Perscentrum Nieuwspoort, Den Haag
|
|
- Katrien de Vries
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 ~ Symposium georganiseerd door de Task Force Economie van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit 7 april 2005 Perscentrum Nieuwspoort, Den Haag
2 Verslag De Nederlandse landbouw heeft een imagoprobleem, maar dat is niet terecht. Voor de Task Force Economie van het ministerie van LNV was dit het uitgangspunt voor een symposium over acht vaak gehoorde vooroordelen die over de Nederlandse landbouw bestaan. Vier hoogleraren waren uitgenodigd om hun licht te laten schijnen over deze mythen, die LNV zelf eveneens in een op het symposium gepresenteerde brochure van een reactie had voorzien. Aan een aantal van deze mythen maakten de sprekers weinig woorden vuil, zoals de stellingen dat de Europese landbouw "onbetaalbaar/1 of "het meest milieubelastend/1 zou zijn. Over andere vooroordelen waren zij het snel eens, zoals het misverstand dat de agrosector niet innovatief zou zijn; het innovatieve vermogen en de kennisintensiteit van het Nederlandse agrocluster beschouwen zij juist als eigenschappen waaraan deze zijn mondiaal sterke marktpositie ontleent. Maar de meeste 'mythen' inspireerden de professoren Jepma (RUG), Keyzer (VU), Klamer (EUR) en Rabbinge (WUR) tot een levendige gedachtenwisseling over de kansen en bedreigingen voor de Nederlandse land- en tuinbouw. Voor een tot de laatste plaatsen gevulde perszaal en onder leiding van de SG-LNV Kalden bleek dat hun verschillende achtergronden en visies nu en dan verrassende en soms tegenstrijdige analyses en aanbevelingen opleverden. De inleidingen zijn met uitzondering van die van prof. Klamer als bijlagen bij het verslag gevoegd. Professor Jegma beet het spits af. Bij alle lof voor de brochure over de acht vooroordelen, merkte hij op dat de hamvraag erin uit de weg wordt gegaan. Deze luidt volgens hem: heeft de landbouw toekomst in Nederland, of is de agrarische sector hetzelfde lot beschoren als in het verleden de scheepsbouw- en de textielindustrieën. Om die vraag te kunnen beantwoorden, moeten een lange termijn visie en een internationaal perspectief worden gehanteerd. De afgelopen 35 jaar heeft de voedselproductie de groei van de bevolking kunnen bijhouden. En zelfs meer dan dat: terwijl de wereldbevolking met bijna 3 miljard mensen is gegroeid, is het aantal hongerenden met een kwart miljard afgenomen (tot ca. 750 mln. nu). Voor ongeveer 80% is die productiegroei te danken aan verbetering van de productiemethoden, waardoor groei van de productiviteit kon worden gerealiseerd, de overige 20% is door uitbreiding van het landbouwareaal tot stand gekomen, vooral door ontbossing. Tot het jaar 2025 wordt (met vrij grote zekerheid) een verdere toename van de omvang van de wereldbevolking tot 8 miljard mensen voorspeld. De prognose luidt dat daarmee de vraag naar graan met tenminste 40% en die naar vlees met tenminste 60% zal stijgen (mits India vegetarisch blijft). Cruciale vraag is nu, betoogde Jepma, of opnieuw een groei van de voedselproductie kan plaatsvinden die hiermee in verhouding staat. Jepma meende dat dit ernstig betwijfeld moet worden, waarbij hij wees op 4 bottlenecks: 1. Per jaar gaat ca. 7 mln. ha cultuurgrond aan verwoestijning verloren; in 30 jaar tijd telt dit op tot 200 mln. ha (van de 1 miljard in het zuiden beschikbare ha. cultuurgrond). Daar staat tegenover dat de grenzen van ontbossing worden bereikt; jaarlijks wordt nu ca. 10 mln. ha bos gekapt om er landbouw op te bedrijven, maar dit stuit op groeiende maatschappelijke weerstand. Bovendien neemt de vraag naar hout nog voortdurend toe. 2. Schaarste aan water: ca. tweederde van alle watergebruik gaat naar de landbouw, in 2025 zullen naar verwachting bijna 2 mld. mensen over onvoldoende water beschikken. Binnen enkele decennia dreigen geweldige distributie- en beschikbaarheidsproblemen voor water te ontstaan, met name in China en India % van de wereldbehoefte aan energie wordt door biomassa gedekt; om datzelfde percentage in 2025 te kunnen leveren, moet 150 mln. ha extra beschikbaar komen voor de productie van biomassa. Er moet echter ook rekening mee worden gehouden dat het aandeel van biomassa in het totale energieaanbod eerder nog zal toenemen. 4. Als gevolg van de voorspelde klimaatverandering zal de opbrengst van graanteelt in het zuiden afnemen: met 3% in 2025, maar met een veelvoud daarvan rond In Afrika is dan vermoedelijk helemaal geen graanteelt meer mogelijk. De conclusie dringt zich op, zo besloot prof. Jepma, dat het - uitgaande van een groei van de wereldbevolking met 2 miljard tot gezien de verminderde beschikbaarheid van landbouwgrond in het zuiden niet waarschijnlijk is dat de groei van de voedselproductie daar de toenemende vraag kan bijhouden. In het noorden moet daarom behoedzaam worden omgegaan met de capaciteit om 2
3 voedsel te produceren. Het is immers zeker niet uitgesloten dat het comparatieve voordeel voor voedselproductie de komende decennia zal verschuiven naar het noorden. Kern van de boodschap van grof. Ke~zer was dat de Nederlandse landbouw zich moet richten op export naar de wereldmarkt en op het produceren en vermarkten van groene diensten. Want hoewel het aandeel van de landbouw in de Nederlandse economie is afgenomen, is de landbouw zeker niet passé: De agrosector moet wel ophouden achterhoedegevechten te voeren, zo waarschuwde Keyzer; het afschermen van de Europese markt noemde hij daar een voorbeeld van. Beter is het nieuwe perspectieven te openen, zoals in de productie van veevoer en het verstevigen van de positie op de Chinese markt. De grote Chinese steden aan de kust in het zuiden zijn beter te bedienen met schepen uit Europa dan vanuit het Chinese binnenland. De vraag naar veevoer zal in China groeien tot 1500 mln. ton in 2030, voorspelde hij; de impact van de groeiende vleesconsumptie in dit land is veel groter dan die van klimaatverandering. Maar om van die groeimarkt te kunnen (l1logen) profiteren, zal de EU ook zelf de eigen grenzen moeten openstellen. Keyzer voorzag vervolgens de verschillende mythen in de brochure van commentaar, waarbij hij onder meer met nadruk wees op de betekenis van de landbouw voor het landschap: door de geringe afstand en nauwe verbondenheid tussen stad en platteland, kan de boer door groene diensten als het in stand houden van een aantrekkelijk woonklimaat extra inkomen genereren. Wat dit betreft kan de EU-steun aan de landbouw wel efficiënter besteed worden, meende hij; deze is nu nog in hoofdzaak 'productie-gericht'. Eén vooroordeel mag wat Keyzer betreft zeker niet als een mythe worden weggezet: liberalisatie in de landbouw is nodig ter wille van de armen in de derde wereldlanden. Dit is een steekhoudend verwijt dat het Europees landbouwbeleid te maken valt: het is van belang ontwikkelingslanden ruimere markttoegang te gunnen. Het protectionisme dient de EU "zonder mitsen en maren" te verlaten. Keyzer hekelde in het bijzonder de tariefescalatie die gehanteerd woj:fjt om de eigen verwerkende industrie te beschermen (naarmate een product meer bewerking heeft ondergaan, geldt een hoger invoertarief). Het belang van exportsubsidies is vergeleken hiermee betrekkelijk. Prof. Klamer wilde vroeger boer worden, maar die droom is niet uitgekomen; hij doet nu onderzoek op het snijvlak van cultuur en economie. Klamer wees erop dat het denkraam van de economie zeer bepalend is voor hoe wij de wereld bezien. Het is een cynische blik, die ervan uitgaat dat een ieder uit is op zijn eigen gewin. Deze benadering gaat eraan voorbij dat wij pas werkelijke genoegdoening vinden wanneer we de dingen die we doen, goeddoen. Voor het functioneren van markten en overheden is cruciaal hoe samenlevingen functioneren. Mensen zijn in veel belangrijker mate sociale wezens dan economische wezens; zij zoeken naar wat zij gemeenschappelijk hebben, betoogde Kamer onder verwijzing naar zijn recent gepubliceerde boek In hemelsnaam. In dit verband noemde hij het innovatieve vermogen van de land- en tuinbouw fascinerend. De tuinbouw is een ideale sector om lessen uit te Ieren over innovatie. Innovatief vermogen, blijkt hier, heeft alles met de organisatie van de samenleving te maken. In de tuinbouw zie je hechte gemeenschappen, men staat voortdurend met elkaar in contact en houdt elkaar zo alert. De land- en tuinbouw heeft inderdaad een belangrijk imagoprobleem, bevestigde Klamer; welke jongere wil heden ten dage nog boer worden? Boeren staan bekend als grootschalig, bedrijfsmatig werkende managers, die het milieu vervuilen en hun dieren niet goed behandelen. Dit beeld is koud en hard en maakt het voor de agrarische sector moeilijk zich maatschappelijk te handhaven. Klamer beval de agrosector een minder koude, minder klassiek economische benadering aan: de boer moet niet alleen een product verkopen, maar moet ook een verbinding tussen dat product en de samenleving weten te leggen. Dit kan door zijn aubergine 'met een verhaal' te verkopen, waardoor er verbinding ontstaat met het goede, de kwaliteit van leven, met andere woorden met de trend dat de consument warmte zoekt in de beleveniseconomie. Voor een auto of een goede fles wijn wil de consument ook een veelvoud betalen dan wat strikt op grond van de productiekosten gerechtvaardigd zou zijn, zo moet het met de tomaat ook gaan. Samenvattend: de boer moet weer boer worden in plaats van manager en de boerderij een bijzondere plek in de samenleving in plaats van een bedrijf. Als de landbouw die meerwaarde weet te bieden en te verkopen, verdwijnen alle vooroordelen vanzelf, verwacht Klamer.~ Prof. Rabbinge had zijn inleiding als titel 'kennisintensivering' meegegeven en dat begrip liep ook als een rode draad door zijn beschouwing. Met enkele vrijwel loodrecht ingetekende grafieken, schetste hij om te beginnen welke enorme productiviteitsverhoging de afgelopen eeuwen in de landbouw heeft plaatsgevonden. De gemiddelde graanopbrengst per ha is gestegen van 800 kg in het jaar 1400 via 1800 kg rond 1900 tot 9000 kg nu. Tegelijk is het aantal arbeidsuren dat per ha benodigd is
4 afgenomen van 600 uur/jaar in het jaar 1400 tot 12 uur nu. Resultaat is dat nog maar 2% van de beroepsbevolking het druk heeft met de voedselproductie, "de overige 98% heeft het druk met elkaar". Rabbinge schetste ook enkele andere megatrends die het aanzien van de land- en tuinbouw ingrijpend hebben veranderd:. de overgang van ambachtelijke naar industriële landbouw, waarvan de toepassing van bijvoorbeeld kunstmest, irrigatie en substraatteelt en de opkomst van de niet-grondgebonden veehouderij voorbeelden zijn;. de integratie van de keten, vraag gestuurd en met veel aandacht voor kwaliteit en voedselveiligheid;. verbreding van doelen met milieuzorg, dierenwelzijn en landschapsonderhoud;. aandacht voor gezondheid, wat zich niet alleen vertaalt naar vraag naar vitaminerijk voedsel, maar bijvoorbeeld ook in het streven naar meer gezondheidsbevorderende componenten in voedingsmiddelen.. Ook prof. Rabbinge ontkrachtte een aantal vooroordelen die over de landbouw bestaan, zoals de afhankelijkheid van subsidies en het vervuilend karakter van de agrarische productie. Daarbij brak hij een lans voor het concept van de varkensflat: ten opzichte van de bestaande intensieve veehouderij is een varken beter af met de uitloopmogelijkheden die zo'n flat kan bieden, bovendien is het milieuefficiënter. Voor wat betreft de concurrentiekracht hoeven de Nederlandse agro-bedrijfstakken zich bepaald niet te schamen, toonde Rabbinge onder verwijzing naar Porter aan. Diens analyses uit 1992, aangevuld met enkele eigentijdse beoordelingscriteria, leiden ook nu nog tot de conclusie dat in de top 10 van 200 geanalyseerde Nederlandse bedrijfstakken, er 9 tot het agrofoodcluster behoren. 15 van de 20 Nederlandse agrofood bedrijfstakken behoren tot de beste 30% van de wereld. Absolute toppers zijn tuinbouwzaden, zaaizaad en pootgoed, bomenteelt, bollenteelt en sierteelt onder glas. Rabbinge's conclusies: het sterkst staan die sectoren die kennisintensief zijn en over goede handelsnetwerken beschikken. Ook in de toekomst kan het agrocluster een belangrijke bijdrage aan de Nederlandse economie blijven leveren, mits innovatie hoog in het vaandel wordt gehouden. In de discussie kreeg de voorzitter van de vakgroep akkerbouw van L TO dhr. Maarsing als eerste het woord. Hij vond dat in de inleidingen het economisch belang van de agrarische sector te veel onderbelicht was gebleven. In reactie op prof. Klamer merkte hij op dat we "alleen van gevoel niet kunnen leven". Prof. Jepma antwoordde dat hij dan toch kennelijk een verkeerde indruk had gewekt; naar zijn idee zijn er juist goede toekomstperspectieven voor de landbouw in Nederland. Vermoedelijk niet in de bulkproductie, maar zeker in de meer kennisintensieve sectoren. Het feit dat de productiegroei in het zuiden op zijn grenzen zal stuiten, draagt daar toe bij. Dit laatste werd weer gerelativeerd door prof. Rabbinge: volgens hem extrapoleerde zijn collega Jepma te gemakkelijk de bestaande waarden naar de toekomst en kan de landbouwproductiviteit in de derde wereld op veel plaatsen nog aanzienlijk omhoog. Ook prof. Klamer voelde zich door Maarsing aangesproken en verhaalde over een kop koffie die hij had 'genoten' op het terras van café Florian op het San Marcoplein: kostprijs 2 cent, maar op de rekening voor 12 euro aangeslagen. De bediening en het zitcomfort waren slecht, de koffie was lauw, maar het was toch een mooie belevenis. Het is de kunst voor de boer zijn aardappel ook met zoveel gevoel (en tegen een betere prijs) te verkopen. Rabobank-directeur KruiQer ging in op de opmerking van prof. Rabbinge, die had gemeld dat hij van Rabo-directeuren bevestigd had gekregen dat de grondprijs zal dalen. Kruiper distantieerde zich van deze verwachting. In reactie op Kruiper ondersteunde prof. Keyzer in zekere zin Kfamers analyse door boeren op te roepen hun producten - of het nu aardappelen zijn of groene diensten - beter te vermarkten; juist het goede gevoel van de consument bij een mooi en goed onderhouden landschap, moet de landbouw meer tot waarde brengen, wellicht kan dit via een fiscaal instrument. Rabbinge zag voor de primaire sector als mogelijkheid om de marktpositie binnen de keten te versterken de 'heruitvinding' van de coöperatie. Prof. Keyzer kreeg weerwoord op zijn pleidooi dat de EU zijn markten ruimhartig moet openstellen voor ontwikkelingslanden. Middels heffingen, zo voerde riemand uit de zaal] aan, zou de EU de invoer moeten tegengaan van producten die bijvoorbeeld met behulp van kinderarbeid of ten koste van dierenwelzijn zijn geproduceerd; zo kan verbetering van de productiewijze in ontwikkelingslanden worden afgedwongen, zeker in die landen die al een wat hoger ontwikkelingspeil hebben bereikt. Prof. L1
5 Keyzer hield echter voet bij stuk: handelsregels mogen niet misbruikt worden om de arbeidsomstandigheden op suikerplantages te kapittelen, daar zijn andere instrumenten voor. Dhr. Smeets (WUR) verweet de hoogleraren 'semi-amateurisme': aan groene diensten valt mogelijk veel te verdienen, maar niet door de boeren. Richting LNV merkte hij op dat het departement nog wel wat kan Ieren als het gaat om goede marketing: verdediging is niet de beste aanval, zoals LNV lijkt te denken; beter is het uit te gaan van de kracht van de sector: onze land- en tuinbouw is de beste van de wereld en door een kennisgericht en innovatieve houding zullen we dat zo houden. De voorzitter van L TO-Nederland dhr. Doornbos merkte op dat we niet in de valkuil moeten trappen te veel in algemene termen te spreken: de kracht van de Nederlandse land- en tuinbouw zit niet in de bulk, waar veel van de analyses wel over gaan, maar in de hoge toegevoegde waarde. Daardoor liggen er juist bij groei in het zuiden kansen voor de Nederlandse land- en tuinb ':1w. Verder waarschuwde hij voor een te eenzijdige benadering van marktliberalisering: er mag niet alleen afbraak plaatsvinden, maatschappelijke waarden mogen niet in het gedrang komen. LEI-directeur Zachariasse voegde hier onder verwijzing naar de praktijk van Britse supermarkten aan toe dat er een trend valt waar te nemen dat het bedrijfsleven steeds vaker eisen stelt aan de productiemethoden; iets wat landen niet mogen. Jepma beaamde dat er geen overdreven verwachtingen mogen worden gekoesterd van de mogelijkheden tot van het stellen van eisen aan productiemethoden in relatie tot markttoegang door de nationale overheid, de WTO geeft daar bijzonder weinig ruimte voor. Tegelijk zal het volgens hem ook moeilijk zijn om via de weg van de 'consumentensouvereiniteit' verbeteringen in productieomstandigheden via de markt af te dwingen. Gelabelde producten onder bijvoorbeeld het Max Havelaar- of FSC-keurmerk hebben tot nu toe immers slechts bescheiden marktaandelen weten te realiseren. In zijn slotwoord riep minister Veerman "onze grootste Nederlandse schrijver Multatuli" in herinnering, die heeft verklaard dat het uitroeien van één vooroordeel meer waard is dan het bedenken van tien nieuwe stelsels. Welnu, één vooroordeel dat in politiek Den Haag sterk leeft en wat LNV betreft uit de wereld moet, is de gedachte dat de land- en tuinbouw een sunsetindustryzou zijn. Zowel in de landbouw zelf als in het landbouwbeleid is er de afgelopen 15 jaar al veel ten goede veranderd, meende de minister. Maar ook al zijn we in een aantal bedrijfstakken dan wereldleider, we zijn er nog lang niet. Centraal staat de vraag wat de boer en de visser gaan doen, hoe zij hun toekomst invullen. LNV gaat de sector daarbij helpen door het opstellen van een landbouwvisie, waarbij op voorhand kan worden gesteld dat de toekomst in de verscheidenheid ligt. Sommige boeren zullen tegen wereldmarktconforme voorwaarden grootschalig willen produceren, voor anderen ligt er een toekomst in het aanbieden van groene en blauwe diensten. Een derde slaat zijn vleugels uit en begint een bedrijf over de grens. Verscheidenheid en veelsoortigheid zullen bepalend zijn. De Nederlandse landen tuinbouw zal het wel redden, voorspelde de minister; zorgen moeten we ons maken over de toekomst van de landbouw in Afrika, waar het in veel gevallen aan good governance ontbreekt. Ondernemerschap gedijt alleen in een stabiele omgeving. De minister sloot af met een citaat van de landbouwhistoricus Slicher van Bath: "men staat telkens weer verbaasd van de geweldige veerkracht van de Nederlandse landbouwer". Dit zal, zo verzekerde de minister, ook in de toekomst gelden. Opgetekend door Tim Verhoef Den Haag 8 april
WERELD. 5 havo 1 Globalisering 14-16
WERELD 5 havo 1 Globalisering 14-16 Melkprijzen wereldwijde concurrentie Hoog: centrumlanden Middel, semi-periferie Laag, periferie Globalisering = concurrentie.. 3 factoren? 1. Opkomst MNO s, mondiale
Nadere informatieMaatschappelijke waardering van Nederlandse Landbouw en Visserij
Nederlandse Landbouw en Visserij Inhoud 1 Inleiding 03 2 Samenvatting en conclusies landbouw en visserij 3 Maatschappelijke waardering landbouw 09 4 Associaties agrarische sector 13 5 Waardering en bekendheid
Nadere informatieLandbouw, natuur en voedselkwaliteit Seminar Aardappelsector in China. Geachte heer/mevrouw,
Landbouw, natuur en voedselkwaliteit 18-12-2006 Seminar Aardappelsector in China Geachte heer/mevrouw, Van 27 januari tot en met 2 februari 2007 zal in Den Haag de jaarlijkse attaché week voor de LNV raden
Nadere informatieSamen Ondernemen met de Natuur
Samen Ondernemen met de Natuur Henk Gerbers Kleinschalig maakt gelukzalig, of is bulk beter? Naar een Voedselbeleid van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) Verhaal over Ondernemen
Nadere informatieZELFVOORZIENEND: TRENDS, MOGELIJKHEDEN EN GRENZEN
ZELFVOORZIENEND: TRENDS, MOGELIJKHEDEN EN GRENZEN Lezing ter gelegenheid van het GEO Promotion Congres van eigen bodem 10 maart 2017 Groningen. door prof. em. Pier Vellinga Waddenacademie Colin OPBOUW
Nadere informatie1 Inleiding. 1.1 Duiding van de adviesaanvraag. 1.2 Opbouw van het advies
1 Inleiding 1.1 Duiding van de adviesaanvraag Namens het kabinet heeft minister Veerman van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij (LNV) de SER gevraagd advies uit te brengen over de integratie van nieuwe
Nadere informatieMaatschappelijke waardering van Nederlandse landbouw en visserij 2017
Nederlandse landbouw en visserij 2017 Inhoud 1 Inleiding 03 2 Samenvatting en conclusies landbouw en visserij 3 Maatschappelijke waardering landbouw 09 4 Associaties agrarische sector 14 5 Waardering en
Nadere informatieWE FEED THE WORLD. Achtergronden bij. Een film van Erwin Wagenhofer, Oostenrijk, 2005 www.wefeedtheworld.nl
Achtergronden bij WE FEED THE WORLD Een film van Erwin Wagenhofer, Oostenrijk, 2005 www.wefeedtheworld.nl Meer weten over We feed the world? Zelf bijdragen aan een mens-, dier- en milieuvriendelijke landbouw?
Nadere informatieMegatrends, uitdagingen en perspectieven
Megatrends, uitdagingen en perspectieven Prof. dr ir Rudy Rabbinge Universiteitshoogleraar Duurzame Ontwikkeling & Voedselzekerheid Greenport Nederland Conferentie 18 november 2010 Inhoud Megatrends Uitdagingen
Nadere informatieVerduurzaming van de veehouderij: urgentie vanuit mondiaal perspectief
Verduurzaming van de veehouderij: urgentie vanuit mondiaal perspectief Conferentie Keuzes voor landbouw en veehouderij Huidige mondiale impact van veehouderij Biodiversiteit, aandeel 30% in mondiaal verlies
Nadere informatieOp weg naar een zorgvuldige veehouderij in 2020 Ruimte voor initiatieven? Die moet je verdienen!
Op weg naar een zorgvuldige veehouderij in 2020 Ruimte voor initiatieven? Die moet je verdienen! De samenleving stelt steeds hogere eisen aan de productie van vlees. Smaak en prijs zijn niet meer maatgevend.
Nadere informatiee mythe van overbevolking OneWorld.nl
e mythe van overbevolking OneWorld.nl 1 van 5 04-07-17 16:36 oneworld.nl De mythe van overbevolking OneWorld.nl Kiza Magendane 6-8 minuten Opinie Welkom in de wereld van de bevolkingspolitiek. Hier worden
Nadere informatieIs er nog eten over 20 jaar. Fred Klein Productschap Akkerbouw
Is er nog eten over 20 jaar Fred Klein Productschap Akkerbouw 1 Productschap Akkerbouw Taken van het Productschap Akkerbouw: Is er voor alle bedrijven en werknemers die akkerbouwproducten telen, verwerken
Nadere informatieKlimaatverandering en onze voedselzekerheid
Klimaatverandering en onze voedselzekerheid Prof. Dr. Martin Kropff Rector Magnificus Wageningen University Vice-president Raad van Bestuur Wageningen UR Ons klimaat verandert Ons klimaat verandert Oplossingsrichtingen
Nadere informatieInternationale handel H7 1. Internationale handel. Waarom importeren: 25-2-2013. Waar komt het vandaan?
Internationale handel H7 1 Waar komt het vandaan? Economie voor het vmbo (tot 8,35 m.) Internationale handel Importeren = invoeren (betalen) Exporteren = uitvoeren (verdienen) Waarom importeren: Meer keuze
Nadere informatieMaatschappelijke waardering van Nederlandse landbouw en visserij
Nederlandse landbouw en visserij Inhoud 1 Inleiding 03 2 Samenvatting en conclusies landbouw en visserij 3 Maatschappelijke waardering landbouw 09 4 Associaties agrarische sector 13 5 Waardering en bekendheid
Nadere informatieWelke richting volg je? In welke mate ga je akkoord met volgende stellingen?
Groepsnummer: Nummer respondent: Beste leerling, Hieronder vind je een aantal vragen. Lees de opdrachten aandachtig en probeer zo nauwkeurig mogelijk te antwoorden. Laat geen vragen open. Als je iets niet
Nadere informatieOekraïne (foto s zijn terug te vinden op www.liba.be)
Landbouw in Oekraïne 12/05/2011 Oekraïne (foto s zijn terug te vinden op www.liba.be) Oekraïne is groter dan elk land van de EU. De goede ligging van het land, gecombineerd met de vruchtbare bodems, geeft
Nadere informatieDe groei voorbij. Jaap van Duijn september 2007
De groei voorbij Jaap van Duijn september 2007 1 Een welvaartsexplosie Na WO II is de welvaart meer gestegen dan in de 300 jaar daarvoor Oorzaken: inhaalslag, technologische verandering en bevolkingsgroei
Nadere informatieEen visie op de toekomstige landbouw in Nederland
Een visie op de toekomstige landbouw in Nederland Jan Willem Erisman ALV Markdal, Galder, 24 september 2018 Inhoud Introductie Louis Bolk Instituut Achtergronden huidige landbouw De visie van de minister
Nadere informatieInternationale varkensvleesmarkt 2012-2013
Internationale varkensvleesmarkt 212-213 In december 212 vond de jaarlijkse conferentie van de GIRA Meat Club plaats. GIRA is een marktonderzoeksbureau, dat aan het einde van elk jaar een inschatting maakt
Nadere informatieHet perspectief van de agrarische sector in Nederland
Het perspectief van de agrarische sector in Nederland Agroconnect-symposium 19 november 2009 Dr.ir. Huib Silvis Hoofdpunten Toekomst agrarische sector Betekenis technologie Strategie LEI Wageningen UR
Nadere informatieMeer met minder. Waterschaarste en grotere vraag naar voedsel. Laan van Staalduinen, Algemeen directeur LEI. 6 juni 2012
Meer met minder Waterschaarste en grotere vraag naar voedsel Laan van Staalduinen, Algemeen directeur LEI 6 juni 2012 Inhoud presentatie Mondiale trends die van invloed zijn op toekomstige watervraag Nationale
Nadere informatiePubliekssamenvatting nota Duurzaam voedsel, 25 september 2009, ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit
Publiekssamenvatting nota Duurzaam voedsel 25 september 2009 Populaire versie van de nota Duurzaam voedsel van het ministerie van LNV. Het verduurzamen van consumptie en productie van voedsel lukt alleen
Nadere informatieTransformatie landbouw en omgevingskwaliteit
Transformatie landbouw en omgevingskwaliteit Jan Willem Erisman PCL discussiebijeenkomst Maatschappelijke opgaven en Omgevingskwaliteit, Utrecht, 6 juni2018 Louis Bolk Instituut (sinds 1976) www.louisbolk.org
Nadere informatieEconomie en melkproductie
Economie en melkproductie Productschap Zuivel onderwijsdag Pierre Berntsen Directeur Agrarische Bedrijven ABN AMRO 19 november 2013 Agenda Stand van de economie Beschikbaarheid van grondstoffen en zuivel
Nadere informatieDirectie Voedings- en Veterinaire Aangelegenheden LNV Consumentenplatform Consumentenonderzoek Natuurlijkheid, waarde voor beleid
Directie Voedings- en Veterinaire Aangelegenheden LNV Consumentenplatform Consumentenonderzoek Natuurlijkheid, waarde voor beleid 11 juni 2004 I Opinie-onderzoek 1. Inleiding 1 2. Associaties met natuurlijkheid
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2002 2003 25 074 Ministeriële Conferentie van de Wereldhandelsorganisatie (WTO) 28 625 Herziening van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid Nr. 61 BRIEF VAN
Nadere informatieEen zoektocht naar mogelijkheden
Inhoud presentatie Camiel Hoogland Introductie Hoogland B.V. Een zoektocht naar mogelijkheden (Regionale) Kansen Stellingen Hoogland BV Historie: Sinds 1880 Handelsonderneming Familiebedrijf >30 mill omzet
Nadere informatieJullie hebben met jullie groep één dag geen vlees gegeten. Hierdoor moet er minder vlees geproduceerd worden.
Gebeurteniskaarten positieve gebeurteniskaarten Jullie hebben met jullie groep één dag geen vlees gegeten. Hierdoor moet er minder vlees geproduceerd worden. Jullie hebben samen betoogd tegen het kappen
Nadere informatieDuurzame wereldvoedselvoorziening. hoe ziet dit vraagstuk eruit en in welke richting liggen de oplossingen?
Duurzame wereldvoedselvoorziening hoe ziet dit vraagstuk eruit en in welke richting liggen de oplossingen? Even voorstellen: Ruben Bringsken Ondernemer in Food en ICT (focus op duurzame oplossingen) Eigenaar/participatie
Nadere informatieHoofdstuk 1 Globalisering Paragraaf 15 t/m 19
Hoofdstuk 1 Globalisering Paragraaf 15 t/m 19 inhoud Patronen van de landbouw in de EU (par. 15) Veranderingsprocessen in de EU-landbouw (par. 16) Oostenrijk - Nederland: overeenkomsten en verschillen
Nadere informatieF.4 bijlage 4; Feiten en cijfers
F.4 bijlage 4; Feiten en cijfers F.4.1 Inleiding Deze bijlage geeft een toelichting bij de productie en verwerking van het Nederlands afval sinds 1985 plus een inschatting hiervan tijdens de komende planperiode.
Nadere informatieVerspilling: De houdbaarheidsdatum nabij
School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever Agrarische Jongeren Friesland is een organisatie die zich ten doel stelt de bedrijfsvoering van boerenbedrijven zo efficient mogelijk te maken.
Nadere informatieBiomassa: brood of brandstof?
RUG3 Biomassa: brood of brandstof? Centrum voor Energie en Milieukunde dr ir Sanderine Nonhebel Dia 1 RUG3 To set the date: * >Insert >Date and Time * At Fixed: fill the date in format mm-dd-yy * >Apply
Nadere informatieWebquest bij de Geo tweede fase havo Landbouw in Europa
Webquest bij de Geo tweede fase havo Landbouw in Europa Inleiding In deze opdracht gaan we de invloed van de EU vergelijken. De vergelijking wordt gemaakt tussen twee landen: Nederland en Spanje. We nemen
Nadere informatieHet Europese landbouwbeleid & biodiversiteit: van Brussel tot Blessum
Het Europese landbouwbeleid & biodiversiteit: van Brussel tot Blessum Symposium Melkveehouderij en biodiversiteit. Leeuwarden 23-24 mei 2018. Anne van Doorn Wat wil de koe Wat wil de burger Wat wil de
Nadere informatie1 De markt voor de Nederlandse landbouw De Nederlandse landbouw en de handel Orde in de handel WTO en EU 12 1.
Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 De markt voor de Nederlandse landbouw 9 1.1 De Nederlandse landbouw en de handel 9 1.2 Orde in de handel 10 1.3 WTO en EU 12 1.4 Afsluiting 13 2 Bepaling verkoopprijs 14
Nadere informatieIk werp mij niet op als pleitbezorger van een economische sector.
Directie Internationale Zaken De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EK 's-gravenhage uw brief van uw kenmerk ons kenmerk datum 7 september 2007 2060724810 IZ. 2007/2013
Nadere informatieEconomische vitaliteit agrosector
Economische vitaliteit agrosector Frank Veeneklaas (Alterra) Programmaleider DWK programma: Mens en economie in de Groene Ruimte De agrarische sector is nog steeds van aanzienlijke betekenis voor de plattelandseconomie.
Nadere informatieGlobalisering: Uitdagingen voor Food en Agri-business Nijenrode, 24 november 2014
Globalisering: Uitdagingen voor Food en Agri-business Nijenrode, 24 november 2014 Inhoud 1 2 3 Bedrijfsprofiel Agrifirm Globalisering Risico s en kansen voor de Food en Agri-business Vragen Bedrijfsprofiel
Nadere informatieErnst & Young ICT Leadership. Resultaten ICT Barometer over conjunctuur, bestedingen en offshore outsourcing. Jaargang 6 17 mei 2006.
Ernst & Young ICT Leadership Resultaten ICT Barometer over conjunctuur, bestedingen en offshore outsourcing Jaargang 6 17 mei 2006 ICTbarometer Inhoud ICT-conjunctuur ICT-bestedingen Offshore ICT outsourcing
Nadere informatieVan baan naar eigen baas
M200912 Van baan naar eigen baas drs. A. Bruins Zoetermeer, juli 2009 Van baan naar eigen baas Ruim driekwart van de ondernemers die in de eerste helft van 2008 een bedrijf zijn gestart, werkte voordat
Nadere informatieResultaten landbouwenquête. September 2013
Resultaten landbouwenquête September 2013 1 Landbouwenquête 2013 Inleiding In juni 2013 hebben de noordelijke Natuur en Milieufederaties en LTO Noord in samenwerking met het Dagblad van het Noorden en
Nadere informatieMeer betalen voor duurzaam? Alleen als de consument weet waarom Duurzaamheidkompas #7 thema: Ken de prijs. December 2011
Meer betalen voor duurzaam? Alleen als de consument weet waarom Duurzaamheidkompas #7 thema: Ken de prijs December 2011 Inleiding Duurzaamheidkompas Antwoord op duurzaamheidvragen In deze tijd van milieu-,
Nadere informatieSustainable development goals
Sustainable development goals The road to dignity by 2030 Ending Poverty, Transforming all Lives and Protecting the Planet = De weg naar waardigheid, Armoede beëindigen, alle levens veranderen en de aarde
Nadere informatieir. Anita Wouters) Dames en heren,
Speech namens de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, mw. Gerda Verburg, tijdens het congres Future Foods, Wageningen, 11 oktober 2007 (uitgesproken door Directeur-Generaal ir. Anita Wouters)
Nadere informatieChocomelk. van eerlijke handel, biologische landbouw en lokale boeren! www.oww.be. Handel, uit respect.
Chocomelk van eerlijke handel, biologische landbouw en lokale boeren! > Handel, uit respect. We slaan de brug tussen boeren uit Noord & Zuid! www.oww.be > Kiezen Kiezen voor nóg meer duurzaamheid Oxfam
Nadere informatieStikstofproblematiek: kader voor duurzame voedselproductie
Stikstofproblematiek: kader voor duurzame voedselproductie Jan Willem Erisman Arnhem, 24 januari 2018 Louis Bolk (1866-1930) Hoe ruimer zou onze opvatting van het leven zijn, indien het ons gegeven was
Nadere informatieDuurzame internationale handelsketens
Duurzame internationale handelsketens Van niche naar norm De rol van regulering 26 Sept 2014 Mark van Oorschot PBL Beleidsevaluatie en onderzoek Verbeteren besluitvorming via objectieve informatie Evalueren
Nadere informatieVeel veld voor vlees, weinig veld voor groenten
Voeding > 3 e graad > lesmateriaal > kniptekst Sociaal vlees? Voor de leerkracht: Knip op voorhand de tekst in stukken op de lijnen. Houd de stukken tekst per titel samen. Veel veld voor vlees, weinig
Nadere informatieKoper flink in de lift
Publicatiedatum CBS-website: 9 juli 7 Koper flink in de lift Wiel Packbier Centraal Bureau voor de Statistiek Koper flink in de lift Wiel Packbier Samenvatting Mede door de toegenomen vraag naar koper,
Nadere informatieDuurzaam produceren, Duurzaam consumeren
Agrarisch Platform Zuid-Holland Duurzaam produceren, Duurzaam consumeren Duurzaam produceren. Uitdaging en kans! Politiek Café van het CDAV Zuid-Holland Datum: 17 maart 2010 Locatie: Van: Voor: Kenmerk:
Nadere informatieVerantwoordelijkheid dragen gaat niet om macht, zei Lubbers, of om het vermogen om belangrijke zaken te regelen of iets af te dwingen.
Speech Sybrand Buma Symposium 'Lubbers' duurzame nalatenschap 22 mei 2018 Geloven is verantwoordelijkheid dragen. Die woorden sprak Ruud Lubbers in 1974 in een preek in de parochiekerk van Berg en Dal.
Nadere informatieBeleggen in de toekomst. de kansen van beleggen in klimaat en milieu
Beleggen in de toekomst de kansen van beleggen in klimaat en milieu Angst voor de gevolgen? Stijging van de zeespiegel Hollandse Delta, 6 miljoen Randstedelingen op de vlucht. Bedreiging van het Eco-systeem
Nadere informatieTOEKOMST VAN DE GROENTESECTOR : UITDAGINGEN EN OPPORTUNITEITEN
TOEKOMST VAN DE GROENTESECTOR : UITDAGINGEN EN OPPORTUNITEITEN INHOUD PRESENTATIE 1. Sector in cijfers 2. Peilers van het succes 3. Uitdagingen en opportuniteiten 4. Hoe speelt de sector er op in? Sector
Nadere informatieEU Programma s GLB
EU Programma s 2014-2020 GLB 2014-2020 Carlo Vromans Programma Ontwikkeling GLB tot 2014 GLB 1 e pijler: inkomenssteun met maatschappelijke verplichtingen GLB 2 e pijler: plattelandsontwikkelingenprogramma
Nadere informatieVeranderingen in de internationale positie van Nederlandse banken
Veranderingen in de internationale positie van Nederlandse banken De Nederlandse bancaire vorderingen 1 op het buitenland zijn onder invloed van de economische crisis en het uiteenvallen van ABN AMRO tussen
Nadere informatieKoopkrachtpariteit en Gini-coëfficiënt in China: hoe je tegelijkertijd arm én rijk kunt zijn.
Koopkrachtpariteit en Gini-coëfficiënt in China: hoe je tegelijkertijd arm én rijk kunt zijn. 1. De Wereldbank berichtte onlangs dat de Chinese economie binnen afzienbare tijd de grootste economie van
Nadere informatieTwentse landbouw in nieuw krachtenveld. Gerko Hopster &JurgenNeimeijer
Twentse landbouw in nieuw krachtenveld Gerko Hopster &JurgenNeimeijer Programma Voorstellen Stellingen Presentatie trends en ontwikkelingen Discussie Conclusies en afronding Pratensis Adviesbureau voor
Nadere informatieLANDEN ANALYSE SPANJE
LANDEN ANALYSE SPANJE Algemeen LANDEN ANALYSE ALGEMEEN De Landen Analyse gee6 de sector (cijferma?g) inzicht in de huidige (2013) en toekoms?ge (2018) waarde van de consump?e van snijbloemen en potplanten
Nadere informatieLANDEN ANALYSE FRANKRIJK
LANDEN ANALYSE FRANKRIJK Algemeen LANDEN ANALYSE ALGEMEEN De Landen Analyse gee9 de sector (cijfermabg) inzicht in de huidige (2013) en toekomsbge (2018) waarde van de consumpbe van snijbloemen en potplanten
Nadere informatieDe kritische consument
De kritische consument Inleiding Om producten te kunnen maken heb je grondstoffen nodig. Mensen werken met deze grondstoffen en maken er producten van die we consumeren. Een ondernemer is tevreden als
Nadere informatieDUURZAME VOEDSEL PRODUCTIE IN 2050: INTENSIVEREN EN EXTENSIVEREN! JAN WILLEM ERISMAN
DUURZAME VOEDSEL PRODUCTIE IN 2050: INTENSIVEREN EN EXTENSIVEREN! JAN WILLEM ERISMAN Louis Bolk (1866-1930) Hoe ruimer zou onze opvatting van het leven zijn, indien het ons gegeven was dit eens te bestuderen
Nadere informatieZal Europa de wereld voeden of omgekeerd?
Zal Europa de wereld voeden of omgekeerd? Jacques Van Outryve Europees en landbouwjournalist Jacques@van-outryve.be Provinciaal Bestuur Vlaams-Brabant 8 en 12 januari 2016 Het nieuwe Europa Relevantie
Nadere informatieLeiden is een typische studentenstad en heeft dus veel kamerbewoners.
EC 01. EEN KAMER HUREN IN LEIDEN. Leiden is een typische studentenstad en heeft dus veel kamerbewoners. Vermoedelijk blijft het aanbod van kamers achter bij de vraag, waardoor er gemakkelijk prijsopdrijving
Nadere informatieWat zijn duurzame landbouwsystemen, en hoe kunnen we die bereiken?
Duurzame landbouw Gezond voedsel - Vitaal platteland Wat zijn duurzame landbouwsystemen, en hoe kunnen we die bereiken? Gijs Kuneman 21 mei 2016 1 Duurzaam? 2 Inhoud 1. Hoe beoordeel je duurzaamheid 2.
Nadere informatieUIT de arbeidsmarkt
Verandering van de werkloosheid. Vraag en aanbod op de arbeidsmarkt zijn onderhevig aan continue veranderingen. Als gevolg daarvan verandert de omvang van de werkloosheid in een land ook continue. Werkloosheid
Nadere informatieNederlandse Plattelandsstrategie 2007-2013
Nederlandse Plattelandsstrategie 2007-2013 Augustus 2006 1 De economische-, sociale- en milieusituatie op het platteland en in de landbouw 1.1 De economische situatie en concurrentiekracht van de agrofoodsector
Nadere informatieMalthus (1766 1834) Kan landbouw de wereld blijven redden? Het ongelijk van Malthus. An essay on the principle of population 25/11/2013
Kan landbouw de wereld blijven redden? Malthus (1766 1834) Piet VANTHEMSCHE Voorzitter Boerenbond KULeuven Universiteit 3 e Leeftijd 03-12-2013 An essay on the principle of population Het ongelijk van
Nadere informatieCBS: Lichte toename werkenden, minder werklozen
CBS: Lichte toename werkenden, minder werklozen Het aantal mensen met werk is in de periode februari-april met gemiddeld 2 duizend per maand toegenomen. Vooral jongeren en 45-plussers gingen aan de slag.
Nadere informatieRuimte voor landbouw. Jona Lambrechts
Ruimte voor landbouw Jona Lambrechts Inhoud Nood aan ruimte voor land- en tuinbouw Hoe krijg je als gemeente zicht op die ruimte? Hoe kan je als gemeente ruimte bieden? Provinciale en Vlaamse beleidsprocessen
Nadere informatieLeiderschap in Turbulente Tijden
De Mindset van de Business Leader Leiderschap in Turbulente Tijden Onderzoek onder 175 strategische leiders Maart 2012 Inleiding.. 3 Respondenten 4 De toekomst 5 De managementagenda 7 Leiderschap en Ondernemerschap
Nadere informatieHet GLB en dierenwelzijn: hoge normen in de EU
Het GLB en dierenwelzijn: hoge normen in de EU De Europese Unie mikt hoog Europese Commissie Landbouw en plattelandsontwikkeling Bijdrage van het landbouwbeleid Het GLB biedt landbouwers een aantal stimuli
Nadere informatieInzetten op duurzame groei. Sonja De Becker Voorzitter Boerenbond
Inzetten op duurzame groei Sonja De Becker Voorzitter Boerenbond 1 Visie In Vlaanderen is er blijvend plaats voor een sterke land- en tuinbouw, die ondernemers en hun gezinnen een volwaardig inkomen en
Nadere informatieToekomstperspectief voor de jonge agrarisch ondernemer Themadag Granen Wageningen Joris Baecke
Toekomstperspectief voor de jonge agrarisch ondernemer Themadag Granen Wageningen Joris Baecke 1 INHOUD CEJA Agrarisch ondernemerschap onder invloed van: Wereldmarkt lokale markt Structuur landbouw en
Nadere informatieSamenvatting. Indicatoren voor ecologische effecten hangen sterk met elkaar samen
Samenvatting Er bestaan al jaren de zogeheten Richtlijnen voor goede voeding, die beschrijven wat een gezonde voeding inhoudt. Maar in hoeverre is een gezonde voeding ook duurzaam? Daarover gaat dit advies.
Nadere informatieScaleUp Dashboard 2015
Rapportage ScaleUp Dashboard 2015 ScaleUp Dashboard 2015 Prof. dr. Justin Jansen Lotte de Vos Rotterdam School of Management Erasmus Centre for Entrepreneurship Conclusies Nederland staat aan de Europese
Nadere informatieMENSENRECHTEN & BEDRIJFSLEVEN. ICCO Onderzoek 2015
MENSENRECHTEN & BEDRIJFSLEVEN ICCO Onderzoek 2015 Inhoud 1. Uitgangspunten 2. Onderzoek Demografie Bedrijfsgegevens Functie van de respondent Landen Wat zijn mensenrechten? Waarom mensenrechten? Six step
Nadere informatieAntwoord. van Gedeputeerde Staten op vragen van. A.H.K. van Viegen (PvdD) d.d. 19 oktober Nummer 2730
van Gedeputeerde Staten op vragen van A.H.K. van Viegen (PvdD) d.d. 19 oktober 2012 Nummer 2730 Onderwerp Grotere bouwvlakken dan 2 ha veehouderij. Aan de leden van Provinciale Staten Toelichting In een
Nadere informatieEn de boerin uit Namibië? (Uit: RECHT-vaardig, menswaardig)
En de boerin uit Namibië? (Uit: RECHT-vaardig, menswaardig) In een rollenspel ervaren de deelnemers de invloed van beleidsbeslissingen in het ene land op het leven van mensen in een ander land. De meerderheid
Nadere informatieStadsboeren in Nederland
Stadsboeren in Nederland Door: ir. Rosanne Metaal Directie Europees Landbouwbeleid &Voedselzekerheid DG AGRO, Ministerie Economische Zaken Presentatie Alumni-netwerk, 12 november 2013, Uit Je Eigen Stad
Nadere informatieALV GROENLINKS BRONCKHORST Visie op moderne grootschalige
ALV GROENLINKS BRONCKHORST 24-11-2015 Visie op moderne grootschalige Willem beekman Geboren op Texel, zoon van veearts. - Wens: boer worden! 25 jaar boer geweest op Urtica de Vijfsprong Biologisch dynamische
Nadere informatieStrategische visie Biomassa drs. Marten Hamelink Directie Topsectoren & Industriebeleid
Strategische visie Biomassa 2030 drs. Marten Hamelink Directie Topsectoren & Industriebeleid Waarom deze visie? De uitdaging 2 Naar een circulaire en biobased economie 3 Visie Biomassa 2030 Kernvraag:
Nadere informatieVoor wie verstandig handelt! Daling personeel
Daling personeel Trendsamenvatting Naam Definitie Scope Invloed Conclusie Bronnen Daling personeel Het aantal medewerkers dat werkzaam is in de sector / branche zal gemiddeld genomen hoger opgeleid zijn,
Nadere informatieToekomst Gemeenschappelijk Landbouwbeleid. Herman Snijders Programmadirectie GLB, Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I)
Toekomst Gemeenschappelijk Landbouwbeleid Herman Snijders Programmadirectie GLB, Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I) Ontstaan Jaren vijftig: Voedselzekerheid Deviezen sparen
Nadere informatieRoelof Joosten Duurzame waardecreatie gedreven door een company purpose als baken en bron van inspiratie
Roelof Joosten Duurzame waardecreatie gedreven door een company purpose als baken en bron van inspiratie Centrale vraagstellingen: 1. Hoe kijkt een internationale zuivelonderneming als FrieslandCampina
Nadere informatieWijnimport Nederland naar regio
DO RESEARCH Wijnimport Nederland naar regio Sterke opmars wijn uit Chili Jeroen den Ouden 1-10-2011 Inleiding en inhoudsopgave Pagina I De invoer van wijn in Nederland 1 II De invoer van wijn naar herkomst
Nadere informatieRabobank Cijfers & Trends
Rabobank Cijfers & Trends Een visie op branches in het Nederlandse bedrijfsleven. 39e jaargang editie 2014/2015 Perspectief Aanbod groter dan vraag in 2015 Het aanbod van biggen en vleesvarkens zal de
Nadere informatieIs er nog hoop voor de natuur? Lancering Athena 10 april 2015
Is er nog hoop voor de natuur? Lancering Athena 10 april 2015 Jan Luiten van Zanden Universiteit Utrecht Historische kennis van de natuur Dramatische afname biodiversiteit Globio-model: Nl in 2000: 0,63
Nadere informatie14. De effecten van de beleidsopties
14. De effecten van de beleidsopties Op basis van de resultaten van de effectstudies en de simulatiemodellen is in tabel 1 voor elk van de vier beleidsopties een overzicht uitgewerkt (cijfers bij benadering)
Nadere informatiegespecialiseerde bedrijven overige bedrijven aantal varkens per bedrijf
De markt voor de varkenshouderij in Nederland Structuur In Nederland worden op ongeveer 1. bedrijven varkens gehouden. Het aantal bedrijven met varkens is de afgelopen jaren duidelijk afgenomen (figuur
Nadere informatieINDONESIË. Sociaaleconomische positie en ontwikkelingen
INDONESIË Sociaaleconomische positie en ontwikkelingen Structuur [1/2] De kandidaat kan gebiedskenmerken van een ontwikkelingsland beschrijven en analyseren. Het betreft: a. sociaal-geografische en fysisch-geografische
Nadere informatieEvolutie van het arbeidsongevallenrisico in de privésector in België tussen 1985 en 2013
Evolutie van het arbeidsongevallenrisico in de privésector in België tussen 1985 en 2013 Verschillende factoren bepalen het aantal arbeidsongevallen. Sommige van die factoren zijn meetbaar. Denken we daarbij
Nadere informatieArm en Rijk. Hoofdstuk 2: Arm en rijk in de Verenigde Staten
Arm en Rijk Hoofdstuk 2: Arm en rijk in de Verenigde Staten 2.1 Rijk en arm in de Verenigde Staten De rijke Verenigde Staten Je kunt op verschillende manieren aantonen dat de VS een rijk land is. Het BNP
Nadere informatie4,3. Werkstuk door een scholier 2417 woorden 3 november keer beoordeeld. Aardrijkskunde. 1. Wat zijn de kenmerken van onderontwikkeling?
Werkstuk door een scholier 2417 woorden 3 november 2004 4,3 19 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde 1. Wat zijn de kenmerken van onderontwikkeling? Vaak hebben mensen in een onderontwikkeld land ( of ontwikkelingslanden/de
Nadere informatieFAIRTRADE. Een beter leven. Wat is Fairtrade
Wat is Fairtrade EERLIJKE HANDEL STAAT VOOROP KEURMERK INTERNATIONALE SAMENWERKING HANDEL GEMEENTE DUURZAAMHEID Een beter leven Veel boeren en arbeiders in arme landen (ook wel ontwikkelingslanden ) hebben
Nadere informatieKamervragen aan de ministers van VWS en LNV over nieuwe gevallen van Q-koorts besmettingen bij mensen in Brabant
08-05-2008 Kamervragen aan de ministers van VWS en LNV over nieuwe gevallen van Q-koorts besmettingen bij mensen in Brabant Vragen van het lid Thieme aan de ministers van Volksgezondheid Welzijn en Sport
Nadere informatie6,2. Werkstuk door een scholier 1726 woorden 7 januari keer beoordeeld. 10 kenmerken over de mate van ontwikkeling van een land:
Werkstuk door een scholier 1726 woorden 7 januari 2003 6,2 191 keer beoordeeld Vak Economie 10 kenmerken over de mate van ontwikkeling van een land: 1. BNP uitgedrukt in US Dollars per inwoners. 2. Geboortecijfer
Nadere informatieLANDEN ANALYSE DENEMARKEN
LANDEN ANALYSE DENEMARKEN Algemeen LANDEN ANALYSE ALGEMEEN De Landen Analyse gee6 de sector (cijferma?g) inzicht in de huidige (2013) en toekoms?ge (2018) waarde van de consump?e van snijbloemen en potplanten
Nadere informatie