Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid Nr. 93 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAPPEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Zoetermeer, 1 juli 1999 Met brief van 21 mei 1999 heb ik u toegezegd om u een beleidsreactie te doen toekomen naar aanleiding van het rapport «Kink in de kabel» van het Jonker-Verwey instituut. De afgelopen periode is met het Vervangingsfonds ernaar gestreefd om tot een gezamenlijke standpuntbepaling te komen inzake activiteiten die kunnen bijdragen aan de terugdringing van het ziekteverzuim en de WAO-instroom. In de bijlage treft u onze gezamenlijke beleidsreactie aan. De Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, L. M. L. H. A. Hermans KST36287 ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 1999 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 93 1

2 Beleidsreactie bij het onderzoeksrapport «Kink in de kabel; communicatielijnen rondom de zieke werknemer in het onderwijs» van het Verwey-Jonker instituut 1. Methode van onderzoek Als onderzoeksmethode is een variant van de Delphi-methode gehanteerd. Om de communicatie rondom de zieke werknemer vanuit de praktijk in kaart te brengen, zijn vier casusbeschrijvingen gemaakt: twee kenmerkende casusbeschrijvingen uit het PO en twee uit het VO. Per casus zijn vier interviews gehouden: met de betrokken werknemer, diens werkgever, de betrokken arbodienst en de betrokken USZO-medewerker(s). Vervolgens is aan vier expertcommissies (werkgevers uit PO, werkgevers uit VO, medewerkers van arbodiensten en van medewerkers van USZO) gevraagd op welke punten de beschreven aanpak voor verbetering vatbaar is. In een gezamenlijke expertbijeenkomst van de vier commissies is getracht consensus te bereiken over de verbetervoorstellen. 2. Inhoud onderzoeksrapport In het onderzoek wordt beschreven hoe schoolbesturen, arbodiensten en USZO-districtskantoren met elkaar samenwerken en communiceren bij het begeleiden van de zieke werknemer. Het onderzoek geeft aan dat de communicatie tussen partijen bemoeilijkt wordt door een aantal factoren, te weten: Er spelen in de communicatie verschillende belangen die niet expliciet gemaakt worden; Er is een gebrek aan herplaatsingsalternatieven daar waar werknemers niet langer geschikt zijn voor de onderwijsfunctie; De zieke werknemer is lijdend voorwerp in de communicatie: het gaat te veel over de werknemer in plaats van in samenwerking met de werknemer; De werkgever heeft onvoldoende grip op de materie; De uitkomsten van de claimbeoordeling (WAO) en reïntegratietraject zieke werknemer sporen niet met elkaar: de oordelen van de verzekeringsarts resp. de bedrijfsarts of arbeidsdeskundige komen niet altijd overeen; De communicatie kenmerkt zich door haast en versnippering. De onderzoekers doen een tiental aanbevelingen: 1. Er moet voor de werkgever een spoorboekje komen waarin de procesmomenten en partijen tijdens het ziekte- en WAO-traject worden beschreven; 2. De werkgever moet beschikken over een handleiding waarin wordt uitgewerkt hoe hij de zieke werknemer op begrijpelijke en empathische wijze moet benaderen; 3. Ook voor de werknemer moet er duidelijke informatie over ziekte en arbeidsongeschiktheid beschikbaar komen; 4. Succeservaringen met reïntegratie moeten bekend worden gemaakt, opdat anderen hier hun voordeel mee kunnen doen; 5. De werkgever moet pro-actiever zijn waar het gaat om de aansturing van partijen. Hij dient op te treden als «case-manager»; 6. De werkgever moet tijdig met de arbodienst om tafel zitten om reïntegratiemogelijkheden te verkennen; 7. Zonodig doet de werkgever (evt. via de arbodienst) een beroep op USZO om reïntegratie te faciliteren; 8. USZO neemt geen afwachtende houding aan, maar biedt zonodig voor de WAO-keuring ondersteuning aan gericht op reïntegratie; Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 93 2

3 9. Arbodienst en USZO stemmen tussentijds beter af, opdat werknemer en werkgever zicht krijgen op medische gesteldheid; 10. De werkgever kan zijn regie vormgeven door een sociaal medisch team te beleggen, waarin naast de arbodienst ook USZO is vertegenwoordigd. 3. Aanzet tot nader beleid Uit het onderzoek komt naar voren dat er nog veel verbeterd kan worden in de communicatie tussen de verschillende actoren. Door meer grip op en kennis van de materie, een duidelijker verantwoordelijkheidstoedeling en het verminderen van belangentegenstellingen tussen de actoren, minder versnippering en haast, kunnen de communicatie en het proces verbeteren. Hierna wordt aangegeven op welke wijze de aanbevelingen door Vervangingsfonds/Centraal Orgaan Bedrijfsgezondheidszorg (Vf/BGZ), eventueel in samenwerking met OCenW, in activiteiten zullen worden vertaald. Aanbevelingen 1 tot en met 4: informatievoorziening Vanuit zowel Vf/BGZ als USZO wordt informatie beschikbaar gesteld aan de werkgever en in mindere mate aan de werknemer. Onderlinge afstemming van deze informatie en het bieden van meer op de werknemer gerichte informatie zou bijdragen aan eenduidigheid en toegankelijkheid ervan. Gerichte en toegankelijke informatie garandeert evenwel geen effectieve begeleiding van de zieke. De werkgever zal verder moeten leren deze informatie effectief toe te passen én er zich van bewust zijn waarom verzuimbegeleiding een belangrijke managementtaak is. De schoolleider moet ervan overtuigd zijn dat ziekteverzuimbegeleiding niet slechts een extra belasting is van beschikbare tijd en faciliteiten. Integendeel, tijd en faciliteiten worden bespaard als gevolg van het minder moeten regelen van vervanging, minder kans op verhoging van vervangingspremie en Pemba-premie, lagere administratiekosten en minder zorg voor de continuïteit en kwaliteit van het onderwijs. Activiteiten Om werkgevers, schoolleiders en andere verantwoordelijken adequaat te laten werken met de geboden informatie en instrumenten, voert Vf/BGZ inmiddels reïntegratietrainingen uit gericht op de begeleiding bij ziekteverzuim. In deze trainingen worden tevens succesvolle maar ook niet succesvolle verzuimtrajecten onder de aandacht van de schoolleider gebracht waaruit ondubbelzinnig blijkt hoe op tijd en faciliteiten wordt bespaard. De introductie van nieuwe verzuiminformatie op scholen zou vergezeld kunnen gaan van een (bewustwordings)campagne gericht op de gevolgen van ziekteverzuim. Tevens zal worden nagegaan op welke wijze ziekteverzuimbegeleiding kan worden opgenomen in de bestaande opleidingen voor bijvoorbeeld schoolleiders. Aanbevelingen 5, 6, 7 en 10: de werkgever als case-manager De aanbevelingen 5, 6, 7 en 10 vestigen de aandacht op het gemis aan een Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 93 3

4 verantwoordelijke partij die beslissingen en maatregelen rondom een zieke werknemer regisseert. De onderzoekers vinden dat de werkgever zou moeten optreden als case-manager die verantwoordelijkheid draagt voor de procesgang; het dossier van de zieke werknemer beheert; staat voor samenhang en continuïteit in de begeleiding van de zieke werknemer. Op die manier kan de schoolleider als eerst verantwoordelijke voor het verzuimbeleid op school, een aansturende rol vervullen ten aanzien van de overige actoren die betrokken zijn bij verzuimbeheersing: de werknemer, arbodienst/bedrijfsarts en USZO. Een intensief en «tijdig» contact tussen werkgever en arbodienst zoals de onderzoekers voorstaan, is niet in de wet vastgelegd. In de standaard arbocontracten die voldoen aan de wettelijke vereisten vindt het telefonische dan wel schriftelijke contact omtrent een zieke werknemer op zijn vroegst in de 6de week plaats. Een tijdige interventie zou echter veel meer moeten samenhangen met het ziektebeeld van de werknemer. Daaraan zou een diagnose van de bedrijfsarts gevolgd door een gezamenlijk Sociaal Medisch Overleg (SMO) met werkgever en werknemer kunnen bijdragen. De mate waarin het verzuim verband houdt met de werkplek, bepaalt vervolgens of USZO moet worden ingeschakeld voor een werkplekvoorziening dan wel een reïntegratietraject bij een andere werkgever. Van schoolleiders kan echter niet worden verwacht dat zij in staat zijn om in alle verzuimsituaties te beoordelen op welk moment welke actor(en) moeten worden ingeschakeld. Daarmee neemt de afhankelijkheid van externe kennis en expertise om van de begeleiding een succes te maken, toe. Om deze afhankelijkheid beheersbaar te houden, zou de werkgever met de arbodienst contractueel overeen moeten komen dat de arbodienst per ziektegeval bekijkt of en zo ja, op welk moment een SMO eventueel aangevuld met USZO zinvol is. Activiteiten Vf/BGZ gaat na hoe de rol van de case-manager kan worden ondersteund vanuit het contract met de arbodienst. Uiteraard spelen de resultaten van verzuim- en reïntegratieprojecten die in de onderwijssector inmiddels in gang zijn gezet door Vf/BGZ en de Sectorraad, hierbij een rol. Aanbevelingen 8 en 9: rol van USZO als poortwachter WAO Staatssecretaris Hoogervorst van SZW stelt in zijn «plan van aanpak WAO» onder meer voor om de verplichting voor de werkgever om zodra de werknemer 13 weken ziek is dit te melden bij USZO met een formulier «voorlopig reïntegratieplan» of het formulier «volledig reïntegratieplan», af te schaffen. Hiervoor in de plaats zou de werkgever na 6 weken een ziekmelding moeten doen bij USZO. Hierop stuurt de UVI aan de werkgever een brief waarin wordt gewaarschuwd voor de financiële en juridisch gevolgen van langdurig ziekteverzuim. Momenteel vindt overleg plaats tussen Sectorraad, Lisv en USZO over invulling van de poortwachtersrol van USZO. Het doel hiervan is om na te Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 93 4

5 gaan hoe de afstemming tussen USZO en arbodienst kan worden verbeterd. Met name bij die werknemers waarbij in een vroeg stadium kan worden geconstateerd dat reïntegratie bij de eigen werkgever problematisch is, moet USZO worden ingeschakeld om de reïntegratie bij een andere werkgever te realiseren. Overleg tussen en overdracht van arbodienst naar USZO zou dan niet hoeven samenhangen met vooraf vastgelegde tijdstippen zoals het 13de weeks reïntegratieplan maar louter van het ziektebeeld. Betrokken partijen zullen tevens de mogelijkheden van een pilotproject voor de sector onderwijs bespreken. Activiteit Vf/BGZ zal nagaan onder welke randvoorwaarden het Sociaal Medisch Overleg aangevuld met USZO, een zinvol instrument kan zijn. De definitieve wetswijziging naar aanleiding van het plan van aanpak en de uitkomsten van het overleg met Lisv en USZO zullen hierbij betrokken worden en tevens in het koepeloverleg met de arbodiensten ter sprake worden gebracht. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 93 5