Van-A jaar van de chemie!

Transcriptie

1 Van-A jaar van de chemie! Didactische suggesties Doelen Deze Actuakrant verschijnt naar aanleiding van het jaar van de chemie. De Verenigde Naties hebben, op initiatief van IUPAC, de Internationale Unie voor Zuivere en Toegepaste Chemie, 2011 tot het internationale jaar van de chemie uitgeroepen. De leerlingen kunnen de Van-A-3-krant individueel of in groep lezen en de verwerking ervan oplossen. De leerlingen kunnen: zich een beeld vormen van de onmisbare aanwezigheid van chemie in onze samenleving en van de belangrijke rol van chemie in een duurzame toekomst voor de aarde; het begrip scheikunde verklaren; vertellen van welke materialen of grondstoffen voorwerpen uit hun omgeving gemaakt zijn; van verschillende voorwerpen uit hun omgeving vertellen of ze iets met chemie te maken hebben of niet; zich een beeld vormen van hoe de scheikunde door de eeuwen heen is geëvolueerd; vertellen hoe je pannenkoekendeeg maakt; de verschillende stappen van een eenvoudig chemisch experiment herkennen en evalueren; een eigen recept verwoorden; illustreren dat techniek en samenleving elkaar beïnvloeden op het gebied van scheikunde; illustreren dat chemie nuttig, gevaarlijk en/of schadelijk kan zijn voor henzelf, voor anderen of voor natuur en milieu; zich interesseren voor de actualiteit; zich interesseren voor scheikunde; een krant als bron raadplegen om informatie rond chemie te verzamelen. Eindtermen Wereldoriëntatie: 1.1, 1.6, 1.19, 2.5, 2.6, 2.7, 2.9, 2.11, 2.16, 2.17, 2.18, 7 ICT: 1, 2, 4, 6 Leren leren: 2, 3, 4, 6 Met Van-A-3 aan de slag in de klas Algemeen: - Deze Actuakrant kan gebruikt worden als uitgangspunt voor een actuales rond het thema 2011: jaar van de chemie. - Hij kan klassikaal behandeld worden in een WO-thema. De leerkracht kan samen met de leerlingen de artikels lezen en via een klasgesprek de inhoud ervan bespreken. - Deze Actuakrant kan ook in de lessen WO-technologie worden behandeld. Deze Actuakrant sluit aan bij een aantal lessen uit De Basis voor Wereldoriëntatie. - De leerlingen kunnen de krant individueel lezen en de opdrachten oplossen in hoeken- en contractwerk. - Laat de leerlingen bij deze Actuakrant eventueel chemiedozen meebrengen naar de klas. - De krant kan een plaatsje krijgen in de lees- en actuahoek. Plantyn, Mechelen, 2011 Actuakrant p.1 -

2 Concreet: Bij het artikel: Chemie - ons leven, onze toekomst - Laat de leerlingen tijdens een kringgesprek vertellen wat ze weten over chemie. - Bouw eventueel samen de leerlingen een mindmap of woordspin op rond het woord chemie. De mindmap kan worden gebruikt om aan te vinken wat in het krantje wordt behandeld. Bij het artikel: Chemie = scheikunde - Bespreek het verschil tussen chemie, natuurkunde en biologie. Zie ook de woordverklaring in de Actuakrant. - De leerlingen strepen met markeerstiften de belangrijkste zaken in het artikel aan. - Sta even stil bij fotosynthese. - Laat de leerlingen andere chemische processen opnoemen of opzoeken. Houd het bij eenvoudige voorbeelden. o Chloor in zwembaden o Onze spijsvertering o Het roesten van ijzer o Ruwe petroleum raffineren tot benzine o Bij het artikel: Alchemisten en chemie - Verwijs hier naar het eerste Harry Potterboek: Harry Potter en de Steen der Wijzen. - Laat de leerlingen vertellen wat ze over het boek weten. Dit stukje kan eventueel in een les Nederlands worden behandeld. - Aan het einde van het verhaal vertelt Perkamentus dat de Steen der Wijzen wordt vernietigd om geen verdere problemen te veroorzaken. - Houd een kringgesprek rond de naamsverklaring van alchemie en chemie. - Bekijk samen met de leerlingen de tijdlijn Chemie, sta even stil bij de Tabel van Mendeljev. Bij het artikel: Chemie is overal - Laat de leerlingen het artikel lezen en aansluitend in En nu jij! oefening 1, Chemie is overal, oplossen. - Houd een kringgesprek rond de onmisbare aanwezigheid van chemie in onze samenleving en van de belangrijke rol van chemie in een duurzame toekomst voor de aarde. Bij de artikels: Chemie = voedsel, chemie = koken - Hierbij kan eventueel een kookactiviteit aansluiten. Bij de artikels Chemie = kleding, chemie = plastic - De leerlingen strepen met markeerstiften de belangrijkste zaken in het artikel aan. - Laat de leerlingen kledingetiketten uit hun eigen kleding ontleden - Laat de leerlingen hier hun mening geven over het gebruik van kunststoffen en plastic. - Eventueel kun je hier ook de wasvoorschriften behandelen. Zie Bij het artikel: Chemie = geneesmiddelen - Hier kan gebruik worden gemaakt van bijsluiters. - Laat de leerlingen hun mening geven over het belang van de chemie voor geneesmiddelenindustrie. Plantyn, Mechelen, 2011 Actuakrant p.2 -

3 Bij het artikel: Chemie = gevaar - Laat de leerlingen het artikel lezen en aansluitend in En nu jij! oefening 3, Gevarensymbolen, oplossen. - Zie: - Breng eventueel enkele verpakkingen van gevaarlijke stoffen mee naar de klas. - Besteed aandacht aan het gevaar van chemische fabrieken in de buurt van woonkernen. Bij het artikel: Chemie = toekomst - Stel de leerlingen de vraag: wat zou jij uitvinden om het leven van de mensen over de hele wereld nog te verbeteren? - Hieraan kan eventueel een uitvindersbeurs worden gekoppeld. Met Van-A-3 digitaal Maak gebruik van de digitale tools op onze WO-portaal om de lessen te ondersteunen: - Zoek met de online Basisatlas op waar India zich bevindt. - Met de digitale tijdlijn kan je de geschiedenis van de chemie rijkelijk illustreren. Een paar bruikbare websites: o ml o o o o En nu jij! Correctiesleutel 1. Chemie is overal Bekijk de foto aandachtig. Wat zou er allemaal ontbreken in de huiskamer, als er geen chemie was? Noteer een tiental voorwerpen. Cd, cd-doosje, televisie, lampen, kunststof zetels, speelgoed, tijdschrift, schakelaar, stopcontact, afstandsbediening, 2. Chemie = experimenteren Plantyn, Mechelen, 2011 Actuakrant p.3 -

4 In een labo een proefje doen is pas echte scheikunde. In het volgende experiment kun je onderzoeken wat er gebeurt als je zout in een glas met water en olie strooit. - Dit heb je nodig: een glas, water, olie en zout. - Doe ongeveer 4 cm water in een drinkglas. - Doe daarna een laag olie van 1 cm bij het water. Wacht tot de olie een mooi laagje vormt. Strooi langzaam enkele snuifjes zout in het glas. Wat gebeurt er? Leerlingen beschrijven hier wat er gebeurt. Hoe komt dit? De olie blijft op het water drijven. Het meeste zout zinkt door de olie en het water naar beneden. Bij het zinken door het water gaan er druppels olie mee naar beneden. Die druppels olie gaan later weer omhoog. Olie en water zijn allebei vloeistoffen, maar ze mengen niet. Water en olie hebben een verschillend soortelijk gewicht. Een liter water is zwaarder dan een liter olie. Zout zinkt in olie en in water. Tijdens het zinken blijft er olie aan de zoutkorrels plakken. Als een druppel olie genoeg zoutkorrels aan zich heeft gehecht, dan is het soortelijk gewicht van de druppel olie met zout samen zwaarder dan water. De druppel zinkt in het water naar de bodem. Zout lost op in water. Als er voldoende zoutkorrels zijn opgelost in het water, dan gaat een druppel olie weer naar boven, omdat het soortelijk gewicht van de druppel olie te klein is geworden om te zinken. In welk voorwerp herken je deze proef? Een lavalamp 3. Gevarensymbolen Plantyn, Mechelen, 2011 Actuakrant p.4 -

5 Op chemische gevaarlijke producten thuis vind je gevarensymbolen. Ze waarschuwen voor de schadelijke eigenschappen van het product. Zoek op internet wat ze betekenen. Noteer kort naast de pictogrammen. (Bron: ) Plantyn, Mechelen, 2011 Actuakrant p.5 -