Rit 9: Regionale ondersteunende maatregelen arbeidshandicap

Transcriptie

1 Er bestaan heel wat ondersteunende maatregelen voor personen met een arbeidshandicap. Sommige hiervan zijn van toepassing als iemand de arbeidsmarkt betreedt. Andere kunnen eerder gebruikt worden bij een herintrede op de werkvloer. Het gaat dan om een maatregel die er voor zorgt dat iemand zijn werk Weetje: kan hervatten na een periode van afwezigheid wegens ziekte of ongeval. In Vlaanderen is een arbeidshandicap een aandoening van mentale, psychische, lichamelijke of zintuiglijke aard Net zoals veel zaken zijn ook deze ondersteunende maatregelen anders naar waardoor iemand het moeilijk heeft om werk te vinden of om z n job uit te gelang de regio. Ze hebben wel hetzelfde doel voor ogen. Ze willen allemaal voeren. Bijvoorbeeld: autisme, slechthorendheid, rugklachten, stembandproble- een vlottere toegang bieden voor personen met een arbeidshandicap tot de men, spierziekte, chro nisch vermoeid- arbeidsmarkt. heids syndroom, We geven de mogelijkheden mee voor de verschillende regio s. Dit kan van belang zijn voor ondernemingen die in meerdere regio s actief zijn. Vlaamse Gemeenschap In Vlaanderen is de Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB) bevoegd voor de tewerkstelling ondersteunende maatregelen. Je kan er terecht voor volgende financiële ondersteuning: 1. Vlaamse ondersteuningspremie (VOP): Deze premie wordt gedurende 5 jaar toegekend bij aanwerving of tewerkstelling van personen met een (erkende) handicap. Ook bij reintegratie van werknemers kan je soms een VOP aanvragen. Het loont de moeite om het uit zoeken. De VOP is een loonkostsubsidie die varieert van 20% tot 40% van het loon. Periode waarin je de werknemer voor het eerst aanwierf Jaar 1 (kwartaal van aanwerving t.e.m. 5de kwartaal) Jaar 2 (6de t.e.m. 9de kwartaal) Jaar 3 t.e.m. 5 (vanaf het 10de kwartaal) In uitzonderlijke gevallen kan een verhoging tot 60% aangevraagd worden, mits de werkgever de reële meerkost kan aantonen. Het is het moment van aanwerven dat de hoogte van de premie bepaalt. Voorbeeld: Werkte je collega 1 jaar geleden al eens een tijd in jouw onderneming en komt hij nu opnieuw in dienst? Dan krijg de werkgever gedurende een jaar een premie van 30% en daarna 4 jaar één van 20%. Voorbeeld: Werkt je collega al 6 jaar in jouw onderneming en wil de werkgever nu een VOP-premie voor hem aanvragen? Dan krijgt de werkgever gedurende 5 jaar een premie van 20%. Na 5 jaar kan de werkgever eventueel een verlenging aanvragen. Hoogte van de premie 40% van het referteloon 30% van het referteloon 20% van het referteloon 1

2 Een werknemer ontslaan om nadien terug aan te werven met een hogere premie, kan niet. Opgelet: Deze maatregel is doorheen de tijd al verschillende keren aangepast. Voor de meest recente regelgeving kijk je best op de website van de VDAB (luikje werkgever > maatregelen). Waarvoor wordt de VOP in de praktijk gebruikt? De VOP kan gebruikt worden voor het verlenen van assistentie en coaching. Met de middelen van de VOP kan de werkgever een collega (gedeeltelijk) vrijstellen om de persoon met een handicap te ondersteunen bij het uitvoeren van zijn opdrachten. Zo kan ook het takenpakket van de ondersteunende collega worden aangepast om deze niet te overbelasten. Voorbeeld: Een persoon met een autismespectrumstoornis heeft nood aan goede structuur bij het uitvoeren van de job. Een collega kan hierbij extra ondersteunen door mee te plannen en te instrueren. De VOP kan gebruikt worden voor het compenseren van de snelheid waarmee iemand werkt. Een persoon met een arbeidshandicap krijgt meer tijd om dezelfde opdracht uit te voeren. Dit heeft gevolgen voor het aantal taken die hij moet uitvoeren. Voorbeeld: Een persoon met een verstandelijke beperking werkt naar zijn eigen kunnen altijd goed door, maar kan in eenzelfde tijdsspanne toch minder opdrachten uitvoeren. De VOP kan gebruikt worden om de arbeidstijd van een persoon met een handicap te verkorten, maar toch een volledig loon uit te betalen. Een arbeidsduurverkorting kan verschillende vormen aannemen. Voorbeeld: Een persoon met een arbeidshandicap die sneller vermoeid is, kan in plaats van de klassieke 8 uur een arbeidsregime van 6 uur volgen of kan langere of meer pauzes nemen om te vermijden dat de vermoeidheid te groot zou worden. 2. Tegemoetkoming voor arbeidspostaanpassingen: Via de VDAB krijgt de werkgever een financiële tussenkomst voor de aanpassingskosten die nodig zijn op de werkvloer. Voorbeeld: een verplaatsbaar hellend vlak als alternatief voor een trapje, een brandalarm met een lichtsignaal,... De werkgever moet de werknemer waarvoor de aanpassing gebeurt minimum 6 maanden in dienst te houden. Let wel: enkel de meerkost wordt terugbetaald. Voorbeeld: Het bedrag van een aangepaste veiligheidsschoen wordt niet volledig terugbetaald. De kost van de gebruikelijke veiligheidsschoen wordt hiervan afgetrokken en is ten laste van de werkgever. 3. Tegemoetkoming in verplaatsing- of verblijfskosten: Hiervoor zijn er 3 mogelijkheden: - Tegemoetkoming voor je begeleider bij gebruik van het openbaar vervoer. - Tegemoetkoming voor vervoer met de wagen. - Tegemoetkoming voor gespecialiseerd vervoer (speciale bus). De VDAB betaalt de helft van de meerkosten die de werknemer met een arbeidshandicap heeft ten opzichte van een valide werknemer. De tegemoetkoming moet minimum 5 euro per maand en 1,25 euro per week bedragen vooraleer deze wordt uitgekeerd. 2

3 4. Tegemoetkoming voor de aanpassing van de arbeidsomgeving, het arbeidsgereedschap of de arbeidskledij: financiële tussenkomst voor de aanpassingskosten. Enkel de meerkost wordt terugbetaald. Vraag de werknemer dit aan, dan wordt hij eigenaar van dit materiaal zodat dit de hele loopbaan kan gebruikt worden. 5. Tegemoetkoming voor schrijf-, oraal- en gebarentolken voor doven en slechthorenden. Ieder jaar heeft een (erkende) dove of slechthorende werknemer recht op een aantal tolkuren. Het gaat om 10% van de effectieve werktijd, maar er kan ook een uitbreiding aangevraagd worden. Sinds 2013 kan je via de VDAB loopbaancheques aanvragen. Elke werknemer met minstens één jaar werkervaring heeft het recht om elke 6 jaar loopbaanadvies in te winnen bij een door de VDAB erkend loopbaanbegeleidingscentrum. Wil de werknemer nadenken over alternatieve loopbaanmogelijkheden omdat hij zijn huidige job niet meer aan kan, wijs hem dan op loopbaanbegeleiding om uit te zoeken wat wel nog kan. ACV leden die begeleiding volgen bij Vokans, Arabel, LBC Centrum voor loopbaanontwikkeling of vzw Alternatief krijgen hun eerste loopbaancheques zelfs terugbetaald! Meer info op www. jeloopbaan.be. Naast een financiële vergoeding kan een persoon met een arbeidshandicap ook recht hebben op gespecialiseerde begeleiding en dienstverlening: Gespecialiseerde Trajectbepaling- en Begeleiding (GTB) GTB stippelt een traject uit op maat van de persoon met de arbeidshandicap en houdt rekening met individuele beperkingen en mogelijkheden. Soms adviseert GTB een opleiding, dan weer enkel een sollicitatietraining. Gespecialiseerde Opleidings-, Begeleidings- en Bemiddelingsdienst (GOB) GOB brengt professionele vaardigheden bij via opleidingen in gespecialiseerde centra en oriënterende stages. 3

4 Brussel Hoofdstedelijk Gewest Voor Nederlandstalige personen die in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wonen, is de VDAB bevoegd voor de tewerkstelling ondersteunende maatregelen. Voor Franstalige personen die in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wonen, is de PHARE (Personne Handicapée Autonomie Recherchée) bevoegd voor de tewerkstelling ondersteunende maatregelen: Professioneel aanpassingscontract: Wederzijds aanpassingscontract, beperkt in tijd, tussen de persoon met een handicap en de werkgever. Tijdens de duur van dit contract verbindt de werkgever zich ertoe de gehandicapte werknemer op te leiden om het sluiten van een normaal arbeidscontract te vergemakkelijken. Aanpassing van de werkpost: Financiële tussenkomst voor de aanpassing van de werkpost. Enkel de meerkost wordt terugbetaald. Bijdrage voor de verplaatsingskosten: Dekt de extra verplaatsingskosten van de persoon met een handicap te wijten aan diens handicap. Premie voor mentorschap: Premie beperkt tot maximum 6 maanden en een maximum bedrag van euro. De premie wordt toegekend aan de onderneming om een mentor ter beschikking te stellen van de werknemer met een handicap, teneinde hem bij te staan bij zijn eerste stappen in de onderneming De premie start in de eerste maanden van tewerkstelling of werkhervatting. Inschakelingspremie: Premie ter compensatie van het gebrek aan productiviteit bij sommige werknemers met een handicap. Deze premie mag niet meer bedragen dan 65 % van het loon. Integratiepremie: Deze premie moet de persoon met een handicap helpen om zich in de onderneming te integreren dankzij de organisatie van opleidingen en de sensibilisatie van de werkomgeving. Aanwervingspremie: Doel van deze premie is om uitzendkantoren aan te moedigen om werknemers met een handicap aan te werven. Het is een forfaitaire financiële tegemoetkoming van 30% van de loonkosten (geplafonneerd) voor alle arbeidscontracten van maximum 3 maanden. Kennismakingsstage: Initiatie in reële en dagelijkse werksituaties van een beroep. Waals Gewest In Wallonië is het AWIPH (Agence Wallonne pour l Intégration des Personnes Handicapées) bevoegd voor de tewerkstelling ondersteunende maatregelen: Ontdekkingsstage: Hierbij wordt men een week ondergedompeld in een onderneming om een beroep en/of de werkwereld te ontdekken. Loopbaanadvies en -begeleiding Professioneel aanpassingscontract: Dit is een individuele opleiding in de onderneming om de professionele inschakeling van de persoon met een handicap voor te be- 4

5 reiden. Er worden opleidingsuitkeringen toegekend aan de stagiair. Beroepsopleiding: Theoretische opleiding in een opleidingscentrum gevolgd dooreen stage op de werkvloer. Aanpassing van de werkpost: Financiële bijdrage die de voorgelegde kosten dekt voor de aanpassing van de werkpost. Enkel de meerkost wordt terugbetaald. Bijdrage voor de vervoerkosten: Dekt de extra kosten van de verplaatsingskosten van de persoon met een handicap die aan zijn handicap te wijten zijn. Premie voor mentoring: Premie voor een maximale duur van 6 maand en een maximum bedrag van euro. Deze premie wordt toegekend aan de onderneming om een mentor ter beschikking te stellen van de werknemer met een handicap, teneinde hem bij te staan bij zijn eerste stappen in de onderneming. Integratiepremie: Forfaitaire financiële bijdrage ter aanmoediging van een aanwerving of behoud van een persoon met een handicap die beroepsmatig minstens 6 maand professioneel inactief (werkloos of ziek) was. Deze premie bedraagt 25% van de loonkost ten laste van de werkgever. Compensatiepremie: Premie van maximaal de helft van het loon. Daarmee worden kosten gedekt, te wijten aan de handicap, nodig voor de inrichting of aanpassing van de arbeidsplaats (extra pauzes, extra uitleg, ). Duitstalige Gemeenschap Voor de Duitstalige Gemeenschap is DPB (Dienststelle für Personen mit Behinderung) bevoegd voor de tewerkstelling ondersteunende maatregelen. Oriëntatiestage: Gericht op het ontdekken van de capaciteiten van de stagiair, met de bedoeling hem te oriënteren naar een meer gepaste opleiding of tewerkstelling. Opleiding in de onderneming: Bereidt de persoon met een handicap voor op de uitvoering van bepaalde taken in de onderneming. Jobcoaching: De persoon met een handicap wordt in de onderneming begeleid om de sociaal professionele integratie in de onderneming te bevorderen. Tewerkstelling in een onderneming: Financiële bijdrage in het loon om het rendementsverlies van de door de werknemer met een handicap ingenomen werkpost te compenseren. Kosten voor de inrichting van de werkpost: Financiële bijdrage voor het dekken van de kosten in verband met de aanpassing van de werkpost. 5

6 Syndicale aandachtspunten Arbeidshandicap wordt door de VDAB heel ruim gezien! Veronderstel niet te snel dat de werknemer geen recht heeft op ondersteuning maar ga het na. Stel je de vraag hoe werknemers geïnformeerd worden over ondersteunende maatregelen. Een heldere communicatie is van groot belang voor een goede start! Misschien zijn er sectoraal of binnen de onderneming nog andere re-integratiemaatregelen mogelijk. Bijvoorbeeld voorrang verlenen aan langdurig arbeidsongeschikte werknemers bij interne vacatures. Ga na of de werknemer wil dat bekend wordt dat hij ondersteuning krijgt. De ene wil liever niet het etiket handicap krijgen. De andere wil misschien wel dat collega s weten dat de VOP een trager werkritme toelaat. Naast individuele maatregelen kan een werkgever ook beroep doen op structurele ondersteuning zoals het Ervaringsfonds, de Sectorfondsen en Loopbaan- en Diversiteitsplannen (zie Rit 11). Hoe overtuig ik de werkgever Breng je werkgever minstens op de hoogte van mogelijke maatregelen en diensten die personen met een arbeidshandicap ondersteuning kunnen bieden. De meest gehoorde argumenten geen tijd, geen geld, weet niet hoe, zijn met het verwijzen naar deze mogelijkheden alvast van tafel geveegd. De Vlaamse Ondersteuningspremie is voor vele werkgevers vaak een eerste stap om het een kans te geven. Het kost hen niets extra. Als een werkgever ervaart dat het in praktijk goed loopt, zal hij in de toekomst sneller toehappen. Overtuig de werkgever dat werkpostaanpassingen niet enkel noodzakelijk zijn voor de werknemer met een handicap of chronische ziekte. Wijs de werkgever erop dat de aanpassing ook een meerwaarde betekent voor andere werknemers en externe bezoekers. Een hellend vlak kan bijvoorbeeld nuttig zijn voor klanten met kinderwagens, oudere klanten die moeilijkheden hebben met trappen, klanten met een beenbreuk, Meer weten Bij de Dienst Arbeidshandicapspecialisatie (DAH) van de VDAB kan je terecht voor vragen rond tewerkstellingsmaatregelen voor personen met een arbeidshandicap. In de Vlibank kan je op zoek naar informatie over hulpmiddelen voor personen met een motorische, visuele, gehoor- of spraakhandicap en voor personen met een cognitieve handicap of leerstoornis. 6