Verklaring inzake beleggingsbeginselen

Transcriptie

1 2 juni 2015 Verklaring inzake beleggingsbeginselen 1. Introductie Deze Verklaring inzake beleggingsbeginselen (hierna: de verklaring) geeft op hoofdlijnen het beleggingsbeleid van Shell Nederland Pensioenfonds Stichting (SNPS) weer. Dit beleid wordt door het Bestuur van SNPS vastgesteld. Het beleggingsbeleid is gedetailleerd uitgewerkt in de jaarlijkse Beleggingsnota. SNPS stelt de verklaring op verzoek beschikbaar aan alle aanspraak- en pensioengerechtigden. Ook is de verklaring terug te vinden op de internetsite van SNPS: Deze verklaring is door het Bestuur vastgesteld op 2 juni 2015 en wordt om de drie jaren en voorts onverwijld na iedere belangrijke wijziging van het beleggingsbeleid herzien. Na een korte profielschets van SNPS, wordt beschreven op welke wijze het beleggingsbeleid wordt vastgesteld en hoe door het Bestuur verantwoording wordt afgelegd over het beleid en de uitvoering daarvan. Vervolgens wordt het beleggingsbeleid besproken. Tot slot wordt ingegaan op de uitvoering van het beleggingsbeleid. 2. Profiel van SNPS 2.1 Organisatie SNPS is een ondernemingspensioenfonds van de Shell Groep in Nederland en is verantwoordelijk voor de uitvoering van de pensioenregelingen, zoals die door de tot SNPS toegetreden groepsmaatschappijen voor de toegelaten categorieën werknemers zijn getroffen. SNPS is een aparte rechtspersoon (stichting) en staat daarmee juridisch los van de Shell Groep. 2.2 Geen nevenactiviteiten SNPS beperkt zijn activiteiten tot het uitvoeren van pensioenregelingen en het verrichten van werkzaamheden die daar rechtstreeks verband mee houden. SNPS oefent geen nevenactiviteiten uit zoals bedoeld in artikel 116 Pensioenwet. 2.3 De bruto en netto pensioenregelingen De bruto en netto pensioenregelingen die door SNPS worden uitgevoerd zijn reguliere beschikbare premieregelingen (zuivere premieovereenkomsten). De pensioenovereenkomst bepaalt dat een beschikbare premie respectievelijk een netto pensioenpremie beschikbaar wordt gesteld en individueel voor rekening en risico van de (gewezen) deelnemer wordt belegd. De bruto pensioenregeling van SNPS is van kracht per 1 juli 2013 en is vastgelegd in Reglement I. Dit reglement is gewijzigd per 1 januari De netto pensioenregeling van SNPS is van kracht per 1 januari 2015 en is vastgelegd in het Reglement Netto Pensioenregeling. Shell Nederland Pensioenfonds Stichting Pagina 1 van 9

2 3. Beleggingsbeleid 3.1 Beleggingsdoelstelling De doelstelling van het beleggingsbeleid is om zo goed mogelijke beleggingsresultaten van de individuele deelnemer gegeven zijn verplichtingenstructuur ( replacement ratio ) en risicobereidheid (binnen de door het Bestuur vastgestelde grenzen) - na te streven. Dit wordt door middel van een ALM-studie getoetst. Deze ALM-studie wordt minimaal één maal per drie jaar uitgevoerd. 3.2 Investment Beliefs SNPS heeft de volgende investment beliefs: Een prudent beleggingsbeleid gericht op een optimaal beleggingsresultaat gegeven de risicovoorkeuren van de individuele deelnemers. Het is belangrijk dat, wanneer een deelnemer zelf geen beleggingskeuze maakt, er zodanig wordt belegd dat de kans op een goed pensioen zo hoog mogelijk is. De beleggingen moeten deelnemers in staat stellen om een goed pensioen aan te kunnen kopen. Dit betekent in de praktijk dat afbouw binnen de Life cycle profielen zal plaatsvinden naar beleggingen die het rente- en inflatierisico ten opzichte van de aan te kopen annuïteit, die op pensioendatum aangekocht dient te worden, verminderen. De deelnemer heeft zelf de keuze om op pensioendatum een nominale of reële annuïteit aan te kopen. Keuzevrijheid en overzichtelijkheid moeten in balans zijn. Wanneer een deelnemer zich niet comfortabel voelt bij het door het pensioenfonds gekozen risiconiveau van de beleggingsmix van een Life cycle profiel, moet de deelnemer de mogelijkheid hebben om meer of minder risico te nemen. Wanneer deelnemers te veel keuze hebben, is het aannemelijk dat zij teveel tijd besteden aan minder belangrijke beslissingen. Daarom zal de mate van keuzevrijheid gebalanceerd moeten worden met heldere onderscheidende beleggingsopties. Ook zullen limieten en/of voorwaarden moeten worden gesteld die voorkomen dat deelnemers te risicovol of te risicomijdend beleggen zodat de kans wordt verkleind dat de deelnemer uiteindelijk een te laag pensioen heeft. Goede communicatie en educatie zijn noodzakelijk. Omdat deelnemers het volledige beleggingsrisico lopen moeten deelnemers de vrijheid hebben om hun beleggingen binnen de geboden keuzemogelijkheden naar eigen wens vorm te geven. Het pensioenfonds heeft de zorgplicht de deelnemers te wijzen op de risico s. Deelnemers moeten in staat zijn gefundeerde beslissingen te nemen. Daarom is goede educatie en communicatie belangrijk. Diversificatie loont. Een optimaal risico/rendementsprofiel wordt behaald door beleggingen te diversificieren over meerdere beleggingscategorieën. Op voorhand worden geen beleggingscategorieën uitgesloten. In de afweging van de mate van diversificatie wordt rekening gehouden met randvoorwaarden zoals de liquiditeitseisen van de deelnemers en de jaarlijkse vermogensbeheerkosten.. Kosten hebben een sterke invloed op pensioeninkoop. Kosten zorgen er ieder jaar voor dat kapitaal weglekt. Dit gaat ten koste van de te verwachten pensioeninkoop. Daarom is het belangrijk dat extra kosten alleen gemaakt worden als ze bijdragen aan een beter risico/rendementsprofiel. Het pensioenfonds geeft er Shell Nederland Pensioenfonds Stichting Pagina 2 van 9

3 daarom de voorkeur aan om de Life cycle portefeuilles waar opportuun in te vullen met passief beheerde beleggingsinstellingen. Actief beheer kan op de lange termijn waarde toevoegen, maar brengt ook extra kosten en potentieel extra risico met zich mee. Benchmarking is essentieel voor controle. Het pensioenfonds blijft eindverantwoordelijk voor de uitvoering van het uitbestede beleggingsbeleid. Het pensioenfonds heeft vanuit de zorgplicht ook de verantwoordelijkheid om aan de deelnemers te communiceren welk risico er gelopen wordt en welk rendement dit heeft opgeleverd. Om te communiceren over risico s en rendement is het van belang dat de partijen die betrokken zijn bij de uitvoering van het beleggingsbeleid objectief beoordeeld kunnen worden. Dit kan onder andere bereikt worden door het afspreken van heldere benchmarks en periodieke reviews. Tenminste eenmaal in de drie jaar, als eerste processtap in een ALM-studie, zullen de investment beliefs opnieuw worden beoordeeld en eventueel aangepast. SNPS heeft deze Investment Beliefs gepubiceerd op de website ( 3.3 Uitbesteding beleggingsadministratie en het vermogensbeheer SNPS heeft de beleggingsadministratie en het vermogensbeheer uitbesteed aan respectievelijk Syntrus Achmea Pensioenbeheer N.V. en Syntrus Achmea Vermogensbeheer B.V. 3.4 Beleggingsrisico en -rendement SNPS onderkent dat de beleggingen voor rekening en risico van de individuele deelnemer zijn. SNPS houdt hiermee rekening bij het bepalen van de beleggingsmogelijkheden die een individuele deelnemer heeft, bij het uitbesteden van de beleggingsadministratie en het vermogensbeheer, alsmede bij de selectie en monitoring van de beleggingsinstellingen waarin een deelnemer uiteindelijk belegt. 3.5 Strategische asset allocatie: de Life cycle profielen en Life cycle portefeuilles SNPS kent voor iedere deelnemer drie Life cycle profielen, waaronder Life cycle Neutraal, Life cycle Defensief en Life cycle Offensief. Als een deelnemer geen beleggingskeuzes heeft gemaakt, worden de premies belegd conform het life cycle profiel Neutraal. Maandelijks kan de deelnemer opnieuw een keuze maken tussen de drie Life cycle profielen. Hiertoe dient de deenemer met behulp van een vragenlijst zijn risicoprofiel te bepalen. SNPS informeert de deelnemer over het bij het ingevulde risicoprofiel behorende Life cycle profiel. De deelnemer beslist vervolgens zelf of wordt belegd in het bij het ingevulde risicoprofiel behorende Life cycle profiel of dat wordt belegd in één van de andere door SNPS vastgestelde Life cycle pofielen. De Life cycle profielen kunnen verschillen voor verschillende groepen deelnemers. Aan de Life cycle profielen liggen de volgende principes ten grondslag: Whole of life uiteindelijk telt inkomen voor later en niet slechts vermogensopbouw Beperking van het risico deelnemers moeten worden beschermd tegen het verlies van significante bedragen relatief kort voor pensioendatum Shell Nederland Pensioenfonds Stichting Pagina 3 van 9

4 Een adequate pensioenambitie deelnemers moeten naar verwachting een adequaat en als zodanig houdbaar pensioeninkomen kunnen verwerven Hoe langer de horizon, des te groter het risicoabsorptievermogen kan zijn houd hiermee rekening bij de inrichting van de beleggingsmogelijkheden Over tijd kan het profiel van individuele deelnemers wijzigen Diversificatie loont Fees zijn zekere kosten en gaan ten koste van het rendement Er bestaat niet zoiets als een free lunch rendement en risico gaan hand in hand; beleggen brengt risico s met zich mee Daarnaast zijn er bepaalde aannames voor de Life cycle profielen gemaakt. Deze houden onder meer in dat risicoafbouw beter in meer kleine stapjes kan worden gedaan dan in slechts een paar relatief grote stappen (beperken van het timing risico) en indeling van de Life cycle profielen in drie ( administratieve ) portefeuilles 1, 2 en 3. Life cycle portefeuilles 1 en 2 geven voorrang aan bescherming van het opgebouwde pensioenbeleggingskapitaal en beperking van het renterisico met het oog op de aankoop van een annuïteit, terwijl Life cycle portefeuille 3 rendement op langere termijn nastreeft. Er wordt meer gealloceerd aan de Life cycle portefeuilles 1 en 2 naarmate een deelnemer ouder wordt. Schematisch ziet de beleggingsstructuur er als volgt uit: Het Bestuur van SNPS stelt het strategisch beleggingsbeleid vast (de samenstelling - de wegingen ) van de Life cycle profielen en daarmee de verdeling over de administratieve Life cycle portefeuilles en over de verschillende asset categorieën (de onderliggende beleggingsinstellingen waarin daadwerkelijk wordt belegd). De selectie van deze onderliggende Shell Nederland Pensioenfonds Stichting Pagina 4 van 9

5 beleggingsinstellingen is uitbesteed aan Syntrus Achmea Vermogensbeheer B.V. De uiteindelijke selectie van een onderliggende beleggingsinstelling is onderworpen aan voorafgaande goedkeuring door SNPS. In onderstaande tabel zijn de (wegingen van de) administratieve Life cycle portefeuilles opgenomen. Deze zijn afzonderlijk weergegeven voor deelnemers die zowel bruto als netto pensioen opbouwen binnen SNPS (deelnemers A) en deelnemers die enkel netto pensioen opbouwen binnen SNPS en bruto pensioen opbouwen binnen Stichting Shell Pensioenfonds (SSPF) (deelnemers B) Deelnemers A: wegingen administratieve Life cycle portefeuilles voor zowel de opbouw van het bruto pensioen als de opbouw van het netto pensioen. Neutraal Defensief Offensief Leeftijd A. Totaal van Life cycle portefeuille 1 en 2 30% 30% 85% 50% 50% 85% 15% 15% 70% B. Life cycle portefeuille 3 70% 70% 15% 50% 50% 15% 85% 85% 30% A. Totaal van Life cycle portefeuille 1 en 2 A1. Staatsobligaties en Staatsobligaties - Lange Duratie 60% 60% 85% 60% 60% 85% 60% 60% 85% A2. Niet-Staatsobligaties en Staatsobligaties niet-euro 30% 30% 10% 30% 30% 10% 30% 30% 10% A3. Indexleningen 10% 10% 5% 10% 10% 5% 10% 10% 5% Vaste duratie doelstelling B. Life cycle portefeuille 3 B1. Aandelen Wereld 40% 40% 40% 40% 40% 40% 40% 40% 40% B2. Aandelen Opkomende Markten 20% 20% 20% 20% 20% 20% 20% 20% 20% B3.High yield 16,25% 16,25% 16,25% 16,25% 16,25% 16,25% 16,25% 16,25% 16,25% B4. Obligaties Opkomende Markten - HC 16,25% 16,25% 16,25% 16,25% 16,25% 16,25% 16,25% 16,25% 16,25% B5. Indirect Vastgoed 7,5% 7,5% 7,5% 7,5% 7,5% 7,5% 7,5% 7,5% 7,5% A2. Niet-Staatsobligaties en Staatsobligaties niet-euro Niet-Staatsobligaties euro 50% 50% 100% 50% 50% 100% 50% 50% 100% Niet-Staatsobligaties niet-euro 25% 25% 0% 25% 25% 0% 25% 25% 0% Staatsobligaties niet-euro 25% 25% 0% 25% 25% 0% 25% 25% 0% B1. Aandelen Wereld Aandelen Wereld 50% 50% 50% 50% 50% 50% 50% 50% 50% Aandelen Wereld Low volatility 50% 50% 50% 50% 50% 50% 50% 50% 50% Vanaf de 50-jarige leeftijd wordt veelal op jaarbasis lineair van het doelgewicht op leeftijd 50 naar het doelgewicht op leeftijd 67 gegroeid. SNPS beoordeelt periodiek de samenstelling van de Life cycle profielen en Life cycle portefeuilles (doelwegingen en de verscheidene asset categorieën die worden gebruikt), en kan deze van tijd tot tijd aanpassen. Deelnemers zullen daarover dan worden geïnformeerd Deelnemers B: wegingen administratieve Life cycle portefeuilles voor de opbouw van het netto pensioen Shell Nederland Pensioenfonds Stichting Pagina 5 van 9

6 Neutraal Defensief Offensief Leeftijd A. Totaal van Life cycle portefeuille 1 en 2 15% 15% 70% 30% 30% 85% 0% 0% 70% B. Life cycle portefeuille 3 85% 85% 30% 70% 70% 15% 100% 100% 30% A. Totaal van Life cycle portefeuille 1 en 2 A1. Staatsobligaties en Staatsobligaties - Lange Duratie 60% 60% 85% 60% 60% 85% 60% 60% 85% A2. Niet-Staatsobligaties en Staatsobligaties niet-euro 30% 30% 10% 30% 30% 10% 30% 30% 10% A3. Indexleningen 10% 10% 5% 10% 10% 5% 10% 10% 5% Vaste duratie doelstelling B. Life cycle portefeuille 3 B1. Aandelen Wereld 40% 40% 40% 40% 40% 40% 40% 40% 40% B2. Aandelen Opkomende Markten 20% 20% 20% 20% 20% 20% 20% 20% 20% B3.High yield 16,25% 16,25% 16,25% 16,25% 16,25% 16,25% 16,25% 16,25% 16,25% B4. Obligaties Opkomende Markten - HC 16,25% 16,25% 16,25% 16,25% 16,25% 16,25% 16,25% 16,25% 16,25% B5. Indirect Vastgoed 7,5% 7,5% 7,5% 7,5% 7,5% 7,5% 7,5% 7,5% 7,5% A2. Niet-Staatsobligaties en Staatsobligaties niet-euro Niet-Staatsobligaties euro 50% 50% 100% 50% 50% 100% 50% 50% 100% Niet-Staatsobligaties niet-euro 25% 25% 0% 25% 25% 0% 25% 25% 0% Staatsobligaties niet-euro 25% 25% 0% 25% 25% 0% 25% 25% 0% B1. Aandelen Wereld Aandelen Wereld 50% 50% 50% 50% 50% 50% 50% 50% 50% Aandelen Wereld Low volatility 50% 50% 50% 50% 50% 50% 50% 50% 50% Vanaf de 57-jarige leeftijd wordt veelal op jaarbasis lineair van het doelgewicht op leeftijd 57 naar het doelgewicht op leeftijd 67 gegroeid. SNPS beoordeelt periodiek de samenstelling van de Life cycle profielen en Life cycle portefeuilles (doelwegingen en de verscheidene asset categorieën die worden gebruikt), en kan deze van tijd tot tijd aanpassen. Deelnemers zullen daarover dan worden geïnformeerd. 3.6 Age styling Als een deelnemer A heeft gekozen om te beleggen volgens Life cycle Defensief of Life cycle Offensief, biedt SNPS aanvullend nog de mogelijkheid tot age styling. Age styling houdt voor deelnemers A in dat binnen door het Bestuur te bepalen grenzen (i) een deelnemer A die belegt volgens Life cycle Defensief zich maximaal 10 jaar ouder mag maken (en daarmee defensiever belegt) en (ii) een deelnemer A die belegt volgens Life cycle Offensief zich maximaal 10 jaar jonger mag maken (en daarmee offensiever belegt). In praktijk betekent dit dat een deelnemer A in de Life cycle Defensief vanaf leeftijd 41, en een deelnemer A in de Life cycle Offensief vanaf leeftijd 51 gebruik kan maken van de optie age styling. Deelnemer B heeft in alle Life Cycles de mogelijkheid om te kiezen voor age styling. Age styling houdt voor deelnemers B in dat binnen door het Bestuur te bepalen grenzen (i) een deelnemer B die belegt volgens Life cycle Defensief zich maximaal 10 jaar ouder mag maken (en daarmee defensiever belegt) en (ii) een deelnemer B die belegt volgens Life cycle Neutraal, Offensief of Defensief zich maximaal 10 jaar jonger mag maken (en daarmee offensiever belegt). In de praktijk betekent dit dat een deelnemer B in de Life cycle Defensief vanaf leeftijd 47 gebruik kan maken van de mogelijkheid om defensiever te beleggen dan de Defensieve Life Shell Nederland Pensioenfonds Stichting Pagina 6 van 9

7 cycle en dat een Deelnemer B in alle Life cycles vanaf leeftijd 58 de mogelijkheid heeft om offensiever te beleggen dan de Life cycle. 3.7 Rebalancing Per kwartaal vindt rebalancing van de Life cycle profielen plaats; de verhouding tussen de Life cycle portefeuilles wordt dan zonodig (weer) naar de doelwegingen zoals opgenomen in de jaarlijkse Beleggingsnota aangepast. De in de tabel in paragraaf 3.5 opgenomen wegingen van de Life cycle portefeuilles zijn doelwegingen. Als gevolg van (bijvoorbeeld) marktontwikkelingen kunnen de actuele wegingen (gaan) afwijken van de doelwegingen. Bij afwijkingen buiten bepaalde bandbreedtes die zijn vastgelegd in de jaarlijkse Beleggingsnota zullen de Life cycle portefeuilles worden teruggebracht binnen de bandbreedte. Er wordt gestreefd naar een rentegevoeligheid (duratie) van de Life cycle portefeuilles 2 en 3 van 11. Door ontwikkelingen op de financiële markten kan de actuele duratie (gaan) afwijken van de streefduratie. Bij afwijkingen buiten een bepaalde bandbreedte die is vastgelegd in de jaarlijkse Beleggingsnota zal de duratie worden teruggebracht binnen de bandbreedte. 3.8 Verantwoord beleggen Op SNPS is specifieke wet- en regelgeving omtrent het beleggen in clustermunitie van toepassing. SNPS is geen directe aandeelhouder in beursgenoteerde ondernemingen maar belegt in aandelen via participaties in beleggingsinstellingen van externe vermogensbeheerders. De aandelen waarin door deze beleggingsinstellingen wordt belegd zijn juridisch geen eigendom van het pensioenfonds, waardoor het formeel geen stemrecht kan uitoefenen. Wel bespreekt het Bestuur periodiek met Syntrus Achmea het door de externe vermogensbeheerders uitgevoerde beleid ten aanzien van verantwoord beleggen: op welke wijze wordt rekening gehouden met milieu en klimaat, mensenrechten en sociale verhoudingen. Op grond van artikel 135 lid 4 PW vermeldt SNPS in zijn jaarverslag op welke wijze in het beleggingsbeleid rekening wordt gehouden met milieu en klimaat, mensenrechten en sociale verhoudingen. 3.9 Selectie(criteria) beleggingsinstellingen SNPS heeft de selectie van beleggingsinstellingen waarin de deelnemers uiteindelijk beleggen (indirect via drie administratieve Life cycle portefeuilles) uitbesteed aan Syntrus Achmea Vermogensbeheer B.V. Onderdeel van deze uitbesteding is dat er een aantal selectiecriteria is afgesproken. Daarnaast is de uiteindelijke selectie van een beleggingsinstelling onderworpen aan voorafgaande goedkeuring door SNPS. Vanuit kostenoptiek is ervoor gekozen om (zoveel mogelijk) institutionele beleggingsinstellingen te gebruiken. Dit betekent echter wel dat er niet (altijd) sprake zal zijn van dagelijkse verhandelbaarheid. De beleggingen van deelnemers kunnen dan ook gedurende een bepaalde periode niet (volledig) in lijn zijn met de door hen gemaakte keuze voor een bepaald Life cycle profiel. De kostenbesparing van institutioneel beleggen wordt (in vergelijking met retail fondsen/share classes die dagelijks verhandelbaar zijn) geacht hier ruimschoots tegenop te wegen. Shell Nederland Pensioenfonds Stichting Pagina 7 van 9

8 3.10 Prudent person en zorgplicht SNPS draagt ervoor zorg dat de beleggingen voldoen aan het bepaalde bij of krachtens de Pensioenwet, in het bijzonder aan de prudent person regel en (nu de pensioenregeling deelnemers de mogelijkheid biedt om af te wijken van Life cycle Neutraal ) aan de eisen van zorgplicht. Het Bestuur is van mening dat met het strategische beleggingsbeleid zoals vastgelegd in deze verklaring inzake beleggingsbeginselen en nader uitgewerkt in de jaarlijkse Beleggingsnota, de beleggingsportefeuille op zodanige wijze wordt belegd dat de veiligheid, de kwaliteit, de liquiditeit en het rendement van de portefeuille als geheel zijn gewaarborgd. De portefeuille en het beleid stellen de deelnemers naar verwachting in staat om een adequaat en als zodanig houdbaar pensioeninkomen te kunnen verwerven. Tevens wordt met de portefeuille en het beleid beoogd om de deelnemers te beschermen tegen het verlies van significante bedragen relatief kort voor pensioendatum. Er is sprake van een brede gediversifiseerde portefeuille, waarvan de waarden hoofdzakelijk op gereglementeerde markten worden belegd. Er wordt op strategisch beleggingsniveau geen gebruik gemaakt van derivaten. Er wordt zeer beperkt belegd in de Shell Groep. De onderliggende beleggingsinstellingen worden gewaardeerd op marktwaarde. SNPS gaat geen leningen aan, tenzij tijdelijk voor liquiditeitsdoelstellingen en treedt niet namens derde partijen op als garant Investeringen in de Shell Groep In de onderliggende beleggingsinstellingen kunnen er posities zijn in effecten Royal Dutch Shell plc. SNPS is niet in staat om het beleggingsbeleid van de beleggingsinstellingen waarin wordt belegd op dit punt te beïnvloeden. Beleggingen door SNPS in effecten Royal Dutch Shell zijn wettelijk begrensd tot maximaal 10% van de totale portefeuille Gebruik van derivaten Er wordt door SNPS geen gebruik gemaakt van derivaten, zoals bijvoorbeeld voor afdekking van valutarisico s. In de onderliggende beleggingsinstellingen kunnen wel derivaten worden gebruikt Bewaarneming van effecten en securities lending SNPS heeft een onafhankelijk bewaarinstelling ( custodian ) benoemd en ziet er tevens op toe dat de beleggingen in de onderliggende beleggingsinstellingen bankruptcy remote worden bewaard. Securities lending kan onderdeel uitmaken van het beleggingsbeleid van de onderliggende beleggingsinstellingen Waarderingsgrondslag De beleggingen in de onderliggende beleggingsinstellingen worden (zoveel mogelijk) op actuele waarde gewaardeerd. 4. (Potentiële) risico s Risico s zijn inherent aan pensioenbeleggen. De waarde van de onderliggende beleggingsinstellingen zullen fluctueren, bijvoorbeeld als gevolg van ontwikkelingen op de (financiële) markten. De kans bestaat dat er - op pensioendatum - een annuïteit moet worden ingekocht op een relatief ongunstig moment, bijvoorbeeld omdat de waarde van het saldo op de pensioenbeleggingsrekening is afgenomen door marktontwikkelingen of omdat de inkoop van een annuïteit duurder is dan verwacht op grond van de stand van de rente. Daarnaast kan de waarde van het saldo op de pensioenbeleggingsrekening worden aangetast door inflatie. Ook bestaat het risico dat de waarde van het saldo op de pensioenbeleggingsrekening niet volledig kan worden gerealiseerd omdat de liquiditeit van een deel van de betreffende beleggingen in de Shell Nederland Pensioenfonds Stichting Pagina 8 van 9

9 onderliggende beleggingsinstellingen (al dan niet tijdelijk) is opgedroogd. SNPS heeft getracht deze en andere risico s te mitigeren. De administratieve Life cycle portefeuilles beleggen grotendeels in onderliggende beleggingsinstellingen die gedenomineerd zijn in of volledig worden gehedged naar euro s. Daarnaast wordt belegd in enkele onderliggende beleggingsinstellingen die in andere valuta zijn gedenomineerd. Van deze laatste categorie wordt het valutarisico niet afgedekt. 5. Fees en (andere) kosten Het rendement van de onderliggende beleggingsinstellingen wordt beïnvloed door de kosten die door de betreffende vermogensbeheerders aan deze beleggingsinstellingen worden onttrokken. Het gros van deze kosten komt tot uitdrukking in de maatstaf Total Expense Ratio die in het jaarverslag van de onderliggende beleggingsinstelling wordt gerapporteerd. Een andere maatstaf hiervoor kan zijn Total Cost of Ownership. Het betreft altijd een look back en kan afwijken van de actuele kosten in het lopende jaar. Eventuele aan- en verkoopkosten worden verdisconteerd in de waarde van de beleggingen. 6. Maximale pensioenen De opbouw van het pensioenbeleggingssaldo is fiscaal begrensd. Op een aantal momenten toetst het Pensioenfonds of het ouderdoms- en partnerpensioen dat uit het pensioenbeleggingssaldo kan worden aangekocht binnen de fiscale grenzen blijven. Als uit de fiscale toetsing blijkt dat het saldo fiscaal bovenmatig is, zal het deel van het pensioenbeleggingssaldo dat deze overschrijding veroorzaakt onherroepelijk vervallen aan SNPS. 7. Monitoring en evaluatie Het Bestuur ontvangt ieder kwartaal rapportages over het risico en de performance van de Life cycle portefeuilles en de onderliggende beleggingsinstellingen en bespreekt deze in de bestuursvergadering. Tevens ontvangt het Bestuur periodiek kostenanalyses en jaarlijks ISAE 3402 type 2 rapportages. Ieder jaar in het vierde kwartaal stelt het Bestuur de Beleggingsnota voor het komende kalenderjaar vast. Verder wordt jaarlijks geëvalueerd of de economische omstandigheden zodanig zijn gewijzigd ten opzichte van de aannames die ten grondslag liggen aan de laatst uitgevoerde ALM-studie, dat het opportuun is om eerder dan na het verstrijken van de gebruikelijke driejaars ALM-cyclus een nieuwe ALM-studie te doen. Shell Nederland Pensioenfonds Stichting Pagina 9 van 9