RAVON Hemelvaartweekeind Zuid-Holland 2013

Transcriptie

1 RAVON Hemelvaartweekeind Zuid-Holland 2013 REPTIELEN AMFIBIEËN VISSEN ONDERZOEK NEDERLAND

2

3 RAVON Hemelvaartweekeind Zuid-Holland 2013 Een rapportage van RAVON A. Ouwehand juli 2013 m.m.v. P. Frigge STICHTING RAVON POSTBUS BK NIJMEGEN

4 RAVON Hemelvaartweekeind 2013 Colofon 2013 Stichting RAVON, Nijmegen Rapportnummer: Tekst: Annemieke Ouwehand Met medewerking van: Peter Frigge Foto omslag: Boomkikker, A. Ouwehand Wijze van citeren: Ouwehand, A., RAVON Hemelvaartweekeind Zuid-Holland Stichting RAVON, Nijmegen.

5 Stichting RAVON INHOUD 1 INLEIDING METHODE VERSLAG PER DAG RESULTATEN...9 BIJLAGE 1 Deelnemers

6 RAVON Hemelvaartweekeind 2013 Foto 1: Eisnoer rugstreeppad (A. Ouwehand)

7 Stichting RAVON 1 INLEIDING Het RAVON Hemelvaartweekeind is dit jaar van 8 t/m 12 mei gehouden in Zuid-Holland. Uitvalsbasis was Noorden, waar we een kampeerboerderij tot onze beschikking hadden. Deze keer hebben ongeveer 32 personen aan het weekeinde deelgenomen, als daggast of het gehele weekeinde. Tijdens het weekeind stond het verzamelen van informatie met betrekking tot de verspreiding van amfibieën en reptielen centraal. Als er echter toevallig vis werd gevangen of individuen uit overige soortgroepen zijn waargenomen, zijn daarvan ook gegevens genoteerd. Bij de selectie van de te bezoeken gebieden is, zoals altijd, rekening gehouden met de bekende gegevens en zijn er slecht onderzochte gebieden geselecteerd. Daarnaast zijn er ook topgebieden geselecteerd om (nieuwe) waarnemers een kans te bieden kennis te maken met enkele leuke soorten. Voor een groot aantal terreinen zijn er betredingsvergunningen geregeld, zowel bij particulieren als bij Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten. De organisatie was in handen van Peter Frigge en Rob Lenders. Zuid-Holland is lokaal zeer bebouwd, hier zijn geen waarnemingen gedaan. De verspreiding van de bezochte locaties is te zien in figuur 1. Figuur 1: Onderzoekslocaties (Bron: RAVON) 1

8 RAVON Hemelvaartweekeind 2013 Er zijn 363 waarnemingen gedaan, verspreid over 62 soorten (ook overige soortgroepen maken daar deel van uit!). Met betrekking tot amfibieën zijn 11 soorten waargenomen. Qua reptielen komen we uit bij 3 soorten. Van de vissen zijn 19 soorten aangetroffen. In hoofdstuk 4 zijn de aantallen per soort en de verspreiding over de provincie weergegeven. 2

9 Stichting RAVON 2 METHODE Tijdens de excursies zijn met kleine groepjes gebieden geïnventariseerd aan de hand van uitgereikte kaarten. Elk groepje heeft de beschikking over veldformulieren, kaarten en de benodigde vergunningen/ontheffingen. De onderzochte gebieden liggen verspreid in heel Zuid-Holland. Tijdens het inventariseren van wateren is gebruik gemaakt van schepnetten. Overige waarnemingen zijn afkomstig van zicht en gehoor. Gevangen dieren zijn (tijdelijk) ter determinatie in een cuvet of emmer gedaan en na naamgeving op dezelfde locatie teruggezet. In verband met de verspreiding van het Rana-virus en de Chytride-schimmel, moest het voorgeschreven hygiëneprotocol in acht genomen worden. Ieder groepje had de beschikking over een ontsmettingsset: emmer, borstel, Virkon S, spuitbus en plastic zakken. Na bemonstering van een water zijn de materialen (waadpak, schepnet, laarzen/schoenen) schoongeborsteld en -gespoeld en behandeld met Virkon S. Een aantal groepjes nam de set mee het veld in, anderen ontsmetten bij de auto. Terug op de kamplocatie zijn alle materialen uitgehangen of neergezet om te drogen. Foto 2: Moeilijk scheppen in Meijendel (A. Ouwehand) 3

10 RAVON Hemelvaartweekeind

11 Stichting RAVON 3 VERSLAG PER DAG Donderdag 9 mei Op donderdagmorgen kregen we na het ontbijt een toelichting op het programma en een instructie m.b.t. het hygiëneprotocol. Vervolgens vertrok ieder in kleine groepjes voor de inventarisatie. De eerste stop van de dag was een polder gelegen in de buurt van Hoornaar, een leuk dorpje op een slingerdijk. De landjes aan de waterloop Giessen stonden op de kaart als te bezoeken. Door de vele sloten zonder dammetjes, is het ons niet gelukt hier te geraken. In plaats daarvan hebben we in de buurt van het natuurbad de polder onveilig gemaakt. De sloten zijn bevist en hier en daar troffen we een loslopende kikker. Foto 3: Polder bij Hoornaar (A. Ouwehand) De tweede stop was uiterwaard de buitenlanden langs de Lek bij Ammerstol. Door dijkverzwaring en versteviging ook hier een uitdaging om ter plaatse te komen. Evenals bij Hoornaar troffen we niet veel amfibieën. Na deze uiterwaard op weg naar polder middelblok bij Gouderak. Richard wist hier een populatie ringslangen waar niet-inheemse ringslangen bij zijn uitgezet. Deze Natrix natrix persa heeft lange, lichtgekleurde strepen van kop tot kont. Binnen 2 tellen was het raak en konden we mooi zien hoe deze soort eruit ziet. Foto 4: Natrix natris persa met lichte lengtestrepen (A. Ouwehand) 5

12 RAVON Hemelvaartweekeind 2013 Na terugkomst op de kamplocatie stond er een lekker buffet klaar. Toen de afwas was gedaan kwam iedereen naar binnen voor de lezing van Rob Lenders met als titel Harry Potter revisited, De ringslang: van huisgod tot basilisk. Foto 5: Lezing Rob Lenders (A. Ouwehand) Vrijdag 10 mei Vandaag staan de duinen op het programma: tijd voor reptielen! We gaan met een grote groep naar Den Haag om de duinen bij Kijkduin en Meijendel te bezoeken. Bij Kijkduin een joekel van een snoek in een waterzuiveringskanaal. Ook vonden we hier onder andere kleine watersalamander en zandhagedis, die zich overigens prima liet fotograferen. In Meijendel lag de focus op boomkikker en rugstreeppad. Beide zijn waargenomen en de boomkikker kreeg zelfs een speciale behandeling in een mini-fotostudio. Foto 6: Waar zit die boomkikker? (A. Ouwehand) Na het eten volgde de soortenquiz door Wim de Wild, winnaar van vorig jaar. Nu is Harm Hofman degene die ons in 2014 moet verrassen met moeilijke plaatjes. Ik hoop dat hij een beetje in de Nederlandse soorten blijft zitten. 6

13 Stichting RAVON Zaterdag 11 mei We zijn onze speurtocht vandaag gestart in de buurt van Bodegraven en Nieuwerbrug. Ik had me aangesloten bij de legendarische zwarte hand om met eigen ogen te aanschouwen hoe zij te werk gaan in zo n weekeinde. Het weer werkte niet echt mee maar toch zijn er best wat vissen gevangen. Foto 7: Jonge ruisvoorn (A. Ouwehand) Na een pauze in een bruin café besloten we te kijken of de ringslangen in de Polder Middelblok zich vandaag ook wilden laten zien. Dat lukte, ook al regende het af en toe. Na deze exercitie weer retour naar de kamplocatie. Ondanks dat een aantal mensen het pand al hadden verlaten is ook nu de wisselbeker voor het weekeinde uitgereikt. Stuart van Baren is de gelukkige vanwege zijn enthousiasme gedurende het weekeinde. Zondag 12 mei Veel mensen waren zaterdagavond al richting huis vertrokken. Na het ontbijt en corvee zijn de achterblijvers eveneens vertrokken. Tot volgend jaar! 7

14 RAVON Hemelvaartweekeind

15 Stichting RAVON 4 RESULTATEN In het RAVON Hemelvaartweekeind zijn 11 soorten amfibieën, 3 soorten reptielen en 19 soorten vissen aangetroffen. Meest waargenomen amfibie is de kleine watersalamander (48 individuen in 22 km-hokken). De zandhagedis is met 29 individuen in 8 km-hokken het meest waargenomen reptiel en de kleine modderkruiper de talrijkst waargenomen vis (21 stuks in 10 km-hokken). Tabel 1: Waargenomen soort, aantallen en aantal km-hokken met waarneming. AMFIBIE aantal waarnemingen aantal km-hokken t kleine watersalamander gewone pad bruine kikker bastaardkikker rugstreeppad 20 3 groene kikker-complex 7 5 heikikker 6 4 meerkikker 5 4 boomkikker 4 1 kamsalamander 2 1 gewone of rugstreeppad 1 1 REPTIEL aantal waarnemingen aantal km-hokken S t zandhagedis 29 8 ringslang 9 2 hagedis onbekend 1 1 VIS aantal waarnemingen aantal km-hokken S t kleine modderkruiper tiendoornige stekelbaars zeelt 11 8 driedoornige stekelbaars 8 7 snoek 7 6 baars 6 3 blankvoorn 6 3 vetje 5 5 zwartbekgrondel 5 2 marmergrondel 4 3 bittervoorn 3 2 giebel 3 3 ruisvoorn 3 3 brasem 2 2 kroeskarper 2 2 riviergrondel 2 1 karper 1 1 kolblei 1 1 pos 1 1 9

16 RAVON Hemelvaartweekeind 2013 Voor de volledigheid volgt hierbij ook de tabel met de waarnemingen van de overige soortgroepen. OVERIG Soortnaam aantal waarnemingen aantal kmhokken Aziatische korfmossel 1 1 blauwe kiekendief 1 1 bont zandoogje 8 6 bruin zandoogje 1 1 bruine winterjuffer 1 1 Chinese wolhandkrab 1 1 citroenvlinder 1 1 dagpauwoog 1 1 gehakkelde aurelia 1 1 gevlekte Amerikaanse rivierkreeft 1 1 gewoon doorntje 1 1 gierzwaluw 2 2 grote spinnende watertor 1 1 kale bosmier 1 1 klein geaderd witje 1 1 kleine parelmoervlinder 1 1 kleine vos 1 1 kleine vuurvlinder 4 2 koolwitje spec. 1 1 nachtegaal 1 1 oranjetipje 1 1 ree 1 1 sint-jacobsbladroller 1 1 sint-jansvlinder 2 2 tuimelaar 1 1 viervlek 1 1 vuurjuffer 1 1 waterschorpioen 1 1 waterspin 1 1 Voor de amfibieën, reptielen en vissen is hieronder per soort een verspreidingskaart weergegeven. Kaarten van de overige soorten zijn niet toegevoegd. 10

17 Stichting RAVON 11

18 RAVON Hemelvaartweekeind

19 Stichting RAVON 13

20 RAVON Hemelvaartweekeind

21 Stichting RAVON 15

22 RAVON Hemelvaartweekeind

23 Stichting RAVON 17

24 RAVON Hemelvaartweekeind

25 Stichting RAVON 19

26 RAVON Hemelvaartweekeind

27 Stichting RAVON 21

28 RAVON Hemelvaartweekeind

29 Stichting RAVON 23

30 RAVON Hemelvaartweekeind

31 Stichting RAVON 25

32 RAVON Hemelvaartweekeind

33 Stichting RAVON BIJLAGE 1 Deelnemers Voornaam Tussenvoegsel Achternaam Stuart van Baren Huibert Barendregt Erwin van Bennekom Jesper Berndsen Marga Born Peter Frigge Willemien de Groot Saskia Guldemond John en Tijs Habraken Jelger Herder Wim van den Heuvel Harm Jan Hofman Aycha Kleingeld Ton Lenders Rob Lenders Kees en Ward Mariijnissen John Melis Jochem Oostendorp Annemieke Ouwehand Peter Pfaff Mariska van der Poel Geert Reilink Elfriede Schotsmans Marco A. Snijder Piet Spaans Monica Wesseling Wim de Wild Angela de Wild Jaap van Wingerde 27