20% 60% 80% 40% ENERGIE. Kerncijfers 2015

Transcriptie

1 20% ENERGIE Kerncijfers % 60% 40%

2 Deze brochure wordt gepubliceerd met als doel door een efficiënt en doelgericht gebruik van de statistische gegevens, van marktgegevens, van de databank en van de analyse- en planningsinstrumenten, en door moderne en proactieve communicatie, objectieve informatie inzake prijzen, energiebeleid, innovatie en nieuwe technologieën te verspreiden. Federale Overheidsdienst Economie, K.M.O., Middenstand en Energie Vooruitgangstraat Brussel Ondernemingsnr.: tel youtube.com/user/fodeconomie linkedin.com/company/fod-economie Verantwoordelijke uitgever: Jean-Marc Delporte Voorzitter van het Directiecomité Vooruitgangstraat Brussel Wettelijk depot: D/2017/2295/

3 Inhoud 1. Vraag Primaire energieconsumptie in België in Finale energieconsumptie in België in Aanbod Energieproductie in België in Energie-invoer in België in Evenwicht: prijzen Elektriciteitsmarkt in België in Aardgasmarkt in België in Oliemarkt: prijs van olieproducten in België in Hernieuwbare energie Bruto-elektriciteitsproductie van hernieuwbare energiebronnen in Bruto warmteproductie van hernieuwbare energiebronnen in Aandeel hernieuwbare energiebronnen in de finale energieconsumptie vergelijking Europese targets...31

4 Vraag 1. Vraag 1.1. Primaire energieconsumptie in België in Per energiebron 4 Energiebron Mtoe TJ Aardolie en aardolieproducten 22, Aardgas 14, Vaste fossiele brandstoffen 3, Nucleaire energie 6, Hernieuwbare energie en afval 4, Andere 2, Totaal 53, ,1% 3,8% 43,1% 12,8% 6,0% 26,2%

5 Algemene Directie Energie Kerncijfers 2015 Verloop in Mtoe Aardolie en aardolieproducten Aardgas Vaste brandstoffen Nucleaire energie Hernieuwbare energie en afval Andere energie In 2015 bedroeg de totale primaire energieconsumptie 53,27 Mtoe. Dit is, met uitzondering van 2014, het laagste niveau van de primaire energieconsumptie in het laatste decennium. De technische problemen in de kerncentrales houden ook in 2015 aan en zorgen voor een verdere daling van het verbruik van nucleaire energie (-22,6 % tegenover 2014). Dit wordt gecompenseerd door een hogere import van elektriciteit (+17,1 %) en een hoger aardgasverbruik (+10,1 %). Het aandeel hernieuwbare energie en afval in de primaire energieconsumptie stijgt naar 8,1 % in

6 Vraag Primaire energie-intensiteit Verloop in kgoe/1.000 euro Bron: Eurostat Belgïe EU-28 De primaire energie-intensiteit is een index die gebruikt wordt voor het evalueren van de energie-efficiëntie van een economie. De Belgische primaire energie-intensiteit is telkens hoger dan het Europees gemiddelde. Dit kan verklaard worden door de aanwezigheid van energie-intensieve bedrijven (olieraffinaderijen, cokesfabriek, betoncentrales). Eenzelfde dalende trend tussen de Belgische en Europese primaire energie-intensiteit wordt waargenomen. * 2015 data momenteel niet beschikbaar.

7 1.2. Finale energieconsumptie in België in Per energiebron Algemene Directie Energie Kerncijfers 2015 Energiebron Mtoe TJ Aardolieproducten 21, Aardgas 9, Vaste fossiele brandstoffen 1, Elektriciteit 7, Warmte 0, Hernieuwbare energie en afval 1, Totaal 41, ,2% 4,1% 51,7% 16,8% 2,5% 23,6% 7

8 Vraag Verloop in Mtoe Aardolieproducten Aardgas Vaste brandstoffen Elektriciteit Warmte Hernieuwbare energie en afval

9 Algemene Directie Energie Kerncijfers 2015 Tussen 2006 en 2015 varieert de finale energieconsumptie tussen 39,6 en 42,3 Mtoe. Er is een sterke afhankelijkheid van de weersomstandigheden; jaren met een strengere winter vertonen een hoger finaal verbruik van brandstoffen. Deze impact is hoofdzakelijk zichtbaar in het aardgasverbruik. De aandelen van de diverse energiebronnen binnen het finale energieverbruik zijn de laatste jaren vrij constant: het tienjaarlijks gemiddeld aandeel van aardolieproducten bedraagt ongeveer 51 %, voor aardgas 25 %, voor elektriciteit 17 %, voor hernieuwbare energie en afval 4 %, voor vaste brandstoffen 2 %, en voor warmte 1 %. Sinds 2006 is het aandeel hernieuwbare energie en afval in de finale energieconsumptie gestegen van 2,0 % naar 4,6 % (4,1 % in 2015). In 2015 is de finale consumptie van hernieuwbare energie en afval licht gedaald (-3,8 %) door een (tijdelijke) wijziging in de wetgeving van toepassing op het bijmengen van biobrandstoffen in de motorbrandstoffen. Het aandeel van het verbruik van aardolieproducten in de totale finale energieconsumptie is zeer dominant (51,7 % in 2015). Dit verbruik kan opgesplitst worden naar energetisch verbruik (66,1 %) en niet-energetisch verbruik (33,9 %). Binnen het energetische verbruik van de aardolieproducten, kent de transportsector in 2015 een aandeel van 59,9 %. Aardgas staat in voor 23,6 % van de finale energieconsumptie in ,0 % van deze aardgasconsumptie wordt aangewend voor energetische doeleinden, waarvan 35,9 % in de huishoudelijke sector wordt verbruikt. 9

10 Vraag Finale consumptie per sector Sector Mtoe TJ Huishoudelijk en gelijkgesteld 13, Industrie 10, Transport 9, Niet-energetisch verbruik 8, Totaal 41, ,4% 32,2% 10 21,5% 25,8%

11 Algemene Directie Energie Kerncijfers 2015 Verloop in Mtoe Huishoudelijk en gelijkgesteld 2009 Industrie 2010 Transport Niet-energetisch gebruik De sectorale verdeling van de finale energieconsumptie is vrij constant doorheen de jaren

12 Vraag In 2015 werd het verbruik in de industrie voornamelijk ingevuld door aardgas (35 %), elektriciteit (30 %) en aardolieproducten (17 %). Ook in de huishoudelijke en gelijkgestelde sector zijn dit de 3 belangrijkste energiebronnen (respectievelijk 38 %, 27 % en 29 %). Het verbruik binnen de transportsector wordt zoals verwacht gedomineerd door aardolieproducten (95 %). Het resterende deel is afkomstig van biobrandstoffen (bio-ethanol en biodiesel) en elektriciteit (spoorwegvervoer). Ook het niet-energetische verbruik wordt gedomineerd door aardolieproducten (86 %). Aardgas (12 %) vult dit verbruik verder in Regionale verdeling van motorbrandstofverkoop Benzine Diesel 12 29% 30% 5% 66% 4% Vlaams Gewest Brussels Hoofdstedelijk Gewest 66% Waals Gewest

13 Aanbod 2. Aanbod 2.1. Energieproductie in België in 2015 Primaire energieproductie (in %) 2,3% 26,5% 7,2% 0,3% 0,1% 63,7% Nucleaire energie Vaste brandstoffen Hydraulische energie Geothermiek/Zon/Wind Hernieuwbare brandstoffen en afval Warmte De totale Belgische primaire energieproductie is 10,7 Mtoe of TJ (wat overeenkomt met ongeveer 20 % van onze totale primaire energieconsumptie). Uit deze grafiek blijkt dat 63,7 % van die productie bestaat uit nucleaire energie. Het is een statistische afspraak om de productie van nucleaire warmte toch tot de binnenlandse productie te rekenen, hoewel ze wordt geproduceerd uit uranium dat volledig wordt geïmporteerd. 13

14 Aanbod Verloop in Mtoe Nucleaire energie Geothermiek/Zon/Wind Vaste brandstoffen Hernieuwbare brandstoffen en afval Hydraulische energie Warmte De primaire energieproductie op basis van windenergie en zonne-energie kent de grootste vooruitgang sinds 2010 (+337,9 %). De productie van

15 Algemene Directie Energie Kerncijfers 2015 andere hernieuwbare brandstoffen en afval (vaste en vloeibare biomassa, biogas, industrieel afval, huishoudelijk afval) kent een lichte daling van 3,2 % tussen 2014 en Dit als resultaat van een lagere vraag in het finale eindverbruik, voornamelijk in de transportsector Bruto-elektriciteitsproductie Elektriciteit TWh Mtoe TJ % Nucleair 26,1 2, ,9 Aardolieproducten 0,2 0, ,3 Aardgas 22,8 1, ,3 Vaste brandstoffen en siderurgische gassen 4,2 0, ,0 Gepompte hydro 1,1 0, ,6 Recuperatiedamp 0,4 0, ,6 Niet-hernieuwbaar afval 1,3 0, ,8 Andere bronnen 0,0 0, ,0 Hernieuwbare energie 14,5 1, ,5 Hernieuwbare brandstof 5,5 0, ,8 Wind 5,6 0, ,9 Zon 3,1 0, ,3 Niet-gepompte hydro 0,3 0, ,5 Totaal 70,6 6,

16 Aanbod 16 32,3% 0,3% 36,9% 6,0% 1,6% 0,6% 1,8% 0,0% 20,5% 7,8% 7,9% 4,3% 0,5% Nucleair Aardolie en aardolieproducten Aardgas Vaste brandstoffen en siderurgische gassen Gepompte hydro Recuperatiedamp Niet-hernieuwbaar afval Andere bronnen Hernieuwbare brandstof Wind Zon Niet-gepompte hydro Het aandeel van de nucleaire kerncentrales in de bruto-elektriciteitsproductie bedraagt, ondanks de tijdelijke sluiting van Doel 3, Doel 4 en Tihange 2 36,9 %; wat goed is voor 26,1 TWh. Het aandeel van aardgas bedraagt 32,3 % wat overeenkomt met 22,8 TWh. De overige productie wordt ingevuld door hernieuwbare energie en afval (22,3 % of 15,7 TWh), vaste brandstoffen en siderurgische gassen (6,0 % of 4,2 TWh) en gepompte hydro (1,6 % of 1,1 TWh).

17 Algemene Directie Energie Kerncijfers 2015 Verloop in TWh Nucleair Aardolie en aardolieproducten Aardgas Vaste brandstoffen en siderurgische gassen Gepompte hydro, hernieuwbare en recuperatie-energie De elektriciteitsproductie in 2015 lag 3 % lager dan deze in Dit werd gecompenseerd door een hogere import van elektriciteit. Deze daling is vooral afkomstig door een uitzonderlijk jaarlijks gemiddelde van onbeschikbaarheid van de nucleaire eenheden (10,77 %). De technische problemen in de kerncentrales dateren van 2012, wat duidelijk zichtbaar is in de grafiek. 17

18 Aanbod Uit de grafiek is verder af te lezen dat het gebruik van aardolieproducten en vaste fossiele brandstoffen sterk daalt ten voordele van hernieuwbare energie en afval. De geïnstalleerde capaciteit van de kerncentrales (5,9 GW) vertegenwoordigt 28,0 % van de totale geïnstalleerde capaciteit in België einde 2015 ( MW). De klassieke thermische centrales staan in voor 8,5 GW, wat overeenkomt met 40,2 % van de totale geïnstalleerde capaciteit Energie-invoer in België in 2015 Netto-invoer van energie per energiebron 18 Netto-invoer Mtoe TJ Aardolie en aardolieproducten 31, Aardgas 13, Vaste brandstoffen 3, Elektriciteit 1, Hernieuwbare brandstoffen en afval 0, Totaal 50,

19 Algemene Directie Energie Kerncijfers ,1% 3,6% 1,3% 27,3% 61,7% Verloop in Mtoe Aardolie en aardolieproducten Aardgas Vaste brandstoffen Elektriciteit Hernieuwbare brandstoffen en afval

20 Aanbod De uitbating van de natuurlijke bronnen van fossiele brandstoffen die in België voorkomen, is onvoldoende rendabel. De laatste kolenmijn werd gesloten in Er is enkel nog een kleine recuperatie van steenkool uit mijnterrils. De afhankelijkheid van invoer van fossiele brandstoffen om aan de binnenlandse vraag te beantwoorden is bijgevolg zeer hoog. In 2015 bedroeg de verhouding tussen netto-import en primaire energieconsumptie 95 %. Diversificatie van de landen van import en strategische voorraden zijn de voornaamste middelen om de bevoorradingszekerheid te garanderen. 20 België was (netto-)invoerder van elektriciteit gedurende het laatste decennium, met uitzondering van Vanwege een onvoldoende grote elektriciteitsproductie in 2015 werd er in België voor een recordwaarde van 21,0 TWh (ofwel 25,7 % van de elektriciteitsconsumptie) netto ingevoerd.

21 Algemene Directie Energie Kerncijfers 2015 Oorsprong van de invoer per energiebron in % Ruwe aardolie Aardgas (*) 4,3% 7,0% 16,5% 1,3% 10,3% 47,1% 30,0% 14,0% 31,3% 38,2% OPEC Noorwegen Rusland Nederland Noorwegen Qatar GB GB Andere Andere * 40 % van het geïmporteerde gas uit Nederland is doorvoer en is dus afkomstig van andere landen 21

22 Evenwicht: prijzen 3. Evenwicht: prijzen 3.1. Elektriciteitsmarkt in België in Elektriciteitsprijs Verloop in eurocent/kwh Consumptieblok DC ( kwh/jaar) Netwerkprijs Energieprijs Netwerkbelasting Energiebelasting Een gemiddeld Belgisch gezin betaalde in 2015 voor zijn elektriciteit 23,52 eurocent/kwh. Btw De energiecomponent bedroeg in 2015 iets meer dan een derde van de totale factuur. De netwerkprijzen zijn sinds 2007 elk jaar gestegen (met

23 Algemene Directie Energie Kerncijfers 2015 als oorzaak hoofdzakelijk het ondersteuningsmechanisme voor de fotovoltaïsche installaties); zij maakten in 2015 net niet de helft uit van de factuur (42,9 %). Het aandeel van de taksen is in 2015 terug gestegen, van 18 % naar 21 % van de totale factuur. Dit is te verklaren doordat het btw-tarief van toepassing op de residentiële consument van 6 % naar 21 % is gegaan op 1 september Concurrentie-indicatoren op de elektriciteitsmarkt Producerende bedrijven Aantal bedrijven die samen minstens 95 % van de nationale netto-elektriciteitsproductie vertegenwoordigen Aantal bedrijven die elk minstens 5 % van de nationale netto-elektriciteit produceren Geaggregeerd marktaandeel van alle bedrijven die elk minstens 5 % van de nationale elektriciteit produceren Leveranciers (aan eindconsumenten) Totaal aantal leveranciers aan eindconsumenten Aantal leveranciers die elk minstens 5 % van de totale elektriciteit leveren Geaggregeerd marktaandeel van alle bedrijven die elk minstens 5 % van de totale elektriciteit leveren >70 >100 > % 69 % 75 % 71 % 66 % % 81 % 80 % 74 % 72 % 23

24 Evenwicht: prijzen 3.2. Aardgasmarkt in België in Aardgasprijs Verloop in eurocent/kwh Consumptieblok D2 (20 tot 200 GJ/jaar) ,36 1,45 1,41 1,46 1,25 5,47 5,66 5,23 5,07 4, Prijs zonder belastingen en heffingen Som van alle belastingen Een gemiddeld Belgisch gezin betaalde in 2015 voor zijn aardgas 6,03 eurocent/kwh.

25 Concurrentie-indicatoren op de aardgasmarkt Algemene Directie Energie Kerncijfers 2015 Leveranciers (aan eindconsumenten) Totaal aantal leveranciers aan eindconsumenten Aantal leveranciers die elk minstens 5 % van het totale aardgas leveren Geaggregeerd marktaandeel van alle bedrijven die elk minstens 5 % van het totale aardgas leveren % 88 % 80 % 78 % 76 % 25

26 Evenwicht: prijzen 3.3. Oliemarkt: prijs van olieproducten in België in 2015 Samenstelling van de maximumprijzen van de belangrijkste olieproducten (Euro 95, diesel 10S, gasolie (voor verwarming) ppm) % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 17,4% 17,4% 17,4% 3,2% 42,9% 35,3% 0,8% 0,9% 38,9% 46,5% Prijs excl. belastingen BOFAS* + APETRA Accijnzen Btw 1,8% 77,7% Euro 95 Diesel Gasolie (verwarming) * Voor gasolie wordt geen BOFAS bijdrage, maar wel een bijdrage voor het Sociaal Verwarmingsfonds betaald.

27 Algemene Directie Energie Kerncijfers 2015 Verloop van de maximumprijs van Euro 95, diesel 10S en gasolie (voor verwarming) ppm (in euro/liter) 1,8 1,6 1,4 1,2 1 0,8 0,6 0,4 0, Euro 95 Diesel Gasolie (verwarming) 27 De gemiddelde jaarlijkse maximumprijs van de olieproducten is voor het 3e jaar op rij licht gedaald. Dit als gevolg van een dalende olieprijs op de internationale markten.

28 Hernieuwbare energie 4. Hernieuwbare energie Bruto-elektriciteitsproductie van hernieuwbare energiebronnen in 2015 Elektriciteit Mtoe TJ TWh Niet-gepompte hydro 0, ,32 Zon 0, ,07 Wind 0, ,57 Hernieuwbaar stedelijk afval 0, ,87 Hout/Afvalhout/Ander vast afval 0, ,55 Biogas 0, ,95 Andere vloeibare biobrandstoffen 0, ,13 Totaal 1, ,47

29 Algemene Directie Energie Kerncijfers ,6% 0,9% 2,2% 21,2% 24,6% 6,0% 38,5% De productie van hernieuwbare elektriciteit kent een sterk stijgend verloop het laatste decennium. Mede dankzij de offshorewindmolenparken is windenergie de voornaamste bron van hernieuwbare energie in de productie van elektriciteit. De offshorewindmolenparken hebben in GWh elektriciteit geïnjecteerd in het transportnetwerk en hebben zo huishouden van elektriciteit voorzien (in de veronderstelling dat een gezin gemiddeld kwh per jaar verbruikt). De productie op basis van zonne-energie stagneert in het laatste jaar (3.065 GWh in 2015 tegenover GWh in 2014), terwijl de productie op basis van vaste biomassa terug herstelt na de sterke daling in De geïnstalleerde capaciteit van zonne-energie (3.122 MW) heeft een aandeel van 47,7 % in de totale geïnstalleerde capaciteit van elektriciteitsproductie op basis van hernieuwbare energiebronnen. De capaciteit van de windmolenparken (2.176 MW) staat voor een aandeel van 33,2 %. 29

30 Hernieuwbare energie 4.2. Bruto warmteproductie van hernieuwbare energiebronnen in 2015 Warmte* Mtoe TJ Geothermisch 0, Hernieuwbaar stedelijk afval 0, Hout/Afvalhout/Ander vast afval 0, Biogas 0, Andere vloeibare biobrandstoffen 0, Totaal 0, ,8% 3,1% 19,1% 12,1% 59,9% * Enkel de verkochte warmte is gerapporteerd.

31 Algemene Directie Energie Kerncijfers Aandeel hernieuwbare energiebronnen in de finale energieconsumptie vergelijking Europese targets 13,00% 11,00% 9,00% 7,00% 5,00% 3,00% 1,00% HEB [%] Richtlijn 2009/28 NREAP* ,73% 5,65% 6,29% 7,18% 7,54% 7,98% 7,88% 4,00% 4,36% 5,44% 5,44% 7,06% 7,06% 9,22% 9,22% 11,10% 13,00% 3,80% 4,40% 5,20% 5,80% 6,80% 7,50% 8,60% 9,50% 10,70% 11,90% 13,00% *Nationaal actieplan voor hernieuwbare energie In 2015 bedroeg het aandeel van hernieuwbare energie in de totale finale energieconsumptie 7,88 %. Hiermee ligt België op schema met de trajecten voorgesteld in het nationale actieplan voor hernieuwbare energie (NREAP) en de Europese Richtlijn 2009/28. De toename van het aandeel hernieuwbare energie in de finale energieconsumptie vertraagt de laatste jaren en moet van nabij opgevolgd worden om het behalen van onze doelstellingen te verzekeren. De lichte daling in 2015 is het gevolg van een (tijdelijke) wijziging in de wetgeving van toepassing op het bijmengen van biobrandstoffen in de motorbrandstoffen. 31

32 ArtmannWitte - Joe Gough - TebNad - Alexandr - visdia - Andrey Lavrenov - Gerard Koudenburg Fotolia.com Vooruitgangstraat Brussel Ondernemingsnr.: