^ groningen. fjj; X ie. "2 I^OV /44/A.24, MB Walma P.J. (050)

Transcriptie

1 fjj; X pr@viii ie ^ groningen Aan Provinciale Staten UJ Datum Briefnummer Zaaknummer Behandeld door Telefoonnummer Antwoord op Bijlage Onderwerp "2 I^OV /44/A.24, MB Walma P.J. (050) p.walma@provinciegroningen.nl 1 Voortgang uitvoering woningenplan, brief aan PS Geachte dames en heren. (/) O 1. Aanleiding Een van de onderdelen van het energieprogramma was het Woningenplan Noord Nederiand, een actieplan voor energietransitie in de gebouwde omgeving voor de provincies Fryslan, Drenthe en Groningen. Het belangrijkste doel van dit plan is dat er in woningen energetisch met minimaal twee labelstappen zijn verbeterd. Ter informatie gaan wij in deze brief in op de resultaten tot dusver en geven wij een doorkijkje op de nieuwe plannen. 2. Samenvatting Ondanks forse inspanningen halen we de ambitie niet om in 2015 in de noordelijke provincies woningen met twee energielabel stappen te verbeteren. Oorzaken zijn vooral het niet-doorgaan van de ambitieuze energienorm voor Noord-Nederiand en het vrijwel tot stilstand komen van nieuwbouwwoningen t.g.v. de economische crisis. Een bijkomend praktisch probleem is de matige registratie van de energieprestatie van bestaande woningen. Uit een landelijk rapport (2010) bleek wel dat in de periode in Nederiand woningen energetisch zijn verbeterd. Noord-Nederiand levert ongeveer 10 % van het landelijk aandeel, dus woningen. Op basis van deze cijfers is het aannemelijk dat wij op schema liggen, aangezien wij op de helft van de termijn zijn. Monitoring bij woningcorporaties laat zien dat bij de corporaties een behoorlijke verbetersiag gaande is. Uit de monitor van Aedes (een samenwerkingsverband van woningcorporaties) blijkt dat in de provincie Groningen zo'n 1500 bestaande woningen energiezuiniger zijn geworden in Aan deze monitor nemen 66% van de woningcorporaties uit Groningen deel. Daarnaast kan vermeld worden dat de spin off van het project breder ligt dan alleen energiebesparende maatregelen in woningen. Er zijn ook duurzame samenwerkingsverbanden tot stand gekomen in projecten als de consortia. Wij hebben succesvol samengewerkt met partners in het veld, zoals de bedrijven en brancheorganisaties in de bouwkolom, woningcorporaties en de Groninger gemeentes. Deze samenwerking willen wij verder benutten in een nieuw woningenplan. 06-HB-SG-001 Üoft t fi-u UI im V iojfüchuna; 0.50'

2 3. Leeswijzer In deze brief schetsen wij de resultaten tot dusver. Daarna gaan wij in op de samenwerking met de verschillende actoren in het werkveld en geven wij een overzicht van de projecten onder het Woningenplan. Tenslotte geven wij een doorkijkje op de nieuwe plannen, waaronder een vervolg op het huidige Woningenplan onder het programma Energie Resultaten tot dusver Het getal splitst zich uit in een deel voor nieuwbouw (35.000) en een deel voor bestaande bouw (65.000). De ambitie voor nieuwbouw wordt niet gehaald. Enerzijds als gevolg van het niet doorgaan van de aanscherping van de Energie Prestatie Coëfficiënt (EPC), anderzijds als gevolg van de economische crisis waardoor er minder wordt gebouwd. Wij hebben u eerder geïnformeerd over het traject rond de aanscherping van de EPC (onze brief van 6 juni 2010, briefnummer /27/A.10, MB). Voor wat betreft de bestaande bouw hebben wij voor de particuliere woningbouw geen exacte cijfers beschikbaar. Maar een klein deel van de woningen is in het bezit van een label. Na verbetering van de woning wordt niet per definitie een (nieuw) label opgesteld. Een woningverbetering wordt nergens gemeld. Uit een landelijk rapport (2010) bleek dat in de periode in Nederiand woningen energetisch zijn verbeterd. Noord-Nederiand levert ongeveer 10 % van het landelijk aandeel, dus woningen. Op basis van deze cijfers is het aannemelijk dat wij op schema liggen, aangezien wij op de helft van de termijn zijn. Met de verplichting van het label in 2013 verwachten wij in de toekomst beter te kunnen monitoren. Monitoring bij woningcorporaties laat zien dat bij de corporaties een behoorlijke verbetersiag gaande is. Uit de monitor van Aedes (een samenwerkingsverband van woningcorporaties) blijkt dat in de provincie Groningen zo'n 1500 bestaande woningen energiezuiniger zijn geworden in Aan deze monitor nemen 66% van de woningcorporaties uit Groningen deel. 5 Samenwerking met diverse actoren Om onze rol als regisseur energiebesparing in de gebouwde omgeving goed uit te kunnen voeren, hebben wij de samenwerking gezocht, dan wel geïntensiveerd, met de diverse spelers in het veld. Hieronder zetten wij de resultaten binnen het Woningenplan op een rij en geven wij een voorzet voor het vervolg. Provinciale samenwerking Binnen het Woningenplan is en wordt intensief samengewerkt met de provincies Fryslan en Drenthe. Een groot voordeel is de opschaling die is bereikt, dankzij de samenwerking door o.a. het inzetten op Europese subsidies. Samenwerking vraagt ook tijd en coördinatie. Een groot deel van deze coördinatie lag bij de provincie Groningen als trekker van het Woningenplan. Fryslan en Drenthe gaan het thema energiebesparing in de gebouwde omgeving integreren in bestaande beleidsprogramma's. Wij blijven in noordelijk verband de samenwerking zoeken waar dit zinvol is, met name als een krachtige lobby aan de orde is. Wij hebben het voornemen een noordelijke beleidsnotitie op te stellen om eventuele samenwerking in deelprojecten vorm te geven of richting subsidieverstrekkers helder te kunnen communiceren. Samenwerking met gemeenten Energiebesparing in de gebouwde omgeving is iets dat vrijwel alle gemeenten op de agenda hebben staan. Tegelijkertijd blijkt dat de gemeenten de financiële en uitvoerende slagkracht vaak ontbreekt om daadwerkelijk projecten op te zetten

3 gericht op deze doelgroep. Binnen het Woningenplan is daarom het project de Helpende Hand ontwikkeld. De Helpende Hand biedt (samenwerkende) gemeenten ondersteuning in menskracht of financieel om een project op te zetten gericht op de bestaande woningvoorraad in lijn met de projecten uit het Woningenplan. De verantwoordelijkheid voor de uitvoering ligt nadrukkelijk bij de betreffende gemeente. Ook in het nieuwe plan willen wij de samenwerking met gemeenten zoeken en zo mogelijk versterken. Samenwerking met woningcorporaties Vanuit het onderwerp energie was er voorafgaand aan het Woningenplan geen structurele samenwerking met de woningcorporaties. Inmiddels is er zeer regelmatig contact. Energiebesparing is bij de woningcorporaties een steeds belangrijker onderwerp geworden. In aanloop naar de aanscherping van de energieprestatie-eis voor nieuwbouw hebben de woningcorporaties elkaar beter leren vinden op dit onderwerp. Er is nu een Versnellingsteam Noord-Nederiand actief vanuit de woningcorporaties, specifiek gericht op energetische verbetering van woningen en de inzet van meer duurzame energiebronnen (o.a. zon-pv). Wij stemmen regelmatig met hen af over bijvoorbeeld de subsidieregeling voor woningcorporaties. Ook signaleren wij gezamenlijk de knelpunten die er zijn. Dat zijn met name: Communicatie naar bewoners: Niet alle huurders zien het belang van (energie)renovatie. Ze zien op tegen overiast van het treffen van de maatregelen en zijn niet altijd bereid om meer huur betalen ondanks dat daar een lagere energierekening tegenover staat. Split incentive: de investering in energierenovatie is voor de woningcorporaties, de besparing voor de huurder. Financiële middelen: woningcorporaties zien het belang van energierenovatie, maar hebben ook te maken met andere onderwerpen waarvoor geld nodig is zoals als veranderingen in de bevolkingssamenstelling (krimp en vergrijzing), veiligheid, parkeerbeleid, etc. Wij verwachten in het volgende woningplan dat wij de goede samenwerking met de corporaties voortzetten. Samenwerking met bouwbranche Ook de samenwerking met de bouwbranche is de laatste jaren toegenomen, voornamelijk door het stimuleren van het vormen van consortia. Een consortium is een groep bedrijven die gezamenlijk energiebesparende maatregelen uitvoert in de bestaande bouw. Zij kunnen de consument een totaalpakket aan maatregelen aanbieden. Hiermee wordt de consument ontzorgd. Wij stimuleren deze vorm van samenwerking deels omdat een deel van de bouwbranche de aandacht veriegt van nieuwbouw naar renovatie en deels omdat het onderwerp energiebesparing bekender bij de consument wordt en hierdoor ook marktkansen ontstaan. In grote lijnen kan gezegd worden dat bouwers geïnteresseerd zijn in deze nieuwe kansen. Architecten, makelaars en banken beginnen ook meer belangstelling te tonen. Van al deze partijen wordt een andere werkwijze gevraagd dan tot nu toe het geval was. Het kost echter tijd om die transitie te dooriopen. Thans zijn 13 consortia noordelijk actief. Hierin zijn meer dan 100 MKB-bedrijven vertegenwoordigd. Allen opereren ze onder de noemer c.q. filosofie van "SLIM wonen met energie" (zie hierna). De verwachting is, dat het aantal consortia de komende jaren gaat toenemen.

4 6. Projecten Woningenplan Hieronder wordt een korte indruk gegeven van lopende en reeds uitgevoerde projecten uit het Woningenplan. De bronnen voorfinanciering zijn tussen haakjes vermeld. Tenzij anders aangegeven gaat het om een noordelijk project, dus samen met de provincies Fryslan en Drenthe. Ook geven wij aan of het project is beëindigd of dat het project een plek krijgt in het volgende plan. :SLIM wonen met energie: Consortia (Nachtialtige Energie Niederlande- Deutschland, Duurzame Energie Nederland-Duitsland, NEND) Een concreet voorbeeld van de samenwerking met de bouwbranche is het project "Consortia". Binnen het project "Consortia" stimuleren wij de samenwerking tussen verschillende partners uit de bouwketen (architect, aannemer, installateur, financier, etc), zodat de consument gemakkelijker oplossingen kan krijgen voor zijn energievraagstuk. De opzet van het project is om ervaring op te doen met de verschillende samenwerkingsvormen van de consortia en de effecten van verschillende benaderingswijzen. Dertien consortia van in totaal 100 bedrijven in Noord-Nederiand hebben een subsidie ontvangen, maar worden ook ondersteund in de manier waarop ze kunnen samenwerken, hoe ze energiebesparing kunnen vermarkten, etc. Doel is om per consortium 20 woningen een verbetering van 2 energielabelstappen stappen te verkrijgen. Gezamenlijk hebben de consortia sinds januari 2012 al zo'n 200 woningen van particulieren duurzamer en comfortabeler gemaakt. Elke woning vertegenwoordigt een verbetering van minimaal 2 energielabelstappen. Daarnaast zijn vele huiseigenaren met kleinere stapjes op weg geholpen naar een comfortabeler en energiezuiniger huis. Ook na het veriopen van de subsidietermijn heeft een aantal consortia zich aangesloten. Het project eindigt medio 2013 en zal tot die tijd in het tweede woningenplan worden opgenomen. De communicatie en marketingstrategie rond deze consortia staat bekend als :SLIM wonen met energie'. :SLIM Wonen met energie: Communicatiestrategie (Stimuleringsfonds Energiebesparing Bestaande Bouw, SEBB) Uitrekenen dat investeren in energiebesparing uiteindelijk geld oplevert, lijkt voor het grote publiek niet een voldoende argument te zijn om de energieprestatie van de woning te verbeteren. Afgelopen jaren zijn verschillende projecten uitgevoerd om de particuliere woningeigenaar te bereiken. Een van deze projecten is :SLIM Wonen met energie. Een strategie die wij samen met de markt hebben ontwikkeld om het nemen van energetische maatregelen voor de consument zo eenvoudig mogelijk te maken, gelinked aan de eerder genoemde consortia. Het doel is dat wij deze strategie aanjagen en dat het uiteindelijk van de markt wordt. :SLIM gaat uit van de gedachte dat het niet meer dan logisch is om de energieprestatie van je huis te verbeteren, het is slim. Je huis wordt er comfortabeler van, je huis wordt er meer waard van en het is niet ingewikkeld. In juni en in het najaar van 2012 is een campagne rond :SLIM wonen met energie gehouden, om het concept onder de aandacht van de consument te brengen. Het is de bedoeling in 2013 als provincies uit :SLIM te stappen. Tot die tijd krijgt het een plek in het tweede woningenplan. Helpende Hand ( woningenplan, alleen van de provincie Groningen) De Helpende hand is een ondersteuningsprogramma voor gemeenten. Energiebesparing in de gebouwde omgeving is iets wat gemeenten allemaal op de agenda hebben staan. Tegelijkertijd ontbreekt het de gemeenten vaak aan financiële en uitvoerende slagkracht om daadwerkelijk projecten op te zetten en uit te voeren. Binnen het Woningenplan is de Helpende Hand ontwikkeld. Vanuit dit project bieden wij (samenwerkende) gemeenten ondersteuning in menskracht en/of financieel om een project op te zetten gericht op de verbetering van de energetische kwaliteitvan de bestaande woningvoorraad in lijn met de

5 projecten uit het Woningenplan. De verantwoordelijkheid voor de uitvoering ligt nadrukkelijk bij de betreffende gemeente. De Helpende Hand loopt tot november Daarom krijgt het een plek in het tweede woningenplan. In december 2012 gaan we het project evalueren en zullen wij een voorstel doen over het vervolg van het project. Stand van zaken; Wij ondersteunen 8 gemeenten in menskracht, te weten: - Pekela - Samenwerkend: Grootegast, Marum, Zuidhorn, Leek (Westerkwartier) - Samenwerkend: Bedum, De Marne, Winsum (BMW). Wij geven financiële steun aan: - bovengenoemde gemeenten, Ten Boer en Delfzijl. Energiebesparing en binnenklimaat bij basisscholen (NEND, Woningenplan) In april 2010 hebben de drie Noordelijke provincies vanuit het Woningenplan een expertisecentrum opgericht dat scholen, schoolbesturen en gemeenten ondersteunt bij het verbeteren van het binnenklimaat en het besparen van energie op basisscholen. In het expertisecentrum met de naam Stichting Bureau Scholenbouwmeester Noord Nederiand zitten verschillende specialisten zoals een gezondheidsdeskundige, architect, bouwkundige en een energie- en duurzaamheidexpert. Binnen het project NEND worden 320 basisschoolgebouwen in de provincie Drenthe en Groningen onderzocht op energieverbruik, binnenklimaat, bouwkundige en bouwfysische staat. Het NEND project loopt eind dit jaar af. Wegens groot succes en belangstelling worden in de provincie Groningen volgend jaar nog eens 120 schoolgebouwen onderzocht. Dit als onderdeel van het vervolg op het Woningenplan. Daarmee brengen wij de feitelijke problematiek van bijna al onze schoolgebouwen in de provincie in kaart. De urgentie is groot voor provincie, gemeenten, schoolbesturen en Stichting Bureau Scholenbouwmeester om samen oplossingen te zoeken voor gezonde, energiezuinige en toekomstbestendige schoolgebouwen. Het project loopt tot eind Het project zal in het tweede woningenplan worden opgenomen. De provincie Groningen werkt ook aan een oplossing in de vorm van een proefproject Schoolschap, dat in Oost Groningen wordt uitgevoerd. Een werkmaatschappij aangestuurd door gemeenten en schoolbesturen, die voor een beperkte regio de onderwijshuisvesting verzorgt. Niet alleen van ontwerp tot oplevering, maar ook voor schoonmaak, onderhoud en exploitatie. Subsidieregeling voor woningcorporaties (Stimuleringsfonds Innovatieve Energiebesparing Bestaande Bouw, SIEBB) Deze regeling bestaat uit twee tranches. De eerste tranche is uitgevoerd in Deze tranche ondersteunde innovatieve energieprojecten van woningcorporaties die ten minste 50 woningen gingen opknappen waarbij 75% drie labelstappen zou maken. Of het realiseren vanio energieneutrale woningen. Dit heeft geleid tot 18 projecten van de eerste soort (7 in Groningen) en 2 projecten met energieneutrale renovatie (1 in Groningen). De tweede tranche liep van begin juni tot september In de tweede tranche worden ook kleinere projecten ondersteund, zodat kleinere woningcorporaties meer kans maken. Grootste bottleneck bij deze regeling is de staatssteunproblematiek: woningcorporaties mogen maar beperkt subsidie ontvangen ( euro in afgelopen 3 boekjaren. Zoals bij het hoofdstuk resultaten is vermeld, blijkt dat van de woningvoorraad in de provincie Groningen zo'n 1500 bestaande woningen energiezuiniger zijn geworden

6 in Aan deze monitor nemen 66% van de woningcorporaties uit Groningen deel. Deze corporaties hebben allen in 2010 of 2011 een aanvraag in het kader van SIEBB ingediend, in de bijlage is het overzicht van de voortgang van de woningverbetering van de corporaties opgenomen. Subsidieregeling voor particulieren (Stimuleringsfonds Energiebesparing Bestaande Bouw, SEBB) In 2009 is gestart met een eerste tranche, een subsidie gebaseerd op energetische maatregelen. Vooral mensen die al van plan waren maatregelen te nemen maken gebruik van de regeling. Een dergelijke regeling is arbeidsintensief om uit te voeren (beoordeling en controle). In totaal hebben ca. 330 huishoudens gebruik gemaakt van de subsidieregeling. Opvallend is dat er in aanvang veel belangstelling is voor zonnepanelen, maar dat deze vaak niet worden geplaatst (bijv. door mislopen SDE: stimulering duurzame energieproductie). In de tweede tranche is ingezet op aansluiting bij de landelijke regeling Meer Met Minder. Om gebruik van deze regeling te kunnen maken moesten mensen vooraf en achteraf een label laten zien en daarmee aantonen dat twee labelstappen zijn gemaakt. De regeling liep tot en met mei Koplopergebieden Noord-Nederland (subsidie BZK) De 'Excellente gebieden' zijn innovatieve nieuwbouwprojecten in de woning- en utiliteitsbouw. Hier worden woningen en kantoren gebouwd met tenminste een 25% scherpere energieprestatiecoëfficiënt (EPC) dan het Bouwbesluit op dat moment voorschrijft. Omdat de aanscherping EPC voor drie noordelijke provincies niet doorging en wij op voorhand uitgesloten waren van de excellente gebieden (omdat wij al aanscherping zouden krijgen) hebben de 3 noordelijke provincies compensatie gekregen, dat leverde max op voor nieuwbouwprojecten. De gemeenten Groningen en Zuidhorn hebben een Koploperproject gehonoreerd gekregen. Zij voldoen inmiddels aan de voorwaarde dat voor 1 januari 2013 de spade in de grond moet zijn en daarmee loopt het project in onze provincie volgens schema. Bouwkwaliteitsmeting nieuwbouwwoningen (interreg project, build with care ) Binnen dit project hebben wij gemeenten, bouwers en woningcorporaties ondersteund met het verbeteren van de bouwkwaliteit van nieuwbouwwoningen. De energieprestaties van nieuwbouwwoningen bleven namelijk in de praktijk aanzienlijk achter dan vanuit de theorie werd verwacht. Daarom hebben wij partijen kennis en ervaring laten opdoen met bouwkwaliteitsmetingen. De volgende metingen zijn uitgevoerd: QV10 testen ten behoeve van lucht en kierdichtheid Infrarood opnames ten behoeve van controles op juiste isolatie Ventilatietests Geluidsmetingen bij ventilatie- en warmtepompinstallaties. Conclusie is dat de gemeten woningen grotendeels niet voldoen aan de ontwerpspecificaties ten aanzien van de EPC. Aansluiting tussen gevels en kozijnen, gevels en dakvlakken en dakvlakken onderiing zijn belangrijkste aandachtspunten voor goede sluiting voor de isolatieschil. Aanbeveling uit het rapport is dit type metingen ook in renovatieprojecten in te zetten. Er was aanvankelijk budget voor 30 woningen. Er zijn 19 woningen gemeten. Voornaamste oorzaak hiervoor was het beperkt aantal nieuwbouwwoningen in onze provincie. Het project is in maart 2012 beëindigd.

7 Wij willen zon in Groningen De Stichting Wij Willen Zon is een maatschappelijk initiatief zonder winstoogmerk dat zonne-energie bereikbaar wil maken tegen de laagste prijs. Wij Willen Zon koopt grootschalig zonnepanelen. In 2011 konden inwoners van de provincie Groningen tegen actieprijzen (die beduidend lager lagen dan de toen geldende prijzen) bij Wij Willen Zon pakketten bestellen tot het einde van de actie op 11 november Wij Willen Zon heeft een subsidie van ontvangen voor het faciliteren en promoten van deze mogelijkheid. Er is naar aanleiding van deze actie voor ,75 aan sets met zonnepanelen in Groningen verkocht! 7. Het vervolg Woningenplan 2 Een vervolg op het huidige Woningenplan is in voorbereiding. In het programma Energie (programmalijn 2 slimme decentrale energiesystemen) is hiervoor al een voorzet gedaan. Een aantal projecten uit het huidige plan loopt nog en wordt geïntegreerd in het nieuwe plan. In het volgende plan willen wij in ieder geval meer inzicht krijgen in het aantal verbeterde woningen. Wij zullen met het nieuwe woningenplan rekening houden met internationale en nationale ontwikkelingen. Uit het regeerakkoord "bruggen slaan" (29 oktober 2012) blijkt dat het nationaal beleid goed aansluit op ons beleid. Energiebesparing krijgt de komende kabinetsperiode prioriteit. De aanpak van de Green Deals wordt uitgebreid met ten minste een besparingsdeal met energiebedrijven en woningbouwcorporaties voor een versnelling in het verduurzamen van de bestaande woningen. Ook voor kantoren, scholen en andere gebouwen wordt energiebesparing via energiebedrijven op deze wijze bevorderd. Ook blijkt uit het reageerakkoord dat wordt gekozen voor een aandeel duurzame energie in 2020 van 16 procent. Naast deze ontwikkelingen zullen we bij het nieuwe plan ook rekening houden met beleid in onze eigen provincie, met name daar waar het gaat over de woon- en leefbaarheidplannen in krimpgebieden. Wij verwachten begin volgend jaar het nieuwe woningenplan (WP2) vast te kunnen stellen waarna we u eind 2013 een tussenevaluatie en eind 2015 de eindevaluatie te kunnen presenteren. Duurzaamheidlening (Stimuleringsfonds Energiebesparing Bestaande Bouw Een onderdeel van het 2''^ woningenplan is de pilot duurzaamheidlening. Deze leningen komen beschikbaar in de vorm van een revolverend fonds, bedoeld als innovatieve impuls. De provincies willen met het fonds inzicht krijgen in hoeverre het makkelijker maken van de financiering woningeigenaren daadwerkelijk aanzet tot het nemen van energiebesparende maatregelen. Wij verwachten deze regeling in het najaar van 2012 vast te kunnen stellen. Lokale duurzame energie bedrijven Voortvloeiend uit de ervaringen die zijn opgedaan uit het Woningenplan, wordt binnen het Energieprogramma gewerkt aan een nieuw project, namelijk de activiteiten rondom 'het vergroenen van de energievoorziening in buurten en dorpen', het project LDEB (lokale duurzame energie bedrijven). Met het project LDEB's wordt bovenstaande uitgewerkt. Binnen dit project worden particuliere energie-initiatieven (besparen en opwekken) gestimuleerd. Het doel is het versnellen van decentrale en duurzame energieopwekking, het versterken van de sociale cohesie en het stimuleren van energiebesparing. Aangezien er veel overiap is met het woningenplan, gaan wij in nauwe samenwerking het nieuwe woningenplan vormgeven.

8 8. Afsluiting Wij vertrouwen erop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Hoogachtend, Gedeputeerde Staten van Groningen:, voorzitter., secretaris. Bijlagen: Nr. Titel Bijgevoegd Ter inzage in de Statenkast 1 Voortgang woningverbetering corporaties Groningen X -

9 Bijlage 1 Voortgang woningverbetering corporaties Groningen Datum 28 september 2012 Landelijke Aedes monitor Shaere Aedes monitort landelijk via Shaere de verduurzaming van de woningvoorraad. Jaariijks leveren corporaties hun labelgegevens aan om opgenomen te worden in de nationale database. Niet alle corporaties nemen hier aan deel, deels veroorzaakt doordat systemen nog niet met elkaar kunnen communiceren. Er is een nulmeting per 1 januari 2011 en na diverse tussen metingen kan per 31 december 2011 dus het resultaat voor 2011 zichtbaar gemaakt worden. Woningverbetering Groningse corporaties in 2011 De aan Shaere deelnemende Groningse corporaties bezitten samen ongeveer 66 % van de woningvoorraad. Deze corporaties hebben allen in 2010 of 2011 een aanvraag in het kader van SIEBB ingediend. Uit de in Shaere opgenomen gegevens zijn de volgende resultaten af te leiden: in 2011 groeit de voorraad van naar vhe's. Een netto toename van 2546 vhe. het aantal groene labels (A, B en C) groeit met Dat betekent dat ongeveer 1500 bestaande woningen energiezuiniger zijn gemaakt in 2011 en dat klopt, er is een afname van de EFG labels met ongeveer 1500 labels (zie figuur 1). de gemiddelde energie-index (El) verbetert van 1,84 (label D) naar 1,77 (label D). het gemiddeld Jaarlijkse gasgebrulk per woning daalt met ongeveer 75 m^, wat resulteert in een vermindering van de jaarlijkse C02-uitstoot per woning van ca. 125 kg. lol-ül Figuur 1: aantal v/oningen per labelklasse op 1 januari 2011 (blauw) en 31 december 2011 (rood)

10 Duidelijk is dat in 2011 de verduurzaming van de woningvoorraad goed op stoom is gekomen. Wij verwachten dat deze trend zich ook door vertaalt bij de niet deelnemende corporaties. Begin 2013 is de volgende update in het kader van Shaere gepland. 10