Raadsvoorstel. Gemeente Appingedam. Raadsagenda d.d.: 27 september 2012 Voorstel nummer : 8

Transcriptie

1 Gemeente Appingedam Raadsvoorstel Raadsagenda d.d.: 27 september 2012 Voorstel nummer : 8 Behandelend ambtenaar : Tom Kamsma Telefoonnummer : adres : t.kamsma@appingedam.nl Portefeuillehouder : P.Manning Onderwerp Herbestemming cultuurhistorisch erfgoed. Ter inzage liggende stukken 1) Beschrijving Jimmy s DAL 2) Plan van eisen locatie Jimmy s 3) Programma van bijeenkomst Comité van Aanbeveling 4) Samenstelling CvA (ondertekende verklaring) 5) 5 Artikelen uit de pers 6) 2 artikelen VMBK 7) Programma bezoek statencommissie Cultuur 8) Aanwezige partijen op fondsenbijeenkomst 9) Programma fondsenbijeenkomst 10)Uitnodiging Symposium SOGK 11)Prijsbepaling kosterwoning (vertrouwelijk) Aan de gemeenteraad Op 21 oktober 2010 heeft de raad ingestemd met het project herbestemming monumentale kerkelijke gebouwen in het centrum van Appingedam. De gemeente Appingedam heeft Kabzeel primair aangekocht om herbestemming van 4 cultuurhistorisch en architectonisch belangrijke panden mogelijk te maken en tevens om verpaupering in de binnenstad te voorkomen. Het gaat om het kerkgebouw, pastorie en Kabzeel aan de Dijkstraat en de Synagoge aan de Broerstraat. Gebleken is dat het een complex project is met vele sporen die elkaar beïnvloeden. Het is ook een inspirerend, dynamisch project dat zowel landelijk als provinciaal de nodige aandacht heeft gekregen. Het plan is om Kabzeel aan te wenden voor de gehele Damster bevolking met speciale aandacht voor, door en met jongeren. GKV heeft pastorie en kerkgebouw aangekocht primair om haar erediensten te houden en de pastorie te gebruiken voor kerkelijke bijeenkomsten. De synagoge wordt in oude luister herstelt en geschikt gemaakt voor erfgoedlogies. In dit raadsvoorstel biedt het college inzicht in de samenhang van het project, de ontwikkelingen en de huidige stand van zaken. Tevens brengt het college u op de hoogte van komende ontwikkelingen. 1. Korte beschrijving van de voorgeschiedenis Na fusie gingen de Nederlands Gereformeerde kerk en de Hervormde kerk samen verder als Protestantse Gemeente Appingedam (PGA). De kerk aan de Dijkstraat werd buiten gebruik gesteld en te koop aangeboden. Gereformeerd Kerk Vrijgemaakt(GKV)had belangstelling om deze kerk te kopen. Koop en verkoop kwamen niet van de grond omdat GKV geen belangstelling had voor Kabzeel maar alleen voor kerk en pastorie en omdat ze haar eigen kerkgebouw, de voormalige Synagoge van Appingedam, eerst moest verkopen. De gemeente Appingedam trok dit proces vlot door zelf Kabzeel te kopen en de Stichting Oude Groninger Kerken (SOGK) bereid te vinden de voormalige synagoge van Appingedam van GKV te kopen. Pagina 1 van 6

2 2. Doelstelling Kabzeel ontwikkelt zich tot het Cultureel Centrum van Appingedam met uitstraling naar de historische binnenstad. Waarbij tevens betekenis wordt verleend aan een waardevol monumentaal kerkgebouw, de economische functie van de binnenstad wordt versterkt en jongeren maken zichtbaar gebruik van het centrum van de stad. Bovenstaande doelstelling wordt gedragen door 2 belangrijke pijlers en elke pijler kent een aantal sporen die verschillen in belangrijkheid: 1) Het Jongeren Expertise Centrum (JEC) a. Informatie en adviesfunctie voor en door jongeren. b. Werk-leerplek van de exploitatie Kabzeel c. Huisvesting voor jongerenclubs d. Relatie creëren tussen jongeren en samenleving/bedrijfsleven e. Denktank vormen voor spraakmakende jongerenactiviteiten f. Een op actieve participatie gebaseerde ontmoetingsfunctie. 2) Het cultureel gebruik a. Amateuristische kunstbeoefening b. Professionele en amateuristische culturele activiteiten c. Samenhangend cultureel concept voor historisch centrum en gebouw. Gecombineerd gebruik Door gecombineerd gebruik door GKV, cultureel en jongerengebruik, worden de exploitatiemogelijkheden van het geheel groter en daarmee levensvatbaarheid in de toekomst. Positionering Kabzeel Kabzeel richt zich op culturele ontwikkeling en met op jongeren gerichte activiteiten op kleine, intieme, culturele activiteiten van 50 tot 175 personen. Te denken valt aan kleinschalige culturele activiteiten als podiumkunsten, film en dans voor en door de inwoners van de gemeente. Kabzeel verwerft daarmee een geheel eigen positie in relatie tot de grote Nicolaïkerk, het welzijnwerk en horeca. 3. Functies Jongeren Het JEC komt in Dijkstraat Jongeren worden betrokken bij inhoudelijke ontwikkeling en de koppeling met culturele functies. Mogelijk een werk-leerproject van beheer en exploitatie van het gebouw. Het JEC wordt opgezet in DAL verband met het concept Jimmy s. Appingedam is hiervan de trekker. Binnen Jimmy s ontmoeten jongeren elkaar en ontwikkelen onder begeleiding hun ideeën. Uitgebreide informatie over Jimmy s in bijlage 1. Belangrijke eis voor de vestigingsplaats van het JEC is dat het zichtbaar in de stad aanwezig is en ligt aan een doorgaande straat in het centrum van de stad. Daaraan voldoet Kabzeel niet. Zie voor het plan van eisen (PvE) bijlage 2. Cultureel gebruik; amateuristische kunstbeoefening Kabzeel werd in het verleden veelvuldig gebruikt als oefenruimte voor harmonie, toneelclub e.a. Een aantal van hen wil graag terug. Uit inventarisatie uitgevoerd in juni 2012 blijkt dat in ieder geval 6 verenigingen belangstelling hebben om, in uiteenlopende mate van intensiteit, gebruik te maken van Kabzeel. Cultureel gebruik; Relatie met de omgeving. Cultureel gebruik wordt ontwikkeld voor, door, en met jongeren. Ook biedt Kabzeel plaats aan amateuristische kunstbeoefening. Kabzeel vervult ook een relatie met de omgeving door het verbinden van de domeinen cultuur, water en recreatie in een cultureel-toeristisch concept. Kabzeel heeft daarin een centrale rol met uitstraling naar de rest van de binnenstad middels het concept van Living History. Bij Living History worden historische, maar ook dode, gebouwen tot leven gewekt door activiteiten met levende mensen. Gebouwen zijn daarbij het natuurlijke decor. Bezoeken van een mooie oude binnenstad wordt dan versterkt tot een beleving van de historische context. Daarmee wordt tegemoet gekomen aan de behoefte van bezoekers om ook vermaakt te worden. Het historische stadscentrum Appingedam is daar uitermate geschikt voor. Beoogde neveneffecten zijn doorlopende publieksstromen in de binnenstad, hogere bezoekersaantallen voor bestaande culturele instanties en gebouwen. Living History is de verbinding tussen culturele ontwikkeling, jongeren en centrumfunctie. Pagina 2 van 6

3 Bij Living History spelen mensen rollen. Rollen worden bedacht, geoefend en uitgevoerd, door jongeren en amateurs uit Appingedam. Zo komt de verbinding tot stand met toneel, muziek etc. Kabzeel is de ontwikkelplek, de uitvoering overal in de stadscentrum. De mogelijkheden om op basis van het concept Living History een theaterschool in Kabzeel te vestigen wordt nadrukkelijk in de planvorming betrokken. 4. Stand van zaken Bouw Het hele complex, zowel casco als binnenbetimmering als installaties, is bij aankoop sterk verouderd en hard toe aan onderhoud. In de bouw is splitsing aangebracht. De eerste bouwfase is de restauratie van kerkgebouw en pastorie, tweede bouwfase is verbouw tot multifunctioneel gebruik. De derde bouwfase is verbouw Synagoge. De eerste bouwfase is aanbesteed. Met betrekking tot de tweede bouwfase heeft het college met GKV vastgesteld aan welke minimale eisen de interne verbouwing dient te voldoen om geen geweld te doen aan de doelstelling. Hiervoor moeten eerst meer fondsen worden geworven voor kan worden begonnen. De derde bouwfase kan beginnen als GKV de kerk in gebruik kan nemen. Naar verwachting kan dat als bouwfase 1 is afgerond. Fondswerving Met de nu beschikbare subsidies is restauratie van kerkgebouw en pastorie, bouwfase 1, voor zover gedekt dat aanbesteding is gestart. De verbouwing tot multifunctionaliteit, bouwfase 2, is nog niet gedekt. Het werven van fondsen hiervoor is zeer complex ivm de verbinding die fondsen leggen tussen enerzijds multifunctionaliteit/toekomstige exploitatie en anderzijds de daarvoor benodigde verbouwing. Bij het ontwikkelen van de functies in het gebouw wordt zo mogelijk aangesloten bij investeringen in bestaande programma s. Voorbeelden hiervan zijn Jimmy s dat al in gang was gezet o.a. met geld van gebiedsgericht werken. Ook centrumontwikkeling is in relatie gebracht met dit project. Uitwerking van Living history wordt verricht ihkv centrumontwikkeling. De ontwikkeling van een werk-leerproject past niet in een van de huidige programma s. Dat geldt ook voor de stimulans van podiumkunsten en de ontwikkeling van de relatie tussen het complex en de omgeving. Voor ontwikkeling van deze activiteiten moet ook fondsen worden geworven. Comité van Aanbeveling Vanwege de complexiteit van fondswering is door het college een Comité van Aanbeveling (CvA) geïnstalleerd. Op 30 maart 2012 is dit comité van aanbeveling door het college uitgenodigd. (Bijlagen 3 en 4). De fractievoorzitters uit uw raad zijn bij die bijeenkomst tevens uitgenodigd. Exploitatie De basis en de zekerheid voor verantwoorde exploitatie van het gehele complex ligt in het eigen gebruik door de beide rechtspersonen, GKV en stichting i.o. Zij zijn elk verantwoordelijk voor de eigen exploitatie. College en GKV hebben zowel voor de exploitatie van hun eigen deel als voor de exploitatie van het gemeenschappelijk deel reële exploitatiebegrotingen opgesteld. 5. Juridische vormgeving en beheer Dijkstraat Meerdere partijen gaan gebruik maken van gezamenlijk en van elkaars ruimtes. Dan moeten beheer en exploitatie goed zijn georganiseerd. Als in de toekomst problemen mochten ontstaan dan moet zeggenschap duidelijk zijn en besluitvorming transparant verlopen. Het college voelt zich medeverantwoordelijk voor een goede structuur. In die structuur evenwel ziet ze geen rol voor zichzelf. Oprichting stichting Een nieuw op te richten stichting geeft de verantwoordelijkheid voor exploitatie samen met GKV vorm. De gemeente neemt geen bestuurlijke verantwoordelijkheid in de stichting i.o. Alleen tijdelijk zal de gemeente betrokken blijven, bv middels ambtelijke ondersteuning voor bv 2 jaar. Na verloop van tijd trekt de gemeente zich terug. Doel van de stichting richt zich primair op exploitatie van Kabzeel voor cultureel en jongerengebruik. Het bestuur bestaat uit minimaal 4 leden en een onafhankelijk voorzitter. Bestuursleden hebben binding met, en/of komen uit de sfeer van jongerenvoorzieningen; onderwijs; cultuur, bedrijfsleven en mogelijk nog andere. De stichting sluit een huurcontract met de eigenaar van Kabzeel. Pagina 3 van 6

4 Op dit moment is dat nog de gemeente. Mogelijk dat de gemeente het eigendom in de toekomst afstoot als zich daarvoor een maatschappelijk betrokken partij aandient. Gezamenlijk beheer GKV en stichting i.o. Uitgangspunt bij het beheer is gemeenschappelijk gebruik en gescheiden verantwoordelijkheid voor stichting i.o en bestuur van GKV. Beide besturen sluiten een beheersovereenkomst met elkaar af. In deze beheersovereenkomst staat dat GKV en stichting i.o. een beheerscommissie oprichten met een clausule dat deze niet eenzijdig door 1 van beide partijen opgezegd kan worden. Beheerscommissie De beheerscommissie neemt de uitvoering van het gebruik van het complex, inclusief de gemeenschappelijke ruimtes, op zich. De besturen van stichting i.o. en GKV vaardigen elk 2 leden uit hun bestuur af voor de beheerscommissie. De beheerscommissie voert de beheersovereenkomst uit. Indien, door de beide besturen, gekozen wordt voor het aanstellen, in welke vorm ook van een beheerder dan stuurt de beheerscommissie die aan. De beheercommissie bepaalt adhv de beheersovereenkomst het gebruik van de verschillende ruimten. Stichting i.o. en GKV hebben daarbij voor hun eigen gebouw het laatste woord. 6. Synagoge SOGK is verantwoordelijk voor de synagoge. SOGK wil van de Synagoge een sfeervolle ontmoetingsplaats maken aansluitend op het verhaal van de Joodse gemeenschap van Appingedam. Het wordt geen museum wel wordt getoond hoe de synagoge er oorspronkelijk heeft uit gezien. De voormalige schoollokalen en beheerderwoning worden gebruikt voor erfgoedlogies. Dat is mede bedoeld om de exploitatie sluitend te krijgen. SOGK heeft de voorbereidingen grotendeels afgerond. Zodra GKV de Synagoge heeft verlaten kan de restauratie starten. De kerk aan de Dijkstraat moet dan eerst door GKV in gebruik genomen zijn. De verwerving van middelen voor de restauratie van de Synagoge is door SOGK inmiddels gestart. SOGK werkt met een sluitende restauratiebegroting. In samenwerking tussen SOGK en college worden fondsen daarvoor aangeschreven tevens investeert SOGK uit eigen middelen in de Synagoge middels de aan haar gelieerde stichting BLG. 7. Publiciteit en communicatie Het project heeft landelijk en provinciaal veel aandacht gekregen. (bijlagen 5 t/m 9) Door het college zijn diverse belangstellenden rondgeleid en geïnformeerd over de samenhang van het project. De Vereniging van beheerders van monumentale kerkgebouwen (VBMK) heeft op 6 juli 2011 haar regiobijeenkomst gehouden in de Grote Nicolaïkerk. De, landelijk opererende, VM- BK houdt haar studiebijeenkomsten op plaatsten waar volgens haar interessante ontwikkelingen plaats vinden. Op deze bijeenkomst is de Damster Carrousel gepresenteerd. (Zie bijlage 10 en 11) Op 23 maart 2012 werd een delegatie van het min.v.vws rondgeleid. VWS was geïnteresseerd in de rol van jongeren en de relatie met het Centrum voor Jeugd en Gezin. Op 28 maart 2012 is de provinciale Statencommissie cultuur op bezoek geweest. (zie bijlage 12) De commissie was met name geïnteresseerd in behoud van de cultuurhistorische waarde van de kerk maar had ook belangstelling voor de combinatie van functies. Op advies van het Comité van Aanbeveling (zie punt 4 hierboven) heeft op 5 juli 2012 een bijeenkomst plaatsgevonden met een aantal particuliere fondsen. (zie bijlagen 13 en 14) De aanwezige fondsen hebben geïnteresseerd kennis genomen van het project en waardevolle adviezen gegeven over aanvragen bij fondsen. Aangenaam verrast was het college toen bleek dat, op het jubileumcongres op 5 juni 2012, ter ere van het 25-jarig ambtsjubileum van haar directeur, de heer Breukink, de SOGK de giften wilde bestemmen voor restauratie aan de Ark des Verbonds in de Synagoge van Appingedam. In de uitnodiging werd de synagoge in Appingedam daarmee nadrukkelijk naar voren gehaald. (bijlage 15) 8. Kosterwoning Aankoop van de kosterwoning is in 2010 achterwege gebleven omdat de Damster carrousel ook zonder de kosterwoning op gang gebracht kon worden. Bovendien werd verondersteld dat jongeren in Kabzeel gevestigd konden worden. Op dat moment was niet bekend welke eisen aan gebruik van het JEC gesteld zouden worden. Pagina 4 van 6

5 Uit het eerder in deze rapportage aangehaalde PvE (bijlage 2) blijkt dat Kabzeel verbouwd moet worden om het geschikt te maken. Door Kabzeel te verbouwen en permanent voor het JEC in gebruik te nemen, verliest ze evenwel haar functie als gemeenschapszaal. Het gebruik van die zaal staat juist centraal in alle bovenaangehaalde plannen. Het PvE geeft ook aan dat het JEC aan een doorlopende straat moet staan om natuurlijke inloop van jongeren te genereren. Dat is bij Kabzeel niet het geval. De kosterwoning voldoet zonder verbouwing aan de eisen in het PvE. PGA heeft het pand aan de gemeente, ter verkoop, aangeboden. Het college en PGA hebben in principe overeenstemming over de verkoopprijs. (vertrouwelijke bijlage 16). Duidelijk is dat als de gemeente het niet koopt, het op enig moment aan een andere gegadigde wordt verkocht. Het risico dat dat in de toekomst tot (buren)problemen en juridisch gesteggel leidt is groot omdat de kosterwoning zo dicht op de andere gebouwen (Kabzeël, pastorie en kerk) zit én omdat het gaat om een publieksfunctie. Het college stelt daarom aan de raad voor om krediet van beschikbaar te stellen en deze te dekken uit: a. flexibel budget b. Stelpost WMO c. Restant Leader gelden voorgaande jaren gem. investeringsfonds) totaal Komende acties 1) Juridische structuur nader uitwerken en vastleggen in overeenkomsten en statuten. 2) Aanbesteding restauratie kerk en pastorie afronden en restauratie starten. 3) Dekking verbouwing multifunctioneel realiseren met aanschrijven van fondsen. 4) Uitkomsten onderzoek Living History vertalen in gerichte acties. 5) Leer-werkproject exploitatie Kabzeel nader uitwerken 6) Jimmy s DAL doorontwikkelen op de gekozen locatie. 7) Activiteiten en betekenisverlening verder uitwerken op basis van inventarisatie amateuristische en professionele kunstbeoefening. 10. Resumé Het college is van mening dat het project gestaag toegroeit naar een sterke en krachtige invulling van toekomstige gebruik. Het college kan zich binnen de door de raad aangegeven kaders nog steeds goed manifesteren. Indien de raad zich met de ingezette koers kan verenigen kan het college op deze weg de vereiste stappen blijven zetten. Om de ontwikkeling van Kabzeel als gemeenschapszaal en de ontwikkeling van het JEC niet verder te belemmeren is het college van mening dat de kosterswoning aangekocht dient te worden. Voorstel 1) Bijgaande rapportage voor kennisgeving aan te nemen 2) Een krediet van beschikkingbaar te stellen voor aankoop, en dekking van bijkomende kosten, van de woning Dijkstraat 79 3) Het krediet genoemd onder 2 te dekken door: a. Verlaging van het flexibel budget b. Verlaging van de stelpost WMO c. Een beschikking over het gemeentelijk investeringsfonds(overschot Leadergelden) ) Het college opdracht te geven de kosterwoning aan te kopen. Appingedam, 28 augustus Het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Appingedam,, burgemeester., secretaris. (H.K. Pot) (H.B.J. Mulder) Pagina 5 van 6

6 Gemeente Appingedam Raadsbesluit De raad der gemeente Appingedam; gelezen het voorstel van het college van burgemeester en wethouders d.d. 28 augustus 2012; B E S L U I T: 1) Bijgaande rapportage voor kennisgeving aan te nemen 2) Een krediet van beschikkingbaar te stellen voor aankoop, en dekking van bijkomende kosten, van de woning Dijkstraat 79 3) Het krediet genoemd onder 2 te dekken door: a. Verlaging van het flexibel budget b. Verlaging van de stelpost WMO c. Een beschikking over het gemeentelijk investeringsfonds(overschot Leadergelden) ) Het college opdracht te geven de kosterwoning aan te kopen. Aldus besloten in de openbare vergadering d.d. 27 september De raad voornoemd,, voorzitter., griffier. (H.K. Pot) (E.P. Faber-van Brug) Pagina 6 van 6