TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN FACULTEIT DER TECHNISCHE NATUURKUNDE
|
|
- Annemie de Valk
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN FACULTEIT DER TECHNISCHE NATUURKUNDE Tentamen Computers bij fysische experimenten (3BB20) op dinsdag 25 oktober 2005 Het tentamen duurt 90 minuten en wordt gemaakt zonder boeken, collegedictaten, en meegebrachte notities. 1. Quiz Geef een kort antwoord op de volgende vragen en geef daarbij een korte argumentatie, of een korte berekening. Een goed antwoord met een goede argumentatie levert 6 punten op. Een goed antwoord zonder argumentatie levert géén punten op. (a) Met behulp van een ADC wordt een (wit) ruissignaal bemonsterd met bemonsterperiode t s, waarbij steeds gemiddeld wordt gedurende t. Wat is de hoogste frequentie in het bemonsterde signaal? (b) Is het waar dat de correlatiefunctie y(τ) = x(t + τ) x(t) van witte ruis x(t) overal nul is? (c) Hoe lang kan er met dit meetinstrument onafgebroken gemeten worden? Is dat 512 (=2 9 ), 256 (=2 8 ), of 128 (=2 7 ) seconden? (gebruik 1 M = 2 20, 1 k = 2 10 ). (d) Is het waar dat DMA transport naar het werkgeheugen van een computer snel is omdat de CPU zich alleen maar met het DMA transport bezighoudt? (e) Van het volgende (fysische) RC filter 1
2 wil je een discrete versie maken N y n = a i x n i, i=0 met x n = x(n t), en t = 0.1 ms. Hoeveel discrete filtercoefficienten N zijn er nodig om de discrete versie binnen 1% gelijk te laten zijn aan het fysische filter? 2. Multichannel analyser In een experiment worden gebeurtenissen verzameld waarvan de grootte met 12 bit gedigitaliseerd wordt. Die grootte is een maat voor de energie van een deeltje. Er wordt een spectrum gemaakt, een grafiek met horizontaal de energie van het deeltje en verticaal het aantal events met die energie. Daarbij wordt gebruik gemaakt van een multichannel analyser. (15 pnt) (a) Hoeveel bits bevat, minimaal het adres? (b) Als het geheugen 1 M Byte (2 20 bytes) groot is, en de gemiddelde event frequentie 1 MHz is, hoe lang kunnen we dan meten? (c) De meetmethode volgens de figuur bevalt ons niet, omdat we zo de informatie hebben over de aankomsttijd van het deeltje hebben verloren. We willen het geheugen (zonder de opteller) nu gebruiken om alle events op te slaan. Hoe lang kunnen we nu meten? (d) Ontwerp nu een meetsysteem waarme we onbeperkt kunnen meten. Indentificeer de bottlenecks in dit meetsysteem. 3. Interrupts Het doel van het volgende meetsysteem is om verschillende datastromen (die ook met verschillende snelheden komen) ononderbroken naar het geheugen van de CPU te schrijven. Het systeem bevat 2 ADC-modules, ADC1 en ADC2. ADC1 heeft 5 analoge ingangen, 0 t/m 4 en wordt getriggerd door een externe klok met een frequentie f 1. Bij iedere klokpuls worden de spanningen op de vijf analoge ingangen geconverteerd en als 16-bits binaire waarden opgeslagen. De uitgang van ADC1 is hiertoe via BUS 0 (bandbreedte 40 Mbyte/s) verbonden met een interleaved memory, bestaande uit 2 blokken (MEM0 en MEM1) van elk 10 kbyte. Als één van deze geheugenblokken vol is, wordt een interrupt (IRQ1) gegenereerd, en wordt automatisch omgeschakeld naar het andere blok. In de interrupt service routine (ISR1), die door IRQ1 wordt geactiveerd, wordt achtereenvolgens het gevulde geheugenblok via BUS 2 uitgelezen en door de CPU verwerkt. De module ADC2 heeft één analoge ingang (0), en wordt getriggerd door eeen externe klok met een frequentie f 2. Bij iedere klokpuls wordt de analoge ingangsspanning geconverteerd en als een 16-bits binaire waarde opgeslagen. De uitgang van ADC2 is 2
3 hiertoe via BUS 1 (bandbreedte 40 Mbyte/s) verbonden met een interleaved memory, bestaande uit 2 blokken (MEM2 en MEM3) van elk 20 kbyte. Als één van deze geheugenblokken vol is, wordt een interrupt (IRQ2) gegenereerd, en wordt automatisch omgeschakeld naar het andere blok. In de interrupt service routine (ISR2), die door IRQ2 wordt geactiveerd, wordt achtereenvolgens het gevulde geheugenblok via BUS 2 uitgelezen en door de CPU verwerkt. De snelheid van het gegevenstransport over BUS 2 bedraagt 10 Mbyte/s. Het transport van gegevens over BUS 2, via BUS 3 (bandbreedte 40 Mbyte/s), naar het werkgeheugen van de CPU wordt verzorgd door een DMA-controller, die een maximale transportsnelheid heeft van 2.5 Mbyte/s. De service routines ISR1 en ISR2 bevatten een aantal procedures, waarmee de gegevens die van het betreffende interleaved memory afkomstig zijn, nadat ze door de DMA-controller naar het werkgeheugen van de CPU zijn gekopieerd, een factor 10 in omvang worden gereduceerd. Hierna worden ze naar de disk (bandbreedte 0.5 Mbyte/s) weggeschreven. De service routines ISR1 en ISR2 kunnen, terwijl zij aktief zijn, een gemiddelde inkomende gegevensstroom verwerken van 1 Mbyte/s (De invloed van het DMA-transport is hierbij al in rekening gebracht ). De latency van ISR1 en ISR2 mag worden verwaarloosd. We beschouwen eerst de situatie waarbij ADC2 nog geen spanningen converteert (f 2 = 0). (a) Geef voor een trigger-frequentie f 1 = 25 khz aan hoe de opslag van de gegevens in MEM0/MEM1, het transport van deze gegevens en de verwerking ervan in de tijd verloopt: maak een tijddiagram. Geef daarin aan op welke tijdstippen de interrupts IRQ1 optreden en gedurende welke tijdsintervallen ISR1 aktief is. Welke fractie van de tijdsduur van ISR1 wordt gebruikt voor het DMA transport? (b) Wat is de maximale triggerfrequentie f 1 waarbij nog kan worden gemeten, zonder dat er meetgegevens verloren gaan? Waar gaat het vervolgens mis? Nu wordt ook ADC2 in gebruik genomen en wel met een triggerfrequentie f 2 = 3
4 200 khz. Om de data-acquisitie desgewenst te kunnen beïnvloeden, worden de interrupts IRQ1 en IRQ2 van prioriteiten voorzien. Ga ervan uit dat de beide ADCmodules exact tegelijkertijd worden gestart. (10 pnt) (10 pnt) (c) Geef voor het geval dat de prioriteit van IRQ1 hoger is dan die van IRQ2, aan hoe de verzameling en verwerking van de meetgegevens in de tijd verloopt. Geef hiertoe een tijddiagram waarin tenminste is aangegeven op welke tijdstippen de interrupts IRQ1 en IRQ2 optreden en gedurende welke tijdsintervallen ISR1 en ISR2 aktief zijn (Het vullen van de interleaved memories en het DMA-transport hoeft dus niet te worden weergegeven). Gaan er in dit geval meetgegevens verloren? (d) Kunnen de prioriteiten van de interrupts verwisseld worden? (e) De triggerfrequentie van ADC2 wordt nu verhoogd tot f 2 = 300 khz. Om het aantal malen dat IRQ2 optreedt te beperken, wordt besloten de capaciteit van het interleaved memory MEM2/MEM3 aan te passen, en wel zodanig dat de geheugenblokken van dit memory vergroot worden van 20 kbyte tot 60 kbyte. Bekijk eerst het geval dat de prioriteit van IRQ1 hoger is dan die van IRQ2, kan er nu onoinderbroken gemeten worden? (f) Kunnen de prioriteiten van de interrupts verwisseld worden? 4
5 Antwoorden Computers bij fysische experimenten (3BB20), 25 oktober Quiz (a) Er zijn twee antwoorden die allebei goed zijn: (1) Aangezien gemiddeld wordt over t kunnen er geen hogere frequenties bijdragen dan 1/ t, die bijdrage is dan wel via aliasing. (2) Het frequentiespectrum gaat niet verder dan 1/2t s. (b) Nee, de correlatiefunctie heeft een piek bij τ = 0, die geïntegreerd precies de variantie van de ruis geeft. (c) 12 bits gaan noodzakelijkerwijs in 2 bytes, per seconde zijn dat dus bytes, dus de meettijd is = 512 s. (d) Nee, DMA transport gebeurt buiten de processor om. (e) De RC tijd van dit filter is RC = = 10 4 s. De coefficienten van een discreet filter zijn machten van (RC/ t)(1 + RC/ t) 1 = 1/2. Daarvan zijn er dus op zijn minst 7 nodig (1/128 = 0.8%). 2. Multichannel analyser (a) Een multichannel analyzer maakt histogrammen van gebeurtenissen. Een gebeurtenis is een gediscretiseerde spanning; er zijn dus 2 12 = 4096 geheugenplaatsen, en het adres bevat minimaal 12 bits; in de praktijk dus 16 bits. (b) Het geheugen is groot genoeg om het te kunnen addresseren als words (4 bytes = 32 bits). De langste meettijd is dan 2 32 /2 20 = 2 12 s (meer dan een uur). Als we kunnen addresseren in 8 byte integers kunnen we maar liefst s meten. (c) Nu is de meettijd heel kort geworden: 2 20 /( ) = 0.5 s. (d) We moeten nu gebruik maken van een interleaved geheugen dat uit twee delen bestaat: als in één deel gemeten wordt, wordt het andere deel uitgelezen. Dat gebeurt dus 2 maal per s. Een bottleneck is de verbinding met de computer die een snelheid groter dan 2 MB/s moet hebben. 3. Interrupts (a) Per klokcyclus verschijnen aan de uitgang van ADC1 vijf geconverteerde ingangsspanningen (16 bits elk), dus 10 bytes. De gegevensstroom is dus 10 f 1 bytes/s. Bij een triggerfrequentie f 1 = 25 khz geeft dit bytes/s. Eén van de geheugenblokken MEM0 of MEM1 (10 kbyte) is dus vol ( )/( ) = 40 ms. Dit komt overeen met het tijdsinterval tussen twee opeenvolgende interrupts IRQ1. Het transport van een dergelijk blok gegevens op DMA basis tijdens ISR1 duurt ( )/( ) = 4 ms. De verwerking van een dergelijk blok, inclusief het DMA transport, duurt ( )/( ) = 10 ms. De netto verwerkingstijd door de CPU bedraagt dus 10-4= 6 ms; de fractie van de tijd van ISR1 die aan het DMA transport wordt besteed is dus 40 %. 1
6 - -, ) (b) Onder (a) is te zien dat het DMA-transport en de verwerking van de gegevens per tijdsinterval van 40 ms een tijdsduur van 10 ms in beslag neemt. De interrupt service routine ISR1 moet afgelopen zijn voordat weer een volgende IRQ1 optreedt, omdat anders al weer naar een van de geheugenblokken MEM0 of MEM1 geschreven wordt voordat dit blok geheel is gelezen, waardoor er meetgegevens verloren gaan. De gemiddelde verwerkingssnelheid van ISR1 bedraagt 1 Mbyte/s; dit is tevens de maximale gegevensstroom aan de uitgang van ADC1 die nog correct verwerkt kan worden. De maximale trigger-frequentie van ADC1 bedraagt dus ( )/10 = 100 khz. De beperking is dus de snelheid waarmee de CPU de meetgegevens kan verwerken (middels de interrupt service routines). (c) De gegevensstroom aan de uitgang van ADC2 bedraagt 2 ( ) = 400 kbyte/s. Eén van de geheugenblokken MEM2 of MEM3 (20 kbyte) is dus vol in ( )/( ) = 50 ms. Dit komt overeen met het tijdsinterval tussen twee opeenvolgende interrupts IRQ2. Het transport van een dergelijk blok gegevens op DMA basis tijdens ISR2 duurt ( )/( ) = 8 ms. De verwerking van een dergelijk blok, inclusief het DMA-transport, duurt ( )/( ) = 20 ms. Als de prioriteit van IRQ1 hoger is dan die van IRQ2 krijgt de routine ISR1 altijd voorrang; ISR1 wordt na een IRQ1 altijd direct opgestart; een lopende ISR2 wordt hierdoor (tijdelijk) onderbroken of opgeschort. Dit is weergegeven in onderstaand tijddiagram. J I (d) Als de prioriteit van IRQ1 lager is dan die van IRQ2, krijgt de routine ISR2 altijd voorrang; ISR2 wordt na een IRQ2 altijd direct opgestart; een lopende ISR1 wordt hierdoor (tijdelijk) onderbroken of opgeschort. Dit is weergegeven in onderstaand tijddiagram: het datatransport is nog steeds ononderbroken. J I 2
7 (e) De gegevensstroom aan de uitgang van ADC2 bedraagt nu 600 kbyte/s. Eén van de geheugenblokken MEM2 of MEM3 (nu 60 kbyte) is dus vol in ( )/( ) = 100 ms. Dit komt overeen met de tijd tussen twee opeenvolgende interrupts IRQ2. Het transport van een dergelijk blok gegevens op DMA-basis tijdens ISR2 duurt ( )/( ) = 24 ms. De verwerking van een dergelijk blok, inclusief het DMA transport, duurt ( )/( ) = 60 ms. Als de prioriteit van IRQ1 hoger is dan die van IRQ2, gaan er geen meetgegevens verloren, zoals te zien is in onderstaand tijddiagram. J I (f) Als de prioriteit van IRQ1 lager is dan die van IRQ2, gaan er meetgegevens van ADC1 verloren, omdat ISR1 niet altijd is afgehandeld voordat de volgende IRQ1 optreedt. Zoals te zien is in onderstaand tijddiagram treedt dit probleem op bij t = 160 ms na het starten van ADC1 en ADC2, en vervolgens elke 100 ms later. J I J I 3
TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN FACULTEIT DER TECHNISCHE NATUURKUNDE
@! TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN FACULTEIT DER TECHNISCHE NATUURKUNDE Tentamen Computers bij fysische experimenten (3BB0) op donderdag 3 november 006, 10:30-1:00 Het tentamen duurt 90 minuten en wordt
Nadere informatieOPDRACHTKAART. Thema: Multimedia/IT. Audio 4. Digitaliseren MM-02-10-01
OPDRACHTKAART MM-02-10-01 Digitaliseren Voorkennis: Je hebt Multimedia-opdrachten 1 tot en met 3 en audio-opdracht 1 t/m 3 (MM-02-03 t/m MM-02-09) afgerond. Intro: Geluid dat wij horen is een analoog signaal.
Nadere informatieVraag 1 (2 punten) (iii) Een lees-opdracht van virtueel adres 2148 seg 0, offset 2148 - idem
Tentamen A2 (deel b) 24-06-2004 Geef (liefst beknopte en heldere) motivatie bij je antwoorden; dus niet enkel ja of nee antwoorden, maar ook waarom. Geef van berekeningen niet alleen het eindresultaat,
Nadere informatie7,6. Samenvatting door A woorden 12 april keer beoordeeld. Natuurkunde. Natuurkunde Systemen. Systemen
Samenvatting door A. 1243 woorden 12 april 2013 7,6 12 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Natuurkunde Systemen Systemen We onderscheiden 3 soorten gegevensverwerkende systemen: meetsysteem: meet een grootheid
Nadere informatieVectoren, matrices en beeld. Figuur: Lena. Albert-Jan Yzelman
Vectoren, matrices en beeld Figuur: Lena Vectoren, matrices en beeld Hoe coderen we foto s zodat ze te gebruiken zijn op computers? Wat verwachten we van de bestandsgrootte? Hoe verkleinen we de benodigde
Nadere informatieSYSTEMEN 11/3/2009. Deze toets bestaat uit 3 opgaven (28 punten). Gebruik eigen grafische rekenmachine en BINAS toegestaan. Veel succes!
NATUURKUNDE KLAS 4 PROEFWERK HOOFDSTUK 3: AUTOMATISCHE SYSTEMEN OOFDSTUK 3: A 11/3/2009 Deze toets bestaat uit 3 opgaven (28 punten). Gebruik eigen grafische rekenmachine en BINAS toegestaan. Veel succes!
Nadere informatieES1 Project 1: Microcontrollers
ES1 Project 1: Microcontrollers Les 5: Timers/counters & Interrupts Timers/counters Hardware timers/counters worden in microcontrollers gebruikt om onafhankelijk van de CPU te tellen. Hierdoor kunnen andere
Nadere informatieNetwerk Interfacing Data Logging.
Handleiding Netwerk Interfacing Data Logging. EduTechSoft.nl 2009-2010 H.O.Boorsma. Pagina - 2 - Netwerk Interfacing Data Logging Pagina - 3 - Inhoud Inleiding.... 4 Beschrijving van het programma....
Nadere informatieTentamen Inleiding Meten Vakcode 8E020 22 april 2009, 9.00-12.00 uur
Tentamen Inleiding Meten Vakcode 8E april 9, 9. -. uur Dit tentamen bestaat uit opgaven. Indien u een opgave niet kunt maken, geeft u dan aan hoe u de opgave zou maken. Dat kan een deel van de punten opleveren.
Nadere informatieTechnology, Innovation & Society Delft
Technology, Innovation & Society Delft VOORBLAD SCHRIFTELIJKE TOETSEN OPLEIDING TOETSCODE GROEP : ELEKTROTECHNIEK : MICPRG-sc1 : EQ1 TOETSDATUM : 25 JANUARI 2013 TIJD : 15.00 16.30 uur AANTAL PAGINA S
Nadere informatieDe Blu-ray Disc. Uitwerkingen opgaven. Een vakoverstijgende opdracht voor 5 havo en 5/6 vwo. Jean Schleipen Philips Research, Eindhoven
Een vakoverstijgende opdracht voor 5 havo en 5/6 vwo (natuurkunde, wiskunde, elektrotechniek, meet- en regeltechniek) Jean Schleipen Philips Research, Eindhoven Opgave 2 = x 2 3 + x 2 2 + x 2 + x 2 = 4
Nadere informatieTECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN. Tentamen OGO Fysisch Experimenteren voor minor AP (3MN10)
TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Tentamen OGO Fysisch Experimenteren voor minor AP (3MN10) en Tentamen Inleiding Experimentele Fysica voor Combi s (3NA10) d.d. 31 oktober 2011 van 9:00 12:00 uur Vul de
Nadere informatieTentamen Inleiding Meten Vakcode 8E april 2009, uur
Tentamen Inleiding Meten Vakcode 8E00 april 009, 9.00 -.00 uur Dit tentamen bestaat uit 4 opgaven. Indien u een opgave niet kunt maken, geeft u dan aan hoe u de opgave zou maken. Dat kan een deel van de
Nadere informatieMeten aan RC-netwerken
Meten aan R-netwerken Doel van deze proef: Het leren begrijpen en gebruiken van een digitale oscilloscoop Meten aan een laagdoorlaatfilter 1.1. Verslag Schrijf een verslag, inclusief tabellen en grafieken,
Nadere informatieHoofdstuk 5: Signaalverwerking
Hoofdstuk 5: Signaalverwerking Natuurkunde VWO 2011/2012 www.lyceo.nl Hoofdstuk 5: Signaalverwerking Natuurkunde 1. Mechanica 2. Golven en straling 3. Elektriciteit en magnetisme 4. Warmteleer Rechtlijnige
Nadere informatieGetalformaten, timers en tellers
Getalformaten, timers en tellers S_CU CU S PV R CV DEZ CV_BCD S_ODT S TV BI R BCD 1 pagina 1 Getalformaten (16 bits) PG CPU BCD W#16#296 Voorteken (+) 2 9 6 0 0 0 0 0 0 1 0 1 0 0 1 0 1 1 0 Positieve getallen
Nadere informatieTentamen 17 augustus 2000 Opgaven Computerarchitectuur
Tentamen 17 augustus 2000 Opgaven - 1 - Computerarchitectuur Tentamen Computerarchitectuur (213005) 17 augustus 2000 2 bladzijden met 5 opgaven 3 antwoordbladen Het raadplegen van boeken, diktaten of aantekeningen
Nadere informatieInhoud vandaag. Interrupts. Algemeen ARM7 AIC
Inhoud vandaag Interrupts Algemeen ARM7 AIC Interrupts Wat is een interrupt? Een interrupt is een onderbreking van de huidige bezigheden ten gevolge van een externe gebeurtenis, zodanig dat de bezigheden
Nadere informatiedigitale meettechniek J.P.GOEMAERE
Vak: docent: digitale meettechniek J.P.GOEMAERE Opleidingsonderdeel : Digitale meetinstrumenten en DSP O.O.V: J.P.GOEMAERE 1 Opleidingsonderdeel : digitale meettechnieken en DSP Vak: digitale meettechniek
Nadere informatieMediawijsheid wat zit er in mijn computer?
Mediawijsheid wat zit er in mijn computer? blz 1 Harde schijf HD CD/DVD/blueray lezer/schrijver Floppy disk FD Bus CPU Invoer en uitvoer apparaten Vast geheugen ROM Werkgeheugen RAM In de PC zitten de
Nadere informatieDigitale systemen. Hoofdstuk 6. 6.1 De digitale regelaar
Hoofdstuk 6 Digitale systemen Doelstellingen 1. Weten dat digitale systemen andere stabiliteitsvoorwaarden hebben In deze tijd van digitalisatie is het gebruik van computers in regelkringen alom.denk maar
Nadere informatieTENTAMEN Versterkerschakelingen en Instrumentatie (EE1C31)
TECHNISCHE UNIVERSITEIT DELFT Faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica TENTAMEN Versterkerschakelingen en Instrumentatie (EE1C31) 15 april 2015, 9.00-12.00 uur Dit tentamen bestaat uit twee opgaven
Nadere informatieLichtsnelheid. 1 Inleiding. VWO Bovenbouwpracticum Natuurkunde Practicumhandleiding
VWO Bovenbouwpracticum Natuurkunde Practicumhandleiding Lichtsnelheid 1 Inleiding De voortplantingsnelheid c van elektromagnetische golven (of: de lichtsnelheid) in vacuüm is internationaal vastgesteld
Nadere informatieProeftentamen in1211 Computersystemen I (NB de onderstreepte opgaven zijn geschikt voor de tussentoets)
TECHNISCHE UNIVERSITEIT DELFT Faculteit Informatietechnologie en Systemen Afdeling ISA Basiseenheid PGS Proeftentamen in1211 Computersystemen I (NB de onderstreepte opgaven zijn geschikt voor de tussentoets)
Nadere informatieSoftware beschrijving Epoluthon 2.0
Software beschrijving Epoluthon 2.0 Opgesteld door: Richard Rasker HI-180116 SOFTWARE De software voor Epoluthon v.2.0 bestaat uit vijf van elkaar te onderscheiden delen: een interrupt-service-routine
Nadere informatieHard- en software. 1 Gebruiksaanwijzing voor Labview-grafieken. 2 Data-acquisitie met de computer
Hard- en software 1 Gebruiksaanwijzing voor Labview-grafieken 2 Data-acquisitie met de computer Voor metingen van fysische grootheden zijn twee programmeerbare systemen beschikbaar: Het nieuwe JULIA systeem
Nadere informatieUitwerking studie stimulerende toets Embedded Signal Processing (ESP)
Uitwerking studie stimulerende toets Embedded Signal Processing (ESP) Cursus code 259, Dinsdag 7 maart 29, 3:3h 7:h. U mag gebruiken: uw eigen aantekeningen, de uitgeprinte college sheets van Teletop en
Nadere informatieGEÏNTEGREERDE PROEF. VTI Sint-Laurentius. Pakketweegschaal. Industriële informatie & communicatietechnologie SCHOOLJAAR 2010-2011.
VTI Sint-Laurentius De school voor Wetenschap, Techniek en Technologie Pr. Thuysbaertlaan 1 9160 Lokeren www.vti-lokeren.be info@vti-lokeren.be GEÏNTEGREERDE PROEF Pakketweegschaal Industriële informatie
Nadere informatieComputertechniek vorige examens
Computertechniek vorige examens Examen 2009 Groep 1 1. Geef de 2 manieren waarop de adressen van de I/O-module in de adresruimte geïntegreerd kunnen zijn. (memory-mapped en isolated dus) 2. Wat is post-indexering?
Nadere informatieHoofdstuk 6: Digitale signalen
Hoofdstuk 6: Digitale signalen 6. Algemeenheden Het decimale talstelsel is het meest gebruikte talstelsel om getallen voor te stellen. Hierin worden symbolen gebruikt ( t.e.m. 9 ) die ondubbelzinning de
Nadere informatieDit tentamen bestaat uit vier opgaven verdeeld over drie bladzijden. U heeft drie uur de tijd.
Tentamen Signaal Verwerking en Ruis Dinsdag 10 13 uur, 15 december 2009 Dit tentamen bestaat uit vier opgaven verdeeld over drie bladzijden. U heeft drie uur de tijd. 1. Staprespons van een filter [elk
Nadere informatieComputer architecturen: Hard Disk technologie
: Hard Disk technologie Jan Genoe KHLim Versie : dinsdag 11 juli 2000 1 Historisch perspectief 1973: 1. 7 Mbit/square inch 140 MBytes 1979: 7. 7 Mbit/square inch 2 300 MBytes Bron: New York Times, 2/23/98,
Nadere informatieEen desktopcomputer kan uit de volgende onderdelen zijn opgebouwd:
SAMENVATTING HOOFDSTUK 1 Een computersysteem De twee meest gebruikte modellen computers zijn: * Desktop * Laptop Een desktopcomputer kan uit de volgende onderdelen zijn opgebouwd: Systeemkast Beeldscherm
Nadere informatieGeluidsnelheid. 1 Inleiding. VWO Bovenbouwpracticum Natuurkunde Practicumhandleiding
VWO Bovenbouwpracticum Natuurkunde Practicumhandleiding Geluidsnelheid 1 Inleiding De voortplantingsnelheid v van geluidgolven (of: de geluidsnelheid) in lucht is zo n 340 m/s. Deze geluidsnelheid is echter
Nadere informatieLES 3 Analoog naar digitaal conversie
LES 3 Analoog naar digitaal conversie Misschien is het goed om eerst te definiëren wat analoog en digitaal is en wat de de voor en nadelen hiervan zijn. Analoog naar digitaal conversie wordt voor veel
Nadere informatieElektor Live Software Defined Radio. Pascal Schiks & Martin Dudok van Heel
Elektor Live Software Defined Radio Pascal Schiks & Martin Dudok van Heel Software Defined Radio Wat is dat? Een radio zend- of ontvanginstallatie waarin: Elektronica is vervangen door software Het radiosignaal
Nadere informatieDe digitale Oscilloscoop (Digital Storage Oscilloscope = DSO) J.P.Goemaere KaHo Sint-Lieven 2006
De digitale Oscilloscoop (Digital Storage Oscilloscope = DSO) J.P.Goemaere KaHo Sint-Lieven 2006 De digitale Oscilloscoop Overzicht Digitaal DSO functies en controls Automatische meten en verwerken Interfacing
Nadere informatieDe computer als processor
De computer als processor DE FYSIEKE COMPUTER Componenten van de computerconfiguratie Toetsenbord Muis Scanner Microfoon (Extern geheugen) Invoerapparaten Uitvoerapparaten Monitor Printer Plotter Luidspreker
Nadere informatie0 of laag niveau V verboden zone 1 of hoog niveau. Voorbeeld van een digitaal signaal als functie van de tijd
5. Herhalingsvragen 1. Leg met eigen woorden en figuren uit: Wat is het verschil tussen analoog en digitaal? Analoog is continue, er zijn oneindig veel mogelijkheden tussen minimum en maximum. Digitaal
Nadere informatieEindexamen natuurkunde 1-2 vwo 2001-I
Eindexamen natuurkunde -2 vwo 200-I 4 Antwoordmodel Opgave Armbrusterium antwoord: 70 207 277 Zn + Pb 30 82 2 Ab notatie nieuwe isotoop keuze voor de 70 Zn-isotoop aantal nucleonen links en rechts kloppend
Nadere informatieHoofdstuk 9 Golven. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal
Hoofdstuk 9 Golven Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal 9.1 Lopende golven Transversale en longitudinale golven Rekenvoorbeeld Welk van de onderstaande afbeeldingen kan absoluut geen transversale
Nadere informatieModelleren C Appels. Christian Vleugels Sander Verkerk Richard Both. 2 april 2010. 1 Inleiding 2. 3 Data 3. 4 Aanpak 3
Modelleren C Appels Christian Vleugels Sander Verkerk Richard Both 2 april 2010 Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 2 Probleembeschrijving 2 3 Data 3 4 Aanpak 3 5 Data-analyse 4 5.1 Data-analyse: per product.............................
Nadere informatieTechnology, Innovation & Society Delft
Technology, Innovation & Society Delft VOORBLAD SCHRIFTELIJKE TOETSEN OPLEIDING TOETSCODE GROEP :Elektrotechniek : HM-ES-th3 :minor embedded systemen TOETSDATUM :16 januari 2012 TIJD : 11.00-12.30 uur
Nadere informatiePROEF 1. FILTERS EN IMPEDANTIES. Naam: Stud. Nr.: Doos:
PROEF 1. FILTERS EN IMPEDANTIES. Naam: Stud. Nr.: Doos: 1. RC Circuit. fig.1.1. RC-Circuit als integrator. Beschrijf aan de hand van een differentiaalvergelijking hoe het bovenstaande RCcircuit (fig.1.1)
Nadere informatieMULTIMEDIABOX.nl Custom made solutions hardware & software. Advanced Menu
MULTIMEDIABOX.nl Custom made solutions hardware & software Advanced Menu Datum: 07-06-2011 Versie: V0.01 Auteur: Multimediabox.nl RVB Plaats: Eindhoven 1 Waarschuwing: In dit document kunnen instellingen
Nadere informatieEindexamen wiskunde B1 vwo 2002-I
Eindexamen wiskunde B1 vwo 00-I Verschuivend zwaartepunt Een kubusvormige bak met deksel heeft binnenmaten 10 bij 10 bij 10 cm en weegt 1 kilogram. Het zwaartepunt B van de bak ligt in het centrum van
Nadere informatieVoorbeeld casus mondeling college-examen
Voorbeeld casus mondeling college-examen Examenvak en niveau informatica havo Naam kandidaat Examennummer Examencommissie Datum Voorbereidingstijd Titel voorbereidingsopdracht 20 minuten van analoog naar
Nadere informatieHoofdstuk 5 - Recursie
Hoofdstuk 5 - Recursie Een banktegoed waarover je jaarlijks rente krijgt uitgekeerd is een voorbeeld van recursie. Je kunt steeds het nieuwe banktegoed berekenen op basis van het banktegoed van vorig jaar.
Nadere informatieKlas : 5 Industriële ICT Herhalingsvragen reeks 1 PC-techniek
Klas : 5 Industriële ICT Herhalingsvragen reeks 1 PC-techniek VTI St.- Laurentius Neem eerst de tekst in het boek door, doe dit enkele keren en probeer uiteraard te onthouden wat je leest. Los nadien de
Nadere informatieTentamen Computersystemen
Tentamen Computersystemen baicosy6 2e jaar bachelor AI, 2e semester 21 oktober 213, 9u-11u OMHP D.9 vraag 1 Van een Single Cycle Harvard machine hebben de componenten de volgende propagation delay time:
Nadere informatieHet flash datacenter: moderne uitdagingen opgelost
moderne uitdagingen opgelost Inhoud Moderne datacenters, moderne uitdagingen 03 Versnel uw datacenter 04 Niet alleen snel, maar ook veilig 05 IBM FlashSystem Family 06 2 Moderne datacenters, moderne uitdagingen
Nadere informatie' Het tentamen is gesloten boek, dus het is niet toegestaan om het tekstboek, slides of eigen gemaakte aantekeningen te gebruiken.
Tentamen Operating Systems Dinsdag 14 juni 2016,10:00-13:00 Examinator: dr. K. F. D. Rietveld ' Het tentamen is gesloten boek, dus het is niet toegestaan om het tekstboek, slides of eigen gemaakte aantekeningen
Nadere informatieMarktscan Digikoppeling 2017
Testrapport Marktscan Digikoppeling 2017 Versie: 1.0 Datum: 18-6-2015 Auteur: egem Datum : 2 juni 2017 Versie : 1.0 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 2 2. Managementsamenvatting... 3 3. Testopzet... 4 3.1
Nadere informatieEXAMENONDERDEEL ELEKTRONISCHE INSTRUMENTATIE (5GG80) gehouden op woensdag 27 juni 2007, van tot uur.
Technische Universiteit Eindhoven Faculteit Elektrotechniek EXAMENONDERDEEL ELEKTRONISCHE INSTRUMENTATIE (5GG80) gehouden op woensdag 27 juni 2007, van 14.00 tot 17.00 uur. Opgave 1 Het gebruik van het
Nadere informatieEen desktopcomputer kan uit de volgende onderdelen zijn opgebouwd:
Soorten Personal Computers De drie meest voorkomende computers zijn: * Desktop * Laptop * Tablet Een desktopcomputer kan uit de volgende onderdelen zijn opgebouwd: Systeemkast Beeldscherm Toetsenbord Printer
Nadere informatieTENTAMEN MEETTECHNIEK (EE1320) Woensdag 3 juli 2013, 9:00u 12:00u
TENTAMEN MEETTECHNIEK (EE1320) Woensdag 3 juli 2013, 9:00u 12:00u Dit tentamen bestaat uit 3 vraagstukken met elk een aantal deelvragen. Alle deelvragen tellen in principe even zwaar. Bij dit tentamen
Nadere informatieInformatie-overdracht en -verwerking. Daniël Slenders Faculteit Ingenieurswetenschappen Katholieke Universiteit Leuven
Informatie-overdracht en -verwerking Daniël Slenders Faculteit Ingenieurswetenschappen Katholieke Universiteit Leuven Academiejaar 2010-2011 Inhoudsopgave 1 Discrete informatiebronnen en Broncodering 2
Nadere informatie-Een stukje geschiedenis van de PC (personal computer)
-Een stukje geschiedenis van de PC (personal computer) De pc is bedacht in 1833 Door gebrek aan onderdelen kwam de eerst werkende PC 100 jaar later Gewicht: 35 ton (35.000 kilo!) en kamervullend. Zie de
Nadere informatieTentamen Elektronische Signaalbewerking (ET2405-D2) 18 juni 2007, 14:00 17:00 uur
Tentamen Elektronische Signaalbewerking (ET2405-D2), 18 juni 2007, 14:00 17:00 uur, pagina 1 van 10 Naam: Studienummer: Technische Universiteit Delft Faculteit Elektrotechniek, W&I Basiseenheid Elektronica
Nadere informatieDe Arduino-microcontroller in de motorvoertuigentechniek (2)
De Arduino-microcontroller in de motorvoertuigentechniek (2) E. Gernaat (ISBN 978-90-79302-11-6) 1 Procescomputer 1.1 Microprocessoren algemeen De informatie-verwerking zoals is behandeld, is vrijwel geheel
Nadere informatiewww. Fysica 1997-1 Vraag 1 Een herdershond moet een kudde schapen, die over haar totale lengte steeds 50 meter lang blijft, naar een 800 meter verderop gelegen schuur brengen. Door steeds van de kop van
Nadere informatieSTROOMSENSOR 0222I GEBRUIKERSHANDLEIDING
STROOMSENSOR 0222I GEBRUIKERSHANDLEIDING CENTRUM VOOR MICROCOMPUTER APPLICATIES http://www.cma-science.nl Beschrijving Stroomsensor 0222i is ontworpen voor het meten van stromen tussen 500 en +500 ma in
Nadere informatieOpgave Tussentijdse Oefeningen Jaarproject I Reeks 3: Tijd, licht en warmte
Opgave Tussentijdse Oefeningen Jaarproject I Reeks 3: Tijd, licht en warmte Voor deze oefeningenles heb je de handleiding van de uitgedeelde ARM processor nodig. Je kan deze vinden op de website van het
Nadere informatieHoofdstuk 7: METING VAN DE FREQUENTIE- NAUWKEURIGHEID
Hoofdstuk 7: METING VAN DE FREQUENTIE- NAUWKEURIGHEID 7.1. Inleiding In dit hoofdstuk zullen we enkele methoden bespreken voor het bepalen van de nauwkeurigheid van de door ons te distribueren frequentiestandaard.
Nadere informatieDe bepaling van de positie van een. onderwatervoertuig (inleiding)
De bepaling van de positie van een onderwatervoertuig (inleiding) juli 2006 Bepaling positie van een onderwatervoertuig. Inleiding: Het volgen van onderwatervoertuigen (submersibles, ROV s etc) was in
Nadere informatieScan-pad technieken. Zet elk register om in een scan-pad register (twee opeenvolgende D-latches: master-slave):
Zet elk register om in een scan-pad register (twee opeenvolgende D-latches: master-slave): D is de normale data ingang C is de normale fase 1 klok I is de data ingang van het shift-regiester A is de klok
Nadere informatieHoofdstuk 1 Beweging in beeld. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal
Hoofdstuk 1 Beweging in beeld Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal 1.2/1.3 Snelheidsgrafieken en versnellen In een (v,t)-diagram staat de snelheid (v) uit tegen de tijd (t). Het (v,t)-diagram
Nadere informatieDe seriële poort Jan Genoe KHLIM
De seriële poort Jan Genoe KHLIM De seriële poort 1 De seriële poort Een PC bezit een aantal seriële poorten: COM1, COM2,... Er zijn 1 of 2 seriële poorten voorzien op het moederbord Plug-in kaarten laten
Nadere informatiePracticum complexe stromen
Practicum complexe stromen Experiment 1a: Een blokspanning over een condensator en een spoel De opstelling is al voor je klaargezet. Controleer of de frequentie ongeveer op 500 Hz staat. De vorm van het
Nadere informatieHoofdstuk 7. Computerarchitectuur
Hoofdstuk 7 Computerarchitectuur 1 controlebus CPU MEMORY I/O databus adresbus Figuur 71 Schematische opbouw van een computersysteem 8 Figuur 72 Een busverbinding Buslijn Out E A In Out E B In Out E C
Nadere informatieSchriftelijk tentamen Digitale Telecommunicatie Technieken (5LL20) en Telecommunicatie Techniek (5LL50) op dinsdag 14 juni 2005 van
Schriftelijk tentamen Digitale Telecommunicatie Technieken (5LL20) en Telecommunicatie Techniek (5LL50) op dinsdag 14 juni 2005 van 14.00-17.00 uur Studenten die in het nieuwe vak (5LL50) tentamen doen
Nadere informatieAxoft Managed Router Rapportage
Axoft Managed Router Rapportage Toelichting week rapportage Als onderdeel van de Axoft managed router dienst monitoren wij 24 uur per dag, 7 dagen per week uw router en uw verbindingen. Onze bevindingen
Nadere informatie1=2720/2725 Operating System Concepten
TECHNISCHE UNIVERSITEIT DELFT Faculteit EWI, Afdeling SCT 1 1 1=2720/2725 Operating System Concepten ^ november 2013, 14.00-17.00 uur. docent: H.J. Sips Dit is een tentamen met 9 open vragen Opgave Punten
Nadere informatieDigitale en analoge technieken
Digitale en analoge technieken Peter Slaets February 14, 2006 Peter Slaets () Digitale en analoge technieken February 14, 2006 1 / 33 Computerarchitectuur 1 Processors 2 Primair geheugen 3 Secundair geheugen
Nadere informatiecommunicatie is onderhevig aan fouten
1.1 Een communicatiemodel Algemeen communicatiemodel Model voor datacommunicatie Verschil datacommunicatie en telecommunicatie Communicatie schematisch communicatie is onderhevig aan fouten Datacommunicatie
Nadere informatieDe Arduino-microcontroller in de motorvoertuigentechniek (3)
De Arduino-microcontroller in de motorvoertuigentechniek (3) E. Gernaat (ISBN 978-90-79302-11-6) 1 In- en uitgangssignalen van microprocessoren 1.1 Overzicht signalen Informatie van en naar een microprocessor
Nadere informatieLes A-03 Binaire en hexadecimale getallen
Les A-03 Binaire en hexadecimale getallen In deze les wordt behandeld hoe getallen kunnen worden voorgesteld door informatie die bestaat uit reeksen 0-en en 1-en. We noemen deze informatie digitale informatie.
Nadere informatieSlimme schakelingen (2)
Slimme schakelingen (2) Technische informatica in de zorg Thijs Harleman Modulecode: TMGZ-AMAL23 23 februari 2015 1 Overzicht college Doel van dit college: Verdiepen van kennis en inzicht van het ontwerpen
Nadere informatieBatterij Data Logger (BDL)
BATTERY DATA LOGGER Batterij Data Logger (BDL) Model Nr. BDL 24(01) BDL 48 BDL 96 Gebruiksaanwijzing Lees deze gebruiksaanwijzing grondig door voordat u uw BDL gaat gebruiken EIGENSCHAPPEN Geschikt voor
Nadere informatieTECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN. Tentamen OGO Fysisch Experimenteren voor minor AP (3MN10) Tentamen Inleiding Experimentele Fysica (3AA10)
TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Tentamen OGO Fysisch Experimenteren voor minor AP (3MN10) Tentamen Inleiding Experimentele Fysica (3AA10) d.d. 30 oktober 2009 van 9:00 12:00 uur Vul de presentiekaart
Nadere informatieLes B-03 Technologie: de werking van de processor
Les B-03 Technologie: de werking van de processor 2008, David Lans 3.0. Doel De gebruiker van een computer voert begrijpelijke informatie in (opdrachten, procedures, programma s, gegevens, bestanden) en
Nadere informatieCursus Programmeren en Dataverwerking.
Cursus Programmeren en Dataverwerking http://hay.github.io/codecourse Vanavond (18.00-21.30) Introductierondje Algemene introductie (60-90m) Iets over bits en bytes Iets over programmeurs en programmeertalen
Nadere informatie3 Opbouw en karakteristieken van de PLC
3 Opbouw en karakteristieken van de PLC 3.1 Blokschema Een PLC bestaat uit 3 delen: - een voeding of PS (Power Supply). Deze zet de netspanning van 230V AC om in 24V DC. - een centrale verwerkingseenheid
Nadere informatieTentamen Fysica in de Fysiologie (8N070) deel AB herkansing, blad 1/5
ECHNISCHE UNIVERSIEI EINDHOVEN Faculteit Biomedische echnologie, groep Cardiovasculaire Biomechanica entamen Fysica in de Fysiologie (8N070) deel AB herkansing, blad 1/5 vrijdag 3 februari 2012, 9.00-12.00
Nadere informatieNetwerkanalyse, Vak code Toets 2
Netwerkanalyse, Vak code 11005 Toets Datum : Vrijdag 30 januari 009 Plaats : Spiegel Tijd : 9:00h - 1:00h Algemeen Denk eraan je naam op ieder blad in te vullen! Voorzie, indien van toepassing, je uitwerking
Nadere informatieStatistiek voor Natuurkunde Opgavenserie 4: Lineaire regressie
Statistiek voor Natuurkunde Opgavenserie 4: Lineaire regressie Inleveren: Uiterlijk 15 februari voor 16.00 in mijn postvakje Afspraken Overleg is toegestaan, maar iedereen levert zijn eigen werk in. Overschrijven
Nadere informatieinformatica. hardware. overzicht. moederbord CPU RAM GPU architectuur (vwo)
informatica hardware overzicht moederbord CPU RAM GPU architectuur (vwo) 1 moederbord basis van de computer componenten & aansluitingen chipset Northbridge (snel) Southbridge ("traag") bussen FSB/HTB moederbord
Nadere informatieToelichting op Wave Files. Toelichting op Wave Files. Digitaal Audio Processing. Toelichting op Wave Files. Toelichting op Wave Files
Digitaal Audio Processing.. Embedded Analoog inlezen en omzetten Digitaal uitsturen (Embedded). Digitaal omzetting naar analoog met R2R ofwel Ladder netwerk. DAP week 2 1 Standaard IFF Interchange File
Nadere informatieDIGITALE SIGNAALVERWERKING
DIGITALE SIGNAALVERWERKING INLEIDING Een nieuw onderwerp in de exameneisen voor de F-vergunning is digitale signaal verwerking (DSP van Digital Signal Processing). Dit stencil beoogt een inleiding in dit
Nadere informatieToets In2305-ii Embedded Programming Dinsdag 28 November 2006, 15:45-16:30
Toets In2305-ii Embedded Programming Dinsdag 28 November 2006, 15:45-16:30 Teneinde misverstanden over de syntactische geldigheid van code fragmenten in dit tentamen te voorkomen, zal altijd worden gesproken
Nadere informatieDIFFERENTIËLE SPANNINGSENSOR 0212I GEBRUIKERSHANDLEIDING
DIFFERENTIËLE SPANNINGSENSOR 0212I GEBRUIKERSHANDLEIDING CENTRUM VOOR MICROCOMPUTER APPLICATIES http://www.cma-science.nl Beschrijving Differentiële Spanningsensor (0212i) is ontworpen om kleine spanningen
Nadere informatieDEC SDR DSP project 2017 (2)
DEC SDR DSP project 2017 (2) Inhoud: DSP software en rekenen Effect van type getallen (integer, float) Fundamenten onder DSP Lezen van eenvoudige DSP formules x[n] Lineariteit ( x functie y dus k maal
Nadere informatie@ATerinzagelegging 8003353
Octrooiraad @ATerinzagelegging 8003353 Nederland @ NL > 0 Met de hartslag gestuurd stralingsonderzoekapparaat. @ @ @ lnt.ci 3.: A61B6/02. Aanvrager: N.V. Philips' Gloeilampenfabrieken te Eindhoven. Gem.:
Nadere informatieWINDOWS 8. Windows 8. 2012 Training voor 50-plussers
WINDOWS 8 2012 Training voor 50-plussers PC50plus trainingen Eikbosserweg 52 1214AK Hilversum tel: 035 6213701 info@pc50plus.nl www.pc50plus.nl Windows 8 T R A I N I N G V O O R 5 0 - P L U S S E R S A
Nadere informatieExamen VWO. Wiskunde B1 (nieuwe stijl)
Wiskunde B1 (nieuwe stijl) Examen VWO Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 1 Vrijdag 4 mei 13.30 16.30 uur 0 0 Voor dit examen zijn maximaal 84 punten te behalen; het examen bestaat uit 18
Nadere informatieCommunicatietechnologie: een inleiding. Inhoud eindtoets. Eindtoets. Introductie. Opgaven. Terugkoppeling. Antwoorden op de opgaven
Inhoud eindtoets Eindtoets Introductie Opgaven Terugkoppeling Antwoorden op de opgaven 2 Eindtoets Eindtoets I N T R O D U C T I E Met deze eindtoets wordt beoogd u een soort proeftentamen te geven waarmee
Nadere informatieBIOKLOK DE BIOLOGISCHE KLOK IN DE LES MODULE C. klok. www. bio. .nl
BIOKLOK DE BIOLOGISCHE KLOK IN DE LES MODULE C www. bio klok.nl EN DE BIOLOGISCHE KLOK IN DE PRAKTIJK Ready Set Go! galmt het door de stadions tijdens sportwedstrijden, zoals de Olympische Spelen. Olympische
Nadere informatieBijsluiter Presets 2014 t.b.v. NLT-module Sound Design
Bijsluiter Presets 2014 t.b.v. NLT-module Sound Design Nov 2014 Hier vind je de belangrijkste nieuwe functies en eigenschappen van WaveWizard en enkele opmerkingen over de opdrachten van de module Sound
Nadere informatieGeleid herontdekken van de golffunctie
Geleid herontdekken van de golffunctie Nascholingscursus Quantumwereld Lodewijk Koopman lkoopman@dds.nl januari-maart 2013 1 Dubbel-spleet experiment Er wordt wel eens gezegd dat elektronen interfereren.
Nadere informatieCommunicatie over kleine en grote afstanden
Inhoud Communicatie over kleine en grote afstanden... 2 Analoge datatransmissie... 3 Amplitudemodulatie... 4 Frequentiemodulatie... 8 Digitale datatransmissie... 10 Amplitudemodulatie... 10 Frequentiemodulatie...
Nadere informatie