FIscale aspecten bij het scheiden van wonen en zorg

Transcriptie

1 FIscale aspecten bij het scheiden van wonen en zorg verder FIscaal specialisten b.v. herculeslaan ab utrecht postbus ah utrecht TELEFOON +31 [0]

2 Inhoudsopgave 1 Inleiding: uitgangspunten en indeling 4 2 Btw-aspecten Toepassing btw-vrijstelling bij leveringen/diensten aan bewoners Kwalificatie bewoners en vrijstelling verpleging/verzorging? Verhuur en servicekosten: wanneer vrijstelling van toepassing? Beoordeling specifieke dienstverlening Nutsvoorzieningen: energiekosten en waterverbruik Alarmering Schoonmaak Huishoudelijke hulp/verzorging Maaltijdvoorziening en catering Kledingreparatie, wasservice Klussendienst Overige diensten Aftrek van voorbelasting 15 3 Vennootschapsbelasting Belastingplichtige: indien en voor zover een onderneming Normaal vermogensbeheer Subjectieve vrijstellingen Zorgvrijstelling Generieke vrijstelling Scheiden wonen en zorg: meer verhuur- en servicediensten Verhuurderheffing Belastingplichtige Heffingsgrondslag Voorbeeld 25 5 ANBI-status 26 6 Onroerendezaakbelasting gerelateerd aan de WOZ-waarde Objectafbakening Aanslag zelfstandige woningen 28 7 Conclusie 29 Colofon 30

3 Fiscale aspecten bij het scheiden van wonen en zorg In opdracht van ActiZ geven wij in deze notitie de voornaamste fiscale aandachtspunten weer die opkomen bij zorginstellingen die een scheiding aanbrengen tussen wonen en zorg [1]. Wij beogen ActiZ-leden hiermee een handreiking te doen en hen zo beter in staat te stellen om de fiscale risico s te herkennen die zich voordoen bij het doorvoeren van deze splitsing. Aan de hand van deze notitie bent u in staat om uzelf, uw fiscalist en/of de Belastingdienst de relevante vragen te stellen en zicht te krijgen op mogelijke oplossingen bij het vormgeven van de scheiding van wonen en zorg. Bij het aanbrengen van een scheiding tussen wonen en zorg is een veelheid aan keuzes mogelijk. Elke keuze is van strategisch en financieel belang voor uw instelling. Ook fiscaal heeft dit impact. In deze notitie belichten wij de voornaamste fiscale aandachtsgebieden bij het scheiden van wonen en zorg. Dit betekent ook dat wij op een aantal heffingen niet ingaan, omdat zij een te indirect verband hebben met het onderwerp. Zo gaan we niet in op loonheffingen, de heffing van overdrachtsbelasting of energiebelasting en lokale heffingen zoals afvalstoffenheffing, rioolrechten, waterzuiveringsheffingen, precariobelastingen en reclamebelastingen. Bij het doorvoeren van een scheiding tussen wonen en zorg doet u er wel goed aan u af te vragen of er voor deze belastingmiddelen wijzigingen optreden in de fiscale positie van uw instelling. Voorafgaand aan het invoeren van een scheiding tussen wonen en zorg, kan het zinvol zijn de fiscale gevolgen daarvan voor uw instelling met de Belastingdienst af te stemmen. De mate waarin u daarbij belang heeft of daartoe zelfs gehouden bent, hangt af van de situatie van uw instelling. Werd bijvoorbeeld eerder door de Belastingdienst nog een boekenonderzoek uitgevoerd aan welke uitkomst in zekere mate vertrouwen is te ontlenen? Zijn er voorheen schriftelijke toezeggingen gedaan? Of verkeert uw instelling in een verhouding van horizontaal toezicht met de Belastingdienst? 3 De specifieke omstandigheden van uw instelling moeten in dit verband altijd in acht worden genomen. De voorliggende notitie is daardoor slechts een algemene fiscale handreiking en moet niet worden beschouwd als een passend en compleet fiscaal advies. Neem daarvoor steeds tijdig, voorafgaand aan het maken van strategische keuzes en het doorvoeren van wijzigingen in uw bedrijfsvoering, contact op met een fiscalist. [1] In deze notitie is de situatie in de fiscale wetgeving en jurisprudentie verwerkt zoals die luidt tot en met 31 maart 2014, ontwikkelingen na deze datum zijn niet verwerkt.

4 1 Inleiding: uitgangspunten en indeling Als uitgangspunt in deze notitie geldt een typische instelling: een WTZi-erkende zorginstelling in de juridische vorm van één stichting. Een zorgstichting die zich zonder winstoogmerk ten doel stelt cliënten te behandelen, te verplegen en te verzorgen en hen bijkomende diensten te verlenen. Tot heden richt ze zich op het verlenen van AWBZ-bekostigde zorg aan ouderen met een verblijfsfunctie (intramurale zorgverlening) en enige extramurale zorgdiensten voor deze doelgroep in de directe omgeving van de instelling. De huisvesting van de eigen bewoners bestaat uit vastgoed dat in eigendom [2] is van de zorgstichting. Van structurele verhuur van dit vastgoed of van aanvullende (Wmo- en welzijns-) dienstverlening is bij deze zorgstichting nog geen sprake. Financieel realiseert de zorgstichting op grond van haar te publiceren jaarrekening over het jaar 2013 weliswaar een zeer klein, maar toch een positief resultaat. In de jaarrekening worden 4 categorieën inkomsten vermeld: 1. wettelijk budget voor aanvaardbare kosten (AWBZ-/ZVW-zorg, exclusief subsidies) 2. niet-gebudgetteerde zorgprestaties 3. subsidies 4. overige bedrijfsopbrengsten Onder de overige bedrijfsopbrengsten begrijpen wij (niet uitputtend), opbrengsten uit verkoop van maaltijden, doorberekening van kosten, opbrengsten uit palliatieve zorgverlening, facilitaire dienstverlening, verhuur van ruimten zoals een logeerkamer, centrale alarmering, verkoop winkeltje, enkele nagekomen baten en lasten alsmede de categorie overige opbrengsten waaronder een vergoeding voor uitgeleend personeel. Bij deze zorgstichting zijn de zorgprestaties uit de voornoemde categorieën in 2013 goed voor ruim 95% van de totale omzet én verrichte activiteiten. 4 Bij het scheiden van wonen en zorg maakt een instelling strategische keuzes. Wij veronderstellen hierna dat het vastgoed van de zorgstichting volledig in eigendom blijft van de stichting [3]. Bij een transitie naar het scheiden van wonen en zorg blijven de productiemiddelen voor de zorgstichting behouden: personeel blijft in dienst, bedrijfsmiddelen (o.a. vastgoed) en kapitaal blijft in eigendom. De werkzaamheden en de exploitatie van de zorgstichting wijzigen wel als gevolg van het scheiden van wonen en zorg. Zo hebben bewoners van de te verhuren appartementen straks niet altijd een indicatie voor zorgverlening. Een steeds groter deel van de diensten die de zorginstelling haar bewoners aanbiedt, kan door hen naar keuze worden afgenomen. [2] De situatie waarin zorgstichting vastgoed huurt van een woningcorporatie of belegger kent overigens veelal vergelijkbare fiscale gevolgen, maar op onderdelen kunnen die ook afwijken. Bij huur en onderverhuur van vastgoed vragen naar onze ervaring bijvoorbeeld de vennootschapsbelastingpositie, de ANBI-status en/of onroerendezaakbelasting van de zorgstichting extra aandacht. [3] Uiteraard doet de omstandigheid dat eigendomsrechten bezwaard zijn met bijvoorbeeld recht van hypotheek niet af aan het behoud van het eigendomsrecht. Wij gaat er in het vervolg van deze notitie vanuit dat geen sprake is van beperkte rechten, zoals die zich bijvoorbeeld voordoen in de situatie van erfpacht.

5 Contractueel bestaat de scheiding tussen wonen en zorg uit het aanbieden van enerzijds een huurovereenkomst voor huisvesting en anderzijds een overeenkomst op basis waarvan zorgdiensten worden aangeboden aan de bewoners. Het is ook mogelijk dat cliënten voortaan op andere wijze de beschikking krijgen over een woning, huren van een andere verhuurder of vastgoedeigenaar (zoals woningcorporaties) en niet langer van de zorgstichting. De zorgstichting biedt hen in dat geval enkel nog zorg- en bijkomende diensten maar geen verhuurdienst. Hierna gaan wij eerst in op de btw-aspecten bij het scheiden van wonen en zorg. Voorts komt de vennootschapsbelasting aan de orde, gevolgd door de verhuurderheffing, de ANBI-status en de onroerendezaakbelasting in relatie tot de WOZ-waarde. Bij ieder fiscaal onderwerp staan we eerst kort stil bij algemene aspecten betreffende de meest relevante regelgeving en/ of beleid van de Belastingdienst. Gevolgd door de concrete prestaties of effecten die zich kunnen voordoen bij een zorgstichting die een scheiding aanbrengt tussen wonen en zorg. 5

6 2 Btw-aspecten De zorgstichting kwalificeert als ondernemer voor de omzetbelasting (btw). Zij dient periodiek btw-aangiften in bij de Belastingdienst. De zorginstelling beroept zich op btw-vrijstellingen voor de zorg- en aanverwante activiteiten. Als voornaamste btw-vrijstellingen in dit verband noemen wij: a) Het verzorgen en verplegen van in een inrichting opgenomen personen, evenals het verstrekken van spijzen en dranken, geneesmiddelen en verbandmiddelen aan die personen. Meer in het algemeen kunnen handelingen die nauw samenhangen met deze diensten (onontbeerlijk zijn om de beoogde therapeutische doelstellingen te kunnen bereiken) delen in deze btw-vrijstelling (artikel 11, lid 1 onderdeel c van de Wet op de omzetbelasting 1968 ; hierna ook Wet OB ); b) De gezondheidskundige verzorging van de mens in het kader van de uitoefening van medische en paramedische beroepen waarvoor regels zijn gesteld bij of krachtens de Wet BIG, evenals gezondheidskundige verzorging van de mens door psychologen [4] (artikel 11, lid 1 onderdeel g, sub 1 Wet OB); c) De thuiszorgdiensten zoals bedoeld in artikel 2, eerste lid, onderdelen a tot en met e en h van het Besluit Zorgaanspraken AWBZ, verleend aan personen ten behoeve van wie in een indicatiebesluit op grond van de AWBZ is vastgelegd dat ze op de in die onderdelen bedoelde zorg zijn aangewezen. Het gaat om het verblijf in een instelling met samenhangende zorg bestaande uit persoonlijke verzorging, verpleging, begeleiding, behandeling, gebruik van een verpleegmiddel [5], alsmede huishoudelijke verzorging, bedoeld in de Wmo, verleend aan personen ten behoeve van wie ingevolge die wet vaststaat dat ze op die verzorging zijn aangewezen (artikel 11, lid 1 onderdeel g, sub 2 Wet OB). De vrijstelling geldt ook voor extra zorg- en hulpverlening waarvoor de cliënt weliswaar niet is aangewezen of geïndiceerd maar die wordt geleverd in samenhang met zorg en hulp waarvoor wel een aanwijzing/indicatie bestaat; d) De leveringen en diensten die als zodanig worden verricht door bejaardenoorden en andere instellingen op het gebied van bejaardenzorg [6] voor zover de prestaties in het bijzonder gericht zijn op het handhaven of bevorderen van de mogelijkheden voor ouderen om zo lang mogelijk zelfstandig te blijven wonen, alsmede voor het verstrekken van spijzen en dranken onder de voorwaarde dat niet systematisch het maken van winst wordt beoogd en eventuele winst wordt aangewend voor de instandhouding/verbetering van de eigen dienstverlening. Sinds 1 januari 2014 zijn sociale alarmeringsdiensten expliciet van deze vrijstelling uitgezonderd (artikel 11, lid 1 onderdeel f Wet OB jo. post b.23 Bijlage B Uitvoeringsbesluit OB); 6 [4] Bij ministerieel besluit d.d. 14 mei 2013 (nr. BLKB2013/810) is goedgekeurd dat onder voorwaarden ook de diensten van de Kinder- en Jeugdpsycholoog NIP en Kinder- en Jeugdpsycholoog Specialist NIP, de Psycholoog Arbeid en Gezondheid NIP en de NVO Orthopedagoog-Generalist voorlopig onder deze btw-vrijstelling kunnen vallen. Wij merken op dat gelet op jurisprudentie niet uitgesloten is dat ook andere beroepsgroepen kunnen delen in deze btw-vrijstelling wanneer daarvoor kwaliteits- en opleidingseisen gelden die gelijkwaardig zijn aan die van een BIG-geregistreerd beroep. [5] Het besluit zorgaanspraken AWBZ waaraan deze opsomming is ontleend, is per 1 januari 2013 gewijzigd. Deze wijziging is nog niet in wetgeving uitgewerkt. De staatssecretaris van Financiën keurt in zijn besluit d.d. 21 december 2012 (nr. BLKB2012/2027M) echter goed dat voor het verrichten van diensten op het gebied van AWBZ- en Wmo-zorg die tot 1 januari 2013 onder het bereik van deze vrijstelling vielen, de vrijstelling voorlopig van toepassing kan blijven. De voorwaarde daarbij is dat de zorginstelling ervan uit gaat dat de prestaties btw-vrijgesteld zijn (de aan deze prestaties toerekenbare voorbelasting wordt niet in aftrek gebracht). Daarnaast geldt een tijdelijke btw-vrijstelling voor de diensten van doventolken. [6] Deze terminologie ontlenen we aan de tekst uit de btw-regelgeving; zorgorganisaties die zich bezighouden met ouderenzorg en die voldoen aan de gestelde eisen kwalificeren voor deze btw-vrijstelling.

7 e) De leveringen en diensten die als zodanig worden verricht door instellingen van verpleging, voor zover de diensten niet reeds kunnen worden gerangschikt onder de hiervoor genoemde btw-vrijstellingen, onder de voorwaarde dat niet systematisch het maken van winst wordt beoogd en eventuele winst wordt aangewend voor de instandhouding/ verbetering van de eigen dienstverlening (onderdeel b, sub 9 van Bijlage B bij artikel 7 van het Uitvoeringsbesluit omzetbelasting 1968, jo. artikel 11, lid 1 onderdeel f Wet OB). f) Zogenaamde fondswervende activiteiten ( leveringen en diensten van bijkomstige aard ) die worden ontplooid met het oog op het verkrijgen van extra financiële middelen voor de verwezenlijking van primaire vrijgestelde activiteiten zoals die van een zorginstelling (vergelijk 2 onder a). Toepassing van de vrijstelling is alleen mogelijk indien de omzet per jaar voor leveringen van goederen lager is dan en voor diensten lager dan (artikel 11, lid 1 onderdeel v Wet OB) [7]. Ter zake van de verhuur van woonruimte (ongeacht naamgeving, zoals: appartementen of aanleunwoningen ) is ook een beroep op btw-vrijstellingen mogelijk. Wij noemen hier: g) De verhuur van woningen (artikel 11, lid 1 onderdeel b Wet OB), met inbegrip van nauw met de verhuur samenhangende diensten waarvoor doorgaans ten titel van servicekosten een aanvullende vergoeding wordt gevraagd. In beginsel en onder voorwaarden volgen servicekosten de hoofdactiviteit van vrijgestelde verhuur. Als sprake is van btw-belaste dienstverlening dan is de vraag naar welk tarief btw-heffing optreedt. Ofwel naar het hoge tarief van 21% (met ingang van 1 oktober 2012), ofwel naar het lage tarief van 6%. Indien aan de orde, dan geven wij bij nagenoemde prestaties steeds aan naar welk tarief btw-heffing aan de orde is. 7 [7] Wij wijzen erop dat deze vrijstelling strikt genomen geen betekenis heeft voor het onderhavige memo. Dit memo handelt immers over woon- en zorgdiensten aan cliënten/huurders/bewoners van een zorginstelling en dat zijn in de aard der zaak geen bijkomstige activiteiten, maar juist kerntaken. Niettemin blijkt in de praktijk dat de Belastingdienst toepassing van deze vrijstelling honoreert als slechts op heel bescheiden schaal btw-belaste prestaties worden verricht aan/ ten behoeve van cliënten. In dit memo laten wij deze vrijstelling verder buiten beschouwing.

8 2.1 Toepassing btw-vrijstelling bij leveringen/diensten aan bewoners Kwalificatie bewoners en vrijstelling verpleging/verzorging? Voor een vaststelling van de btw-gevolgen van de prestaties aan bewoners is de eerste belangrijke vraag hoe de bewoners dienen te worden gekwalificeerd. Voor de btw zijn er praktisch twee mogelijkheden: - ofwel is er sprake van personen die in een inrichting zijn opgenomen (waarvoor de ruime vrijstelling geldt als genoemd in 2 onder a), - ofwel er is sprake van zelfstandig wonende ouderen (waarvoor de beperktere vrijstelling geldt als genoemd in 2 onder d). Het lijkt voor de hand te liggen om de voorgaande vraag te beantwoorden in relatie tot de begrippen intramuraal en extramuraal. Naar onze mening is dit echter een te strikte uitleg van het begrip inrichting. Uit de wetshistorie en de toelichting hierop door de staatssecretaris [8] blijkt namelijk dat ook een verzorgingsflat als inrichting kan worden aangemerkt. In zijn besluit geeft de staatssecretaris de volgende toelichting op het begrip inrichting: Het begrip inrichting ziet allereerst op ziekenhuizen, verpleeginrichtingen, psychiatrische inrich-tingen en dergelijke inrichtingen. Onder dit begrip vallen ook internaten die de volledige verzorging van daar geplaatste minderjarigen verlenen en verzorgingsflats. Onder verzorgingsflats wordt verstaan woonvormen waarbij naast de verhuur en de daarmee samenhangende prestaties, ook nog andere prestaties worden verricht. Te denken valt aan het verstrekken van spijzen en dranken, het verstrekken van huishoudelijke hulp, de (verpleegkundige) verzorging bij ziekte van de bewoners, het gebruik van gemeenschappelijke recreatieruimten en het verhuren van logeerkamers aan gasten van de bewoners. Naar wij menen vallen ook zogeheten aanleunwoningen en dergelijke binnen dit bereik. 8 Het voorgaande betekent dat er in het verleden in ieder geval (voorafgaand aan de scheiding wonen en zorg) sprake was van eigen in de inrichting opgenomen bewoners. Gezien de intenties van veel zorginstellingen om ook in de toekomst aanvullende diensten bij de verhuur te blijven leveren (zij het middels afzonderlijke overeenkomsten), zijn er naar onze mening overtuigende argumenten om te stellen dat de zorgstichting ook na het scheiden van wonen en zorg als inrichting kan blijven worden aangemerkt. Het bestaan van een koppelbeding of daarmee materieel vergelijkbare bepalingen waaruit blijkt dat de zorgstichting in de woning zorg mag leveren in enerzijds de huurovereenkomst van de zorgstichting met een woningcorporatie of belegger en anderzijds de huurovereenkomst van de zorgstichting met haar huurder, kan mogelijk bijdragen aan deze argumentatie. [8] Besluit van 6 februari 2010, DGB2010/270M.

9 De vraag is echter in hoeverre dit onderscheid van betekenis is. In algemene termen kan gesteld worden dat voorzover sprake is van een inrichting voor het geheel één ruime btwvrijstelling (zie 2, onder a) geldt, terwijl in het geval er geen sprake is van een inrichting meer nauwkeurig gekeken moet worden naar de feitelijke activiteiten omdat dan slechts voor bepaalde activiteiten en onder specifieke voorwaarden een vrijstelling geldt. Om dit meer concreet te maken geven wij een drietal voorbeelden: 1) Indien sprake is van een inrichting zijn wij van mening dat een sociale alarmeringsdienst opgevat kan worden als behorend en nauw samenhangend bij de verzorging en verpleging en bijgevolg (nog steeds) in de btw-vrijstelling deelt. Indien geen sprake is van een inrichting, is de sociale alarmeringsdienst sinds 1 januari 2014 belast met 21% BTW (vergelijk hierna). 2) Bij activiteiten als tafeltje dekje geldt geen zelfstandige vrijstelling voor verstrekkingen aan personen jonger dan 55 jaar. Als sprake is van een inrichting is de verstrekking van spijzen en dranken wel btw-vrijgesteld (vergelijk hierna). 3) (thuis)zorgactiviteiten voor personen die daarvoor niet geïndiceerd zijn vallen buiten de vrijstelling van 2 onder c. Als evenwel sprake is van een inrichting dan zijn alle (thuis) zorgactiviteiten (ongeacht indicatie) aan de bewoners btw-vrijgesteld. Er zijn meer voorbeelden te geven. Feitelijk geldt dat er voor een scala aan aanvullende of bijkomende diensten ruime mogelijkheden zijn om die onder de btw-vrijstelling te begrijpen in het geval er sprake is van woningen/appartementen die geacht kunnen worden een inrichting te zijn in bovenbedoelde zin en waarvoor dan ook geldt dat de bewoners/huurders vanuit btw-perspectief zijn opgenomen [9]. Wij benadrukken in dit verband dat een zorginstelling over het algemeen een voorkeur zal geven aan een btw-vrijstelling voor zoveel mogelijk diensten. Daartoe biedt het ruime begrip inrichting dus mogelijkheden. Anderzijds zijn de grenzen tussen wat nog wel en wat buiten het bereik van de vrijstelling van 2 onderdeel a valt, moeilijk te definiëren. Dat hangt sterk van de feiten af en noopt dan ook tot een beoordeling per situatie. Daarbij dient ook bedacht te worden dat de Belastingdienst andere standpunten kan innemen. 9 De omstandigheid waarin een zorgstichting woonruimte gaat verhuren aan bewoners zonder AWBZ-zorgindicatie of aan bewoners die niet overeenkomstig de Wmo op zorg zijn aangewezen (hierna ook wel: met indicatie of geïndiceerd ), kan van invloed zijn op de mogelijkheid te bepleiten dat sprake is van een inrichting. Wij adviseren zorginstellingen zich hiervan bewust te worden bij het bedienen van nieuwe doelgroepen of huurders (zoals studenten). Bij het leveren van thuiszorg, alarmerings- en bijkomende diensten in het vastgoed van derden (woningcorporaties, beleggers, vereniging van eigenaars) is een pleidooi op basis van inrichting en eigen bewoners naar onze ervaring lastig en uiteraard zeer afhankelijk van de feiten. Zeker als het huurrisico in het geheel bij deze derde ligt en de zorginstelling uitsluitend (thuis)zorg levert, dan zal van een inrichting geen sprake zijn en dienen bijkomende diensten zelfstandig op hun btw-merites te worden beoordeeld. Daarentegen kan in het geval de zorginstelling een woningcomplex als geheel huurt van een derde en zelf het huur-/ bezettings-/leegstandrisico loopt, wel degelijk sprake zijn van een inrichting en van eigen bewoners. [9] Nadrukkelijk te onderscheiden van de zorgtechnische benadering, vanuit welke benadering immers geldt dat het niet om opname gaat.

10 Hoewel ons daartoe geen concrete voornemens van de wetgever bekend zijn, is het op termijn mogelijk dat btw-wetgeving beter gaat aansluiten op de wijzigingen in de zorgregelgeving. Mocht het zover komen, dan verwachten wij dat de uitleg van het begrip inrichting zal worden versmald tot daadwerkelijke situaties van opname en verpleging, waardoor ook in btw-technische zin het verblijf (huur) en de afname van (zorg)diensten verder worden losgeknipt. Zover is het echter nog niet. Vooralsnog kan een instelling voor de verzorgingsflats, aanleunwoningen en dergelijke naar het zich laat aanzien gebruik maken van het ruime begrip inrichting. Hierna gaan we specifieker in op de btw-aspecten van een aantal diensten. Wij nemen daarbij niet het ruime begrip inrichting als uitgangspunt [10], maar bespreken deze diensten vanuit de veronderstelling dat er geen sprake is van een inrichting maar van verhuur van een woning/ appartement en daarvan al dan niet te onderscheiden diensten Verhuur en servicekosten: wanneer vrijstelling van toepassing? Zoals aangegeven onder 2 onderdeel g, is de verhuur van (aanleun-)woningen en appartementen aan particulieren vrijgesteld van btw. Het is de vraag hoe moet worden omgegaan met de bijkomende servicekosten. Hierbij zijn er praktisch twee mogelijkheden: a. de servicekosten hebben betrekking op handelingen/voorzieningen die opgaan in de verhuurdienst. Deze servicekosten volgen het btw-regime dat geldt voor de verhuurdienst en kunnen dus delen in de btw-vrijstelling. Het gaat om servicekosten waarbij huurders niet de mogelijkheid hebben om hiervoor een overeenkomst aan te gaan met een derde b. de servicekosten hebben betrekking op afzonderlijke prestaties. Deze servicekosten moeten voor de btw-heffing op hun eigen merites worden beoordeeld. Het gaat om servicekosten waarbij huurders de mogelijkheid hebben om hiervoor een overeenkomst aan te gaan met een derde en die ook naar hun aard niet geacht kunnen worden onderdeel te zijn van huurprestatie. 10 In beginsel betekent het voorgaande dat de het aanbrengen van een scheiding tussen wonen en zorg de toepassing van een btw-vrijstelling op bijkomende servicekosten minder eenvoudig lijkt te maken. Hoewel de precieze afbakening van het begrip bijkomende servicekosten en bijkomende vergoedingen en het onderscheid daarvan met het begrip kale huurprijs uiteraard relevant is voor zorginstellingen die wensen over te gaan tot het scheiden van wonen en zorg, gaan wij op het juridische onderscheid tussen deze begrippen in deze fiscale notitie niet verder in [11]. Fiscaal is het relevant om te onderkennen dat indien er feitelijk sprake is van een soort cafetariamodel waarbij de zorgstichting min of meer kale verhuur aanbiedt maar de huurder/bewoner daarnaast de optie heeft om extra diensten af te nemen, de conclusie is dat deze extra diensten voor de btw afzonderlijk moeten worden beschouwd (waarbij het uiteraard wel mogelijk is dat een andere btw-vrijstelling van toepassing is, zie hierna). Voor diensten waarvoor de huurder geen keuze heeft, maar die bij aangaan van een huurovereenkomst verplicht dienen te worden afgenomen bij de zorgstichting, geldt dat deze in principe kunnen delen in de vrijstelling in verband met de verhuur. [10] De situatie waarin woningen in/op de huidige locatie van de zorgstichting worden verhuurd beschrijven we hiervoor; een pleidooi voor het bestaan van een inrichting is dan te voeren. [11] Voor meer informatie over dit onderscheid verwijzen wij naar het ActiZ-ledennet (login)

11 Volledigheidshalve merken wij op dat het voorgaande zich beperkt tot kosten waarvan het gebruikelijk is dat deze in de verhuur zijn opgenomen. Voor de diensten die dusdanig losstaan van de verhuur dat ze feitelijk als afzonderlijke prestatie moeten worden beschouwd (bezien vanuit de bewoner/afnemer) geldt dat deze sowieso ook afzonderlijk op de btw-merites moeten worden beoordeeld, los van de ontwikkeling van het scheiden van wonen en zorg. Ongeacht ook het feit dat dergelijke prestaties contractueel verplicht gekoppeld kunnen worden aan de huur van woonruimte. Naar onze mening kunnen de volgende door de zorgstichting verleende diensten als servicekosten worden aangemerkt die de hoofdprestatie van de vrijgestelde verhuur volgen en dus ook zijn vrijgesteld van btw, indien deze verplicht door de huurder dienen te worden afgenomen: a. doorberekening kosten inzet technische dienst voorzover dit de instandhouding van de verhuurde woning betreft (dus geen extra werkzaamheden zoals behangen, etc.); b. doorberekening kosten raambewassing buiten (indien dit facultatief is voor de bewoner dan is dit btw-belast tegen 21%); c. doorberekening kosten verzekeringen (ook indien dit facultatief is voor de bewoner is dit echter btw-vrijgesteld); d. doorberekening afvoer huisvuil; e. doorberekening onderhoudskosten lift- en C.V.-installatie, tuinonderhoud; f. doorberekening kosten bedrijfshulpverlening, receptie, algemene ruimten. Naar wij aannemen zullen ook na de beoogde scheiding wonen en zorg juist deze diensten feitelijk door alle huurders dienen te worden afgenomen omdat het, wellicht met uitzondering van de onder b en c genoemde diensten) niet praktisch werkbaar is deze los te knippen van de verhuur. Daarmee blijven deze aanvullende diensten in beginsel onder bereik van de btwvrijstelling voor verhuur. 11 Voor de volledigheid wijzen wij erop dat er momenteel een ontwikkeling is waar te nemen in de jurisprudentie waarin actieve exploitatieconcepten (waarbij de verhuurder diverse vormen van aanvullend dienstbetoon verricht), niet meer worden aangemerkt als verhuur, maar als een andersoortige totaaldienst ( verhuur-plus ) die belast is met 21% btw. Wij hebben beslist niet de indruk dat deze rechtsontwikkeling de zorgsector zal raken daar waar het gaat om wonen en zorg, juist vanwege de scheiding die er tussen die beide wordt aangebracht en het feit dat bij sterke integratie van wonen en zorg (bijvoorbeeld bij verpleging), het wonen ondergeschikt wordt aan de zorgbehoefte en derhalve in de vrijstelling voor de zorg/verpleging ( 2 onder a) zal blijven delen.

12 2.2 Beoordeling specifieke dienstverlening Met de hiervoor geformuleerde uitgangspunten kan de dienstverlening van zorgstichting aan haar bewoners vanuit btw-optiek als volgt worden beoordeeld. De wijze waarop deze dienstverlening wordt bekostigd door cliënten (bijvoorbeeld uit persoonsgebonden budgeten; PGB s ) is daarbij niet van belang Nutsvoorzieningen: energiekosten en waterverbruik Indien een verhuurde woning over afzonderlijke meters beschikt voor stadsverwarming, gas, water en elektriciteit en afgerekend wordt op basis van werkelijk gebruik, dan is dit een afzonderlijke prestatie die niet kan worden aangemerkt als servicekosten bij de verhuur. Omdat ook een verband met de verpleging en verzorging ontbreekt (vergelijk 2 onder a), moeten we concluderen dat dergelijke leveringen in beginsel btw belast zijn naar een tarief van 6% voor water en 21% voor stadsverwarming, gas en elektriciteit. Als een verhuurde woning niet over afzonderlijke meters beschikt, maakt een opslag voor energie- en waterverbruik regulier onderdeel uit van de btw-vrijgestelde verhuur Alarmering Specifiek met betrekking tot de centrale, sociale of personenalarmering geldt dat deze tot en met 31 december 2013 btw-vrijgesteld was. Met ingang van 1 januari 2014 geldt deze btwvrijstelling enkel nog voor de alarmering ten behoeve van huurders/bewoners van woningen die geacht kunnen worden onder het begrip inrichting te vallen (vergelijk 2.1.1). Geldt de vrijstelling niet, dan is 21% BTW verschuldigd. Wij benadrukken overigens dat het hier gaat om de abonnementskosten oftewel de dienst zelf. Het ter beschikking stellen van de benodigde apparatuur (hard- en/of software) dient daarbij vanuit btw-optiek gelijk te worden gesteld aan de btw-behandeling van de dienst zelf. De opvolging in het geval van een calamiteit kan uiteraard wel onder een vrijstelling vallen, indien die opvolging bijvoorbeeld inhoudt dat (acute) zorg wordt verleend aan de cliënt (vergelijk 2 onderdelen b en c) Schoonmaak Met betrekking tot schoonmaakdiensten geldt feitelijk ook dat in de eerste plaats moet worden vastgesteld of het verplicht onderdeel uitmaakt van de huurovereenkomst. Dit is vaak het geval voor de schoonmaak van de gemeenschappelijke ruimten, liften, etc. Dit maakt dan ook onderdeel uit van de btw-vrijgestelde verhuurdienst. Indien daarnaast ook de schoonmaak van appartementen en woningen wordt aangeboden (en dus niet verplicht wordt afgenomen), dan zal dergelijke dienstverlening afzonderlijk moeten worden beoordeeld op de btw-gevolgen. Mocht er geen sprake zijn van een inrichting (vergelijk 2.1.1) dan kunnen schoonmaakdiensten voor de cliënt als huishoudelijke zorg onder de Wmo vrijgesteld zijn van btw, mits de bewoner volgens de gemeente op deze zorg is aangewezen. Is de bewoner hier niet op aangewezen, dan is sprake van een belaste prestatie tegen het verlaagde tarief van 6%.