PROVINCIAAL GEBOUWENPLAN Uitvoeringsprogramma 2013 Programma Energie

Transcriptie

1 PROVINCIAAL GEBOUWENPLAN Gebouwenplan Verdere verbetering energetische kwaliteit van gebouwen Bijdrage werkgelegenheid bouwsector Stimuleren inbreng kennisinstellingen Projectnaam : Provinciaal Gebouwenplan Opdrachtgever : Bert Nijmeijer Projectleider : Pieta Walma Datum : April 2013 Versie : 3 Status : definitief concept Pagina 1 van 19

2 Pagina 2 van 19

3 Inhoudsopgave 1. Inleiding Voorgenomen resultaten Projecten SLIM Wonen met energie/consortia... 7 In totaal zijn er tot eind 2012 meer dan 780 opdrachten uitgevoerd, waarvan 414 woningverbeteringen met 2 labelstappen. Tot 1 april 2013 hebben de 3 provincies de aanjaagfunctie voor consortia op zich genomen Duurzaamheidslening Ondersteuning woningverbeteringspilots Voortzetting scholenplan Orientatie op energieneutrale school Asbestdaken eraf, zonnecellen erop De Helpende Hand Diverse projecten van de Koepelovereenkomst Energie Verkenning Leefbaarheid en Energietransitie Verkenning zonneatlas uitbreiden naar andere gemeenten Warmtenetten Planning en capaciteit Monitoring en evaluatie Communicatie Pagina 3 van 19

4 Pagina 4 van 19

5 1. Inleiding PROVINCIAAL GEBOUWENPLAN Voor u ligt het Uitvoeringsprogramma Provinciaal Gebouwenplan Dit programma is de concrete uitwerking van het Provinciaal Gebouwenplan voor het eerste jaar van deze periode. 2. Voorgenomen resultaten 2013 In het algemene deel van het provinciaal Gebouwenplan zijn de voorgenomen resultaten voor de gehele periode beschreven. In dit Uitvoeringsprogramma voor 2013 zoomen we in op de projecten die in 2013 uitgevoerd worden die moeten leiden tot de volgende resultaten: Voortbestaan en uitbreiding van het aantal :SLIM wonen met energie consortia en de :SLIM communicatiestrategie inclusief een grotere rol van de gemeenten; 14 Groninger gemeenten maken gebruik van Helpende Hand middelen voor de verbetering van de energetische kwaliteit van de bestaande woningvoorraad in de gemeente; Bijna alle Groninger basisscholen hebben een energieonderzoek ondergaan; De gemeenten van de Koplopergebieden (Zuidhorn en Groningen) delen de aanpak van de koploperprojecten met de overige Groninger gemeenten; Duurzaamheidslening voor particuliere woningbezitters van euro is beschikbaar gesteld; Koepelovereenkomst Energie tussen provincie en gemeenten is gesloten en projecten zijn opgestart. Daarnaast laat het Gebouwenplan ruimte voor zich nog aandienende energiebesparende projecten in de gebouwde omgeving, zoals Slimme Decentrale Energiesystemen (Smart Grids) en acties op het gebied van zonnepanelen. Pagina 5 van 19

6 3. Projecten 2013 Wij gaan pro-actief en planmatig ons in het Gebouwenplan geformuleerde doel en ambitie verwezenlijken. Hiertoe hebben we in dit hoofdstuk een aantal projecten beschreven. Projecten en activiteiten Op de volgende pagina s zijn de voorziene projecten en activeiten beschreven. Per project zijn in tabelvorm details van het projectplan weergegeven. In dit hoofdstuk worden per project de volgende onderdelen beschreven: : : Werkzaamheden: Startdatum en doorlooptijd: Planja(a)r(en): Externe kosten: Uren intern: Projectpartners: Communicatie kansen: Achtergrond van het project Beoogd resultaat van het project Activiteiten die binnen het project worden uitgevoerd Geplande datum dat het project start en de verwachte doorlooptijd ervan Jaren dat het project loopt Inschatting van de 'out of pocket' kosten Inschatting van het aantal interne uren die aan het project worden besteed Partijen met wie het project opgepakt zal worden Zoals persberichten, -momenten, bestuurlijke optredens Pagina 6 van 19

7 3.1. SLIM Wonen met energie/consortia Sinds 2010 loopt in de 3 noordelijke provincies het NEND subsidieproject "Consortia", verduurzaming bestaande woningbouw, waarbij binnen de bouwkolom 13 consortia zijn gevormd. Deze consortia bieden hun gebundelde kennis als één product aan aan de woningeigenaar. Deze wordt daarmee "ontzorgd" van het zoeken naar geschikte bedrijven. Binnen dit project hadden de consortia de opgave minimaal 20 woningen 2 energiestappen te verbeteren. Gedurende 2012 is het consortiaproject ondersteund met de marketingcampagne "SLIM wonen met energie" die is gericht op de vraagzijde. In totaal zijn er tot eind 2012 meer dan 780 opdrachten uitgevoerd, waarvan 414 woningverbeteringen met 2 labelstappen. Tot 1 april 2013 hebben de 3 provincies de aanjaagfunctie voor consortia op zich genomen. Vanaf 1 april 2013 is het beheer en de kwaliteitscontrole overgedragen aan de borgingscommissie van de consortia, waarbij 3 grote gemeenten (Groningen, Assen en Leeuwarden) in het verdere traject wellicht een rol gaan spelen. Gemeenten hebben vanwege de verwijsfunctie naar consortia veel belang bij een goede kwaliteitsborging. Wij zullen daarom in 2013 de gemeenten faciliteren en zo nodig de consortia ondersteunen. Daarnaast gaan we (zo mogelijk uit het project helpende hand) kleinere gemeenten faciliteren. Op 16 mei 2013 vindt een symposium plaats, waarbij de hoofdrol voor de provincies wordt beëindigd en wordt overgenomen door de consortia. Werkzaamheden Startdatum en looptijd Q Planjaren Externe kosten Uren intern 400 Projectpartners Communicatie kansen De consortia zijn zelf in staat de kwaliteit te borgen. Faciliteren Regelmatig (ambtelijk en bestuurlijk) overleg met 3 noordelijke provincies en grote gemeenten. Noordelijke provincies, 3 grote gemeenten, later kleinere gemeenten Pers uitnodigen voor het symposium en persbericht uitdoen. Pagina 7 van 19

8 3.2. Duurzaamheidslening PROVINCIAAL GEBOUWENPLAN De provincies Drenthe, Fryslân en Groningen stellen ieder een faciliteit in voor particuliere woningeigenaren: de zogeheten duurzaamheidslening. Hiermee geven de noordelijke provincies uitvoering aan het projectplan Stimuleringsfonds Energiebesparing Bestaande Bouw (SEBB, project 163). SNN heeft op basis van het SEBB op 11 juli 2011 een beschikking van 2,5 miljoen afgegeven. De provincies gaan het bedrag ( per provincie) gebruiken als budget voor de duurzaamheidslening. Met de lening maken de provincies het de particuliere woningeigenaren eenvoudiger energiemaatregelen in hun woning te nemen. Het is een aantrekkelijker financiering dan de markt normaliter aanbiedt. De bedoeling is dat woningeigenaren daadwerkelijk makkelijker energiebesparingsmaatregelen nemen door deze wijze van financiering. Naast (1) lagere woonlasten voor de woningeigenaren, leidt dit ook tot (2) behoud/groei van werkgelegenheid in de bouw- en installatiesector en (3) een kennisvoorsprong over innovatieve energietransitie in de bestaande bouw. Het geld wordt revolverend ingezet, dat wil zeggen: het aan particuliere woningeigenaren uitgeleende geld vloeit in termijnen terug. Gezien het beperkte budget en de verwachting dat gemiddeld voor wordt geleend, kunnen per provincie tot eind 2013 in theorie 83 leningen verstrekt worden. Met de in deze situatie ontvangen bedragen voor rente en aflossing kunnen in de daaropvolgende jaren een beperkt aantal leningen (max. 5 per jaar) worden verstrekt. Het project moet worden beschouwd als een pilot om te bezien of er maatschappelijke behoefte is aan dit type product. De regeling wordt uitgevoerd door twee externe partijen: 1. de UO-SNN voor de inhoudelijke beoordeling van de aanvragen (via een mandaat en in opdracht van de provincies) en 2. het Stimuleringsfonds Huisvesting Nederlandse gemeenten (SVn) voor de financiële toetsing (krediettoets) en administratieve afhandeling (o.a. beheer bouwdepot) van de lening (vastgelegd middels een Deelnemingsovereenkomst met de provincies). In de provincie Groningen zijn zo'n 100 leningen verstrekt voor verbetering van de energieprestatier van woningen. We hebben zicht op de behoefte aan dit type ondersteuning Financiële ondersteuning Werkzaamheden Tot eind april 2013 regeling opstellen en laten vaststellen door GS. Vervolgens publiceren. Uitvoer door SNN en SVn. Startdatum en looptijd Q Q Planjaren Externe kosten Geen eigen kosten, (SEBB) revolverend inzetten Uren intern 200 Projectpartners SNN en SVn Communicatie kansen Persbericht bij: lancering duurzaamheidslening, facebook, twitter. Persmoment bij start uitvoering werkzaamheden door een SLIMconsortium van de eerste duurzaamheidslening. Pagina 8 van 19

9 3.3. Ondersteuning woningverbeteringspilots Ondanks dat de bouwsector op het moment niet heel veel activiteiten vertoont op het gebied van verregaande energietransitieprojecten of zeer energiezuinige nieuwbouwprojecten, zijn er toch verschillende partijen die op deze thema's ambitie tonen. Deze partijen helpen we graag bij het realiseren van hun ambities. Daarom benaderen we deze partijen pro-actief om te horen waar we de initiatiefnemers kunnen ondersteunen met onze kennis en ervaring. Indien gewenst behoort een passende financiële ondersteuning in voorkomende gevallen ook tot de mogelijkheden. Door deze initiatieven te ondersteunen, ondersteunen we de realisatie van concrete voorbeelden van energiezuinige nieuwbouw en renovatie in onze provincie. Voorbeeld projecten energieneutraal nieuwbouwen / renoveren Actief betrokken, ondersteunend Werkzaamheden Afhankelijk van wens initiatiefnemer Startdatum en looptijd Q Planjaren 2013, 2014, 2015 Externe kosten Uren intern 160 Projectpartners Nog onbekend Communicatie kansen In overleg met de initiatiefnemer bij leggen eerste steen of bij oplevering / opening van nieuwbouw / renovatieproject Pagina 9 van 19

10 3.4. Voortzetting scholenplan Afgelopen twee jaren hebben wij samen met de provincie Drenthe 320 basisschoolgebouwen onderzocht op energiebesparing, binnenklimaat, bouwfysische en bouwkundige staat. Per provincie zijn 160 onderzoeken gedaan. Met de resultaten van de onderzoeken hebben de gemeenten en schoolbesturen inzicht in de problematiek en kunnen ze de vraag beantwoorden welke gebouwen het beste uitgebreid of gerenoveerd, nieuw gebouwd of gesloopt kunnen worden. Dat het onderzoek naar schoolgebouwen succesvol was bleek uit het feit dat het project was overtekend. Daarom hebben wij het mogelijk gemaakt om in 2013 nog eens 120 onderzoeken uit te voeren. Uit de eerste 160 onderzoeken blijkt dat het erg slecht is gesteld met de basisschoolgebouwen in onze provincie. Ze zijn onvoldoende geïsoleerd, ze slurpen energie, de binnenlucht is slecht of ze voldoen onderwijskundig niet meer aan de eisen van deze tijd. Ook draagt de huidige financieringsstructuur niet bij aan duurzame investeringen. Vaak is de gemeente economisch eigenaar en het schoolbestuur juridisch eigenaar. De gemeente stelt het gebouw om niet beschikbaar en het schoolbestuur betaalt de energierekening en de schoonmaakkosten Investeringen die de gemeente doet verdienen zij niet terug. De schoolbesturen mogen volgens de wet niet investeren in het gebouw. Alle gegevens van de onderzochte schoolgebouwen zijn opgenomen en verwerkt in een databestand om daarmee feiten te verzamelen, te benchmarken en kennis te delen. Dit bestand kan ook een belangrijke input leveren bij het ontwikkelen van een innovatieve oplossing om deze financieringstructuur aan te pakken. Dit doen wij o.a. door het mogelijk maken van een schoolschap (zie hiervoor het project 3.5 Oriëntatie energie-neutrale school.) 120 onderzoeksrapporten Uitvoerder Werkzaamheden Coördineren Startdatum en looptijd Voorbereidingen 2012, start uitvoering januari tot en met december 2013 Planjaren 2013 Externe/interne kosten GS-zaaknummer : Gebouwenplan POP Uitvoering Milieutaken Uren intern 200 uur interne coördinatie Projectpartners - Communicatie kansen nieuwsbericht/persbericht als alle rapportages en/of databestand klaar is artikel provinciepagina Pagina 10 van 19

11 3.5. Orientatie op energieneutrale school In dit project faciliteren wij een gemeente en schoolbesturen bij het bouwen van een energieneutraal, gezond en duurzaam schoolgebouw, d.m.v. het oprichten van een Schoolschap. Betrokken gemeenten en schoolbesturen moeten een concrete casus hebben waarbij als doelstelling is geformuleerd op zo kort mogelijke termijn te komen tot een gezond, energieneutraal en duurzaam basisschoolgebouw of kindcentrum. Binnen het woningenplan is op initiatief van de drie Noordelijke provincies de stichting bureau Scholenbouwmeester opgericht. Deze stichting vormt een onafhankelijk expertisecentrum zonder winstoogmerk voor de noordelijke schoolbesturen en gemeenten, gericht op de realisering van energieneutrale, duurzame, gezonde huisvesting van basisscholen. Belangrijk obstakel hierbij is de gescheiden financieringsstromen van het gebouw: economisch eigendom ligt bij de gemeente en juridisch eigendom bij de schoolbesturen. Om dit gat te dichten binnen de huidige wet- en regelgeving is de gedachte ontwikkeld van een schoolschap : een werkmaatschappij bestuurd door gemeenten en schoolbesturen die gebouwen moet beheren niet alleen van ontwerp tot oplevering, maar die ook verantwoordelijk is voor schoonmaak, exploitatie en onderhoud. Zo kunnen alle geldstromen optimaal renderen. In 2012 heeft het bureau Scholenbouwmeester samen met de schoolbesturen SOOOG, VCO en de gemeente Bellingwedde en in nauw overleg met een brede klankbordgroep het concept Schoolschap doorontwikkeld tot concreet uitgewerkte statuten. Juridisch is het Schoolschap nu zover dat morgen overgegaan kan worden tot oprichting. Met dit Schoolschap moet het mogelijk zijn om energieneutrale, gezonde en duurzame huisvesting te realiseren. Echter, een drempel tot oprichting vormt nog de (eenmalige) hoeveelheid werk die met de eerste implementatie gemoeid is. Voordat er gebouwd kan worden moeten er aanbestedingsprotocollen worden opgesteld, een technisch programma van eisen enz. De kennis opgedaan met de onderzoeken vormt hiervoor een belangrijke input. Wij zullen naast middelen en menskracht vanuit het Gebouwenplan op zoek gaan naar andere middelen. Energieneutraal, gezond en duurzaam schoolgebouw middels het concept Schoolschap. De opgedane kennis kunnen andere gemeenten en schoolbesturen benutten bij het bouwen van een energieneutrale, gezonde en duurzame school. Faciliteren Werkzaamheden Projectplan afstemmen met interne en externe partijen ivm middelen Startdatum en looptijd Planjaren 2013, 2014, 2015 Externe kosten Uren intern 100 uur Projectpartners Nog niet bekend Communicatie kansen Aangezien het hier om een oriëntatie gaat, zijn er eerst vanaf 2014 communicatiekansen Pagina 11 van 19

12 3.6. Asbestdaken eraf, zonnecellen erop Per 2024 geldt een verbod op het bezit van een asbestdak. Met het huidige beleid wordt jaarlijks 4 miljoen vierkante meter aan dakoppervlak gesaneerd. Het ministerie van Infrastructuur en Milieu heeft 20 miljoen euro vrijgemaakt voor de stimuleringsmaatregel Asbestdak eraf, zonnepanelen erop voor agrarische bedrijven. Met deze extra bijdrage kan dat resultaat de komende twee jaar worden verdubbeld. Doel van de maatregel is om de sanering van asbestdaken én de productie van duurzame energie een impuls te geven. Er wordt alleen subsidie verleend voor asbestsanering als er daarna zonnepanelen geplaatst worden. Via het IPO zijn de provincies gevraagd mee te werken aan de uitwerking van de stimuleringsmaatregel. Het budget van 20 miljoen euro is over de provincies verdeeld op basis van de hoeveelheid agrarische bedrijven en toegevoegd aan het provinciefonds. Voor de provincie Groningen gaat het om een bedrag van , ongeveer 7% hiervan ( ) wordt ingezet voor proces- en uitvoeringskosten. Sanering van asbestdaken bij agrariërs en verhogen productie zonneenergie. Hierdoor wordt maximaal m 2 asbest gesaneerd en stimuleren we de plaatsing van tot kwp. Uitvoerend Werkzaamheden Opzetten en laten uitvoeren van de stimuleringsmaatregel Asbestdak eraf, zonnepanelen erop Startdatum en looptijd Maart 2013 Planjaren Externe kosten (rijk) Uren intern 200 (in geval van externe uitvoering) Projectpartners IPO, uitvoeringspartner (nog onbekend) Communicatie kansen informatie op provinciale website, artikel provinciepagina LTO verzorgt communicatie naar agrariërs pers/fotomoment op dak bij geplaatste pv Pagina 12 van 19

13 3.7. De Helpende Hand PROVINCIAAL GEBOUWENPLAN De provincie Groningen biedt ondersteuning in menskracht en/of financiën voor de opzet en uitvoering van projecten gericht op de verbetering van de energetische kwaliteit van de bestaande particuliere woningvoorraad. 13 (samenwerkende) gemeenten maken hier gebruik van. Dit project komt voort uit het Woningenplan en loopt door onder het Provinciaal Gebouwenplan Energiebesparing in de bestaande woningvoorraad: verbetering van particuliere woningen met tenminste twee energielabels Stimuleren, faciliteren en financieel ondersteunen Werkzaamheden Gemeenten voeren projecten uit, gericht op energiebesparing in de bestaande particuliere woningvoorraad. Startdatum en looptijd project loopt sinds 2011 Planjaren Externe kosten ( woningenplan , GS Zaaknummer: ) In 2012 is aan 3 gemeenten een subsidie van per gemeente verleend. Uren intern 150 Projectpartners Gemeenten Communicatie kansen Pers/fotomoment bij bijvoorbeeld opening voorbeeldwoning. Pagina 13 van 19

14 3.8. Diverse projecten van de Koepelovereenkomst Energie Met het verstrijken van de looptijd van het Energieakkoord Noord- Nederland (EANN) en de Rijksregeling Stimulering Lokale Klimaatinitiatieven (SLOK) ontbreekt op dit moment voor de Groninger gemeenten een borging van onderlinge samenwerkingsafspraken en afspraken met de provincie, evenals een concreet uitvoeringskader om de klimaat- en energiedoelstellingen van de gemeenten te halen. De gemeenten hebben aangegeven behoefte te hebben om de eerder gemaakte samenwerkingsafspraken opnieuw te bekrachtigen. De bedoeling van het project is te komen tot een Koepelovereenkomst Energie tussen de Groninger gemeenten en de provincie. De Vereniging Groninger Gemeenten (VGG) treedt daarbij op als vertegenwoordiger van de Groninger gemeenten. De koepelovereenkomst beoogt de samenwerking tussen de gemeenten en provincie voor de periode te bekrachtigen. Partijen hebben de wens om niet alleen deze samenwerkingsbehoefte nogmaals naar elkaar uit te spreken en te bevestigen, maar zij willen ook concreet afspraken maken over de resultaten die deze samenwerking moet opleveren. De gebouwde omgeving is een van de 6 thema s (Biomassa, Duurzame mobiliteit, LDEB s, Gebouwde omgeving, Openbare verlichting en Verduurzaming eigen organisatie) waarover met elkaar afspraken gemaakt worden. Collectieve aanpak van energietransitie in de gebouwde omgeving van deelnemende gemeenten, zoals gemeentelijke en provinciale gebouwen, zwembaden en sporthallen. Stimuleren en faciliteren Werkzaamheden Afhankelijk van uiteindelijke invullingen projecten Startdatum en looptijd Q Planjaren Externe kosten Uren intern 100 Projectpartners Gemeenten, VGG Communicatie kansen Pers/fotomoment bij interessante projecten en bij kickoff Koepelovereenkomst met gemeenten Pagina 14 van 19

15 3.9. Verkenning Leefbaarheid en Energietransitie Landelijk onderzoek heeft uitgewezen dat er in een deel van de provincie Groningen 'energiearmoede' voorkomt. Dat betekent dat een deel van de huishoudens één of meerdere maanden betalingsachterstand heeft van de gas- en/of elektriciteitsrekeningen. De grootste concentratie van deze huishoudens komt voor in Oost Groningen, een van de krimpregio's van onze provincie. Overigens speelt krimp en energiearmoede ook Noord Duitsland en Oost Drenthe. Tegelijk worden de vooruitzichten in de werkgelegenheid in de bouwsector steeds slechter. Zowel Agentschap.NL als provincie Drenthe ontwikkelen inmiddels projecten waarmee werkeloosheid en energiearmoede geadresseerd wordt en waar mogelijk aangepakt. Wij gaan met Agentschap.NL en provincie Drenthe is gesprek om ons te oriënteren op een aanpak voor onze krimpregio. De gedachte is om dit project integraal op te pakken en zowel leefbaarheid, werkgelegenheid als energiebesparing te verbeteren. Hierbij denken we bijvoorbeeld aan de inzet (na opleiding) van lokale bewoners / werkzoekenden, betrokkenheid van lokale stakeholders, en van diverse provinciale middelen (ISV, SEV, POP, Krimp). Het project kan een vervolg zijn op het project Energie Beter (2008). Afname energiearmoede in krimpregio, door: Lager energieverbruik per huishouden, door: Gerenoveerde woningen met energiebesparingsmaatregelen; Zo mogelijk gedragsverandering van bewoners; Verbindend, initiërend, samenwerking bevorderend Werkzaamheden Verschillende partners bij elkaar brengen Startdatum en looptijd Q2 2013, verdere planperiode Planjaren 2013, 2014, 2015 Externe kosten Uren intern 160 Projectpartners Agentschap.NL, Provincie Drenthe, Duitse partijen (via Hanze Energie Regio) Communicatie kansen In 2013 nog geen communicatiekansen. Vanaf 2014: Start opleiding werkzoekenden Start renovatie / energiebesparingsmaatregelen Foto/persmoment oplevering eerste woning Pagina 15 van 19

16 3.10. Verkenning zonneatlas uitbreiden naar andere gemeenten De gemeente Groningen heeft in 2013 een zonneatlas uitgebracht. Via de website kunnen inwoners en bedrijven in Groningen in één oogopslag zien of en in hoeverre hun dak geschikt is voor het plaatsen van zonnepanelen en het opwekken van zonne-energie. De Zonatlas houdt rekening met de hoogte van gebouwen, bomen, oppervlakte van het dak, hellingshoeken en de hoeveelheid zon. Ook kunnen er verschillende berekeningen worden uitgevoerd over bijvoorbeeld de terugverdientijd van de investering. De rekenhulp geeft automatisch aan voor welk deel van het dak zonnepanelen het meest geschikt zijn. In dit project gaan we verkennen of er mogelijkheden zijn voor andere gemeenten om ook een zonneatlas te ontwikkelen. Inwoners van de provincie hebben inzicht in het mogelijk plaatsen van zonnepanelen op hun dak. Initiërend, samenwerking bevorderend Werkzaamheden PM Startdatum en looptijd Q2 2013, verdere planperiode Planjaren 2013, 2014, 2015 Externe kosten Uren intern 20 Projectpartners intern LDEB (lokale duurzame energiebedrijven), gemeente Groningen Communicatie kansen Persbericht bij realisatie zonneatlas bij een gemeente (waarschijnlijk na 2013) Pagina 16 van 19

17 3.11. Warmtenetten PROVINCIAAL GEBOUWENPLAN We hebben een aanjaagfunctie bij het ontwikkelen van innovatieve concepten. Samen met de afdeling ECP (krediet BBE/GG) faciliteren we de volgende warmtenetprojecten: In 2012 hebben we de gemeente Hoogezand-Sappemeer gefaciliteerd bij het onderzoeken van de aanleg van een warmtenet ( uit gebouwenplan, GSzaaknummer ). Bij de gemeente Groningen vindt een onderzoek plaats naar de oprichting van een warmtebedrijf ten behoeve van: Europapark Warmte/koude -opslag in de binnenstad Geothermie In de voorbereidingsfase faciliteren we vanuit het Gebouwenplan de gemeente, in afstemming met het project LDEB en de afdeling ECP. Uit het Gebouwenplan gaat het om de volgende projecten: een onderzoek naar een businesscase op het Europark. Hierbij zijn kansen voor het verbinden van WKO systemen, hergebruik van restwarmte en zijn toekomstige kansen voor het gebruik van groen gas/warmte ( uit gebouwenplan, GS-zaaknummer ) samen met de afdeling ECP de gemeente Groningen faciliteren bij het onderzoek naar geothermie in de noord-oostelijke wijken Paddepoel, Selwerd en Vinkhuizen ( ). Gemeenten hebben een onderzoeksresultaat op basis waarvan ze verdere stappen kunnen ondernemen. Faciliteren Werkzaamheden Financieel bijdragen Startdatum en Q3 2012, Q3 2013, looptijd Planjaren 2012/2013 Externe kosten / / Uren intern 10 Projectpartners gemeenten Hoogezand-Sappemeer en Groningen, Energy Valley Communicatie kansen Beperkte communicatie mogelijkheden vanwege de bescheiden rol die de provincie in deze projecten speelt. Pagina 17 van 19

18 4. Planning en capaciteit 2013 Per project is bekeken wanneer het wenselijk is deze te starten en is er een inschatting gemaakt van a) de looptijd, en b) de benodigde capaciteit (projectbegeleiding vanuit de provincie). In tijd uitgezet betekent dit de volgende benodigde capaciteit per jaar: Project Q1 Q2 Q3 Q ) SLIM wonen met energie ) Duurzaamheidslening ) Ondersteuning woningverbeteringspilots ) Voortzetting scholenplan ) Orientatie e-neutrale school ) Asbestdaken eraf, zonnecellen erop ) Helpende Hand ) Diverse Koepeldeal projecten ) Leefbaarbaarheid en energietransitie ) Zonneatlas ) Warmtenetten ) Energie en Binnenklimaat Verzorgingstehuizen ) Opstarten Q-team RUD ) Energieneutraal renoveren ) PV-prive ) Blauwe stad: orientatie op tijdelijke nieuwbouw ) Projectmanagement ) Projectondersteuning Pagina 18 van 19

19 5. Monitoring en evaluatie De evaluatie van de uitvoering van dit projectplan draait mee in de cycli van het Energie Programma Dit betekent dat er eind 2013 een tussenevaluatie plaats vindt. Registratie van de projecten en de geboekte resultaten: Werkzaamheden Startdatum en looptijd Planjaren Externe kosten 0 Uren intern 60 uur per jaar Projectpartners n.v.t. Communicatie kansen - Registratie in excel (DWA CO2 monitoring) per project van: - korte beschrijving project - jaarlijkse energiebesparing - jaarlijkse CO 2 -reductie - investering en besparing van jaarlijkse exploitatiekosten Tussen evaluatie eind 2013 Overzicht van de resultaten voortvloeiend uit het Provinciaal Gebouwenplan Uitvoerend Opvragen resultaten en deze periodiek invoeren in Excel en het bijhouden van de gegevens. 6. Communicatie Wat betreft communicatie sluit dit projectplan aan bij de lijn die in het Communicatieplan Programma Energie wordt uitgezet. Pagina 19 van 19