Verklaring inzake Beleggingsbeginselen

Transcriptie

1 Verklaring inzake Beleggingsbeginselen 30 september 2015

2 Verklaring inzake Beleggingsbeginselen Vastgesteld door: Het Bestuur van de Stichting Shell Pensioenfonds Verklaring inzake beleggingsbeginselen versie 30 september

3 Inhoudsopgave 1 Introductie Profiel van SSPF Organisatie Geen nevenactiviteiten De pensioenregeling Beleggingsbeleid: verantwoordelijkheid van het Bestuur Beleggingsbeleid van SSPF Doelstelling beleggingsbeleid Investment Beliefs Verantwoord Beleggen Investeringen in de Shell Groep Gebruik van derivaten Bewaarneming van effecten en securities lending Waarderingsgrondslag Risicobeheersing in het beleggingsbeleid Uitvoering van het beleggingsbeleid en risicomonitoring Evaluatie van de beleggingsresultaten Prudent person Verklaring inzake beleggingsbeginselen versie 30 september

4 Verklaring inzake beleggingsbeginselen 1.1 Introductie Deze Verklaring inzake beleggingsbeginselen (hierna: de verklaring) geeft beknopt het beleggingsbeleid van Stichting Shell Pensioenfonds (SSPF) weer. Dit beleid wordt door het Bestuur van SSPF vastgesteld. Het beleggingsbeleid is gedetailleerd uitgewerkt in het Investment Plan. SSPF stelt de verklaring op verzoek beschikbaar aan alle aanspraak- en pensioengerechtigden. Ook is de verklaring terug te vinden op de internetsite van SSPF: Deze verklaring is door het Bestuur vastgesteld op 11 juni 2015 en wordt om de drie jaren en voorts onverwijld na iedere belangrijke wijziging van het beleggingsbeleid herzien. Na een korte profielschets van SSPF, wordt beschreven op welke wijze het beleggingsbeleid wordt vastgesteld en hoe door het Bestuur verantwoording wordt afgelegd over het beleid en de uitvoering daarvan. Vervolgens wordt het beleggingsbeleid besproken. Tot slot wordt ingegaan op de uitvoering van het beleggingsbeleid. Verklaring inzake beleggingsbeginselen versie 30 september

5 2 Profiel van SSPF 2.1 Organisatie SSPF is het ondernemingspensioenfonds van de Shell Groep in Nederland en is verantwoordelijk voor de uitvoering van de pensioenregelingen, zoals die door de tot SSPF toegetreden groepsmaatschappijen voor de toegelaten categorieën werknemers zijn getroffen. SSPF is een aparte rechtspersoon (stichting) en staat daarmee juridisch los van de Shell Groep. Het bestand van SSPF bestond per 31 december 2014 uit personen, waarvan deelnemers, 205 arbeidsongeschikte deelnemers, pensioengerechtigden en verzekerden met premievrije aanspraken. 2.2 Geen nevenactiviteiten SSPF beperkt zijn activiteiten tot het uitvoeren van pensioenregelingen en het verrichten van werkzaamheden die daar rechtstreeks verband mee houden. SSPF oefent geen nevenactiviteiten uit zoals bedoeld in artikel 116 Pensioenwet. 2.3 De pensioenregeling De pensioenregeling is een onvoorwaardelijk geïndexeerde middelloonregeling en wordt op grond van de Pensioenwet gekarakteriseerd als uitkeringsovereenkomst. De pensioenregeling voorziet gedurende deelneming in arbeidsongeschiktheidspensioen, bij pensionering in ouderdomspensioen en bij overlijden van de (gewezen) deelnemer of gepensioneerde in partner- en wezenpensioen. De actuele pensioenregeling is opgenomen in Reglement VI en is gepubliceerd op de website van SSPF. Verklaring inzake beleggingsbeginselen versie 30 september

6 3 Beleggingsbeleid: verantwoordelijkheid van het Bestuur Het Bestuur stelt, gehoord Shell Petroleum N.V. en na advies van het Verantwoordingsorgaan, het strategisch beleggingsbeleid vast. Dit beleid wordt opgenomen in de actuariële en bedrijfstechnische nota (ABTN) van SSPF. Jaarlijks doet het Bestuur verslag van de vaststelling en uitvoering van het beleggingsbeleid in het jaarverslag. Zowel de ABTN als het jaarverslag worden voor advies voorgelegd aan het Verantwoordingsorgaan. SSPF heeft Shell Pensioenbureau Nederland B.V. (SPN) op basis van een Service Agreement aangesteld als Directeur van SSPF. De Directeur ondersteunt het Bestuur, voert de pensioenadministratie en adviseert het Bestuur over het pensioenbeleid. Tevens ondersteunt SPN het Bestuur bij het toezicht op het vermogensbeheer en op het terrein van risicobeheersing. Het beheer van het vermogen is op basis van een Investment Management Agreement (IMA) uitbesteed aan Shell Asset Management Company B.V. (SAMCo). Voor een deel van de aandelenbeleggingen en voor een beperkt deel van de vastrentende waarden heeft SAMCo, namens SSPF, externe vermogensbeheerders aangesteld. Daarnaast zijn externe vermogensbeheerders ingeschakeld voor het beheren van alternatieve beleggingen. Aanstelling van externe vermogensbeheerders geschiedt op basis van investment management agreements. Het Bestuur blijft te allen tijde eindverantwoordelijk voor het gevoerde beleggingsbeleid. Bij de vaststelling en uitvoering van het beleggingsbeleid laat het Bestuur zich adviseren door de Beleggingscommissie, die wordt bijgestaan door een externe beleggingsadviseur, SPN en SAMCo. Hiermee vergewist het Bestuur zich ervan dat het op de juiste wijze discussies voert en een adequate countervailing power en ervaring heeft om gefundeerde besluiten te kunnen nemen. SSPF beschikt over een geschiktheidsplan over (onder andere) vermogensbeheer ten behoeve van onder meer het Bestuur, het Verantwoordingsorgaan en medewerkers van SPN. De Raad van Toezicht houdt doorlopend toezicht op het beleid van het Bestuur en op de algemene gang van zaken in SSPF. De raad bestaat uit ten minste drie onafhankelijke externe deskundigen en legt verantwoording af over de uitvoering van zijn taken en de uitoefening van zijn bevoegdheden aan het Verantwoordingsorgaan en Shell Petroleum N.V. (SPNV) en in het jaarverslag. Verder legt het Bestuur jaarlijks verantwoording af aan het Verantwoordingsorgaan over beleid in het voorafgaande kalenderjaar en de wijze waarop dat beleid is uitgevoerd. Het oordeel van het Verantwoordingsorgaan en de reactie van het Bestuur daarop worden bekend gemaakt en in het jaarverslag van SSPF opgenomen. Verklaring inzake beleggingsbeginselen versie 30 september

7 4 Beleggingsbeleid van SSPF 4.1 Doelstelling Doelstelling van het beleid van het Bestuur is het nakomen van pensioenaanspraken en pensioenrechten, waarbij het streven is ingegane pensioenen en premievrije pensioenaanspraken waardevast te houden. De voor dat streven geldende maatstaf is het afgeleide prijsindexcijfer alle huishoudens. In de opzet van de pensioenregeling wordt gestreefd naar eenvoud en transparantie en naar onafhankelijkheid van de ontwikkelingen in de sociale zekerheid. SSPF streeft ernaar deze doelstelling te bereiken met aanvaardbare en stabiele premies. 4.2 beleggingsbeleid De risicodraagkracht van SSPF wordt vooral bepaald door de risicobereidheid van SPNV en diens toezegging om in geval van een dekkingstekort (gefaseerd) bij te storten tot 105%. Het Bestuur heeft bij het bepalen van de eigen risicobereidheid de door het Bestuur nagestreefde doelstellingen van SSPF als uitgangspunt genomen, daarbij overwogen in welke mate het Bestuur bereid is een beroep te doen op de bijstortingstoezegging van SPNV en daarbij tevens de door het Bestuur geformuleerde beleggingsovertuigingen (SSPF Investment Beliefs, zie hierna onder paragraaf 4.3) in aanmerking genomen. Vervolgens heeft het Bestuur voor de monitoring van zijn risicobereidheid een aantal balansrisico s vastgesteld: - de kans op bijstorting van een bedrag groter dan EUR 1,5 miljard; - de mate waarin de indexatieambitie kan worden gerealiseerd; en - de volatiliteit van de dekkingsgraad (de beweeglijkheid van de beleggingsmix ten opzichte van de verplichtingen). Om de doelstelling van SSPF te bereiken is het van belang dat SSPF op lange termijn binnen aanvaardbare risico s maximale beleggingsresultaten behaalt en een gezonde financiële positie behoudt. Het Bestuur heeft een strategisch beleggingsbeleid vastgesteld, waarin de verdeling van de beleggingen over de verschillende beleggingscategorieën is vastgelegd. Binnen deze verdeling kan de vermogensbeheerder tactische beleggingskeuzes maken. Als onderdeel van het beleggingsbeleid is onder meer een renteafdekkingsbeleid, een inflatiehedgingbeleid, een valutahedgingbeleid en een liquiditeitsbeleid geformuleerd. SSPF stemt het strategisch beleggingsbeleid ten minste iedere drie jaar door middel van een Asset Liability Management studie (ALM-studie) af op haar verplichtingen. Dit is een afstemming op lange termijn, waarbij wordt ingespeeld op wijzigingen in het risicoprofiel van de pensioentoezeggingen en in de lange termijn risicoperceptie van SSPF. Daarnaast houdt SSPF continu het oog op de beleggingsrisico s op korte termijn, en stemt het de beleggingsmix zo nodig (tijdelijk) af op wijzigingen die zich in dat kader voordoen. Het huidige beleggingsbeleid voorziet in een normverdeling over de verschillende beleggingscategorieën en normspreidingen van de aandelen en de vastrentende waarden. SSPF monitort doorlopend of zij er met haar beleggingsbeleid in slaagt het doel om op lange termijn een hoger rendement te realiseren dan het benodigd rendement, te behalen. Verklaring inzake beleggingsbeginselen versie 30 september

8 Het beleid voor de afdekking van het nominale renterisico is dynamisch, waarbij door middel van een matrix rekening wordt gehouden met zowel de dekkingsgraad als de rentestand. Bij een stijgende rente/dekkingsgraad wordt de renteafdekking in stappen verhoogd. Als van de matrix wordt afgeweken, zal het Bestuur een besluit volgens het comply or explain principe motiveren en vastleggen. Als een door het Bestuur in het Investment Plan te bepalen niveau van renteafdekking is bereikt, zal bij een daling van de rente de rentehedge in beginsel niet meer verlaagd worden. Als dit percentage nog niet is bereikt zal het Bestuur bij een dalende rente/dekkingsgraad een eventueel besluit om de afdekking te verlagen adequaat motiveren en vastleggen. Het Bestuur kan aan de hand van een besluitvormingsraamwerk besluiten het inflatierisico (deels) af te dekken. In beginsel wordt het inflatierisico pas bij hogere dekkingsgraden (deels) afgedekt. Hiervoor worden rentetermijn- en inflatieswaps gebruikt, waarmee de looptijd van de beleggingen meer in lijn wordt gebracht met de looptijd en inflatiekarakteristieken van de verplichtingen. Het valutabeleid houdt in dat het valutarisico niet, deels of geheel afgedekt wordt, waarbij de mate van afdekking in beginsel per beleggingscategorie bepaald wordt. Voor beursgenoteerde aandelen en private equity wordt de valuta-exposure in de USD, GBP en JPY voor 60% strategisch afgedekt. Het valutarisico in de vastrentende portefeuille en voor vastgoed, hedgefondsen en overige alternatieve beleggingen wordt voor alle valuta voor 100% afgedekt, met uitzondering van de valuta van opkomende markten en beleggingen in AAA non EMU OECD-landen. Het Bestuur monitort door middel van een Liquidity Coverage Ratio (LCR) de liquiditeit van de SSPF portefeuille in gestreste markten. De LCR maakt een inschatting van de bronnen van liquiditeit en zet die af tegen de verwachte liquiditeitsbehoefte. De LCR dient ten minste 2 te bedragen. Bij een dekkingsgraad van 150% nominaal op marktwaarde zal het Bestuur risicoreducerende maatregelen hebben geïmplementeerd. Om dit te realiseren zal het Bestuur reeds bij lagere dekkingsgraadniveau s met deze implementatie starten. Het Bestuur heeft een en ander uitgewerkt in een De-risking Process Guide ( Journey Plan ), die onderdeel vormt van het Investment Plan. Strategische beleggingsmix Tabel 1 toont de strategische beleggingsmix per 1 januari 2015 Voor de drie hoofdcategorieën Vastrentende waarden, Aandelen en Alternatieve beleggingen geldt een bandbreedte waarbinnen de wegingen kunnen fluctueren. Voor de hoofdcategorieën Vastrentende waarden en Aandelen geldt een bandbreedte van +/- 5%-punt. Voor de hoofdcategorieën Aandelen en Alternatieve beleggingen tezamen geldt ook een bandbreedte van +/- 5%-punt. In de praktijk worden deze bandbreedtes alleen in uitzonderlijke omstandigheden ten volle benut. Tabel 2 en 3 geven de samenstelling van de aandelen en de vastrentende waarden portefeuille. Tabel 1 Strategische beleggingsmix (in %) Strategische beleggingsmix Vastrentende waarden 47,5 Aandelen 33,5 Alternatieve beleggingen 19 - Private equity 9 - Hedgefondsen (marktneutraal) 4 - Onroerend goed 4 Verklaring inzake beleggingsbeginselen versie 30 september

9 - Overige alternatieve beleggingen 2 Totaal 100 Liability hedge nominaal (% nom. renterisico) 0-100* * Het afdekkingsbeleid is dynamisch; het daadwerkelijke nominale afdekkingspercentage is afhankelijk van de dekkingsgraad en het niveau van de rente. Voor een wijziging in het afdekkingspercentage is een besluit van het Bestuur nodig. Verklaring inzake beleggingsbeginselen versie 30 september

10 Tabel 2 Samenstelling aandelenportefeuille (in % van aandelenportefeuille) Regio s Core Equity MinVol Stable Dividend Income (SDIS) Europa 23,10% 4,95% 4,95% 33,00% Noord-Amerika 23,10% 4,95% 4,95% 33,00% Pacific Rim 9,80% 2,10% 2,10% 14,00% Opkomende 14,00% 3,00% 3,00% 20,00% markten 70% 15% 15% De Core Equity en alternatieve aandelenstrategieën MinVol en SDIS worden beheerd binnen de volgende bandbreedtes: Ondergrens Doelweging Bovengrens Core Equity 60% 70% 100% Alternatieve 0% 30% 40% aandelenstrategieën (waarvan) MinVol 0% 15% 30% SDIS 0% 15% 30% Tabel 3 Samenstelling portefeuille vastrentende waarden (in % van vastrentende portefeuille) Staatsobligaties ontwikkelde markten EMU 10% Nederland 15% AAA non-emu OECD-landen 15% Staatsobligaties opkomende landen Harde valuta 15% Lokale valuta 10% Investment Grade bedrijfsobligaties EMU IG non-financial 10% US IG 5% Opkomende landen IG 5% High Yield bedrijfsobligaties Europa (alleen BB) 7,5% US 7,5% Als de beleidsdekkingsgraad rond 130% bedraagt, zal de strategische benchmark worden aangepast door de allocatie aan meer risicovolle beleggingen ( return seeking assets ) met 10%- punten te verlagen. Het Bestuur zal te zijner tijd de implementatie hiervan vaststellen. Het Bestuur kan te allen tijde gemotiveerd besluiten om tijdelijk van een of meer onderdelen van het strategische beleggingsbeleid af te wijken. 4.3 Investment Beliefs Het Bestuur heeft Investment Beliefs de beleggingsovertuigingen van SSPF vastgesteld. Deze beliefs zijn er op gericht om de doelstellingen van het fonds te helpen realiseren: het Verklaring inzake beleggingsbeginselen versie 30 september

11 nakomen van pensioenaanspraken en pensioenrechten, waarbij het streven is ingegane pensioenen en premievrije pensioenaanspraken waardevast te houden. De wijze waarop SSPF haar beleggingsorganisatie en de beleggingsportefeuille heeft ingericht sluit aan bij deze Investment Beliefs. 4.4 Verantwoord Beleggen Het Beleid inzake Verantwoord Beleggen houdt in dat SSPF de bedrijven waarin wordt belegd monitort, zoveel en waar mogelijk actief gebruik maakt van zijn stemrecht en, waar nodig, de actieve dialoog zoekt met bedrijven waarin wordt belegd om verbetering op het gebied van milieu- en sociaal beleid en governance ( goed bestuur ), en daarmee betere resultaten, te bewerkstelligen. Als een ultimum remedium kunnen bedrijven die geen vooruitgang boeken op dit terrein worden uitgesloten. Ook kan een bedrijf worden uitgesloten wanneer het handelt in strijd met de wet of door Nederland geratificeerde verdragen: op dit moment betreft dat specifieke verboden met betrekking tot het vervaardigen van controversiële wapens zoals anti-personeelsmijnen of bepaalde clusterbommen. In geval van uitsluiting zal SSPF ook niet beleggen in door die ondernemingen uitgegeven leningen. SSPF legt daarmee in zijn beleggingsbeleid de nadruk op actieve uitoefening van aandeelhoudersrechten en engagement en hanteert als uitgangspunt de Global Compact criteria, die in Verenigde Natiesverband zijn geformuleerd met betrekking tot verantwoord ondernemen. In beginsel worden geen ondernemingen à priori uitgesloten op basis van deze criteria. Voor de uitvoering van het beleid inzake verantwoord beleggen maakt SSPF gebruik van adviezen van service providers (Hermes Equity Ownership Services (Hermes EOS) en ISS). Het Bestuur heeft de Verklaring inzake beleggingsbeginselen versie 30 september

12 Hermes Responsible Ownership Principles onderschreven. SSPF gebruikt onder meer als input de Eumedion Best practices voor betrokken aandeelhouderschap, de Nederlandse Corporate Governance Code en de Hermes Corporate Governance Principles, maar behoudt zelf zowel bij het vaststellen van het beleid als de daadwerkelijke uitvoering daarvan - het stemmen, de engagement en eventuele uitsluitingen - de uiteindelijke regie. Het beleid wordt wereldwijd toegepast. Onderdeel van het beleid is dat SSPF geen (openbare) mededelingen doet over individuele ondernemingen waarin wordt belegd, of die door SSPF zijn uitgesloten. Stemmen SSPF streeft ernaar om, waar praktisch uitvoerbaar, te stemmen bij alle ondernemingen waarin wordt belegd. SSPF onthoudt zich van het uitoefenen van het stemrecht op door Royal Dutch Shell (RDS) uitgegeven aandelen, omdat er met RDS ook een andere (dan uitsluitend een aandeelhouders-)relatie is. SSPF wil iedere schijn van strijdigheid van belangen of handelen op basis van andere dan publieke informatie, door het nemen van actieve posities in (instrumenten uitgegeven door) RDS, voorkomen. SSPF geeft in beginsel de voorkeur aan stemmen op afstand boven aanwezigheid op een aandeelhoudersvergadering. SSPF heeft zijn aandelenbezit wereldwijd dusdanig breed gespreid dat er slechts bij hoge uitzondering een zodanig belang in een enkele onderneming wordt gehouden dat dit zou kunnen leiden tot een zelfstandig agenderingsrecht m.b.t. de vergadering van aandeelhouders. Mocht SSPF in die beperkte uitzonderingsgevallen, dan wel in een eventuele ad hoc samenwerking met andere aandeelhouders, gebruik willen maken van een agenderingsrecht, dan zal in principe vooraf overleg plaatsvinden met het bestuur van de betrokken onderneming met, waar nodig en mogelijk, inachtneming van een redelijke responstijd. Als een onderwerp op de agenda van een aandeelhoudersvergadering wordt geplaatst, dan zal SSPF of zijn gemachtigde vertegenwoordiger ter vergadering een toelichting geven. Op aanvraag van de betrokken onderneming licht SSPF toe waarom van stemming is onthouden of tegen een bestuursvoorstel is gestemd. In- en uitlenen van aandelen in relatie tot het uitoefenen van stemrecht SSPF leent geen aandelen in enkel en alleen voor het uitoefenen van het aan die aandelen verbonden stemrecht. In voorkomende gevallen zal SSPF overwegen om uitgeleende aandelen vóór de stemregistratiedatum van een aandeelhoudersvergadering van een onderneming waarin wordt belegd terug te halen, bijvoorbeeld als de agenda van deze vergadering één of meer controversiële onderwerpen bevat. Engagement Als daar aanleiding toe is, zoekt SSPF de dialoog met de leiding van ondernemingen zonder de publiciteit te zoeken ( stille diplomatie ). Hierbij kan in voorkomende gevallen gezamenlijk met andere institutionele beleggers worden opgetrokken. Engagement is er veelal op gericht om de betreffende onderneming verbetering te laten aanbrengen op onderwerpen op het terrein van milieu- en sociaal beleid en governance ( goed bestuur ). Een belangrijk deel van de dialoog met deze ondernemingen is gericht op (het verbeteren van) goed ondernemingsbestuur, zoals de organisatiestructuur, samenstelling van het bestuur en de raad van commissarissen (waaronder ook (her)benoeming van bestuursleden en commissarissen), het beloningsbeleid, (her)benoeming van de externe accountant en bescherming van de rechten van minderheidsaandeelhouders. Verklaring inzake beleggingsbeginselen versie 30 september

13 Zolang de dialoog constructief is, kan deze worden voortgezet. Het kan niettemin voorkomen dat de dialoog wordt afgebroken, en in voorkomende gevallen kan dit resulteren in een advies om de betreffende onderneming uit te sluiten. Hierover oordeelt het Bestuur van geval tot geval. Communicatie SSPF doet ieder kwartaal op de website verslag over de uitvoering van het stem- en engagementbeleid. De gevoerde engagements en het stembeleid worden hierbij uitgesplitst naar regio, uitgebrachte stemmen en onderwerpen waarbij SSPF heeft tegengestemd of zich van stemming heeft onthouden. SSPF maakt geen uitzondering om voor Nederlandse ondernemingen in meer detail verslag te doen. Impact investing en (externe) managerselectie Binnen het SSPF beleggingsbeleid is er ruimte voor impact investing ; beleggingen die niet alleen op het financiële rendement worden beoordeeld, maar ook op niet-financiële factoren zoals hun bijdrage aan sociale en/of milieudoelen. Externe managers dienen bij het uitoefenen van hun activiteiten te handelen in overeenstemming met de Shell General Business Principles (SGBP) of vergelijkbare principes. De SGBP zijn in lijn met de United Nations Principles for Responsible Investment (UNPRI). In de selectie van externe managers worden ESG-criteria meegenomen die, in geval van all other things being equal, de doorslag kunnen geven. Verklaring inzake beleggingsbeginselen versie 30 september

14 Vertegenwoordiging Het Bestuur van SSPF heeft uit zijn midden twee bestuursleden, waaronder de Voorzitter, aangewezen als aanspreekpunt op het gebied van verantwoord beleggen. Met hen worden de lopende zaken op dit gebied besproken en wordt bepaald welke punten op de agenda van het Bestuur worden geplaatst. SSPF heeft in 2008 de UNPRI getekend. Namens SSPF wordt (direct danwel indirect) geparticipeerd in een aantal fora, waarvan Eumedion en het International Corporate Governance Network (ICGN) de belangrijkste zijn. Daarnaast heeft het Bestuur geïnitieerd dat SAMCo lid is geworden van de Global Real Estate Sustainability Benchmark (GRESB). Deze benchmark beoogt de duurzaamheidsprestaties van vastgoedondernemingen en -fondsen, waarin institutionele beleggers zoals SSPF beleggen, te verbeteren. Evaluatie en aanpassing van het beleid Het beleid inzake verantwoord beleggen wordt in beginsel jaarlijks door het Bestuur geëvalueerd en zo nodig bijgesteld. 4.5 Investeringen in de Shell Groep Het beleggingsbeleid staat toe dat SSPF door middel van passief beheer posities betreffende effecten Royal Dutch Shell plc. heeft, binnen de daarvoor geldende wettelijke en statutaire grenzen. Actief beleggen in, het shorten van of het nemen van specifieke derivatenposities in deze effecten is niet toegestaan. 4.6 Gebruik van derivaten Derivaten worden gebruikt voor vermindering van het risicoprofiel of om een doeltreffend portefeuillebeheer te vergemakkelijken. Zo wordt bijvoorbeeld gebruik gemaakt van renteswaps (om het renterisico deels af te dekken), kredietderivaten en wordt het valutabeleid geïmplementeerd met forwards. 4.7 Bewaarneming van effecten en securities lending SSPF heeft een onafhankelijk bewaarinstelling ( custodian ) benoemd die het vermogen houdt en securities lending voor SSPF verzorgt. Periodiek wordt de dienstverlening van de custodian beoordeeld. 4.8 Waarderingsgrondslag SSPF waardeert de bezittingen op actuele waarde. 4.9 Risicobeheersing in het beleggingsbeleid Een belangrijk onderdeel van het beleggingsbeleid is het beheersen van beleggingsrisico s. SSPF verkleint de beleggingsrisico s primair door te zorgen voor een goede spreiding van de beleggingen over, en binnen, de diverse beleggingscategorieën. Beperking van het risico van gebrek aan diversificatie is een essentieel element bij het vaststellen van het strategisch beleggingsbeleid. Diversificatie werkt goed in normale marktomstandigheden, maar in tijden van crisis (zoals in 2008) kan dat diversificatie effect (veel) minder groot zijn of zelfs (tijdelijk) niet meer opgaan. SSPF onderscheidt onder meer de volgende beleggingsrisico s met de aangegeven risicobeheersing (op hoofdlijnen): Verklaring inzake beleggingsbeginselen versie 30 september

15 Marktrisico Beleggingen zijn onlosmakelijk met risico verbonden, maar het risico kan worden beperkt althans in normale marktomstandigheden door de beleggingen te spreiden. Het marktrisico van SSPF is een uitvloeisel van de keuze om te beleggen, of meer in het bijzonder van de keuze voor de strategische beleggingsmix die mede is gebaseerd op de uitkomsten van de ALM-studie. Het marktrisico wordt in grote lijnen bepaald door het aandelenrisico, het renterisico vanwege de duration mismatch (de rentegevoeligheid van de verplichtingen is hoger dan de rentegevoeligheid van de beleggingsportefeuille) en het valutarisico. Zakelijke waardenrisico Beleggen in zakelijke waarden (aandelen en alternatieve beleggingen zoals hedge funds, private equity en vastgoed) brengt risico s met zich die worden beperkt door zoveel mogelijk te spreiden (te diversificeren) over landen en regio s, sectoren en specifieke aandelen binnen die sectoren. Rente- en inflatierisico Rente- en inflatierisico is de mogelijke impact op de waarde van de beleggingen en de verplichtingen als gevolg van onzekerheid in de rente en de inflatie. Door de implementatie van rente- en inflatieswaps (derivaten) kan het rente- en inflatierisico in de beleggingen en de verplichtingen, in samenhang met de ambitie van SSPF, deels worden afgedekt. Valutarisico SSPF loopt valutarisico s omdat de pensioenverplichtingen in euro s luiden, terwijl de beleggingen ook in andere valuta geschieden. Voor de vastrentende portefeuille en vastgoedbeleggingen worden de vreemde valuta (andere dan euro) strategisch volledig afgedekt, met uitzondering van valuta in opkomende markten en de valuta van landen die in de AAA OECD non EMU portefeuille zijn opgenomen. Voor beursgenoteerde aandelen en private equity worden de Amerikaanse dollar, het Britse pond en de Japanse yen strategisch voor 60% afgedekt. Het valutarisico voor hedge funds en other alternatives wordt strategisch volledig afgedekt. Kredietrisco Kredietrisico, ook wel tegenpartijrisico genoemd, is onder meer het risico dat de uitgever van een obligatie niet meer aan zijn betalingsverplichting kan voldoen. Beleggingsrichtlijnen die zoveel mogelijk spreiding bevorderen over kredietwaardigheid (ratings) en sommige ratings uitsluiten in de portefeuille, moeten dit risico beperken. Liquiditeitsrisco Het liquiditeitsrisico is het risico dat SSPF op enig moment onvoldoende liquide middelen heeft om aan de lopende verplichtingen te voldoen. Onder normale omstandigheden is dit risico niet aanwezig. Maar omdat zich ook niet normale marktomstandigheden kunnen voordoen, waarbij er geen normale prijsvorming meer is en markten feitelijk opdrogen, is dit één van de risico s die extra aandacht heeft van het Bestuur. Dit risico wordt gemitigeerd door periodiek stresstesten uit te voeren en te allen tijde een afdoende hoeveelheid (zeer) liquide beleggingen aan te houden. Het Bestuur monitort de liquiditeit met behulp van de liquidity coverage ratio. Concentratierisico Er is sprake van concentratierisico als een adequate spreiding van beleggingen ontbreekt. Dit risico wordt gemitigeerd door diversificatie van de beleggingen op operationeel en tactisch niveau. Verklaring inzake beleggingsbeginselen versie 30 september

16 Operationeel risico De operationele risico s bij de uitvoering van het beleid zijn divers en betreffen onder andere risico s van ineffectief toezicht, onvoldoende functiescheiding, fraude, systeemgebreken, systeeminterrupties, inadequate procedures en onvolledige of onjuiste bepalingen in contracten waardoor financiële en reputatieschade kan ontstaan. Het Bestuur besteedt aandacht aan dit risico in de selectie en evaluatie van de partijen aan wie activiteiten zijn uitbesteed of een adviserende rol hebben. De processen en activiteiten zijn gedetailleerd beschreven. De risico s zijn door het Bestuur geïdentificeerd en worden door diverse controlemaatregelen gemitigeerd. Sommige risico s kunnen zich echter anders dan vooraf ingeschat en/of onverwacht manifesteren, bijvoorbeeld risico s op looninflatie en ontwikkelingen op de financiële markten 4.10 Uitvoering van het beleggingsbeleid en risicomonitoring De strategische beleggingsmix wordt vertaald naar een mandaat voor SAMCo aan wie de uitvoering van het beleggingsbeleid is uitbesteed. Dit mandaat wordt vastgelegd in een Investment Management Agreement (IMA) en bijbehorende volmacht. In de bijlagen bij de IMA zijn onder meer de volgende afspraken vastgelegd: de benchmarks waartegen de performance van de manager zal worden gemeten, de outperformance doelstellingen ten opzichte van deze benchmarks, en de tracking error maxima (actieve risico dat SAMCo mag nemen) van SAMCo; de beleggingsrichtlijnen en limieten die van toepassing zijn op onderscheiden onderdelen van de beleggingsportefeuille van SSPF, inclusief, maar niet beperkt tot, de toegestane beleggingsinstrumenten, risico (exposure) limieten, securities lending en collateral management; de periodieke rapportages die SSPF van SAMCo ontvangt om een beheerste en integere bedrijfsvoering te waarborgen en in control te zijn; en de manager s policies die door SSPF worden onderschreven. Met betrekking tot de beheersing van de actieve beleggingsrisico s bevatten de door het Bestuur opgestelde beleggingsrichtlijnen onder meer bepalingen omtrent: de voor de totale beleggingsportefeuille na te streven risicomaatstaven, zoals tracking error en relatieve Value-at-Risk ; de voor de aandelen- en obligatieportefeuilles na te streven tracking error ; de minimale en maximale allocatie van de beleggingscategorieën; de minimale en maximale allocaties van subcategorieën binnen de beleggingscategorieën; het shorten van obligaties en aandelen (het verkopen van effecten die SSPF niet in zijn bezit heeft en die, in dat geval, ingeleend dienen te worden); toegestane beleggingsinstrumenten, waaronder derivaten. Hiermee is het raamwerk gegeven waarbinnen SAMCo op dagelijkse basis de beleggingsbeslissingen mag nemen. SPN oefent hier risk en investment control op uit. SAMCo monitort compliance tegen deze beleggingsrichtlijnen en rapporteert daar per kwartaal over aan de Beleggingscommissie en het Bestuur van SSPF Evaluatie van de beleggingsresultaten Het Bestuur heeft een outperformance (rendement boven het rendement van de strategische benchmark) doelstelling gesteld van 0,8% per jaar (na aftrek van kosten). Om deze doelstelling te kunnen realiseren Verklaring inzake beleggingsbeginselen versie 30 september

17 mag een tracking error (afwijking van het strategisch beleggingsbeleid (de strategische benchmark) en daarmee een maatstaf voor actief risico) van 2% op totaal portefeuilleniveau worden nagestreefd. Dagelijks worden op gedetailleerd niveau performance evaluaties door SAMCo uitgevoerd. De externe vermogensbeheerders rapporteren minimaal per kwartaal aan SAMCo over het beleggingsresultaat en de beleggingsactiviteit. De directie van SAMCo evalueert regelmatig het vermogensbeheer, met inbegrip van het beheer door de externe beheerders, waarbij desgewenst externe adviseurs worden ingeschakeld. De beleggingsresultaten worden per kwartaal gerapporteerd aan de Beleggingscommissie en het Bestuur van SSPF. Daarnaast evalueert SSPF jaarlijks de beleggingsresultaten over een langere periode, ook ten opzichte van het peer group universum (de peer group analysis ). Ieder kwartaal evalueert de Beleggingscommissie een beleggingscategorie, inclusief de gehanteerde benchmarks, zodat ieder kalenderjaar de volledige portefeuille wordt beoordeeld. Periodiek worden SAMCo en de custodian in opdracht van het Bestuur door externe adviseurs beoordeeld Prudent person Het Bestuur is van mening dat met het strategische beleggingsbeleid zoals vastgelegd in deze verklaring inzake beleggingsbeginselen en nader uitgewerkt in het Investment Plan, de beleggingsportefeuille op zodanige wijze wordt belegd dat de veiligheid, de kwaliteit, de liquiditeit en het rendement van de portefeuille als geheel zijn gewaarborgd. De portefeuille en het beleid stellen SSPF naar verwachting in staat om de nominale pensioenen te kunnen uitbetalen. Ook het verwachte rendement is voldoende om de indexatieambitie naar verwachting in voldoende mate te kunnen waarmaken. Er is sprake van een brede gediversifiseerde portefeuille, waarvan de waarden hoofdzakelijk op gereglementeerde markten worden belegd. Derivaten worden alleen gebruikt als het Bestuur de risico s daarvan kan overzien en beheersen. Het gebruik van derivaten is alleen toegestaan om het risicoprofiel van SSPF te beperken of voor efficiënt portefeuillebeheer. Om het risico met betrekking tot een en dezelfde tegenpartij en tot andere derivatenverrichtingen afdoende te beheersen, wordt gebruik gemaakt van een Counterparty risk policy en een Collateral policy. Er wordt slechts zeer beperkt belegd in de Shell Groep. De beleggingen worden gewaardeerd op marktwaarde. Voor beleggingen waarbij de marktwaarde lastiger te bepalen is, wordt extra aandacht aan de waardering besteed. SSPF gaat geen leningen aan, tenzij tijdelijk voor liquiditeitsdoelstellingen en treedt niet namens derde partijen op als garant. Om de kortetermijn risico s van het vastgestelde beleggingsbeleid op te vangen is, in lijn met de wettelijke vereisten, een vereist eigen vermogen (VEV) vastgesteld van ruim 28%-punten van de voorziening pensioenverplichtingen. Dit percentage is een resultante van het gekozen beleggingsbeleid en kan door marktomstandigheden (beperkt) hoger of lager worden. Verklaring inzake beleggingsbeginselen versie 30 september