Onderzoek naar kamsalamander, grote modderkruiper, kleine modderkruiper en bittervoorn in de Oeverlanden langs de Linge

Transcriptie

1 Onderzoek naar kamsalamander, grote modderkruiper, kleine modderkruiper en bittervoorn in de Oeverlanden langs de Linge REPTIELEN AMFIBIEËN VISSEN ONDERZOEK NEDERLAND

2 Onderzoek naar kamsalamander, grote modderkruiper, kleine modderkruiper en bittervoorn in de Oeverlanden langs de Linge Een rapportage van RAVON in opdracht van de provincie Gelderland J.E. Herder Augustus 2007 m.m.v. J. Janse, F. Spikmans en F. Tissen. STICHTING RAVON POSTBUS BK NIJMEGEN

3 Colofon 2007 Stichting RAVON, Nijmegen Rapportnummer: Tekst: Jelger Herder Fotografie: Jelger Herder Met medewerking van: Jöran Janse, Frank Spikmans en Freek Tissen. In opdracht van: Provincie Gelderland Foto omslag: Jelger Herder, mannetje kamsalamander onder water. Wijze van citeren: Herder, J.E., Onderzoek naar kamsalamander, grote modderkruiper, kleine modderkruiper en bittervoorn in de Oeverlanden langs de Linge. Stichting RAVON, Nijmegen.

4

5 INLEIDING: OVER DE OPDRACHT Doel van dit onderzoek Het onderzoek heeft tot doel het voorkomen van de kamsalamander, grote modderkruiper, kleine modderkruiper en bittervoorn in de Oeverlanden beter in kaart te brengen. Dit in verband met de aanwijzing en begrenzing van de Natura 2000 gebieden. Het onderzoek richtte zich op de Oeverlanden langs de Linge, vanaf de snelweg A15 bij Gorinchem tot aan de brug bij voormalig fort Asperen. Het onderzoek beperkte zich tot de buitendijkse gebieden. Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van de provincie Gelderland. Methode Er zijn in totaal 4 veldbezoeken gebracht aan het gebied, daarnaast is er gebruik gemaakt van historische data uit de RAVON-databank. Tijdens twee avondronden op 6 en 7 maart is er vanuit een langzaam rijdende auto op de dijk gezocht naar migrerende kamsalamanders. Aan de hand van deze gegevens zijn er locaties geselecteerd waar op 19 en 20 april tijdens 2 veldbezoeken op buitendijks gezocht is naar volwassen kamsalamanders en eitjes van kamsalamanders. Aanvullend op de bemonstering met het schepnet zijn er 18 amfibieënfuiken op 19 april op geschikte locaties in het water geplaatst en op 20 april gecontroleerd. Op 2 en 3 juli is er nogmaals bemonsterd met schepnet en fuiken op locaties waar in het voorjaar adulten of eitjes van de kamsalamander waren gevonden. Met als doel het voortplantingsucces van de kamsalamanders vast te stellen. De drie vissoorten zijn bemonsterd met behulp van schepnetten en een draagbaar elektrovisapparaat. Deze bevissingen zijn gelijktijdig uitgevoerd met het kamsalamander onderzoek op 19 en 20 april. Daarnaast zijn ook de amfibieënfuiken geschikt om met name grote modderkruipers aan te tonen. Er zijn in totaal 23 locaties bemonsterd, waarbij er in 17 wateren fuiken zijn gezet en in 12 wateren gebruik is gemaakt van een elektrovis-apparaat. (zie het eerste figuur in de bijlage 1). Herkomst verspreidingsgegevens RAVON-database De verspreidingsgegevens die bij Stichting RAVON in beheer zijn, komen uit verschillende bronnen. De voornaamste bronnen zijn waarnemingen verzameld door vrijwilligers en uit onderzoek door betaalde krachten. Deze gegevens worden volgens standaardmethoden voor inventarisatie van reptielen en amfibieën (van Diepenbeek & van Delft 2006) en vissen (Spikmans & de Jong 2006) verzameld. Daarnaast zijn in de databank gegevens opgenomen die volgens de standaard monitoringsmethodiek voor amfibieën (Groenveld & Smit, 2001) en reptielen (Smit & Zuiderwijk, 2003) verzameld zijn. Tot slot worden gegevens door middel van gegevensuitwisselingen met andere organisaties verzameld. Alle gegevens worden bewerkt en gecontroleerd op onjuistheden voor deze in de databank worden opgenomen. 3

6 RESULTATEN Een volledig overzicht van alle waarnemingen vindt u in het bijgeleverde Excel bestand. Kamsalamander De weersomstandigheden tijdens de 2 avondronden in maart waren ideaal voor amfibieëntrek: regenachtig/vochtig met een redelijke hoge temperatuur 8-10 C. Tijdens deze twee avondronden zijn er 11 migrerende kamsalamanders op de dijk gevonden. De trekrichting van de dieren was helaas vaak moeilijk te bepalen omdat 9 van de 11 dieren waren doodgereden. De migrerende kamsalamanders werden op 6 verschillende plaatsen aangetroffen (zie de rode stippen in figuur 1). Op basis van deze resultaten zijn er op deze 6 locaties wateren geselecteerd om te bemonsteren. Daarnaast zijn er aanvullend potentieel geschikte wateren geselecteerd en bemonsterd. Tijdens de twee veldbezoeken in april is er op maar liefst 4 locaties met zekerheid voortplanting vastgesteld (eitjes gevonden) en zijn er op een 5 e locatie adulten in een fuik gevangen maar geen eitjes aangetroffen. Daarnaast is er nog een persoonlijke mededeling van een bewoner die in zijn vijver binnendijks kamsalamanders had gezien in oktober november In een rapportage uit 2006 concludeert Bureau Waardenburg dat de buitendijkse wateren in 2005 geen rol van betekenis speelden als voortplantingswater voor de kamsalamander (van Eekelen et al., 2006). De onderzoeksmethode die zij hebben toegepast wijkt af van de methode die in dit onderzoek is toegepast. Er is door Bureau Waardenburg later in het seizoen, zonder succes, gezocht naar larven van de kamsalamander. In het voorjaar is er met dit onderzoek aangetoond dat de kamsalamander zich voortplant in de uiterwaarden. Om het succes van de voortplanting te onderzoeken is er een aanvullend onderzoek gedaan naar larven van de kamsalamander. Tijdens het aanvullende onderzoek zijn er op 4 van de 5 locaties waar eitjes of adulten in het water waren gevonden ook larven aangetroffen. Hiermee is succesvolle voortplanting in de, grotendeels buitendijkse, gebieden aangetoond. Hieronder worden kort de verschillende locaties waar adulten en/of eitjes van de kamsalamander in het water zijn aangetroffen stuk voor stuk besproken: 4

7 Locatie 1 (x y ) Een mooie plas, waarschijnlijk een kleiput, vol met waterviolier in het westelijke deel van het onderzoeksgebied. Hier zijn zeer veel eitjes van kamsalamander gevonden, afgezet op waterviolier. Ook is er 1 volwassen dier gevangen met het schepnet. Tijdens aanvullend onderzoek in juli zijn er echter geen larven van kamsalamanders aangetroffen, wel werden er wederom 5 adulte kamsalamanders gevangen. De dichtheid stekelbaarzen was erg hoog in het water en het lijkt erop alsof deze poel functioneert als een sink voor de aanwezige kamsalamander populatie (wel ei-afzet maar geen succesvolle voortplanting). Na het zoeken in de omgeving is de mogelijke bron van de populatie gevonden, een ondiepe plas iets ten zuiden van de poel (x = y = ). In deze poel werden in korte tijd 7 larven van de kamsalamander gevangen. Succesvolle voortplanting was hier waarschijnlijk wel mogelijk door een veel lagere dichtheid aan vis. Foto 1 poel nabij Gorinchem 5

8 Locatie 2 (x y ) Een groot buitendijks gelegen water tussen Arkel en Rietveld dat in particulier bezit is. Hier werden na kort zoeken eitjes van kamsalamander aangetroffen. De eigenaar die binnendijks woont vertelde dat hij in zijn vijver in oktober/november 2006 kamsalamanders had waargenomen. Aanvullend onderzoek leverde geen larven van de kamsalamander op. Er was erg veel stekelbaars aanwezig. De eigenaar wist te vertellen dat het gebied begin 2007 is volgelopen met water uit de Linge door een dijkdoorbraak, hiermee is ook veel vis meegekomen. Normaal gesproken komt er geen water uit de Linge binnen en valt het gebied jaarlijks droog in de zomer waardoor het visloos is. Mogelijk dat er in komende jaren wel succesvolle voortplanting van de kamsalamander op deze locatie zal plaatsvinden. In de tuinvijver zijn ook geen larven van kamsalamanders aangetroffen, het was een grote vijver en de vijver zat vol met grote goudvissen en vormt waarschijnlijk dus geen geschikt water voor de voortplanting van kamsalamanders. Foto 2 buitendijks gelegen water tussen Arkel en Rietveld 6

9 Locatie 3 (x ) Deze locatie nabij Rietveld was geselecteerd omdat er hier op de dijk 5 migrerende kamsalamanders waren aangetroffen tijdens de avondronden in maart. Hier werden twee kamsalamanders (mannetje en vrouwtje) gevangen in een fuik. Aanvullend zoeken naar eitjes leverde geen resultaat op. Maar omdat er zeer veel geschikt materiaal was voor de kamsalamanders om hun eitjes op af te zetten (dood hout, bladmateriaal, riet en waterplanten) was het niet uit te sluiten dat de kamsalamanders zich op deze locatie voortplanten. Tijdens aanvullend onderzoek in juli zijn er 4 larven en 1 adult vrouwtje kamsalamander gevangen in met behulp van het schepnet en fuiken. Hiermee werd bevestigd dat het een voortplantingslocatie voor de kamsalamander betreft. Ook waren er stekelbaarzen in lage dichtheid aanwezig. Het gebied is enorm uitgestrekt en bestaat uit ondiep water met uitgestrekte rietvelden. Hierin vinden de kamsalamander larven waarschijnlijk voldoende dekking. Dit maakt het inventariseren echter lastig. Gezien de vangst van meerdere (grote) larven blijkt de voortplanting van kamsalamanders toch succesvol op deze locatie. Binnendijks lagen twee poelen die er zeer geschikt uit zagen. Ondanks een redelijke inspanning (schepnet + eitjes zoeken) zijn hier echter geen kamsalamanders aangetroffen. Het lijkt erop dat het buitendijkse gebied hier het belangrijkste voortplantingsgebied is. Foto 3 buitendijks gelegen water nabij Rietveld 7

10 Locatie 4 (x y ) In dit buitendijkse gebied tussen Rietveld en Kedichem nabij het gemaal/sluisje zijn in een fuik twee volwassen kamsalamanders gevangen (mannetje en vrouwtje). Aanvullend zoeken naar eieren leverde ook hier snel resultaat op. De eitjes waren afgezet op watermunt. Bij het aanvullend onderzoek in juli werden hier 7 kamsalamanderlarven gevangen met het schepnet en 3 larven en 2 adulten kamsalamanders met behulp van de fuiken. Het water was inmiddels grotendeels bedekt met kroos en bood veel dekking in de vorm van waterplanten en riet. De larven werden eenvoudig gevangen met het schepnet langs de randen van het rietveld en vermoedelijk betreft het hier een vrij grote populatie. Ondanks de aanwezigheid van vis (stekelbaarzen in lage dichtheden, bittervoorn en grote modderkruiper), blijkt dit toch een succesvolle voortplantingslocatie voor kamsalamanders te zijn. Foto 4 buitendijks gelegen water tussen Rietveld en Kedichem 8

11 Locatie 5 (x y ) In het buitendijkse gebied nabij Heukelum waren tijdens de avondronden 2 migrerende kamsalamanders aangetroffen. Daar de nabijgelegen kolk/plas te groot leek als geschikt voortplantingswater (waarschijnlijk te veel vis) werd er gekeken in een paar sloten langs een industrieterrein. Ondanks dat de sloot machinaal geschoond was en daarbij de watervegetatie voor het grootste deel was verwijderd troffen we hier eitjes van kamsalamanders aan afgezet op watermunt en penningkruid. Aanvullend onderzoek met 2 fuiken leverde ook nog 3 volwassen exemplaren op (2 mannetjes en 1 vrouwtje). Tijdens het aanvullende onderzoek in juli bleek dat dit een uiterst succesvolle voortplantingslocatie voor kamsalamanders is. In korte tijd werden er 65 kamsalamanderlarven gevangen, ook werd er een fuik geplaatst om de efficiëntie van dit vangmiddel te testen. Na 1 nacht in het water zaten er maar liefst 10 kamsalamander larven in de fuik. Foto 5 sloot in buitendijks gebied nabij Heukelum 9

12 Overzicht waarnemingen kamsalamander In figuur 1 staat een overzicht van de waarnemingen van de kamsalamander. De rode stippen zijn migrerende dieren op de dijk aangetroffen tijdens de twee avondronden, de blauwe stippen zijn de eitjes en/of adulten die in het water zijn aangetroffen tijdens de twee veldbezoeken en de groene stippen zijn historische waarnemingen uit de periode uit de RAVON database. Met uitzondering van locatie 2 zijn bij alle blauwe stippen ook larven van de kamsalamander aangetroffen tijdens aanvullend onderzoek. Uit het oostelijke deel van het onderzoeksgebied zijn geen historische waarnemingen van kamsalamander in de RAVON-database, de soort is er tijdens dit onderzoek ook niet aangetroffen Figuur 1: Verspreiding van de kamsalamander in de Oeverlanden. Rode stippen zijn waarnemingen van migrerende kamsalamanders tijdens de twee avondronden in maart. Blauwe stippen zijn waarnemingen van eieren en/of volwassen dieren in het water tijdens de twee veldbezoeken in april (de nummers komen overeen met de locaties in de tekst). Met uitzondering van locatie 2 zijn bij alle blauwe stippen ook larven van de kamsalamander aangetroffen tijdens aanvullend onderzoek. Groene stippen zijn historische waarnemingen tussen 1990 en 2005 uit de RAVON-database (groene cirkels zijn waarnemingen op km-hok niveau). Kleine modderkruiper De kleine modderkruiper is bemonsterd met behulp van het schepnet. Tijdens het onderzoek is de kleine modderkruiper slechts op twee locaties in de Oeverlanden gevangen. De vangstkans bij schepnetbemonstering is erg hoog indien kleine modderkruipers aanwezig zijn. Dat de soort slechts op twee locaties gevangen is zou erop kunnen duiden dat de kleine modderkruiper niet algemeen is in de Oeverlanden. Er zijn in de RAVON-database slechts enkele historische waarnemingen uit de periode uit de Oeverlanden. Kanttekening hierbij is dat de Oeverlanden voor het grootste deel niet vrij toegankelijk zijn en het de vraag is hoe vaak de Oeverlanden bezocht zijn door onze vrijwilligers. De eerste locatie betrof de natuurijsbaan aan de Zuidkant van de Linge nabij Spijk. De tweede locatie betrof het water bij het gemaal/sluis tussen Kedichem en Rietveld. Dit water staat in open verbinding met de Linge. Zie foto 6 voor een indruk van de tweede locatie. 10

13 Foto 6 water bij gemaal/sluis nabij Kedichem Figuur 2 geeft een overzicht van de waarnemingen van kleine modderkruipers in de Oeverlanden. Op basis van de huidige waarnemingen lijkt de soort diffuus verspreid voor te komen in de Oeverlanden. 2 1 Figuur 2: Verspreiding van de kleine modderkruiper in de Oeverlanden. Rode stippen zijn waarnemingen gedaan tijdens het onderzoek in 2007 (de nummers komen overeen met de locaties in de tekst). Groene stippen zijn historische waarnemingen tussen 1990 en 2005 uit de RAVON-database (groene cirkels zijn waarnemingen op km-hok niveau). 11

14 Grote modderkruiper De grote modderkruiper is een zeer lastig te inventariseren soort door zijn verborgen levenswijze en de eigenschap bij verstoring diep in de modder weg te kruipen. Tijdens dit onderzoek is de grote modderkruiper bemonsterd met behulp van het schepnet, fuiken en een draagbaar elektrovis-apparaat. De grote modderkruiper is slechts op 2 locaties aangetroffen. De eerste locatie betreft het buitendijkse gebied nabij Kedichem. Hier werden 2 volwassen exemplaren gevangen met behulp van het schepnet in een verlandende sloot. In de fuiken werden geen grote modderkruipers gevangen, ook niet in de twee fuiken die geplaatst waren in de sloot waar met schepnet wel grote modderkruipers werden gevangen. Tijdens het aanvullende onderzoek naar het voortplantingssucces van kamsalamanders werd op locatie 4 (zie boven (x y )) een grote modderkruiper in een fuik gevangen. Dit betreft een nieuwe vindplaats voor de grote modderkuiper. Figuur 3 geeft een overzicht van de waarnemingen van grote modderkruipers. De soort is tot op heden op 2 locaties aangetroffen in de Oeverlanden. Foto 7 water in de Oeverlanden bij Kedichem 1 Figuur 3: Verspreiding van de grote modderkruiper in de Oeverlanden. Rode stippen zijn waarnemingen gedaan tijdens het onderzoek in Groene stippen zijn historische waarnemingen tussen 1990 en 2005 uit de RAVON-database (groene cirkels zijn waarnemingen op km-hok niveau). 12

15 Bittervoorn De bittervoorn is bemonsterd met behulp van het schepnet en het draagbaar elektrovis-apparaat. Daarnaast is er ook een bittervoorn gevangen in één van de fuiken. Tijdens het onderzoek is de bittervoorn op 5 locaties aangetroffen. Daarnaast is de soort tijdens een RAVON-excursie op 9 maart 2007 ook nog gevangen nabij de natuurijsbaan van Kedichem. Verder zijn er bij de natuurijsbaan nabij Spijk zoetwatermosselen aangetroffen en is de ijsbaan daarmee potentieel geschikt leefgebied voor de bittervoorn. Hieronder worden de locaties kort besproken: Locatie 1 In het buitendijkse water tussen Kedichem en Rietveld is 1 bittervoorn gevangen in een amfibieënfuik. Zie foto 4 voor een indruk van de deze locatie. Locatie 2 De tweede locatie betrof het water bij het gemaal/sluis nabij Kedichem. Dit water staat in open verbinding met de Linge. Zie foto 6 voor een indruk van deze locatie. Locatie 3 De derde locatie betrof een grotendeels beschaduwde poel in de Oeverlanden tussen Spijk en Vogelswerf. Van deze locatie is geen foto gemaakt. Locatie 4 De vierde locatie betrof een water nabij het Kasteel ten noordoosten van Heukelum. Dit water staat in open verbinding met de Linge. Op deze locatie werden ook zeer veel zoetwatermosselen in het water aangetroffen. Zie foto 8 voor een indruk van deze locatie. Foto 8 water nabij kasteel ten noordoosten van Heukelum 13

16 Locatie 5 De vijfde locatie betrof de Oeverlanden nabij Kedichem waar de bittervoorn samen met grote modderkruiper werd gevangen. Zie foto 7 voor een indruk van deze locatie. Locatie 6 Tijdens een RAVON excursie in het kader van de inhaalslag zijn er in maart 2007 twee bittervoorns gevangen achter de IJsbaan bij Kedichem in een kleine inham van de Linge waar enkele boten lagen. Figuur 4 geeft een overzicht van de waarnemingen van bittervoorn in de Oeverlanden. Op basis van de huidige waarnemingen lijkt de bittervoorn wijd verspreid voor te komen in de Oeverlanden langs de Linge Figuur 4: Verspreiding van de bittervoorn in de Oeverlanden. Rode stippen zijn waarnemingen gedaan tijdens het onderzoek in 2007 (de nummers komen overeen met de locaties in de tekst). Groene stippen zijn historische waarnemingen tussen 1990 en 2005 uit de RAVON-database (groene cirkels zijn waarnemingen op km-hok i ) 14

17 DISCUSSIE EN CONCLUSIES Stichting RAVON Tijdens dit onderzoek is er succesvolle voortplanting van kamsalamander vastgesteld in 4 buitendijkse wateren langs de Linge. Voor de migrerende kamsalamanders die op de dijk zijn aangetroffen kan worden aangenomen dat ze migreren tussen het binnendijkse en buitendijkse gebied voor voortplanting en overwintering. Kanttekening hierbij is dat kamsalamanders vaak in dijken overwinteren en het dus niet is uit te sluiten dat sommige exemplaren overwinteren in de dijk zonder gebruik te maken van de buitendijkse gebieden. De vondst van kamsalamanders en hun eitjes in meerdere buitendijks gelegen spreekt dit echter tegen. Tijdens aanvullend onderzoek is de voortplanting in het buitendijks gebied bevestigd met de vondst van vele larven. Geconcludeerd kan worden dat het buitendijkse gebied een belangrijke rol speelt voor de aanwezige kamsalamander populaties. Een lage dynamiek (overstromingsfrequentie) is van belang voor goede voortplantingswateren voor de kamsalamander. In laag dynamische wateren kan zich een soortenrijke water- en oevervegetatie ontwikkelen. Deze vegetaties zijn van belang als schuilmogelijkheid voor met name de larven en eitjes. Laag dynamische wateren zijn veelal helder en bevatten daarnaast vaak lagere dichtheden vis en door de goed ontwikkelde vegetatie goede mogelijkheden voor de kamsalamanders om aan predatie te ontkomen (Creemers, 1994). De in dit onderzoek gevonden voortplantingswateren hebben bijna allemaal een goed ontwikkelde water- en oevervegetatie (sommige met brede rietkragen). Uitzondering hierop was locatie 5 waar de sloot recent geschoond was en er nauwelijks vegetatie aanwezig was. Ondanks dat werden op deze locatie toch de hoogste dichtheden larven aangetroffen. Dit kan mede verklaard worden door de afwezigheid van vis op deze locatie waardoor schuilmogelijkheden geen rol van betekenis spelen. Opname van de Oeverlanden voor de kamsalamander binnen de Natura 2000 gebieden lijkt terecht op basis van dit onderzoek. Van de vissen bleek de bittervoorn het algemeenst binnen de Oeverlanden. De kleine modderkruiper was in lage dichtheden aanwezig en de grote modderkruiper werd op 2 locaties aangetroffen. Door zijn verborgen levenswijze is de grote modderkruiper een zeer lastig te inventariseren soort en het ligt in de verwachting dat de soort gezien het habitat wijder verspreid voorkomt in de Oeverlanden. Het is aan te bevelen om voor het vogelrichtlijngebied de Oeverlanden de kamsalamander en grote modderkruiper op te nemen als additionele soorten met instandhoudingsdoelstellingen. (zie ook Zollinger & Diepenbeek 2005) 15

18 DANKWOORD Wij danken Johan Cronau voor de prettige samenwerking tijdens de uitvoering van deze opdracht alsmede voor het verstrekken van de eerste opdracht en het gunnen van het vervolgonderzoek. Verder gaat onze dank uit naar Douwe Joustra, Jaap Rouwenhorst en Alexander Mörzer Bruijns van Staatsbosbeheer voor het verlenen van toestemming om hun terreinen te betreden. André van den Berg, Gijsbert Pellikaan en Rombout van Eekelen worden bedankt voor adviezen en gebiedsinformatie. Tot slot wordt Ronald Zollinger bedankt voor de ondersteuning en het becommentariëren van het eerste concept. 16

19 LITERATUURLIJST Creemers, C.M Amfibieën in uiterwaarden voortplantingsplaatsen van amfibieën in uiterwaarden. Werkgroep Dieroecologie, Radbout Universiteit Nijmegen. Diepenbeek, A. van & J. van Delft, Het waarnemen van amfibieën en reptielen. Stichting RAVON, Nijmegen. Eekelen, R. D.M. Soes, G.C. Pellikaan en L.S.A. Anema, Kruipers in de polder Inventarisatie en soortbeschermingsmaatregelen kamsalamander, rugstreeppad, heikikker en grote modderkruiper in Ablasserwaard en Vijfheerenlanden. Bureau Waardenburg. Groenveld, A. & G. Smit, Handleiding voor het Monitoren van Amfibieën in Nederland. RAVON Werkgroep Monitoring, Amsterdam. Smit, G. & A. Zuiderwijk, Handleiding voor het Monitoren van Reptielen in Nederland. RAVON Werkgroep Monitoring, Amsterdam. Spikmans, F & T. de Jong, Het waarnemen van zoetwatervissen. Stichting RAVON, Nijmegen. Zollinger, R. & A. Van Diepenbeek, M.m.v. P. Frigge, G. Smit en E. Goverse. Instandhoudingsdoelstellingen en analyse begrenzingen habitatrichtlijngebieden voor kamsalamander (Triturus cristatus Laurenti, 1768). I.o.v. Ministerie LNV. Directie Natuur Rapportnummer Stichting RAVON, Nijmegen. 17

20 BIJLAGE 1 Het kaartje hieronder geeft de locaties weer die in 2007 bemonsterd zijn met het schepnet. De monsterplaatsen waar een f naast staat zijn ook bemonsterd met fuiken, de plaatsen waar een e naast staat zijn ook bemonsterd met een elektrovis-apparaat. f ef ef e f f f e f f f e f e f e f ef e ef f ef ef Hieronder worden voor de amfibieën alle waarnemingen weergegeven die tijdens het onderzoek gedaan zijn. Hierin zijn ook de waarnemingen van de 2 avondronden over de dijk opgenomen. Mooi is te zien dat de gewone pad en kleine watersalamander bijna overal op de dijk zijn aangetroffen. Bastaardkikker: 18

21 Bruine kikker: Gewone pad: 19

22 Heikikker: Kamsalamander: 20

23 Kleine watersalamander: Meerkikker: 21