PERSCONFERENTIE ACV 18/10/2016

Transcriptie

1 PERSCONFERENTIE ACV 18/10/2016 Na twee jaar regeringmichel, een laatste budgettaire controle voor 2016 en de opmaak van de begroting 2017, heeft het ACV de tijd genomen om de voorgestelde maatregelen te analyseren en om het debat aan te gaan in zijn instanties alvorens te reageren. De analyse hieronder houdt rekening met de beschikbare elementen op 17 oktober Heel wat elementen moeten nog verduidelijkt of uitgemaakt worden. En zoals we allen weten: de duivel zit in de details. Het ACV zal die analyse verderzetten zodra preciezere teksten beschikbaar zijn en tegelijk ook verder de alternatieven concretiseren die ze wil bevorderen. 1

2 BRADERIEREGERING De vorige weken politiek gepoker laten een wrang gevoel na. Niet enkel omwille van de maatregelen die weeral op tafel werden gelegd door de rechtse partijen. Maar net zo goed door de wijze waarop de economische en financiële lobby s, werkgeversorganisaties op kop, er alles aan deden om die begrotingsbesprekingen naar hun hand te zetten. En om elke neiging naar wat meer fiscale rechtvaardigheid in de kiem te smoren. Begin september heette het nog dat ze voor 4,2 miljard euro moest saneren. Uiteindelijk doet ze maar voor 3,0 miljard. Erop gokkend dat ze daarmee, samen met de structurele hervormingen, weg komt naar Europa. Een niet gefinancierde tax shift Werknemers, sociale uitkeringen en collectieve diensten zijn het kind van de rekening. Zij betalen de rekening voor het ontziebeleid en de cadeaus naar bedrijven en vermogenden. En dan hangt hen zoals de Nationale bank heeft uitgerekend - nog de ongedekte financiering van de tax shift voor 6,6 miljard boven het hoofd. Gewone mensen ondervinden opnieuw wat een rechtse regering voor hen in petto heeft : minder loon voor langer en flexibeler werken. En werknemers die door ontslag of ziekte uitvallen worden daarna nogmaals aangepakt via ingrepen in de welvaartsenveloppe, de pensioenen en de ziekteverzekering. Het hoeft in deze context dan ook niet te verwonderen dat een nieuwe politieke poging om met een meerwaardebelasting het evenwicht enigszins te herstellen in de diepvriezer verdwijnt. Daarentegen valt te vrezen dat een risicovolle hervorming van de vennootschapsbelasting wel nog in het vershoudvak ligt. Nog een aantal ongedekte miljarden hangen daarmee bijkomend boven het hoofd van de gewone burgers. 2

3 Braderie in de sociale zekerheid Op korte termijn zitten de belangrijkste besparingen in de sociale zekerheid bij de gezondheidszorgen en de welvaartsvastheid van de sociale uitkeringen. De gezondheidszorg moet 228 miljoen euro meer ophoesten (232 miljoen euro vanaf 2018), bovenop de 675 miljoen euro die eerder al werd beslist, samen dus 903 miljoen euro (907 miljoen vanaf 2018). Al worden de patiënten voorlopig grotelijks ontzien. Behalve dat er een verdubbeling komt van het remgeld voor de antibiotica. Zij het deels gecompenseerd door de verplichting voor huisartsen om meer goedkope geneesmiddelen voor te schrijven. De werknemers van de gezondheidszorg dreigen het ook te voelen door de voorstellen die op tafel liggen om de eindeloopmaatregelen in te perken: slechts vanaf 50 i.p.v. 45 jaar en enkel nog voor zorgpersoneel en gelijkgestelden. Denkt men nu echt mensen waar zo nood aan is langer aan het werk te houden? Met bovenop nu het toegenomen risico dat de besparingen op honoraria en ziekenhuizen uiteindelijk gaan worden doorgeschoven naar patiënten en personeel. En wat de welvaartsvastheid betreft wordt opnieuw, voor de derde maal, een grote hap gezet in het beschikbare budget voor verbetering van de sociale uitkeringen. Eerst werd 52 miljoen (2017) en 106 miljoen (2018) uit het budget gehaald door een eerdere aanpassing van de wetgeving. Vervolgens werd nog eens 78 miljoen weggesneden voor Daar komt nu ( 161 miljoen bij in 2017 en 83 miljoen in Samengenomen blijft amper 58,5% van het budget over: 44,4% in 2017 en 65,5% in Deze regering beloofde nochtans de welvaartsvastheid voor 100% te respecteren: De welvaartsenveloppes , en zullen voor 100% besteed worden. De regering zal dus de vermindering met 40% van de enveloppes besloten door de vorige regering voor de periode ongedaan maken (regeerakkoord-michel). En daarbij nog Bovenop komt er een nieuwe inlevering op de uitkeringen voor tijdkrediet, loopbaanonderbreking en landingsbanen. Er is sprake van een 3

4 harmonisering van die bedragen. Dat betekent in elk geval minder voor de landingsbanen en de thematische verloven (ouderschapsverlof, zorg voor zwaar zieken en palliatieve zorg) en in het beste geval wat meervoor het gewone tijdkrediet. Maar hoe dan ook moet deze maatregel een besparing opleveren van 20 miljoen euro vanaf Braderie in de pensioenen Zoals gevreesd komt er een reeks nieuwe ingrepen in de pensioenen. Daarvan zijn vooral de werklozen, de SWT ers en het overheidspersoneel de dupe. Voor werklozen en SWT ers zal enkel nog het eerste jaar werkloosheid gelijkgesteld worden gesteld aan het laatste loon (begrensd). Na het eerste jaar wordt nog slechts gelijkgesteld aan een forfaitair bedrag van euro brutto per maand, ongeacht het loon. Dit zou niet gelden voor SWT bij bedrijf in moeilijkheden of herstructurering en de SWT s voor zware beroepen. Voor iemand die op 60 jaar op gewoon SWT gaat betekent dat in ieder geval vier jaar aan het platte forfait. Voor iemand aan het mediaanloon (= euro per maand) betekent dat per maand ca. 80 euro minder pensioen en zelfs 100 euro voor iemand met een gezinspensioen. En dat terwijl de regering kennelijk wel geld te over heeft voor de hogere pensioenen. Vanaf 2019 is er ineens wel ruimte voor een daling met een kwart van de solidariteitsbijdrage voor pensioenen boven de euro per maand. Het ligt in de lijn van de eerdere voorstellen van de Minister van Pensioenen om te besparen op minimumpensioenen en de welvaartsvastheid vooral te benutten voor de hogere pensioenen. Deze maatregel kost 80 miljoen vanaf Voor het overheidspersoneel gaat de regering verder met de afbouw van de diplomabonificatie, het ziektepensioen en de bijzondere regelingen. Met nu ook een zware, totaal onaangekondigde, optrekking van de pensioenleeftijd van het rijdend personeel van de NMBS en de militairen. Terwijl ook sprake is van een opschorting van de perequatie, dat is zowat het eigen stelsel van welvaartsvastheid van de overheidspensioenen. 4

5 Sancties voor zieken en invaliden Het zat er aan te komen. Ondanks het gemeenschappelijke verzet en akkoord van werkgevers, vakbonden en mutualiteiten, komen er dan toch sancties voor zieken en invaliden van wie men meent dat ze onvoldoende meewerken aan hun terugkeer naar het werk. De Minister van Volksgezondheid draagt wel slecht haar titel. Dat wordt gekoppeld aan een zgn. responsabilisering van de werkgevers voor hun langdurig zieken. Die moeten voortaan een stuk van de uitkering betalen. Met als nieuw element dat er ook een responsabilisering op tafel ligt voor werkgevers die zwangere vrouwen van het werk verwijderen wegens risico s voor moeder of kind. Het verhaal lijkt sterk op dat van werkbaar werk gestart. Als compensatie voor het gedwongen langere werken. Maar snel gedegenereerd in wendbaar werk; meer flexibiliteit op vraag van de werkgever. Wat startte als positief project, om in te spelen op de mogelijkheden en vragen van zieken en invaliden om opnieuw aan het werk te kunnen gaan, dreigt nu eveneens een sanctieverhaal te worden. Met kortingen op de uitkering als men niet meestapt in een administratieve procedure. Het is nu wachten op details. Met bovenop ook nog eens een verdubbeling van de wachttijd om recht te krijgen op een ziekte-uitkering (van 6 naar 12 maanden). En een nog onduidelijke besparing op de uitkeringen van zieken en invaliden die gedeeltelijk terugkeren naar het werk. Samengenomen moeten die besparingen op zieken en invaliden 144 miljoen opleveren. Ging met niet de patiënt ontzien? Zich rijk rekenen met werk De werkloosheidsuitkeringen werden deze keer - ondanks veel liberaal verbaal geweld - dan wel ontzien, maar in ruil komen er een paar andere zware ingrepen op het beleidsdomein Werk. Dat moet heel veel jobs opleveren, zegt de regering, en dat is ook een manier om te besparen op werkloosheidsuitkeringen. 5

6 De minimumlonen voor jongeren moeten er aan geloven. Bij de begrotingscontrole van vorig jaar kon dat nipt worden vermeden. Nu halen de tegenstanders van fatsoenlijke lonen voor jongeren - en dus voorstanders van leeftijdsdiscriminatie - toch hun gelijk. Het minimumloon moet 6% minder zijn per jaar beneden de 21 jaar, dus bv. 18% lager op 18 jaar. En niet enkel het interprofessionele minimumloon, maar ook de sectorale minimumlonen. Dat is een regelrechte ingreep in de interprofessionele deelakkoorden van 2013, in de cao van de NAR en in de sectorale cao s. Voor een jongere van 18 jaar aan het interprofessionele minimumloon (vandaag 1532 euro per maand) betekent dat 276 euro bruto minder (149 euro netto minder voor een alleenstaande) per maand, met alle gevolgen ook naar sociale zekerheid. Al beweert de regering dat ze het nettoverlies gaat compenseren door de werkbonus voor jongeren te verhogen. Benieuwd hoe ze dat gaat kunnen. Omdat de federale overheid na de zesde staatshervorming niet meer bevoegd is voor specifieke maatregelen naar jongeren. En omdat je sowieso al geen persoonlijke sociale bijdragen hebt op zo n laag minimumumloon. De lobby van de e-commerce (Becommerce) haalt eindelijk de mogelijkheid van nachtarbeid binnen voor het geheel van logistieke activiteiten. Altijd handig als de voorzitter van die lobby, Patricia Ceysens, zelf in het Parlement zetelt voor Open VLD. Al kan die mogelijkheid ook maar benut worden met respect van de bestaande overlegprocedures, zoals we al wisten te bewaren voor de distributiesectoren. 40 miljoen euro moet die nachtarbeid opbrengen. Wendingen rond wendbaar werk Die ingrepen komen bovenop het wetsontwerp voor wendbaar en werkbaar werk (WWW). Dat had de Minister van Werk in juli op de tafel gelegd van de regering. En is nu ook, met meerdere aanpassingen, door de regering goedgekeurd. Die aanpassingen zijn vooral: - De rechtstreekse annualisering van de arbeidsduur, zonder sociaal overleg, werd uit het wetsontwerp gehaald. 6

7 - In ruil komt er een aanpassing van de zgn. regeling art. 20bis (flexibele arbeidsduur zonder overloontoeslag). De verplichte overlegprocedures blijven behouden, maar als er van gebruik wordt gemaakt, dan moet het ineens gaan om een annualisering. Eigenlijk dus geen versoepeling, maar een verstrenging: sociale partners kunnen geen overeenkomst meer sluiten voor schommelingen op trimestriële of halfjaarlijkse basis. Bestaande cao s en arbeidsreglementen blijven wel intact. - Het stelsel van vrijwillige overuren (max. 100) wordt verder versoepeld. 25 van die uren mogen bovenop de interne grens van 143 uur komen (op te rekken tot 60 uur bij sector-cao). En om de 6 maanden moet er een nieuwe overeenkomst over worden gesloten tussen werkgever en werknemers, in plaats van 3 maanden in het oorspronkelijke ontwerp. - De zogenaamde menu voor de sectoren werd verder uitgedund. Het bijkomende flexibiliteitsstelsel met maximum 50 uur per week en maximum 11 uur per dag wordt uit het ontwerp gehaald. We hebben altijd gesteld dat dit, gezien de bestaande wetgeving op nieuwe arbeidstijdregelingen (cao 42) geheel overbodig was. - Het plus-minus-conto (gemiddelde arbeidsduur te respecteren over een langere periode dan 1 jaar, tot max. 6 jaar) kan ook via overleg worden benut voor andere producten dan industriële producten en ook diensten. Noteer dat het wetsontwerp van juli ook al op vier andere punten serieus afweek van de regeringsbeslissingen van april: - Voor de plus-minusconto werd teruggekeerd naar de bestaande voorwaarden van cao s op diverse niveaus. - De verlenging van het zorgkrediet met 3 maanden en van het palliatief verlof met 1 maand wordt algemeen geregeld, in plaats van het over te laten aan het sectorale overleg. Bovenop wordt het recht op zorgkrediet ten overstaan van de werkgever ook aangepast aan de verlengde duurtijd van de RVA-uitkering. - En de nieuwe kaderregelingen voor werkgeversgroeperingen, glijdende werktijden en variabele deeltijdarbeid worden algemeen geregeld, in plaats van dat elke sector zijn eigen regeling bepaalt. 7

8 - Voor de deeltijdarbeid met variabele uurroosters wordt teruggekeerd naar het principe van kennisgeving van het uurrooster 5 werkdagen vooraf (i.p.v. 1 dag). Het wetsontwerp WWW is op twee manieren gekoppeld aan de begroting voor Dit wordt naar Europa opgedist als structurele hervorming om ze milder te stemmen bij de beoordeling van de begroting. En in de begroting hebben ze maar ineens al 30 miljoen euro aan extra ontvangsten ingeschreven voor al die vrijwillige overuren die extra gaan worden geklopt. Alsof die niet ten koste gaan van de jobs voor de werklozen. Strenger keurslijf voor de cao-onderhandelingen In juli legde de Minister van Werk onverwacht ook de hervorming van de Wet van 1996, die met de loonnorm, op de regeringstafels. Waarna het gelobby van de werkgevers startte om die verder te verstrengen. Niet enkel om de ruimte voor loonsverhogingen verder terug te schroeven. Maar zelfs om de index opnieuw aan te vallen. De uitkomst is een sterk gewijzigd wetsontwerp, dat weliswaar de index en de eerder afgesproken baremieke verhogingen vrijwaart, maar de onderhandelingsmarge voor de komende jaren verder insnoert. Uiteindelijk heeft de werkgeverslobby via de liberale partijen behoorlijk zwaar gewogen. Het secretariaat van de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven (CRB), dat de maximale marge voor cao-onderhandelingen vastlegt, mag geen rekening houden met de loonkostsubsidies, ook al staat dat zo in het regeerakkoord. En ook niet met een deel van de RSZ-verminderingen. Niet met de RSZverminderingen bovenop de 900 miljoen euro die de vorige regering had toegezegd. Niet met de al besliste RSZ-verminderingen van de nieuwe tax shift. En ook niet met de helft van alle RSZ-verminderingen die er nog gaan bijkomen. De Belgische loonkostontwikkeling die zo overblijft, bepaalt dan na aftrek van de verwachte indexeringen - de maximale marge voor de caoonderhandelingen. Maar met de verplichting om ook nog een paar andere aftrekken te doen. Met twee mogelijkheden: 8

9 - Mocht blijken dan onze lonen nog steeds een bepaald percent sterker zijn gestegen dan bij de buren sinds 1996, dan moet die marge met dat percent worden verminderd. En vervolgens moet bij de eerstvolgende onderhandelingen eenmalig nog eens 0,5% in mindering worden gebracht om een reserve op te bouwen voor tegenvallers. Die reserve moet de jaren nadien telkens worden aangehouden. - Stel dat we sinds 1996 een voorsprong hebben opgebouwd op de buren, dan mag die voorsprong maar voor de helft worden toegevoegd aan de marge. En die aangevulde marge moet vervolgens met een kwart worden verminderd (maar minstens met 0,5%). Daarmee wil de regering realiseren dat ook de zgn. historische loonkloof, die al bestond in 1996, geleidelijk wordt afgebouwd. En waardoor de werkgevers uiteindelijk bekomen dat toch wordt rekening gehouden met de loonkloof die volgens hen al bestond voor Terwijl het regeerakkoord uitdrukkelijk bepaalt dat enkel moet rekening worden gehouden met de evolutie sinds Het is als voor de welvaartsvastheid (zie hoger): akkoorden en beloftes zijn niet van tel als het er op aankomt de werknemers te laten inleveren. Investeringsplan De premier zette in de verf tot een groot investeringsplan te willen komen. In het verlengde van het drama van Caterpillar Gosselies had hij zoiets al eerder aangekondigd. Het blijft evenwel compleet onduidelijk wat dit concreet kan betekenen en hoe de financiering kan rond geraken. Uitstel of afstel En dan zijn er nog drie andere dossiers waarvan de uitkomst onduidelijk is: de hervorming van de vennootschapsbelasting, de invoering van een meerwaardebelasting en een nieuwe fiscale aftrek voor beleggingen in KMO-aandelen. 9

10 Uiteindelijk is de regering er niet door geraakt en werd dit vooruitgeschoven, met onduidelijke timing. Dit is goed vanuit budgettair oogpunt. Want de liberale voorstellen dreigen te leiden tot zware nieuwe gaten in de begroting. Slecht vanuit rechtvaardigheidsoogpunt, want zo werd weeral eens geen doorbraak bereikt voor de meerwaardebelasting. En dus voor een iets gelijkere belasting van mensen die hard werken en mensen die slapend rijk worden. Een meerwaardebelasting die trouwens in de meeste Europese (buur)landen bestaat. Al is een herkansing. Maar dan hopelijk voor een voldragen meerwaardenbelasting, met minder ontsnappingsroutes dan de voorstellen die eerder circuleerden, met een zo breed mogelijke belastbare basis en zonder onderscheid tussen grote ondernemingen en KMO s. Bovendien dreigt die meerwaardebelasting niet te kaderen in een operatie fiscale rechtvaardigheid. Integendeel, ze zou in een volgende ronde moeten dienen om de vennootschapsbelasting te kunnen verlagen. Samengenomen heb je dan nog geen enkele verzwaring van de belasting op vermogenden. En blijf je zitten met een sanering die vooral de werknemers en de sociale uitkeringen raakt en de mensen die afhankelijk zijn van collectieve diensten. 10