Samenvatting PW Begeleider van leer- en Opvoeder Inhoudelijk expert Organisator Innovator, onderzoeker. Passie v/h vak Vakkennis

Transcriptie

1 Samenvatting PW1 DEEL 1: BASISCOMPETENTIES EN BEROEPSPROFIEL 1 Structuur van de basiscompetenties 1.1 Functionele gehelen Verantwoordelijkheiden van de leraar t.a.v. de lerende: 1. Begeleider van leer- en ontwikkelingsprocessen 2. Opvoeder 3. Inhoudelijk expert 4. Organisator 5. Innovator, onderzoeker Verantwoordelijkheid van de leraar t.a.v. de school/de onderwijsgemeenschap 6. Partner van ouders/verzorgers 7. Lid van een schoolteam 8. Partner van externen 9. Lid van de onderwijsgmeenschap Verantwoordelijkheid van de leraar t.a.v. de maatschappij 10. Cultuurparticipant Begeleider van leer- en Opvoeder Inhoudelijk expert Organisator Innovator, ontwikkelingsprocessen onderzoeker Enthousiast Creatief Verteller Duidelijk Variatie Motiverend Gezag hebben Objectief Rustig Disicpline Humor Passie v/h vak Vakkennis Structur Ordevol Voorbereiding Modern Vernieuwend Innoveren Zelf-reflectie Partner van Lid v/e schoolteam Partner van Lid vd Cultuurparticipant ouders/verzorgers externen onderwijsgmeenschap Contact met ouders Goede collega Samenwerken Contacten met externen Samenwerken met andere onderwijsmensen Interesse in acuta cultuur

2 1.2 De attitudes/beroepshoudingen A1 Beslissingsvermogen A2 Relationele gerichtheid A3 Kritisch ingesteldheid A4 Leergierigheid A5 Organisatievermogen A6 Zin voor samenwerking A7 Verantwoordelijkheid A8 Flexibiliteit 2 Tendensen sinds 2007 Taalvaardigheid is belangrijker geworden leerkrachten moeten standaardnederlands kunnen. Diversiteit, inspelen op diversiteit (gelijke kansen geven) ICT, leerlingen vertrouwd maken met ICT DEEL 2: DE LERAAR ALS OPVOEDER 1 Opvoeding Incidentiele opvoeding intentionele opvoeding spontaan en niet systematisch (ongepland) met expliciet doel voor ogen. Pedagogiek is de wetenschap aangaande het opvoeden, het hulp bieden aan de opvoedeling. 1.1 Paradox van de opvoeding Kind vrijheid geven kind begeleiden Maria Montessori opvoeden is zichzelf overbodig maken. Een opvoeder moet kunnen loslaten en het kind zelf dingen laten ontdekken 2 Opvoedingsbehoeften Biologisch vlak Lichamelijk ontwikkelen Maatschappelijk Vlak Taal: interactie nodig! Sociale vaardigheden aangeleerd Mens is historisch wezen o Cultuur doorgeven

3 Existeel vlak Leren denken: inwendig spreken Bewust worden van zichzelf: ontdekken van ik Zingeving van het bestaan 3 Waardeopvoeding 3.1 Omschrijving Waarden Principes die bepalend zijn voor ons handelen Normen Concrete richtsnoer Twaalf universele kernwaarden Vrede Respect Liefde Verantwoordelijkheid Eerlijkheid Samenwerking Geluk Verdraagzaamheid Bescheidenheid Eenvoud Vrijheid Verbondenheid 3.2 Beinvloedingskanalen op school Het expliciete curriculum = officiële curriculum Intentioneel Wordt gecommuniceerd naar buitenwereld (schoolreglement) Impliciete curriculum = Verborgen of hidden curriculum Niet-intentioneel

4 DEEL 3: DE LEERAAR ALS BEGELEIDER VAN LEER- EN ONTWIKKELINGSPROCESSEN 1 Inleiding Didactiek = de leer van vorming kenmerken van vorming Vorming: is altijd hulp bieden Systematisch Intentioneel Door leerkrachten Verschaft in scholen Door middel van cultuurgoed (maatschappij) Aan zich vormende leerlingen Op weg tot cultuurwezen 1.2 Evolutie 18 de eeuw (Rousseau): Hulp aan het individu dat zichzelf vormt 20 ste eeuw (De Block): Leerling staat centraal 1.3 Indeling binnen de didactiek Algemene didactiek: wetenschappelijke studie van het onderwijsleerproces in het algemeen. Vakdidactiek: voor één bepaald vak Algemene methodiek: de manier waarop men tewerk gaat in het algemeen Vakmethodiek: de manier waarop men tewerk gaat in een bepaald vak

5 Hoofdstuk 1: het didactisch model 1 De opbouw van het L.I.N.C-model 2 Beschrijving van de verschillende componenten van het L.I.N.C.-model 2.1 Componenten... de cirkel Buiten de cirkel Mens en maatschappijbeeld KENMERKEN: Communicatie Respect Waardering Globalisering... Algemeen doelen Optimale persoonlijkheidsontplooiing

6 De leerlingen kunnen/zijn: Milieubewust Respectvol Kritisch denken Met stres omgaan Binnen de cirkel Lesdoelen Observeerbaar gedrag Concrete inhoud Beginsituatie Kenmerken van de klasgroep, school, leerkracht,... Onderwijsleersituatie Vanuit lesdoelen beginsituatie onderwijsleersituatie Van de cirkel Procesevaluatie Evaluatie van alles binnen de cirkel (bv. waren lesdoelen goed afgesteld op beginsituatie? - De leerkracht die op alles wat hij gedaan heeft refelecteerd Vb. Procesevaluatie op productevalutie Was het niveau van de toets goed? Transprantie = doorzichtig => het hele didactische proces (in de cirkels) moet transparant zijn voor de leerlingen. Didactische principes Algemene voorschriften die het didactisch handelen beïnvloeden Hoofdstuk 2: de beginsituatie 1 Begripsomschrijving De beginsituatie is het geheel van factoren met betrekking op de categorieën leerling, leerkracht, klasgroep, school en situationele gegevens. Deze factoren hebben een invloed op de te realiseren onderwijsdoelstellingen, het verloop en de resultaten van onderwijsleerprocessen.

7 2 Categorieën bij de beginsituatie 2.1 Beginsituatie van de leerling Persoonlijke factoren Persoonlijkheid leerling Sociale factoren = Milieufactoren 2.2 Beginsituatie van de leerkracht 2.3 Beginsituatie van de klasgroep 2.4 Beginsituatie van de school Formele school Officiële, formele afspraken Fysieke school Praktische zaken en accomodatie Informele school Manier van samenleven en omgaan met elkaar (schoolcultuur) 2.5 Situationele factoren Hoofdstuk 3: didactische principes De didactische principes zijn een reeks van vuistregels, grondbeginselen, algemen voorschriften waarmee de leerkracht in elke les en op elk moment zoveel mogelijk rekening houdt. Zij bieden aanwijzingen voor het concrete didactische handelen van de leerkracht. 1 Welbevinden en betrokkenheid Volgens Prof. Dr. Ferre Lavers kwaliteitsindicator voor goed onderwijs. 1.1 Welbevinden

8 Welbevinden heeft te maken met de mate waarin de leerling zich goed voelt op emotioneel vlak. Leerlingen met een hoge graad van welbevinden stellen zich open, ontvankelijk en soepel op naar de omgeving. Een toestand van welbevinden brengt zelfvertrouwen en een geod zelfwaardegevoel met zich meer alsook een flinke dosis weerbaarheid Signalen Openheid en ontvankelijkheid Soepelheid, flexibiliteit Zeflvertrouwen en zelfwaardegevoel Weerbaarheid, assertiviteit Vitaliteit Ontspannen indruk en innerlijke rust Kunnen genieten In contact met jezelf (vrede met zichzelf) 1.2 Betrokkenheid Betrokkenheid verwijst naar de intensiteit van de activiteit, de concentratie, het voluit gaan in, gedreven zijn, het plezier beleven aan exploreren, waarbij de leerling zich aan de grens van zijn kunnen beweegt Signalen Concentratie Energie Creativiteit Mimiek en houding Wilskracht, doorzetting Nauwkeurigheid Reactietijd Verwoording voldoening 2 Differentiatieprincipe Verschillen tussen leerlingen Individualisering nastreven Elk individu krijgt maximale ontplooiingskansen. 2.1 Psychologische achtergrond Alle leerlingen zijn verschillend, dus leerproces verloopt niet gelijk. 2.2 Suggesties voor praktijk Hoe is het nu? Leerstofklassensysteem Aan bepaalde leeftijd bepaalde leerstof koppelen.

9 2.2.2 Mogelijkheid van onderwijsdifferentiatie Macroniveau Regelingen vanuit staat uit (aso, tso,kso, bso) Mesoniveau Microniveau Regelingen vanuit school uit Regelingen voor een klas 3 Aanschouwelijkheidsprincipe Het aanschouwelijkheidsprincipe stelt dat nieuwe leerinhouden zoveel mogelijk zintuiglijk waarneembaar moeten worden voorgesteld. 3.1 Psychologische achtergrond ASA-principe Aanschouwelijke fase Zintuigen laten werken Denken is het weergeven van de concrete werkelijkheid Schematische fase Werkelijkheid wordt schematisch voorgesteld. Abstracte fase Zeer algemeen werken met begrippen en formules Valkuilen bij de overgang tussen de verschillende fasen Verbalisme = Woordkramerij, gebruik van woorden zonder inhoud. Een verbalist kan over bepaalde onderwerpen praten, zonder deze evewel grondig te kennen te snel van schematische naar abstracte fase. Fixatie van het denken op het concrete vlak te lang aanschouwelijk wordt gewerkt geen abstracte fase meer bereiken G.A.S.-principe Globale Analyseren Structuur- of synthesestadium 3.2 Suggesties voor praktijk Aandachtspunten bij aanschouwelijk materiaal Variatie Materiaal moet geschikt zijn voor leeftijd en intelligentiepeil Materiaal moet in leefwereld leerlingen zitten Visueel materiaal moet voor iedereen zichtbaar zijn Materiaal moet overzichtelijk blijven zonder te diepgaand te zijn Materiaal moet juist en actueel zijn

10 4 Motivatieprincipe In het onderwijs spreekt men van studiemotivatie. Dit is de motivatie die een leerling heeft om te leren, te studeren en/of te presteren op school. 4.1 Psychologische achtergrond Intrinsieke en extrinsieke studiemotivatie Intrinsieke leeractiviteit zelf is aangenaam of belonend. Het is plezierig Extrinsieke Middel om iets anders te bereiken. Intrisiek en extrisiek stimuleren elkaar Taakmotivatie en prestatiemotivatie Taakmotivatie Leerling wilt vooruit gaan en de leerdoelen halen. Fouten maken is niet erg Prestatiemotivatie Leerling wil goed presteren en is gefustreerd als hij mislukt. Fouten maken is falen Vygotksy Zone van actuele ontwikkeling (zone waar lln zich nu bevindt) Zone van naaste ontwikkeling (zone die lln nog niet bereikt heeft maar met hulp wel kan bereiken) o Net boven het reeds bereikte niveau o Uitdaging maar ook regelmatig succes geven.

11 4.2 Suggesties voor praktijk Motiverend lesbegin! Inspelen op intresses leerlingen Nadruk op leren en niet presteren Leerlingen uitdagen 5 Activiteitsprincipe Het activiteitsprincipe houdt in dat de leerlingen in het didactisch proces geen passieve rol toebedeeld krijgen, maar dat de een of andere vorm van activiteit bij hen een belangrijk bepalend element is voor het eindresultaat Innerlijke activiteit denken, voelen, willen,... Uiterlijke activiteit waarneembaar : handelen, bewegen... Reproductieve activiteit situatie die gelijk is aan de oorspronkelijke situatie Productieve activiteit totaal nieuwe situaties Creatieve activiteit Reeds aangeleerde tot nieuw geheel samenbrengen 6 Integratieprincipe Dit principe houdt in de eerste plaats in dat nieuwe leerinhoud psychologische en logisch moet aansluiten bij het reeds verworvene. Relaties en linken leggen tussen andere leerstof. 7 Geleidelijkheidsprincipe Opbouwen o Eenvoudig Complex o Concreet Abstract o Bekende onbekende Systematisch en geleidelijk onderwijsleerproces Hoofdstuk 4: didactische werkvormen 1 Omschrijving Didactische werkvormen zijn onderwijs- en leeractivieiten, die door leerkrachten en/of door de leerlingen worden ontplooid om de leerdoelen zo eficiënt mogelijk na te streven. onderwijsactiviteit leerkracht leeractiviteit leerling

12 1.1 Relatie media en werkvormen Veel werkvormen kunnen niet gebruikt worden als een bepaalde media niet beschikbaar is. Media ondersteuen een werkvorm op een zinvolle manier als die er als het ware niet zonder kan of door gebruik van medaia beter tot zijn recht komt. 1.2 Situering binnen het L.I.N.C-model Didactische principes Lesdoelen beginsituatie Lesdoelen Cognitief doel Nadenken, verstand gebruiken Denken redeneren Dynamisch-affectief doel Affectief = gevoelens Dynamisch ook met andere Respect voor mening van andere Psychomotorisch doelen Motorisch, handelen, bewegen Psycho nadenken waarom Bv. Koprol maken... sqd 2 Didactische werkvormen: 5 categorieën categorien Zie schema einde document 2.2 Werkvormen Instrucievormen o Doceren o Demonstreren Interactievormen o Probleemoplossende discussie o Klassengesprek o Onderwijsleergesprek (OLG) o Leergesprek o Het stellen van vragen Rest? o Rollenspel o Simulatiespel

13 o Individuele opdracht 2.3 Instructievormen Doceren Bij de doceervorm is er sprake van: één docent, die aan één groep leerlingen (hoofdzakelijk) verbaal informatie doorgeeft, Waarbij de leerlingen vooral luisteren en meestal aantekeningen maken Demonstreren Bij een demonstratie gaat het erom dat er door één of meer personen op een aanschouwelijke manier (niet alleen verbaal) iets getoond of gedemonstreerd wordt. Mogelijkheden Tonen Vertonen Aantonen 2.4 Interactievormen Probleemoplossende discussie Bij probleemoplossende discussies worden leerlingen aangezet tot productief denken. Ze proberen tot een gezamelijke oplossing van een probleem te komen en/of ergesn een gemeenschappelijke beslissingen over te nemen Klassengesprek Een klasgesprek is een gesprek/discussie tussen leerlingen waarbij de nadruk ligt op het doorgeven van persoonlijke ideeën of ervaringen. Het doel is verkrijgen van zicht op kennis, inzicht, belangstelling en gedragspatronen van de leerlingen Onderwijsleergesprek (OLG) Het OLG is een gestructureerd gesprek waarbij de docent de leerlingen stapsgewijs en geleidelijk tot bepaalde kennis en inzicht brengt. (dmv vragen en antwoorden) Leergesprek Het leergesprek is een gespreksvorm waarin de leerlingen ervaren hoe ze hun aanpak over een gemaakte taak of probleem kunnen verbeteren. (OLG maar dan bij één leerling) Het stellen van vragen Het stellen van vragen is één van de meest effectieve technieken van een leerkracht om leerlingen te doen leren. Op die manier laat je de leerlingen actief omgaan met leerinhouden en stimuleer je hen denken. Kennisvragen

14 Denkvragen (verbanden leggen) 2.5 Opdrachtenvorm Individuele opdracht De leerlingen krijgen de verantwoordelijkheid om zonder directe of permanente ondersteuning van de leekracht tot een uitwerking of oplossing van een duidelijk vooropgestelde opdracht te komen. Bij deze werkvorm staat de activiteit van de leerling centraal. 2.6 Samenwerkingsvormen Groepswerk 2.7 Spelvormen Rollenspel Sociale vaardeigheden Simulatiespel Werkelijkheid nabootsen Een simulatiespel is een werkvomr waarbij de (maatschappelijke) werkelijkheid wordt nagebootst in een duidelijk vastgelegde structuur.

15 Categorie Instructievormen Interactievormen Opdrachtvormen Samenwerkings vormen Kenmerken Gebruik ervan Voorbeelden Leerkrachtgestuurd Frontaal onderwijs - Nieuwe kennis - Grote groepen - Instructies geven - Korte tijd Luisteren naar lied Film bekijken Doceren Vertellen Voordracht Demonstreren Interactie tss lkr en lln tss lln en lnn - Meningen uitwisselen - Ervaringen - Nieuwe inhouden MAAR vanuit voorkennis Discussie OLG Klasgesprek Leergesprekken Lln-actitiveit Lkr: begeleider/coach Zelfstandigheid Product en proces Omgaan met informatiebronnen Excursie Leesopdracht Zelfstudie Opdrachten Practicum Hoekenwerk Samenwerken en leren Lkr: Begeleider en organisator Groepswerk Projectwerk Spelvormen Hoge lln-betrokkenheid en lln-activiteit Als spelend ervaringen op doen Rollenspel Quiz Spelletjes Simulatiespel