Hoofdlijnen opzet opvangvoorziening jarigen

Transcriptie

1 Hoofdlijnen opzet opvangvoorziening jarigen Ter inleiding. Ondanks alle maatregelen van de afgelopen jaren blijft de omvang van het voortijdig schoolverlaten hoog. In het kader van de zogenoemde Lissabon-akkoorden heeft Nederland in Europees afgesproken dat in 2010 het aantal vsv-ers met 50% is teruggebracht. Bij het huidige tempo van de vermindering van het aantal vsv-ers lijkt die doelstelling niet haalbaar. Er zal meer moeten gebeuren. Overigens lopen de uitvalcijfers in het voortgezet onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs sterk uiteen: het percentage vsv-ers is in het mbo ongeveer 4½ keer zo hoog als in het v.o., namelijk 16% tegenover 4,5% (zie Inspectie van het Onderwijs, Van visie naar realisatie, Utrecht, mei 2007). Het aantal jongeren van 15 tot 24 jaar dat geen startkwalificatie heeft en geen onderwijs volgt lag in de periode tussen 2001 en 2005 tussen 25 en 30% van het totaal aantal jongeren. In absolute cijfers ging het om zo n tot ruim jongeren per jaar (bron: Staat van de beleidsinformatie 2006, TK, , , nr. 2) In het algemeen is bij het voortijdig schoolverlaten sprake van drie soorten oorzaken, namelijk: - factoren die in of bij de leerling liggen (persoonlijke factoren; psychosociale problematiek; justitieel verleden etc.); - factoren die te maken hebben met de gezins- en/of thuissituatie (de sociale omgeving, dus ook vrienden etc.); vaak is er sprake van meervoudige problematiek; - factoren die gerelateerd zijn aan het onderwijs en de school. Er zijn jongeren die, ondanks de extra trajecten, activiteiten en programma s binnen het VO en het MBO op het gebied van zorg en opvang, binnen deze setting geen startkwalificatie kunnen halen. Hieruit blijkt dat het onderwijs zijn beperkingen heeft. Er is toch uitval. Voor een aantal jongeren is het realiseren van een bovenschoolse voorziening in Leeuwarden noodzakelijk. Bovenschools, omdat dit tevens een bepaalde omvang genereert waardoor een hogere mate van (noodzakelijke) professionalisering mogelijk is. 1

2 Het is tijd om de krachten te bundelen. Het is tijd om verdere versnippering van voorzieningen tegen te gaan. Het is tijd voor een sluitende opvang voor leerlingen die worstelen met meervoudige persoonlijke en sociale problematiek en daardoor (tijdelijk) niet op een school terecht kunnen. Achtergronden. Op dit moment (van medio 2005 tot eind 2007) wordt in Leeuwarden deelgenomen aan het ESF/Equal project INSIGHT. Hierin participeren onderwijsinstellingen, samenwerkingsverbanden vo-svo, en de gemeente en het RMC regio Fryslân noord. Zij hebben hiervoor een overeenkomst ondertekend. Het doel van dit project is o.a. om alternatieve voorzieningen te ontwikkelen en te implementeren voor potentiële voortijdig schoolverlaters. Aan de hand van deze notitie wordt het gesprek aangegaan met de verschillende gremia die op een bepaalde wijze betrokken zijn bij de doelgroep en bij kunnen dragen aan de realisatie van de beoogde voorziening. De gesprekken worden gevoerd door de leden van de projectgroep In sight met vertegenwoordigers van hun achterban en aanpalende instellingen en voorzieningen. Deze notitie geeft een aanzet voor de discussie en formuleert de uitgangspunten. Er staat nog niets vast. De inbreng van iedereen wordt door de projectgroep In sight erg toegejuicht. We willen graag een kwalitatief volwaardige voorziening realiseren met een breed draagvlak. De bestaande initiatieven (voorzieningen, activiteiten, projecten etc.) worden zoveel mogelijk betrokken bij de ontwikkeling. In deze notitie gaat het om een voorstel, waarmee mogelijke oplossingen worden aangeboden voor problemen in relatie tot vooral de gezins- en thuissituatie en de sociale omgeving. Factoren die gerelateerd zijn aan het onderwijs komen minder uitdrukkelijk aan de orde. Er wordt in deze notitie van uit gegaan dat scholen hun zorgstructuur op orde hebben, dus leerlingen de noodzakelijke extra zorg- en ondersteuning bieden die noodzakelijk is. De ervaringen maken overigens duidelijk dat de zorgstructuur een punt van aandacht is en blijft bij de scholen. Verder wordt er ook van uit gegaan dat de scholen het onderwijs zoveel mogelijk afstemmen op de wensen en mogelijkheden van de leerlingen. De beoogde voorziening neemt dus in dit opzicht in principe geen taken en verantwoordelijkheden van de school over. Overigens is duidelijk dat er aan de mogelijkheden van scholen m.b.t. zorg en afstemming van onderwijs op de doelgroepen grenzen zitten. Dat vereist uiteraard wel afstemming tussen school en voorziening. 2

3 Kenmerken en omschrijving van de doelgroep. Casusbeschrijving, een voorbeeld: Een jongeman van 21 jaar, genaamd Jan, zit al vanaf zijn twaalfde in de hoek waar de klappen vallen. Vader mishandelt hem fysiek en stuurt hem in de richting van het criminele circuit. Primair in het gezin is geld, de rest is onbelangrijk. Onder andere door de opvoeding is een agressieve kant ontstaan en anderen kunnen niet meer tot hem doordringen. Dit is onder andere ontaard in geweldplegingen en vechtpartijen en drank en drugsgebruik. Ook zijn er schulden ontstaan. Tijdens de bezoeken van Jan aan het CWI komt hij in aanraking met het RMC. In dit gesprek wordt het Bonifatiusproject genoemd. Dit lijkt hem wel wat. Hij krijgt een oriënterend gesprek. Hij blijkt gemotiveerd te zijn om het leven anders in te richten. Jan start met Bonifatius 5 en is vanaf het eerste moment dominant aanwezig. Door zijn agressieve houding en grove taalgebruik wordt het groepsproces onder druk gezet. Hij blijkt geldproblemen te hebben, waardoor hij geen gebruik kan maken van het openbaar vervoer. Jan gaat op de fiets, maar de afstand blijkt te groot. Op basis van de ervaringen van de zorgcoördinatoren, leerplichtambtenaren, RMC-medewerk(st)ers en anderen kan van de doelgroep het volgende profiel worden opgesteld: - leeftijd globaal tussen jaar; - leerbaar (d.w.z. nog gemotiveerd om onderwijs te blijven volgen); - er is sprake van ernstige en meervoudige problematiek die betrekking heeft op situaties buiten het onderwijs; - de jongere is (nog) niet geïndiceerd en/of gemotiveerd voor vormen van zorg; - de jongere behoort tot de groep potentiële schoolverlaters zonder startkwalificatie; - de jongere is primair afkomstig uit de RMC-regio Fryslân noord en/of in Leeuwarden op school. Speciale aandacht moet worden besteed aan jongeren die terugkeren uit een justitieel traject en een opleiding gaan volgen. Voor deze groep zullen specifieke afspraken met de ketenpartners moeten worden gemaakt. Of, en op welke wijze, deze groep binnen de beoogde voorziening kan worden opgevangen zal nader moeten worden bekeken. 3

4 Wat is het doel van de voorziening? Het doel van de in te richten voorziening is de doelgroepjongeren zodanig te ondersteunen, dat zij in staat zijn onderwijs te blijven volgen en daarmee een startkwalificatie kunnen halen. De bedoeling is om jongeren weer structuur en regelmaat in hun leven bij te brengen. Daarmee wordt tevens een bijdrage aan het voorkomen en bestrijden van voortijdig schoolverlaten geleverd. Wat is er nodig? Nodig is een bovenschoolse voorziening met een totaal aanbod aan zorg, ondersteuning en begeleiding voor doelgroepjongeren op alle noodzakelijke leefgebieden. Een aanbod dat verder beschikbaar is van tot uur. Jongeren in de leeftijdscategorie (globaal) jaar (de categorie in het mbo) moeten zonder indicatie direct terecht kunnen in de voorziening. Overigens wordt het niet uitgesloten dat de voorziening t.z.t. 24 uur per dag beschikbaar is. Het gaat dan met name om vormen van: - Scholing - Hulpverlening en zorg - Wonen (onderdak, maaltijdvoorziening etc.) - Vrije tijdsbesteding De afgelopen jaren is op verschillende plaatsen geconstateerd (bv. door de Onderwijsraad in 2005) dat het aanbod voor zorg- en risicoleerlingen weliswaar groot is, maar niet structureel en bovendien door een groot aantal partijen wordt georganiseerd. Het aanbod is sterk versnipperd, ongelijksoortig en heeft vaak een projectmatig karakter. Voorgesteld wordt daarom het aanbod te integreren in een nieuwe voorziening. Het gaat om een kleinschalige fysieke opvangvoorziening waar verschillende arrangementen op bovenstaande terreinen worden aangeboden. Met fysiek wordt hier bedoeld dat de voorziening naschoolse opvang biedt in een gebouw of ruimte, die zich op termijn dus kan uitstrekken tot 24-uurs opvang. Vanuit de opvangvoorziening wordt hulp en ondersteuning georganiseerd en gecoördineerd. Daarbij wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van bestaande voorzieningen, trajecten en methodieken. Waar voorzieningen ontbreken of niet direct beschikbaar zijn, zorgt de opvangvoorziening ter overbrugging zelf voor de gewenste ondersteuning en hulp. Binnen de voorziening zijn casemanagers werkzaam die goed op de hoogte zijn van de sociale kaart, instellingen snel weten te vinden en die ook in weten te zetten ten behoeve van de jongeren. Een zekere doorzettingsmacht is daarbij vereist. 4

5 Aansluiting bij bestaande voorzieningen. Bekend mag worden verondersteld dat er, zoals hierboven ook al is aangegeven, voor zorg- en risicoleerlingen of potentiële voortijdige schoolverlaters tal van specifieke trajecten en voorzieningen binnen het onderwijs zijn ontwikkeld. Waar wenselijk en mogelijk zullen de jongeren van deze specifieke voorzieningen gebruik maken. Uitgangspunt blijft dat de jongere zoveel mogelijk een reguliere opleiding of regulier traject volgt. Daarnaast bestaan er ook buiten het onderwijs veel voorzieningen die zich richten op de hulp, begeleiding en ondersteuning van jongeren met of zonder indicatie. Om er een paar te noemen: het Huis voor Jongeren, het Buro (bv. diverse trajecten), HWL en SWL (jongerenwerk in en buiten school), Jeugdhulp Friesland, Algemeen Maatschappelijk Werk, Verslavingszorg etc. Waar wenselijk en mogelijk zullen deze voorzieningen ingeschakeld worden bij de hulp aan de doelgroepjongeren. Met name de relatie met voorzieningen op het terrein van de arbeidsmarkt is van groot belang voor deze doelgroep. Het is gewenst dat het bestaande aanbod aan de jongeren zoveel mogelijk wordt uitgevoerd binnen de beoogde voorziening. Het is juist voor deze doelgroep van belang dat een plaatsvervangend huis bestaat, maar dat ook herkenbaar is als onderwijsaanbod. Voorkomen moet worden dat de jongeren zich voor een opleidings- of hulpverleningstraject voortdurend door de stad moeten verplaatsen. Bekostiging. Op dit moment is nog onduidelijk wat de gewenste voorziening jaarlijks gaat kosten. Dat zal mede afhangen van de opzet, de huisvesting etc. Voor de financiering van de voorziening kan in principe gebruik worden gemaakt van verschillende bronnen. Een aantal mogelijkheden: de MBO-instellingen; de provinciale en gemeentelijke overheden; maatschappelijke instellingen die betrokken zijn bij de zorg en hulpverlening aan jongeren; fondswerving bij instellingen, bedrijven en fondsen. 5

6 Huisvesting. Idealiter is het gewenst om een gebouw beschikbaar te hebben waar enerzijds de noodzakelijke hulp en ondersteuning geboden kan worden, en waar er anderzijds ook mogelijkheden bestaan (delen van) het onderwijsprogramma uit te voeren. Belangrijk is dat de voorziening als deel wordt gezien van de onderwijsinstellingen. Een complex als bv. de voormalige gevangenis De Blokhuispoort voldoet in dat opzicht aan deze wensen. Het biedt genoeg ruimte, is voorzien van werkplaatsen, ruimte voor lichamelijke oefening, kookgelegenheid etc. Belangrijk is dat de doelgroep zelf (onder begeleiding) ook bij het in stand houden en dus het onderhoud, beveiliging etc. van de voorziening betrokken wordt. Startdatum. Hoewel realisering van de beoogde voorziening nog de nodige discussie en problemen met zich mee zal brengen, is het wenselijk de streefdatum van 1 augustus 2008 aan te houden. Voorkomen moet worden dat er eindeloze discussies gaan plaatsvinden over wellicht ondergeschikte punten. Als de belangrijkste partijen het over uitgangspunten en hoofdlijnen eens zijn, dan moet er met voortvarendheid aan de concrete realisering gewerkt worden. De meerwaarde. De beoogde voorziening is niet de oplossing voor alle problemen die zich rond de doelgroep kunnen voordoen. Maar door een breed en geïntegreerd aanbod kunnen wel veel problemen voorkomen dan wel sneller opgelost worden. De meerwaarde van de voorziening ligt in de volgende aspecten: het gaat om een gezamenlijk initiatief van gemeente, RMC Fryslân noord, en de drie ROC s (Friesland College, Friese Poort en AOC Friesland); er is sprake van een breed draagvlak; in de voorziening worden de krachten, de expertise en het aanbod gebundeld en samenhang in een maatwerkprogramma aangeboden; de zorg en ondersteuning voor de doelgroepjongeren worden binnen een specifieke en gezamenlijk opgezette onderwijsvoorziening ondergebracht; leerlingen zijn langer binnen de voorziening beschikbaar voor opleidingen, hulpverleningstrajecten, screening en onderzoek etc.; er is sprake van een concentratie van het aanbod op één plaats. Kenmerk: insighthoofdlijnenopzetopvangvoorziening117tot23jaar.doc versie 28 augustus 2007; herzien en aangevuld 28 september 2007 en 30 oktober Opgesteld door de werkgroep Insight mbo: S.Smit H.Hoekstra, F.Gjaltema, J.Harder, B.de Jager, D.Rodenhuis en E.Warmels 6