging van de economische groei. Het finaal verbruik van de industriële sector, dat in 2001 steeg met 4%, werd niet teveel aangetast door de algemene vertraging van de economie, maar het heeft eerder geprofiteerd van de prijsdaling van de aardolieproducten, inzonderheid van deze van de zware stookolie.

17 14 De huishoudelijke sector en gelijkgestelden ziet zijn finaal verbruik merkelijk stijgen, met 1,2%. Het huishoudelijk verbruik stijgt met 5,7% om reden van de stijging van het aantal graaddagen (+11,3%) % in Het finaal verbruik van de handel stijgt lichtjes met 0,5% in Het finaal verbruik van de transportsector blijft op een merkelijk lager niveau dan in 2000 (-2,0%), inzonderheid tengevolge van de faling van SABENA Het gedeelte van het verbruik dat toe te schrijven is aan niet substitueerbaar gebruik (niet-energetisch transport en gebruik) vertegenwoordigt 59,7,2% van het primair aardolieverbruik en 65,3% van zijn finaal verbruik. Op het vlak van de producten, registreren de motorbrandstoffen een stijging van +2,5% in De leveringen van autobenzine dalen gevoelig met de 2,6%, terwijl deze van de diesel met +4, 5% stijgen. Dit contrast wordt veroorzaakt door een grote toename van het aantal dieselvoertuigen en van een dieselvriendelijke fiscaliteit. Volgens FEBIAC nam het park dieselvoertuigen toe met 5,6% in 2001, terwijl dat van de benzinevoertuigen daalde met 2,0%. De samenstelling van het wagenpark ziet er in 2001, per type van brandstof, als volgt uit: 56,9% benzinevoertuigen, 41,7% dieselvoertuigen en voertuigen met een LPG-uitrusting 1,0%. In 2001 vertegenwoordigt de dieselmotorbrandstof 69,7% van de totale leveringen van motorbrandstoffen tegen 68,3% in Het aandeel van de autobenzine bedraagt 28,9% in 2001, tegen 30,4% in 2000, terwijl LPG slechts 1,4% van de leveringen vertegenwoordigt in 2000 (cijfer in lichte stijging in vergelijking met 2000). In 2001 ziet men een opmars van de vloeibare petroleumgassen met 2,4% (incl.butaan, propaan, en LPG), de jetfuel ondergaat een sterke daling van 24,3%. Huisbrandolie ziet zijn leveringen stijgen met 10,8% in 2001 en verstevigt zijn positie op het vlak van elektrische centrales, hoofdzakelijk om reden van zijn aantrekkelijkere prijs op korte termijn. In 2001 kent nafta, dat voornamelijk als grondstof wordt gebruikt in de petrochemie, een blijvende vraag van met 1,6%, ondanks een ongunstigere conjunctuur dan in De extracommunautaire bevoorrading van het land in aardolie wordt verzekerd voor 39,3% door het Nabije en het Midden-Oosten (waarvan 23,0% door Saoedi-Arabië), 32,2% door Noorwegen, 20,1% door Oost-Europa (hoofdzakelijk door Rusland) en 6,2% door het Amerikaanse continent. Het aandeel van Afrika in deze invoer bedraagt slechts 3,5%. De OPEC-landen vertegenwoordigen 40,1% van onze extracommunautaire invoer van ruwe aardolie tegen 86,6% in 1979 en 38,4% in 2000.

18 15 Tabel 10 : Structuur van de leveringen van de voornaamste motorbrandstoffen in ktoe /00 in % Autobenzine ,6 Dieselmotorbrandstof ,5 Jet fuel ,3 LPG ,3 Totaal ,0 Bron: MEZ, Bestuur Energie 9 EVOLUTIE VAN DE GEMIDDELDE VERBRUIKSPRIJZEN VAN DE BELANGRIJKSTE ENERGIEPRODUCTEN 9.1 Algemeen overzicht Globaal beschouwd werd het jaar 2001 gekenmerkt door een algemene daling van de prijzen van de olieprijzen. Dit door de combinatie van twee factoren, met name lagere noterng van de dollar (-3,1% gemiddeld tussen 2000 et 2001) en de daling van de prijs van de ruwe aardolie op de internationale markten (daling van de gemiddelde koers van de Brent met 14,3% in 2001). Deze beide elementen maken, dat de motorbrandstoffen hun prijzen in relatief belangrijke mate zien dalen in De gemiddelde prijs van diesel daalde met 3,6%, deze van superbenzine 95 RON (loodvrij) met 3,4% en deze van superbenzine 98 RON (loodvrij) met 2,5%. De gemiddelde prijs van de huisbrandolie daalde met 9,3% in 2001 na een spectaculaire stijging te hebben gekend van 66,9% in De prijs van aardgas voor verwarming (tarief B) stijgt met 11,1 % in Deze prijsstijging van aardgas zou echter van korte duur moeten zijn rekening houdend met de daling van de kwotering van olieproducten in De indexatiemechanismen in de aankoopcontracten op lange termijn die worden uitgevoerd met een bepaalde verschuiving (zes maanden) zouden een prijsvermindering van het aardgas moeten veroorzaken in Wat elektriciteit betreft, steeg het normaal tarief gemiddeld met 3,3% in 2001 (van 6,15 F/kWh in 2000 naar 6,35 F/kWh in 2001). Op industrieel vlak registreren de gemiddelde prijzen van zware olie (3% zwavel) eveneens een belangrijke daling in 2001 ter grootte van 11,7% (zie tabel van het statistisch bijvoegsel p.a/34).

19 16 Tabel 11: Evolutie van de gemiddelde verbruiksprijzen Var.01/00 32,70 31,51-3,6 Dieselmotorbrandstof (F/L) Gasolie verwarming 14,80 13,43-9,3 (F/L) Superbenzine (F/L) 43,09 41,64-3,4 Super loodvrij (F/L) 44,73 43,59-2,5 Aardgas (tarief B) F/m 3 12,84 14,27 +11,1 (1) Elektriciteit - normaal 6,15 6,35 +3,3 tarief F/kWh (2) Bron : M.E.Z., Bestuur Energie (1) Enkel de proportionele term en het tarief uitgedrukt in F/m 3 zijn bij wijze van indicatie gegeven voor een energie-inhoud van 35,169 MJ/m 3 ; (2) Enkel de proportionele term (normaal tarief >2500kwh/jaar en >6kva) 9.2. Belangrijke opmerking Bij elke vergelijking van de energiedragers, dient rekening te worden gehouden met het thermisch rendement van de verwarmingsinstallatie. Ook moeten alle elementen worden geïntegreerd die een rol spelen in de prijsvorming van de totale energiekosten van gas, gasolie, en elektriciteit (exploitatie- en onderhoudskosten). Bovendien is de oorspronkelijke investeringskost verschillend naar gelang van het type van installatie. 9.3 Conversiefactor Om het PCI aardgas te converteren in PCS, moet het verbruik van aardgas vermenigvuldigd worden met het cijfer van het verbruik van het PCI aardgas met de factor 1, Manuscript voltooid op 26 november 2002

20 STATISTISCHE BIJLAGE 5 Fr + kwh % 9 1 : 3 * 6 7 TJ ENERGIE

21 VERBRUIK VAN DE PRIMAIRE ENERGIE TABEL 1 : MARKTAANDEEL IN % VAN HET TOTAAL JAAR TOTAAL in Ktoe Vaste brandstoffen Aardolie en aardolie- Aardgas Hernieuwbare Kernenergie Overige (1) produkten Brandstoffen (2) ,8 51,9 19,4 6,2-0, ,1 39,2 20,4 20,6 0, ,0 41,6 21,3 20,3 0, ,1 42,1 20,2 22,0 0, ,0 41,9 21,9 21,0 0, ,0 41,2 23,3 22,3 0, ,3 40,5 22,9 21,5 0, ,2 41,0 22,7 0,9 20,7 1,4 Bron : M.E.Z. - Administratie voor Energie (1) : Ton olie - equivalent (2) : Het (-) teken staat voor uitvoersaldo, het (+) teken voor een invoersaldo M.E.Z. / E2 B/1 26/11/2002

22 GRAFIEK 1 A : MARKTAANDEEL IN % VAN HET TOTAAL ,0 51,9 45,0 41,0 50,0 40,0 30,0 22,8 19,4 40,0 35,0 30,0 25,0 22,7 20,7 20,0 6,2 20,0 13,2 10,0 0,0-0,2 15,0 10,0 5,0 0,9 1,4-10, , : vaste brandstoffen 1 : vaste brandstoffen 2 : aardolie en aardolieprodukten 2 : aardolie en aardolieprodukten 3 : aardgas 3 : aardgas 4 : kernenergie 4 : hernieuwbare brandstoffen 5 : overige 5 : kernenergie 6 : overige M.E.Z./E2 B/2 26/11/2002

23 GRAFIEK 1 B : MARKTAANDEEL IN % VAN HET TOTAAL aardgas 19,3% kernenergie 6,2% overige 0,2% vaste brandstoffen 22,7% hernieuwbare brandstoffen 0,9% kernenergie 20,7% overige 1,4% vaste brandstoffen 13,2% aardolieprodukten 51,6% aardgas 22,7% aardolieprodukten 41,0% M.E.Z./ E2 B/3 26/11/2002

24 TABEL 2 : GLOBALE BALANS Eenheid : Ktoe(owv) OMSCHRIJVING/JAAR MIDDELEN A PRIMAIRE PRODUCTIE B KERNENERGIE WATERKRACHT POMPCENTRALES GEOTHERMIE,ZON,WIND,enz AARDGAS Hernieuwb.brandstoffen en recuperatie VASTE BRANDSTOFFEN INVOER C ELEKTRICITEIT AARDGAS VASTE BRANDSTOFFEN RUWE AARDOLIE PETROLEUMPRODUCTEN UITVOER D ELEKTRICITEIT GAS VASTE BRANDSTOFFEN RUWE AARDOLIE PETROLEUMPRODUCTEN BUNKERS E VOORRAADWIJZIGING F GAS VASTE BRANDSTOFFEN PETROLEUM BINNENLANDSE MARKT (BER) G BRON : M.E.Z.- Administratie voor energie Voorlopige cijfers Om de cijfers voor aardgas in BWV te kennen OWV x 1,108 = BWV Opm.: Vanaf 2001, de hernieuwbare brandstoffen zijn in de primaire productie inbegrepen M.E.Z./E2 B/4 27/11/2002

25 TABEL 2 : GLOBALE BALANS Eenheid : Ktoe OMSCHRIJVING/JAAR BINNENLANDSE MARKT(BER) G EIGENVERB.+VERL.(OMZETT./TRANSP.) H STEENKOOLMIJNEN ELECTRICITEITSCENTRALES KOOKS- EN GASFABRIEKEN PETROLEUMRAFFINADERIJEN EINDVERBRUIK I INDUSTRIE IJZER- EN STAALNIJVERHEID OVERIGE INDUSTRIEEN VERVOER HUISHOUDELIJK EN GELIJKGESTELD NIET ENERGETISCH VERBRUIK STATISTISCH VERSCHIL J BRON : M.E.Z.- Administratie voor energie Voorlopige cijfers A = B + C G = A - D - E - F J = G - H - I M.E.Z./E2 B/5 27/11/2002

26 GRAFIEK 2 A : GLOBALE BALANS BINNENLANDSE MARKT Eenheid: ktoe M.E.Z./E2 B/6 27/11/2002

27 GRAFIEK 2 B : GLOBALE BALANS BINNENLANDSE MARKT Eenheid: ktoe M.E.Z./E2 B/7 27/11/2002

28 TABEL 3 : SECTORALE BALANS / VASTE BRANDSTOFFEN Eenheid : ktstke(owv) OMSCHRIJVING / JAAR BINNENLANDS PRODUCT A ANDERE B INVOER C UITVOER D BUNKERS E VOORRAADWIJZIGINGEN F BINNENLANDS BESCHIKBAAR (BER.) G BRON : M.E.Z.-Administratie voor energie G = A + B + C - D - F M.E.Z./E2 B/8 21/11/2002

29 TABEL 3 : SECTORALE BALANS / VASTE BRANDSTOFFEN Eenheid : ktstke OMSCHRIJVING / JAAR BINNENLANDS BESCHIKBAAR (BER.) G TRANSFORMATIE SECTOR H KOOKSFABRIEKEN PRODUCENT / VERDELER ELECTRICITEIT CENTRALES VOOR AUTOPRODUCTIE VERBRUIK DOOR ENERGIEVOORTBRENGER I KOOLMIJNEN 4 9 KOOKSFABRIEKEN EINDVERBRUIK J INDUSTRIE IJZER EN STAAL CHEMIE NON FERROMETALEN NIET METAALHOUDENDE MINERALEN MACHINES VOEDING, DRANKEN EN TABAK DRUKKERIJEN EN PAPIERDEEG TEXTIEL EN LEDER NIET GESPECIFIEERD HUISHOUDELIJK EN GELIJKGESTELD DIENSTEN 17 2 HUISHOUDELIJK VERBRUIK LANDBOUW 19 NIET GESPECIFIEERD STATISTISCH VERSCHIL K J = K = G - H - I - J M.E.Z./E2 B/9 25/11/2002

30 GRAFIEK 3 : SECTORALE BALANS / VASTE BRANDSTOFFEN BINNENLANDS BESCHIKBAAR Eenheid : ktstke M.E.Z./E2 B/10 21/11/2002

31 TABEL 4 : SECTORALE BALANS / PETROLEUMPRODUCTEN Eenheid : Ktoe(owv) OMSCHRIJVING / JAAR BINNENLANDS PRODUCT A INVOER B UITVOER C BUNKERS D VOORRAADWIJZIGINGEN E BINNENLANDS BESCHIKBAAR (BER.) F Bron : M.E.Z.-Administratie voor Energie F = A + B - C - D - E M.E.Z./E2 B/11 21/11/2002

32 TABEL 4 : SECTORALE BALANS / PETROLEUMPRODUCTEN Eenheid : Ktoe OMSCHRIJVING / JAAR BINNENLANDS BESCHIKBAAR (BER.) F TRANSFORMATIESECTOR G GASFABRIEKEN 1 2 RAFFINADERIJEN PRODUCENT/VERDELER ELECTRICITEIT CENTRALES VOOR AUTOPRODUCTIE VERBRUIK DOOR ENERGIEVOORTBRENGER H KOOLMIJNEN KOOKSFABRIEKEN ELECTRICITEITSCENTRALES EINDVERBRUIK I INDUSTRIE IJZER EN STAAL CHEMIE NON FERROMETALEN NIET METAALHOUDENDE MINERALEN MACHINES EXTRACTIEVE NIJVERHEID VOEDING,DRANKEN EN TABAK DRUKKERIJEN EN PAPIERDEEG BOUW TEXTIEL EN LEDER NIET GESPECIFIEERD TRANSPORT SPOORWEG BINNENSCHEEPVAART LUCHTVAART WEGVERVOER HUISHOUDELIJK EN GELIJKGESTELD HANDEL HUISHOUDELIJK VERBRUIK LANDBOUW NIET ENERGETISCH VERBRUIK STATISTISCH VERSCHIL J J = F - G - H - I M.E.Z./E2 B/12 21/11/2002

33 GRAFIEK 4 : SECTORALE BALANS / PETROLEUMPRODUCTEN BINNENLANDS BESCHIKBAAR Eenheid : Ktoe M.E.Z./E2 B/13 21/11/2002

34 TABEL 5 : SECTORALE BALANS / AARDGAS Eenheid : TJ(bwv) OMSCHRIJVING / JAAR BINNENLANDS PRODUCT A INVOER B UITVOER C VOORRAADWIJZIGINGEN D BINNENLANDS BESCHIKBAAR (BER.) E BRON : M.E.Z.-Administratie voor energie E = A + B -C -D M.E.Z./E2 B/14 21/11/2002

35 TABEL 5 : SECTORALE BALANS / AARDGAS Eenheid : TJ OMSCHRIJVING / JAAR BINNENLANDS BESCHIKBAAR (BER.) E TRANSFORMATIE SECTOR F PRODUCENT/VERDELER VAN ELECTRICITEIT CENTRALES VOOR AUTOPRODUCTIE VERBRUIK DOOR ENERGIEVOORTBRENGER G KOOLMIJNEN RAFFINADERIJEN VERBRUIK BIJ TRANSPORT / DISTRIBUTIE EINDVERBRUIK H INDUSTRIE IJZER EN STAAL CHEMIE NON FERROMETALEN NIET METAALHOUDENDE MINERALEN TRANSPORTMATERIAAL MACHINES VOEDING,DRANKEN EN TABAK DRUKKERIJEN EN PAPIERDEEG HOUTNIJVERHEID TEXTIEL EN LEDER NIET GESPECIFIEERD HUISHOUDELIJK EN GELIJKGESTELD HANDEL HUISHOUDELIJK VERBRUIK NIET ENERGETISCH VERBRUIK STATISTISCH VERSCHIL I H = I = E - F - G - H M.E.Z./E2 B/15 21/11/2002

36 GRAFIEK 5 : SECTORALE BALANS / AARDGAS BINNENLANDS BESCHIKBAAR Eenheid: TJ M.E.Z./E2 B/16 21/11/2002

37 TABEL 6 SECTORALE BALANS / AFGELEID GAS Eenheid : TJ(bwv) OMSCHRIJVING / JAAR BINNENLANDSE PRODUCTIE A VOORRAADWIJZIGING 1 BINNENLANDS BESCHIKBAAR (BER.) B TRANSFORMATIESECTOR C PRODUCENT/VERDELER ELECTRICITEIT CENTRALES VOOR AUTOPRODUCTIE VERBRUIK DOOR ENERGIEVOORTBRENGER D KOOKSFABRIEKEN VERLIES BIJ TRANSPORT/DISTRIBUTIE 5 8 NIET GESPECIFIEERD EINDVERBRUIK E INDUSTRIE IJZER EN STAAL CHEMIE HUISHOUDELIJK EN GELIJKGESTELD HANDEL 11 7 HUISHOUDELIJK VERBRUIK STATISTISCH VERSCHIL F Bron : M.E.Z. - Administratie voor Energie F = B - C - D - E M.E.Z./E2 B/17 21/11/2002

38 GRAFIEK 6 : SECTORALE BALANS / AFGELEID GAS BINNENLANDS BESCHIKBAAR Eenheid: TJ M.E.Z./E2 B/18 21/11/2002

39 TABEL 7 : SECTORALE BALANS / ELECTRICITEIT Eenheid : GWh OMSCHRIJVING / JAAR MIDDELEN A PRIMAIRE PRODUCTIE B KERNENERGIE WATERKRACHT POMPCENTRALES GEOTHERMIE,ZON,WIND,enz Hernieuwb.brandstof en recuperatie FOSSIELE BRANDSTOFFEN INVOER C UITVOER D BINNENLANDSE MARKT (BER.) E BRON : M.E.Z.-Administratie voor energie Voorlopige cijfers A = B + C E = A - D M.E.Z./E2 B/19 26/11/2002

40 TABEL 7 : SECTORALE BALANS / ELECTRICITEIT OMSCHRIJVING / JAAR BINNENLANDSE MARKT (BER) E ENERGIESECTOR F STEENKOOLMIJN KOOKS- EN GASFABRIEK ELECTRICITEITSCENTRALE EIGENVERBRUIK VERLIES BIJ VERVOER/DISTRIBUTIE VERBRUIK OMZETTING IN POMPCENTRALE PETRLEUMRAFFINADERIJ ANDERE EINDVERBRUIK G INDUSTRIE IJZER EN STAAL CHEMIE NON FERROMETALEN NIET METAALHOUDENDE MINERALEN TRANSPORTMATERIAAL MACHINES EXTRACTIEVE NIJVERHEID VOEDING,DRANKEN EN TABAK DRUKKERIJEN EN PAPIERDEEG HOUTNIJVERHEID BOUW TEXTIEL EN LEDER NIET GESPECIFIEERD TRANSPORT HUISHOUDELIJK EN GELIJKGESTELD HANDEL/DIENSTEN HUISHOUDELIJK VERBRUIK LANDBOUW STATISTISCH VERSCHIL H F = G = H = E - F - G Voorlopige cijfers M.E.Z./E2 B/20 21/11/2002

41 GRAFIEK 7 : SECTORALE BALANS / ELECTRICITEIT BINNENLANDS BESCHIKBAAR Eenheid: GWh M.E.Z./E2 B/21 21/11/2002

42 TABEL 8 :GEOGRAFISCHE VERDELING V/D EXTRACOMMUNAUTAIRE INVOER VAN RUWE AARDOLIE KT = KILOTON kt % kt % kt % kt % kt % Algemeen Totaal , , , , ,0 Totaal OPEC , , , , ,1 Nabije- en Midden-Oosten , , , , ,3 Saoedi-Arabië , , , , ,0 Iran , , , , ,5 Irak , , , , ,1 Katar ,7 0 0,0 0 0,0 33 0,1 0 0,0 Koeweit , ,3 63 0,2 0 0,0 87 0,3 Andere (+Egypte) , ,4 77 0,3 25 0, ,4 Amerika 656 2, , , , ,2 Venezuela 586 1, , , , ,2 Andere Amerikaanse landen 70 0, , , , ,9 Afrika , , , , ,2 Nigeria ,5 0 0, , , ,9 Libië 477 1,4 79 0,3 0 0, ,6 6 0,0 Algerije 295 0, , , , ,6 Andere (-Egypte) 308 0, , , , ,7 Oost-Europa 902 2, , , , ,1 Noorwegen 776 2, , , , ,2 BRON : M.E.Z. Administratie voor Energie M.E.Z./E2 B/22 21/11/2002

43 GRAFIEK 8 A : RUWE AARDOLIE - INVOER 1979 / 2001(Kt) Nabije- en Midden- Oosten Amerika Afrika Oost-Europa Noorwegen 0 Nabije- en Midden- Oosten Amerika Afrika Oost- Europa Noorwegen M.E.Z./E2 B/23 21/11/2002

44 GRAFIEK 8 B : RUWE AARDOLIE - INVOER 1979 / 2001(%) ,0 80,2 40,0 39,3 80,0 35,0 32,2 70,0 30,0 60,0 50,0 40,0 30,0 25,0 20,0 15,0 20,1 20,0 12,7 10,0 6,2 10,0 2,0 2,7 2,4 5,0 2,2 0,0 Nabije- en Midden- Oosten Amerika Afrika Oost-Europa Noorwegen 0,0 Nabije- en Midden- Oosten Amerika Afrika Oost-Europa Noorwegen M.E.Z./E2 B/24 21/11/2002

45 TABEL 9 : GEOGRAFISCHE VERDELING V/D INVOER VAN AARDGAS TJ = TERA JOULE TJ % TJ % TJ % TJ % TJ % Nabije- en Midden-Oosten 0 0,0 0 0,0 Abu Dhabi 0 0,0 0 0,0 Afrika , , , ,9 Algerije , , , ,9 Nigeria ,0 Europa , , , , ,1 Duitsland , , , ,2 Nederland , , , , ,7 Noorwegen , , , , ,1 Andere , , ,1 Algemeen Totaal , , , , ,0 BRON : M.E.Z. - Administratie voor Energie M.E.Z./E2 B/25 21/11/2002

46 GRAFIEK 9 : GEOGRAFISCHE VERDELING VAN DE INVOER VAN AARDGAS 1995 In % 2001 Noorwegen 22,5% Abu Dhabi 4,3% Algerije 32,7% Noorwegen 35,1% andere 5,1% nigeria 1,0% Algerije 13,9% Duitsland 1,2% Nederland 35,2% Duitsland 5,3% Nederland 43,7% BRON : M.E.Z. - Administratie voor Energie M.E.Z./E2 B/26 21/11/2002

47 TABEL 10 : GEOGRAFISCHE VERDELING V/D EXTRACOMMUNAUTAIRE INVOER VAN STEENKOOL Eenheid : KT KT = KILOTON kt % kt % kt % kt % kt % V.S.A , , , , ,3 G.O.S , , , , ,7 POLEN , , , , ,3 ZUID AFRIKA , , , , ,5 AUSTRALIE 275 4, , , , ,7 CANADA 56 0, , , , ,0 COLOMBIE 394 3,2 94 0, , ,7 CHINA 77 0, , , ,0 VIETNAM 83 0,7 86 0,8 23 0,2 27 0,2 ANDERE 88 1, ,9 67 0,6 34 0,3 70 0,6 Algemeen Totaal , , ,0 BRON : M.E.Z. Administratie voor Energie M.E.Z./E2 B/27 21/11/2002

48 GRAFIEK 10 : GEOGRAFISCHE VERDELING V/D EXTRACOMMUNAUTAIRE INVOER VAN STEENKOOL Eenheid : Kt V.S.A G.O.S. 364 POLEN 689 ZUID AFRIKA AUSTRALIE 275 CANADA V.S.A 830 G.O.S. 661 POLEN ZUID AFRIKA AUSTRALIE 625 CANADA COLOMBIE CHINA VIETNAM 27 ANDERE 70 BRON : M.E.Z. Administratie voor Energie M.E.Z./E2 B/28 21/11/2002