WONINGMARKTONDERZOEK NOORDOOSTPOLDER

Transcriptie

1 WONINGMARKTONDERZOEK NOORDOOSTPOLDER OPGESTELD VOOR: GEMEENTE NOORDOOSTPOLDER & MERCATUS SmartAgent Piet Mondriaanplein GZ Amersfoort Telefoon (033) KAW architecten en adviseurs Hofstraat JB Groningen Telefoon (050) info@kaw.nl

2 datum 21 oktober 2011 werk 2601/21184 onderwerp Woningmarktonderzoek Noordoostpolder SmartAgent Piet Mondriaanplein GZ Amersfoort Telefoon (033) Smartagent / KAWWoningmarktonderzoek Noordoostpolder KAW architecten en adviseurs Hofstraat JB Groningen Telefoon (050) info@kaw.nl

3 Inhoudsopgave Samenvatting 5 1. Inleiding Achtergrond Doel en vraagstelling Economische context Werkwijze Het onderzoek en de respons Werkwijze beoordeling woonmilieus Positionering Noordoostpolder Woonduur De dorpen De wijken in Emmeloord Tevredenheid over de huidige woonsituatie Conclusies De inwoners van Noordoostpolder Opbouw van de bevolking Woonsituatie Leefstijlen Leefstijlen in de dorpen en wijken van Emmeloord Gewenste woonsituatie Houding ten aanzien van milieumaatregelen Conclusies Prognose van bevolking en huishoudens Bevolking , naar leeftijd Huishoudens Leefstijlen Prognose per dorp en wijk Migratietrends Conclusies Match en mismatch leefstijl/woonmilieu Het huidige en gewenste woonmilieu Match en mismatch binnen leefstijlen Match en mismatch in woningtypen Match en mismatch naar woningtype en prijs Advies voor programmering Conclusies en beleidsaanbevelingen Conclusies Beleidsaanbevelingen Bijlagen 112 Smartagent / KAW Woningmarktonderzoek Noordoostpolder 3

4 Smartagent / KAW Woningmarktonderzoek Noordoostpolder 4

5 Samenvatting De aanpak Noordoostpolder is niet zo maar een gemeente. Emmeloord en de omliggende dorpen zijn volgens een duidelijk plan ontstaan en vaak doorgegroeid. Willen Emmeloord en de dorpen met hun tijd meegaan, dan moeten zij blijven inspelen op de maatschappelijke veranderingen. Dit onderzoek richt zich in dat verband op het wonen en de woonomgeving in de komende 15 jaar. De vraag van de gemeente en Mercatus waarop dit onderzoek antwoord geeft, is: Hoe moet het aanbod aan woningen, voorzieningen en woonmilieus in Noordoostpolder worden aangepast om beter aan te sluiten bij de hedendaagse en toekomstige wensen en behoeften van de consument? Enquête onder de inwoners geeft inzicht in de wensen en prioriteiten Een belangrijk fundament onder dit onderzoek is een enquête onder de inwoners van Noordoostpolder, waarin we hen vroegen naar hun tevredenheid over de woning en de omgeving, naar hun wensen, hun mogelijkheden en hun prioriteiten. De enquête is verspreid onder inwoners, waarop een respons van bijna valide ingevulde enquêtes volgde. Dat is genoeg om representatieve uitspraken de doen over de gewenste woonkwaliteit voor Noordoostpolder. Specifiek voor het benodigde woningaanbod combineerden we informatie over de huidige en gewenste woning met de demografische ontwikkeling van doelgroepen. Anders gezegd: een confrontatie tussen de woningvoorraad van nu met de gewenste voorraad. Dit levert belangrijke signalen op voor het programma voor nieuwbouw, sloop, verkoop en renovatie. Extra kennislaag: leefstijlen en woonmilieus en de match daartussen Met alleen informatie over leeftijd, gezinssamenstelling en inkomen weten we nog niet of iemand graag centrumstedelijk of landelijk woont, of iemand privacy zoekt of juist ontmoeting, en of iemand waarde hecht aan authentieke, historische woonplekken of graag in een nieuwe wijk woont. Kortom: welk woonmilieu, welke woonsfeer en welke manier van samenleving wensen de inwoners van Noordoostpolder? Hierover stelden we vragen in de enquête en op basis van de antwoorden deelden we de bewoners in naar leefstijl. Bovendien hebben we de match gemaakt: biedt Noordoostpolder de juiste woonmilieus om in te spelen op de behoefte van de leefstijlen in Emmeloord en de dorpen? Zes opvallende leefstijlen in Noordoostpolder In Noordoostpolder herkennen we zes onderling verschillende leefstijlen, die duidelijk hun eigen voorkeuren hebben voor het soort woonmilieu (figuur 0.1). Deze leefstijlen zijn te positioneren langs twee assen: ego- of groepsgeoriënteerd en introvert of extravert. Smartagent / KAW Woningmarktonderzoek Noordoostpolder 5

6 Figuur 0.1: de leefstijlen in Noordoostpolder Vrijheid en ondernemend 14% Kritisch Solitair en en Landelijk recreatief 11% 16% Gezellig en sociaal 15% Vertrouwd en gezellig 21% Geborgenheid en Vertrouwd 23% Geel: gezellig & sociaal (15%). De mensen binnen deze leefstijl omschrijven zichzelf als geïnteresseerd in anderen, spontaan, gezellig, behulpzaam en enthousiast. Deze mensen staan over het algemeen vrolijk in het leven en hebben een groot netwerk van familie en vrienden. Lime: vertrouwd & gezellig (21%). De mensen binnen deze leefstijl geven aan geïnteresseerd te zijn in anderen en behulpzaam te zijn. Ze omschrijven zichzelf als eerlijk, gewoon, serieus en kalm. De mensen binnen deze leefstijl hebben een redelijk netwerk om zich heen van buren en goede vrienden. Groen: geborgenheid & vertrouwd (23%). De mensen in deze leefstijl omschrijven zichzelf als eerlijk, gewoon, kalm, nuchter en behulpzaam. Deze groep is sterk op zichzelf en familie gericht. Aqua: kritisch en landelijk (11%). Deze leefstijl omschrijft zichzelf als eerlijk, spontaan, behulpzaam, maar ook zeker nuchter en kritisch. Over het algemeen hebben ze met de buren een goede verstandhouding, maar komen ze niet vaak bij elkaar over de vloer. Blauw: solitair & recreatief (16%). De mensen binnen deze leefstijl omschrijven zichzelf als kritisch, zelfverzekerd en met een sterk karakter. De mensen binnen deze leefstijl hebben een uitgebreid netwerk van kennissen. Dit zijn veelal ons soort mensen. Rood: Vrijheid & ondernemend (14%). Deze leefstijl omschrijft zichzelf als kritisch, zelfbewust, avontuurlijk en intelligent. Deze leefstijl heeft een wijdverspreid netwerk met allerlei losse contacten. In het landelijk gebied zien we vooral blauwe, aqua en lime leefstijlen. De dorpen worden vooral bewoond door de leefstijlen aqua, blauw en groen, waarbij de dorpen Creil en Bant (naast groen) sterk geel kleuren, Luttelgeest en Kraggenburg (naast groen) aqua en Ens (naast groen) blauw. In Emmeloord zien we dat de leefstijl rood vooral in en om het Centrum woont, hoewel er ook opvallend veel rood in De Erven te zien is. De rode leefstijl in Revelsant is minder vreemd. Zowel het aanbod (veel sociale woningbouw) als de dynamiek in de wijk, spreekt deze leefstijl aan. De blauwe leefstijl woont vooral in Emmelhage/Waterland en De Erven. Lime en groen, veel ouderen, wonen vooral in Centrum, Espelervaart en De Zuidert. Smartagent / KAW Woningmarktonderzoek Noordoostpolder 6

7 Wat heeft Noordoostpolder te bieden? Spontane reacties geven een eerste indruk We vroegen de inwoners om positieve en negatieve associaties te noemen bij het wonen in de gemeente. Positieve associaties zijn er vooral met ruimte, rust, de centrale ligging, de goede (auto)bereikbaarheid en de betaalbaarheid. Negatieve associaties gaan over gebrek aan openbaar vervoer, weinig werkgelegenheid en voorzieningen en gemeentelijk beleid 1. In het algemeen zijn inwoners tevreden, zowel in de dorpen als in Emmeloord. Dorpen die door eigen inwoners als bovengemiddeld aantrekkelijk ervaren worden, zijn Marknesse, Tollebeek, Creil en Kraggenburg. Kijken inwoners naar andere plaatsen dan hun woonplaats, dan scoort Marknesse hoog, maar ook Emmeloord. Algemeen punt van kritiek in de dorpen is het voorzieningenniveau, vooral in Rutten, Kraggenburg, Espel, Nagele en Luttelgeest wordt dat aangegeven. In Nagele zijn respondenten ook over het wonen minder tevreden. Overigens hechten mensen die echt buitenaf wonen ook minder aan voorzieningen; een bewuste keus. Binnen Emmeloord is de tevredenheid lager in enkele woonwijken: Revelsant, delen van Espelervaart en de buurten boven het centrum vallen op. Bij de eerste twee speelt het voorzieningenniveau en de omgang met buren mee, in de laatste vooral de woningkwaliteit. Gestage huishoudensgroei, maar alleen groei bij ouderengroepen Afgaand op de bevolkingsprognose krijgt de Noordoostpolder de komende 15 jaar te maken met vergrijzing en ontgroening, zoals in de meeste Nederlandse gemeenten. Wel blijft het aantal inwoners nog groeien (1.000 personen tot 2025) en het aantal huishoudens ook (ruim tot 2025) (tabel 0.1). Er zijn kort gezegd netto ruim woningen nodig om de groei op te vangen, circa 75 per jaar (nieuwbouw minus sloop). Tabel 0.1: Huishoudensontwikkeling Aantal huishoudens per leeftijdsgroep Totaal Een prognose naar leefstijlen is ook mogelijk, zij het met de nodige onzekerheden, als gevolg van mogelijke selectieve migratie van groepen. We zien autonome groei bij en krimp bij. De traditionele oudere, die vooral lime en groen is, verdwijnt langzaam van de woningmarkt. Maar: migratie is een onzekere factor. Het woningaanbod van Noordoostpolder past goed bij en onvoldoende bij. Dit kan leiden tot selectieve migratie. Er is echter ook instroom mogelijk van, bij een voordelig aanbod aan ruim en rustig wonen. Inschatting: we zien de beste kansen voor toename van, afname van, maar dan is wel een passende programmering nodig. Vooral sluiten aan op assets van Noordoostpolder: rust, ruimte, groen, betaalbaar, gemoedelijk. - 1 Het is echter niet duidelijk of Noordoostpolder zich daarmee onderscheidt van andere overheden. Smartagent / KAW Woningmarktonderzoek Noordoostpolder 7

8 Groei en migratie: op wijk- en dorpsniveau duidelijke verschuivingen De dorpen groeien van nature iets, maar door migratie vergrijzen ze wel.tollebeek en Espel blijken overigens te fungeren als uitvalsbasis voor jongere huishoudens uit Urk. Het centrum en De Zuidert hebben een aanzuigende werking op senioren (65+), vanwege een passend woningaanbod. Dit is een kans (verder inspelen op die behoefte) maar ook een risico (concentratie van leeftijdsgroepen). Oudere woonwijken vergrijzen door de aantrekkingskracht van Emmelhage op gezinnen. Opvallend is dat Marknesse een soort subcentrum wordt; hier zijn senioren uit de omliggende dorpen naartoe getrokken. Voor gezinnen geldt dat niet, maar dit kan te maken hebben met ruimte om te bouwen. Match en mismatch leefstijl/woonmilieu: meer profiel in woonmilieus We maakten een vergelijking tussen de leefstijlen en hun woonplek en de beschikbare woonmilieus in Noordoostpolder. Hieruit herleiden we (mis)matches. Uit de analyse blijkt een behoefte aan meer profiel in de woonmilieus. Vooral de woonmilieus ruim, recreatief en rustig-stedelijk zijn onvoldoende beschikbaar. Denk bij recreatief niet meteen aan wonen op een golfbaan, maar meer aan een groen- en waterrijke woonomgeving. Denk bij rustig-stedelijk aan stadse plekken in de luwte van het grote verkeer en de winkels, maar wel vlak daarbij. De leefstijlen hebben veel keuzevrijheid in Noordoostpolder. Emmelhage/Waterland speelt in op een behoefte van de leefstijlen. Voor de leefstijl is er weinig aanbod, mensen lijken concessies te maken. In Revelsant, enkele portiekflatjes rond het centrum en enkele straten in Nagele herkennen we geen duidelijk woonmilieu voor één van de leefstijlen. Dit zien we als grijze gebieden. Match en mismatch in woningtypen Tussen 2010 en 2025 zien we een duidelijke vraagverschuiving: Grote vraag naar huurappartementen/seniorenwoningen, vooral sociale huur; Behoefte aan patiowoningen/bungalows in de middeldure en dure koopsector; Een grote behoefte aan vrijstaand wonen ( gewoon vrijstaand of een boerderij of landhuis); Nauwelijks vraag naar extra koopappartementen, huurbungalows, eengezinshuurwoningen. Cruciaal: een potentieel zeer groot overschot aan rijkoopwoningen (mits mensen hun woonwensen ook werkelijk waarmaken). In de uitwerking naar leefstijlen blijkt dat over het algemeen minder tevreden zijn. Zij vragen om (meer) vrijstaand wonen. Voor de groepen geldt verder dat de vraag naar seniorenwoningen nog niet bediend wordt. Programma- aanbeveling van KAW/Smart Agent: hoogwaardiger voorraad en minder gewone woonwijken Een deel van de geconstateerde vraag naar andere woningen (meer vrijstaand, meer voor senioren) en andere woonmilieus (ruim/recreatief of juist rustig-stedelijk) is via nieuwbouw op te vangen, maar niet in de mate die uit het onderzoek naar voren komt. We hebben simpelweg te maken met de huidige structuur en voorraad van Emmeloord en de dorpen. Wat te doen met het potentiële grote overschot aan de gewone rijwoning in de gewone woonwijk? De wensen van de inwoners zijn hierdoor niet zomaar te vertalen in een programma. Voor het programma betekent dit in elk geval: Smartagent / KAW Woningmarktonderzoek Noordoostpolder 8

9 Stoppen met toevoegen van standaard rijkoopwoningen; dit is een product waar al overaanbod in bestaat; Terughoudendheid met de verkoop van eengezinshuurwoningen; Aanpassingsprogramma voor bestaande huurwoningen, stimuleren particulieren om toekomstbestendig te (ver)bouwen; Bij nieuwe woongebieden inspelen op de behoefte aan ruim en vrij wonen, door kavels aan te bieden met een gunstige prijs/ruimte verhouding, en mensen de vrijheid te geven om te ontwikkelen wat zij zelf willen. Het stempel recreatief omvat vaak niet meer dan een mooie, ruime en groene woonomgeving met parkjes en water. Waterland is daarin een goed voorbeeld; Bij herontwikkelingslocaties nabij het centrum (woningvervanging of oude bedrijfsterreinen) herontwikkelen naar rustig-stedelijk te wonen. Let wel: dit betreft niet alleen senioren!; Waar dat kan: verdunning van het aantal woningen en herinrichting van de woonomgeving (meer ruimte en water). Meer uitgesprokenheid in de dorpen De dorpen vragen om meer profiel. We noemen twee scenario s: Scenario 1: sterke concentratie van voorzieningen, leidend tot een meer subregionale voorzieningenfunctie met een levendige sfeer, mogelijk een hoger aandeel ouderen en veel niet-dagelijkse voorzieningen (waaronder recreatief, golfbanen, wandelen, fietsen, watersport), waarbij huidige voorzieningenapparaat zichzelf kan vernieuwen en uitbreiden. Scenario 2: waarbij vooral ruimte wordt gegeven aan kleinschalige, nieuwe initiatieven in de markt, zoals hobby boeren, duurzaamheid en ecologie, etc., gepaard gaande met leefbaarheidsondersteuning. Smartagent / KAW Woningmarktonderzoek Noordoostpolder 9

10 Tot slot: professionele imagebuilding, bereikbare rust en ruimte Het imago van Noordoostpolder is duidelijk: rust en ruimte, maar ook wel een beetje saai. Het is doorgaans kansrijker om je eigen kwaliteiten beter te benutten dan om heel nieuwe kwaliteiten toe te willen voegen. Het is de moeite waard om op professionele wijze veel aandacht te besteden aan de eigen assets : ruimte en rust, op een steenworp afstand van de Randstad, wonen tegen een gunstige prijs. Vooraf moet wel de strategie duidelijk zijn: wat wil Noordoostpolder zijn, welke leefstijlen wil ze bedienen en welke kwaliteiten en mogelijkheden gooit ze daarvoor in de strijd. De gele en aqua leefstijl achten we voor Noordoostpolder in het bijzonder kansrijk. Deze sluiten qua ambitie goed aan op de kernkwaliteiten van Noordoostpolder. Smartagent / KAW Woningmarktonderzoek Noordoostpolder 10

11 1. Inleiding 1.1 Achtergrond Voor u ligt de rapportage van het woonwensen- en behoeftenonderzoek gehouden in gemeente Noordoostpolder. Middels een enquête hebben de inwoners vragen beantwoord over hun huidige en gewenste woonsituatie, maar ook over het voorzieningenniveau en hun gewenste manier van leven. Noordoostpolder is ontstaan na drooglegging van het land in de Tweede Wereldoorlog en in een rap tempo opgebouwd. De eerste bewoners kwamen in de jaren 40, het laatste dorp is gebouwd halverwege de jaren 50. Gemeente Noordoostpolder bestaat sinds Bij de inrichting kreeg de polder een sterke agrarische functie. Zoveel mogelijk grond moest beschikbaar komen voor de landbouw, hierdoor bestaat maar een klein deel van de grond uit water. Er is goed nagedacht over de wegen- en dorpenstructuur. Zo vormt Emmeloord de centraal gelegen plek en liggen alle dorpen in een straal om (en op fietsafstand van) Emmeloord heen. Na deze ontstaansperiode zijn de dorpen verder gegroeid en sommige zijn zelfs wat groter geworden dan oorspronkelijk beoogd. Echter; door de grotere mobiliteit, de nieuwe (landbouw) technologieën (dus veranderde vraag naar grond) en de schaalvergroting van voorzieningen, maar ook veranderende woonwensen en eisen van de consument, sluit de huidige opzet van Noordoostpolder niet helemaal meer aan bij de wensen van deze tijd. Anderzijds draagt de bijzondere opzet van Noordoostpolder verschillende sterkten in zich die niet verloren mogen gaan. 1.2 Doel en vraagstelling Gemeente Noordoostpolder en Mercatus hebben aan ons, SmartAgent en KAW, de volgende vraagstelling voorgelegd: Hoe moet het aanbod aan woningen, voorzieningen en woonmilieus in Noordoostpolder worden aangepast om beter aan te sluiten bij de hedendaagse en toekomstige wensen en behoeften van de consument? Aan de hand van de onderstaande vragen zal de hoofdvraag worden beantwoord: 1. Welke doelgroepen zijn onder de huidige en toekomstige inwoners van de gemeente Noordoostpolder te onderscheiden? Hoe kunnen deze worden beschreven in termen van hun belevingswereld, sociodemografie (leeftijd, type huishouden, inkomen etc.) en herkomst? Welke positie nemen specifieke groepen als starters en senioren hierbij in? 2. Hoe ontwikkelen deze doelgroepen zich naar verwachting in de komende 15 jaar? 3. Hoe beoordelen deze doelgroepen hun actuele woonsituatie, onderscheiden naar woning, woonomgeving en regio? 4. Welke reële wensen hebben deze doelgroepen ten aanzien van hun woonsituatie onderscheiden naar woning, woonomgeving en regio? 5. Wat betekent dit voor de match tussen vraag en aanbod, zowel op kern-, wijk- als woningniveau? 6. Welke maatregelen kunnen de match tussen vraag en aanbod verbeteren? 7. Welk pakket aan producten en diensten en voorzieningen zoals welzijn, veiligheid, tuinonderhoud, OV, ontmoeting, vragen doelgroepen? Smartagent / KAW Woningmarktonderzoek Noordoostpolder 11

12 Speciale aandacht gaat uit naar het identificeren van verschillende leefstijlen onder de bevolking. SmartAgent heeft een methode ontwikkeld om grip te krijgen op dergelijk verschillen tussen mensen. Wij onderscheiden leefstijlen niet enkel op de gebruikelijke kenmerken als leeftijd en inkomen, maar ook op hun belevingswereld; hun manier van kijken naar de wereld die voortkomt uit de behoeften die mensen centraal stellen in het leven (immateriële behoeften zoals controle, zekerheid en uitdaging). De belevingswereld van consumenten is van invloed op allerlei voorkeuren en houdingen, zo ook op hun voorkeuren in het wonen. Wie bijvoorbeeld controle heel belangrijk vindt in het leven, zal niet snel in een heel gemêleerde en levendige wijk gaan wonen. De belevingswerelden geven wij weer in het BSR-model (figuur 1.1 en bijlage 1). Binnen het model worden twee dimensies onderscheiden: De horizontale dimensie kan grofweg getypeerd worden als een sociologische dimensie, waarmee het onderscheid tussen een individualistische of ego-gerichte oriëntatie en een collectivistische of groepsgerichte oriëntatie wordt gemaakt. De verticale dimensie kan getypeerd worden als een psychologische dimensie waarmee het onderscheid tussen een extraverte of openstellende houding en een introverte, afsluitende houding kan worden gemaakt. Figuur 1.1: Het BSR-model Vitaliteit Extravert/ uitleven Naar buiten gericht Harmonie Ego georiënteerd Sociologische as Psychologische as Groepsgeoriënteerd Controle Introvert/ onderdrukken Naar binnen gericht Bescherming In de basis leidt dit tot vier groepen: 1. De gele belevingswereld, welke staat voor harmonie en gezelligheid. 2. De groene belevingswereld, welke staat voor veiligheid, geborgenheid en bescherming. 3. De blauwe belevingswereld, welke staat voor controle en privacy. 4. De rode belevingswereld; welke staat voor dynamiek en vitaliteit. In bijlage 1 worden de belevingswerelden uitgebreid beschreven. In deze rapportage gaan wij een stapje verder dan deze vier hoofdgroepen met een segmentatie op maat onder mensen die wonen in Noordoostpolder. We onderscheiden zes groepen die ieder op een andere manier in het leven staan en verschillende (sociale) woonwensen hebben. Smartagent / KAW Woningmarktonderzoek Noordoostpolder 12

13 1.3 Economische context De jaren voorafgaand aan dit onderzoek zijn economisch bewogen jaren geweest. Na een hoogconjunctuur en een langdurige snelle prijsstijging van woningen kwam in 2008 een forse correctie. Dit heeft gevolgen voor de woningmarkt (zie hieronder) en het is nog onduidelijk welk effect dit op langere termijn heeft. Minder financieringsmogelijkheden: de werkloosheid neemt toe tijdens een economische crisis, maar ook de banken houden de hand op de knip. De totale investeringsruimte krimpt. Onzekerheid: De bereidheid om te verhuizen en om te investeren in een koopwoning is ook minder bij de vele mensen die hun werk wel behielden, vanwege onzekerheid over de toekomst (behoud van werk, prijsontwikkeling). Doorstroming koopmarkt stokt: door de lagere financieringsruimte en de onzekerheid kopen mensen minder snel, en verkopen mensen ook minder gemakkelijk hun woning. Mensen willen of kunnen niet altijd verlies nemen op hun koopwoning. Men wil tegenwoordig ook graag de eigen koopwoning eerst verkopen. Hierdoor stokt de doorstroming op de koopmarkt. Doorstroming huurmarkt stokt ook: tussen huur- en koopmarkt zijn veel verbanden. Jonge huishoudens wensen vaak de stap van huur naar koop te maken, oudere huishoudens andersom. In beide gevallen leidt de stagnatie op de koopmarkt ook tot stagnatie op de huurmarkt. Perspectief: of de koopmarkt zich herstelt naar niveaus van voor de economische crisis is onzeker, ook al hebben we de economische crisis officieel achter ons gelaten. Een en ander is sterk afhankelijk van consumentenvertrouwen en de investeringsruimte (de ruimte die banken geven om te lenen). Vooralsnog wordt aan deze factoren niet voldaan. Een structurele ontwikkeling is de afnemende groei van het aantal huishoudens op veel plekken. Hierdoor verandert de woningmarkt van een groeimarkt naar een markt in balans. Ook dit remt de ontwikkelingen zoals we die voor de crisis zagen. Onze inschatting is dat we de niveaus van voor de crisis niet herpakken en er een langdurige periode volgt van een voorzichtige markt. De enquête onder inwoners van Noordoostpolder voerden we uit eind 2010, begin 2011, en is daarmee representatief voor de periode waarin de crisis ten einde leek, maar waarin mensen nog weinig durven of kunnen. In de conclusies van dit onderzoek is die voorzichtigheid van mensen dus ingebouwd. Smartagent / KAW Woningmarktonderzoek Noordoostpolder 13

14 Smartagent / KAW Woningmarktonderzoek Noordoostpolder 14

15 2. Werkwijze 2.1 Het onderzoek en de respons Om inzicht te krijgen in de huidige en gewenste situatie van de bewoners van Noordoostpolder is onderzoek uitgevoerd. Dit is gedaan aan de hand van een vragenlijst, welke verspreid is onder 6000 bewoners van Noordoostpolder. De bewoners is de mogelijkheid aangeboden om de vragenlijst via internet of schriftelijk in te vullen. Alle bewoners die geen brief hebben ontvangen van gemeente Noordoostpolder en Mercatus zijn uitgenodigd voor het onderzoek via de krant en via de website van gemeente Noordoostpolder en Mercatus. De vragenlijst (zie bijlage 2) bestond uit 60 vragen over het wonen en leven in Noordoostpolder, de voorzieningen, de buren, het imago en een aantal vragen om de belevingswereld van de bewoners te kunnen bepalen. Aan het onderzoek hebben ruim 1300 mensen meegedaan, verspreid over heel Noordoostpolder. Om representatieve uitspraken te kunnen doen over de wijken en kernen zijn de gegevens vervolgens gewogen naar de totale populatie in Noordoostpolder (zie bijlage 3). 2.2 Werkwijze beoordeling woonmilieus Vertaalslag van enquêtevragen naar woonmilieucriteria We zoeken in dit onderzoek naar de match en mismatch tussen wens en aanbod. Om die vergelijking te kunnen maken, was een vertaalslag nodig, om met één bril te kijken naar: leefstijlen en de wensen van inwoners die binnen een leefstijl vallen; woonmilieus en de fysieke kenmerken die daaraan verbonden zijn. In de antwoorden op de vragenlijst liggen fysieke kenmerken besloten, die om te zetten zijn naar generaliseerbare ontwerpprincipes. Soms zijn die kenmerken heel expliciet ( veel voorzieningen ), soms vraagt het om een interpretatieslag: wat is bijvoorbeeld de fysieke neerslag van geborgenheid? Per woonbelevingsgroep stelden we een set woonmilieucriteria op: kenmerken waaraan een plek idealiter voldoet voor die groep mensen. De criteria gelden op verschillende schaalniveaus: woning en tuin; straat en buurt; en wijk, dorp en stad (zie bijlage 4). Aan de hand van de volgende thema s beoordeelden we bij welke woonbelevingsgroep een plek het beste past. Laagste schaalniveau: woning en tuin Privé domein: op de omgeving of privaat gericht? Passende woningtypen: appartement of grondgebonden, vrijstaand of mag het ook in rij, galerijflat of een luxe appartementencomplex? Middelste schaalniveau: straat en buurt Sturing privé-openbaar: erg open en direct aan de straat of gesloten en op afstand? Inrichting en functie openbare ruimte: puur functioneel of gericht op verblijven, gericht op lokaal of bovenlokaal gebruik? Eenheid in koop of een mix met huur? Dichtheid: hoge of lage woningdichtheid Smartagent / KAW Woningmarktonderzoek Noordoostpolder 15

16 Architectuur: echt historisch of nostalgisch, modern bekend of modern experimenteel? Opbouw van de buurt: eenheid of variatie, ontworpen of ontstaan? Morfologie van de buurt: centrumstedelijk, wonen aan de eerste uitvalswegen, naoorlogse geplande wijken uit de jaren 40, 50 en 60, hofjes uit de jaren 70, strakke gelijnde (vinex)wijken vanaf eind jaren 80, villabuurten, wonen aan landwegen of helemaal buiten op het platteland? Hoogste schaalniveau: wijk, dorp/stad, hele polder of hele land Groen: lokaal buurtgroen, grootschalig groen in dorp en stad, open landschap? Status: hoge vierkantemeterprijzen of niet? Voorzieningen: belangrijk of niet? Gemixt met het wonen of geclusterd in de omgeving (dorpscentrum, wijkcentrum, stadscentrum)? Infrastructuur: gericht op lopen en OV, zonder auto? Gericht op parkeren voor de deur, maar op fietsafstand tot de voorzieningen? Autominded nabij A6 en N50? Autoafhankelijk wonend op het platteland? Opmerkingen bij de methode Waar de vraagkant op een statistisch verantwoorde wijze in beeld gebracht is, geldt dat niet voor de aanbodkant. De gekozen werkwijze is kwalitatief van aard, maar wel systematisch opgebouwd, zodat voor elke plek dezelfde afwegingen worden gemaakt. Hierna volgen enkele opmerkingen bij de methode. Kennis van de plek en zijn context nodig Om de plekken in de gemeente goed te kunnen duiden, is kennis nodig van de plek en zijn context. Daarom maakte KAW in februari 2011 een rondrit door alle dorpen en wijken van de gemeente, om zo ter plekke te kunnen beoordelen welk soort woonlocaties er in de gemeente aanwezig zijn. Deze informatie vulden we bij nadere bureaustudie aan met beelden van Google Streetview (Emmeloord en hoofdwegen in de dorpen) en diverse documenten waarin de dorpen beschreven worden 2. Rapportcijfers: één plek kan voor meerdere groepen een thuis zijn We drukken onze analyseresultaten uit in een rapportcijfer : als een plek op alle fysieke fronten voldoet aan de wensen van een woonbelevingsgroep, krijgt deze het cijfer 10 mee. Maar vrijwel geen enkele plek voldoet daar aan; er is vrijwel altijd iets dat ontbreekt. Een cijfer 9, 8 of 7 betekent doorgaans dat die woonbelevingsgroep zich óók nog thuis voelt op die plek. Dit impliceert dat één plek meestal aan de wensen van meerdere woonbelevingsgroepen voldoet. Soms is een plek behoorlijk rood, maar ook een beetje oranje. We presenteren steeds de twee meest uitgesproken woonmilieukleuren van een plek, mits deze een rapportcijfer 7 of hoger scoren. Het kan voorkomen dat een locatie voor geen enkele woonbelevingsgroep een overtuigend rapportcijfer krijgt. Dit noemen we de non-descripte ofwel grijze gebieden. 2 Deze bronnen zijn: - interne sessies om de enquêtevragen van SAC te vertalen naar stedenbouwkundige en architectonische principes (zie criteriaset bijlage 4), - een ronde door de dorpen en de wijken van Noordoostpolder, - steekproefsgewijze toetsing van referentielocaties in die wijken en dorpen aan de criteriaset. - (de Noordoostpolderdorpen, DNA van een dorp als bouwsteen voor de toekomst ) Smartagent / KAW Woningmarktonderzoek Noordoostpolder 16

17 Weging criteria: voor de een doorslaggevend, de ander onbelangrijk De beoordelingscriteria zijn niet voor elke groep even relevant. Bijvoorbeeld dichtheid, architectuur of voorzieningenniveau zijn voor de rode groep belangrijker dan voor de gele. Wat voor de één een voorwaarde is, is voor de ander juist ongewenst. Binnen de criteria hebben we daarom per groep een weging aangebracht. Zie de bijlage 4 voor het precieze model van criteria en hun weging. Interpretatieverschillen mogelijk, maar toch robuust Hoewel het model het mogelijk maakt om elke locatie systematisch langs de woonmilieumeetlat te leggen, blijft dit mensenwerk met ruimte voor interpretatie. Over woningdichtheid of vierkantemeterprijzen is precieze informatie te krijgen, maar de wijze waarop de overgang van privédomein naar openbaar gebied ontworpen is, vraagt om een beeld en een interpretatie van de plek. Waar de een veel verblijfskwaliteit ziet in de openbare ruimte, kan de ander de ruimte meer een verkeersfunctie toedichten. Juist doordat elke locatie langs een hele set criteria beoordeeld wordt, leidt een interpretatieverschil op één kernmerk meestal niet tot een fundamenteel ander oordeel over de plek. Dit maakt het model robuust. Smartagent / KAW Woningmarktonderzoek Noordoostpolder 17

18 Smartagent / KAW Woningmarktonderzoek Noordoostpolder 18

19 3. Positionering Noordoostpolder Nette dorpen met fatsoenlijke mensen met opgeruimde karakters en keurige tuinen. Vlijtig volkje dat hard wil werken om iets op te bouwen en te behouden wat reeds is opgebouwd. Veilige omgeving waar jochies een echte man kunnen worden en meisjes sterke vrouwen. Zo vruchtbaar als het land zelf is elk zaadje hier geplant. Bedrijven en mensen komen hier tot hun recht en ontplooien tot wasdom. Bron: Citaat uit antwoorden; Woonwensenonderzoek 2011 Met het ontstaan van het nieuwe land zijn mensen uit alle hoeken van Nederland getrokken naar Noordoostpolder. Met name de ruimte om een boerenbedrijf te kunnen starten maakte het voor veel mensen aantrekkelijk zich in te schrijven als nieuwe inwoner van Noordoostpolder. Een van de kinderen die geboren is, net na het ontstaan van Noordoostpolder, is geboren in Enservaart Ens en is hier altijd blijven wonen: Mijn ouders waren pioniers. Ik ben in 1947 geboren op adres: Enservaart Ens. Maar ook de krachten van Noordoostpolder vormen belangrijke redenen voor de inwoners om naar Noordoostpolder te trekken: de (lage) grondprijzen, de rust, ruimte (zeker ten opzichte van de Randstad) en natuurlijk de liefde: omdat ik verliefd werd op een boer uit de polder...na 30 jaar nog steeds eigenlijk Hard hollend onder de rook van Schiphol en bij het groeiend vrachtverkeer (bloemenveiling Aalsmeer) vandaan. Betaalbare rust en ruimte gevonden. huizenprijzen en grondprijzen goedkoper dan in Lemmer. Om dichter bij Amsterdam te wonen, maar wij zijn geen stadsmensen, dus de Noordoostpolder is ideaal voor ons. Wij houden van kleine dorpjes. Om de ruimte en meer rust en de niet trendy-leefstijl...en de betaalbare huizenprijzen voor mensen met een beperkt budget. In dit hoofdstuk wordt ingegaan op het imago van Noordoostpolder en het imago van de dorpen onder de inwoners. Smartagent / KAW Woningmarktonderzoek Noordoostpolder 19

20 3.1 Woonduur De inwoners zijn over het algemeen trouw aan het wonen in Noordoostpolder. Bijna de helft van de inwoners 3 van Noordoostpolder woont al langer dan 30 jaar in deze gemeente. Wel zijn hier duidelijke verschillen per kern te onderscheiden. Uit figuur 3.1 komt naar voren dat met name in Luttelgeest en Nagele de woonduur korter is dan gemiddeld. Figuur 3.1: Woonduur naar kern % 5 48% 34% 36% 51% 51% 42% 35% 51% 46% % 21% 21% 18% 17% 18% 7% 6% 7% 9% 6% 7% Totaal Emmeloord Bant 18% 18% 17% 13% Nagele 14% 25% 15% 16% 13% 16% 16% 18% 27% 15% 21% 9% 28% 19% 8% 4% 8% 16% 3% 7% 17% 3% 16% 12% 7% 8% 8% Creil Ens Espel Kraggenburg Luttelgeest Marknesse Rutten Tollebeek Korter dan 5 jaar Tussen de 5-10 jaar Tussen de jaar Tussen de jaar Langer dan 30 jaar Basis: Alle respondenten (n=1327) Associaties Aan het begin van dit hoofdstuk is te zien dat de inwoners van gemeente Noordoostpolder Noordoostpolder met name associëren met de rust en de ruimte die het biedt. Ook het wonen, de rechte wegen, de dorpen, het groen en de landbouw worden sterk geassocieerd met Noordoostpolder. Figuur 3.2 geeft de spontane reacties op de vraag als u aan gemeente Noordoostpolder denkt, waar denkt u dan aan? weer, hoe groter een associatie weer wordt gegeven hoe vaker deze genoemd is. - 3 Uitspraken over de inwoners van Noordoostpolder zijn gebaseerd op een representatieve dataset van 1327 respondenten die aan het woonwensen- en behoefte onderzoek hebben meegedaan (zie bijlage). De vermelde percentages wijken af van de werkelijke situatie, maar dit heeft geen invloed op de representativiteit van de resultaten. Smartagent / KAW Woningmarktonderzoek Noordoostpolder 20

21 Figuur 3.2: Als u aan gemeente Noordoostpolder denkt, waar denkt u dan aan? Basis: Alle respondenten (n=1327) De inwoners noemen de rust en de ruimte als voordeel van het wonen in Noordoostpolder (figuur 3.3). Verder vinden respondenten Noordoostpolder goed bereikbaar, centraal gelegen, goede voorzieningen hebben (met name Emmeloord), veilig en betaalbaar. Maar ook sociale aspecten als mentaliteit, gemoedelijk, verbondenheid en dorps worden regelmatig genoemd. Dit zijn belangrijke assets voor Noordoostpolder. Deze assets worden in het algemeen door de verschillende doelgroepen (leeftijd en leefstijl) gedeeld. Figuur 3.3: Wat zijn volgens u de voordelen van gemeente Noordoostpolder? Basis: Alle respondenten (n=1327) Wel kleven er ook enkele nadelen aan het wonen in Noordoostpolder (figuur 3.4). Zo zijn het openbaar vervoer (met name s avonds en in het weekend) en het beleid van de gemeente (communicatie, beslissingen die de gemeente heeft genomen o.a. herbestemmingen landbouwgronden en woningbouwprojecten) zaken die mensen graag verbeterd willen zien. Figuur 3.4: Wat zijn volgens u de nadelen van gemeente Noordoostpolder? Basis: Alle respondenten (n=1327) Smartagent / KAW Woningmarktonderzoek Noordoostpolder 21

22 3.2 De dorpen In de vorige paragraaf is geconstateerd dat de inwoners van Noordoostpolder betrekkelijk lang in de gemeente wonen (de helft meer dan 30 jaar). De tijd die de bewoners wonen in hun huidige kern staat sterk in relatie met de verbondenheid die zij voelen met de kern waarin ze wonen. Uit figuur 3.5 komt duidelijk naar voren dat naarmate mensen langer wonen in dezelfde kern, ze zich meer verbonden voelen met deze kern. Figuur 3.5: Verbondenheid naar woonduur 10 5% 4% 9% 9 12% 14% 8 15% 16% 7 17% 21% 6 19% 22% 5 18% 4 13% 12% 24% 15% 12% 13% 15% 12% Korter dan 5 jaar Tussen de 5-10 jaar Tussen de jaar Tussen de jaar 15% 27% 26% 23% 22% 14% 14% 11% 7% 4% 7% 6% 5% Langer dan 30 jaar Helemaal niet verbonden Neutraal Zeer verbonden Basis: Alle respondenten (n=1327) De inwoners van de 12 kernen 4 in gemeente Noordoostpolder voelen zich over het algemeen verbonden met hun huidige dorp (figuur 3.6). Met name in Creil, Marknesse en Luttelgeest geeft ruim de helft aan zich verbonden te voelen met het dorp. In Nagele en Espel voelen bewoners zich het minst verbonden. Een mogelijke verklaring hiervoor kan zijn dat in deze dorpen het aandeel inwoners dat korter dan 10 jaar in het dorp woont het grootste is. 4 Onder kernen worden Emmeloord en de dorpen Bant, Nagele, Creil, Ens, Espel, Kraggenburg, Luttelgeest, Marknesse, Rutten, Schokland en Tollebeek verstaan. Schokland is onder Ens meegenomen in het onderzoek, vanwege het geringe inwonersaantal. Smartagent / KAW Woningmarktonderzoek Noordoostpolder 22

23 Figuur 3.6: Verbondenheid met het dorp 10 13% 11% 12% 18% 15% 15% 16% 9 24% 21% 22% 32% 13% 8 19% 22% 21% 24% 7 15% 22% 38% 26% 6 18% 26% 14% 23% 17% 19% 5 17% 14% 23% 14% 9% 13% 4 13% 16% 14% 8% 14% 15% 12% 18% 6% 21% 17% 9% 8% 11% 21% 9% 23% 16% 11% 14% 12% 7% 9% 14% 7% 8% 8% 7% 7% 9% 8% 9% 8% 6% 8% 9% 13% 4% 1% 3% 4% Emmeloord Bant Nagele Creil Ens Espel Kraggenburg Luttelgeest Marknesse Rutten Tollebeek Helemaal niet verbonden Neutraal Zeer verbonden Basis: Alle respondenten (n=1327) De inwoners van Noordoostpolder is gevraagd hoe bekend ze zijn in de andere dorpen (kennen de weg). De inwoners kennen het beste de weg in Marknesse en Emmeloord, de dorpen met de meeste voorzieningen. Kraggenburg en Rutten zijn het minst bekend onder de inwoners. De respondenten hebben ook een aantal kenmerken van de dorpen genoemd (figuur 3.7). Zo denken de respondenten bij Creil aan de bloembollen en de flora en bij Emmeloord aan de Lange Nering. Sommige associaties zijn positiever dan andere. Figuur 3.7: Associaties bij de verschillende dorpen Rutten: Saai, Stiepe, dichtbij Lemmer Bant: Creil: Bloembollen, Bantsiliek, dorp, Creilse flora, klein, supermarkt, voorzieningen A6 Luttelgeest: Kassen, AZC, weinig voorzieningen Espel: Ducdalf (bowlen), rustig, tulpen. Tollebeek: Urkers, gezellig, klein dorp Emmeloord: Centrum, winkels, voorzieningen Lange-nering, Poldertoren Marknesse: Het leukste dorp van de Noordoostpolder, leuk dorp, voorzieningen, gezelligheid, sfeer Kraggenburg: Leeuwen, klein, geen voorzieningen, bos Nagele: Platte daken, Ens: Dorps, architectuur, winkels, gezellig, Schokland N50, bus Over het algemeen geldt dat iedereen het wonen in zijn/haar dorp een voldoende geeft en dat mensen het eigen dorp aantrekkelijker vinden om te wonen dan één van de andere dorpen Smartagent / KAW Woningmarktonderzoek Noordoostpolder 23

24 (figuur 3.8). Het meest aantrekkelijke dorp om te wonen volgens de inwoners van gemeente Noordoostpolder is Marknesse. Marknesse is het grootste dorp in Noordoostpolder en heeft een goed voorzieningenniveau. Daarnaast komt naar voren dat de inwoners van Noordoostpolder het wonen in Tollebeek en Luttelgeest als onaantrekkelijk beschouwen, terwijl de inwoners van het dorp zelf het juist heel prettig vinden. Een verklaring hiervoor kan zijn, voor Tollebeek, dat, zo blijkt uit de open antwoorden, de inwoners van Noordoostpolder Tollebeek sterk associëren met Urk. Dit doen zij niet altijd op een positieve manier. Figuur 3.8: Aantrekkelijkheid wonen naar dorp Marknesse Tollebeek Creil Kraggenburg Ens Bant Emmeloord Luttelgeest Rutten Espel Nagele Inwoners eigen dorp Inwoners Noordoostpolder Rood = onaantrekkelijk, oranje = enigszins onaantrekkelijk, geel = enigszins aantrekkelijk, groen = aantrekkelijk, Basis: alle respondenten (n=1327) Smartagent / KAW Woningmarktonderzoek Noordoostpolder 24

25 3.3 De wijken in Emmeloord In Emmeloord is onderscheid gemaakt naar wijken. De inwoners van deze wijken voelen zich over het algemeen redelijk verbonden met het wonen in Emmeloord (figuur 3.9). De inwoners van Revelsant voelen zich het minst verbonden met Emmeloord als plek om te wonen. Figuur 3.9: Verbondenheid met Emmeloord naar wijk % 11% 14% 16% 13% 14% 23% 32% 14% 31% 24% 24% 28% 17% 26% 26% 24% 9% 26% 21% 17% 12% 15% 16% 14% 12% 4% 6% 19% 15% 12% 3% 15% 12% 5% 5% 5% 4% 6% 3% 8% 2% 2% Centrum Revelsant Espelervaart De Zuidert de Erven Emmelhage/Waterland Emmeloord overig Helemaal niet verbonden Neutraal Zeer verbonden * Onder Emmeloord overig wordt verstaan: Bedrijventerreinen De Munt, Nagelerweg en A6 en Landelijk gebied. Basis: Alle inwoners van Emmeloord (n=541) In bijlage 7 zijn per dorp en wijk factsheets opgenomen waarin overzichtelijk is weergegeven hoe de inwoners aankijken tegen het wonen in hun wijk of dorp, hoe hoog de verhuisintentie is en welke leefstijlen er wonen in de wijk of dorp (en hoe deze verdeeld zijn over de wijken en dorpen). 3.4 Tevredenheid over de huidige woonsituatie Tevredenheid in de dorpen Over het algemeen zijn de respondenten tevreden over het wonen in Noordoostpolder in het landelijk gebied en in de dorpen (figuur 3.10 en figuur 3.11). Er is veel tevredenheid over de goede contacten met buren en buurtgenoten en over de huidige woning. Alleen in Nagele zijn de respondenten minder tevreden. In Nagele speelt mee dat de woningen verouderd zijn, het voorzieningenniveau niet voldoende is en er een grote diversiteit aan bewoners woont. Smartagent / KAW Woningmarktonderzoek Noordoostpolder 25

26 Figuur 3.10: Tevredenheidkaart gemeente. Figuur 3.11: Tevredenheidkaart dorpen. Daarnaast is er, met name in de dorpen, kritiek op het voorzieningenniveau in de dorpen (figuur 3.12 en 3.13). Met name de inwoners in Rutten, Kraggenburg, Bant, Espel, Nagele en Luttelgeest beoordelen het voorzieningenniveau in hun dorp als benedengemiddeld. Smartagent / KAW Woningmarktonderzoek Noordoostpolder 26

27 Figuur 3.12: Tevredenheid voorzieningen Figuur 3.13: Tevredenheid voorzieningen dorpen Uit tabel 3.1 en tabel 3.2 komt naar voren dat respondenten over het algemeen het meest tevreden zijn over de bereikbaarheid van de woning met de auto en de dagelijkse voorzieningen. Echter in Espel is slechts 5 procent van de mensen tevreden met de dagelijkse voorzieningen in het dorp. Ook in Rutten, Tollebeek, Kraggenburg en Luttelgeest blijft dit ver onder het gemiddelde. De werkmogelijkheden en het groen (park) leidt eveneens tot weinig tevredenheid in Espel. Smartagent / KAW Woningmarktonderzoek Noordoostpolder 27

28 Tabel 3.1: Tevredenheid voorzieningen naar dorp (1) Emmeloord Bant Nagele Creil Ens Espel Totaal (alle respondenten) Bereikbaarheid van de woning met auto 71% 62% 82% 67% 81% 88% 73% Dagelijkse voorzieningen 71% 49% 47% 63% 58% 5% 59% Basisschool 52% 58% 45% 57% 72% 53% 57% Gezondheidszorg 53% 22% 48% 57% 73% 17% 49% Pinautomaat 5 21% 32% 78% 66% 8% 46% Sportverenigingen 38% 37% 41% 55% 63% 52% 45% Sportvelden 37% 34% 49% 6 61% 47% 43% Kinderopvang 38% 35% 42% 47% 5 4 Vijver/singel/water 45% 15% 38% 18% 24% 25% 4 Voortgezet onderwijs 5 26% 15% 7% 24% 17% 39% Park 46% 22% 32% 31% 17% 6% 38% Kinderspeelplaats 32% 28% 25% 36% 43% 33% Niet-dagelijkse voorzieningen 42% 23% 21% 9% 8% 31% Buurthuis 32% 15% 5% 62% 34% 47% 31% Cultuur 37% 27% 13% 29% Bereikbaarheid van de woning met OV 25% 7% 4% 6% 37% 7% 24% Uitgaansmogelijkheden 22% 9% 9% 12% 13% 27% Werkmogelijkheden 19% 8% 14% 29% 7% Percentages zijn gebaseerd op de mensen die aangegeven hebben tevreden of zeer tevreden te zijn over de genoemde voorziening. Basis: Alle respondenten (n=1327) Tabel 3.2: Tevredenheid voorzieningen naar dorp (2) Kraggenburg Luttelgeest Marknesse Rutten Tollebeek Totaal (alle respondenten) Bereikbaarheid van de woning met auto 63% 78% 78% 82% 67% 73% Dagelijkse voorzieningen 22% 9% 64% 12% 34% 59% Basisschool 52% 7 73% 59% 66% 57% Gezondheidszorg 21% 28% 68% 17% 17% 49% Pinautomaat 1% 17% 65% 7% 13% 46% Sportverenigingen 65% 65% 41% 46% 45% Sportvelden 29% 45% 63% % Kinderopvang 26% 58% 45% 4 42% 4 Vijver/singel/water 4 46% 24% 36% 4 Voortgezet onderwijs 19% 21% 29% 19% 22% 39% Park 28% 39% 33% 23% 34% 38% Kinderspeelplaats 24% 33% 35% 55% 37% 33% Niet-dagelijkse voorzieningen 8% 15% 14% 14% 13% 31% Buurthuis 25% 35% 24% 21% 32% 31% Cultuur 15% 22% 14% 12% 17% 29% Bereikbaarheid van de woning met OV 9% 27% 38% 9% 36% 24% Uitgaansmogelijkheden 33% 11% 18% Werkmogelijkheden 17% 31% 19% 13% Percentages zijn gebaseerd op de mensen die aangegeven hebben tevreden of zeer tevreden te zijn over de genoemde voorziening. Basis: Alle respondenten (n=1327) Tevredenheid in Emmeloord In Emmeloord komen twee buurten naar voren waar de algemene tevredenheid minder is (figuur 3.14). Dit heeft te maken met een cumulatie van factoren. Zo speelt in de Espelervaart zowel de lage waardering van voorzieningen, als de omgang met elkaar. In het centrum willen mensen meer sociale contacten met elkaar hebben. Ook de kwaliteit van de woningen blijft achter. Smartagent / KAW Woningmarktonderzoek Noordoostpolder 28

29 Figuur 3.14: Tevredenheidkaart Emmeloord Lage waardering voorzieningen Minder tevreden over omgang met elkaar Beperkt openbaar vervoer Relatief weinig contact Minder tevreden over omgang met elkaar Minder tevreden over woning Als we inzoomen op de voorzieningen dan zien we dat mensen in Emmeloord hierover redelijk tevreden zijn. Dit komt eveneens terug op de kaart (figuur 3.15). Alleen in de nieuwbouwwijk Emmelhage/Waterland ontbreken voorzieningen over het algemeen. In het centrum is er een vraag naar een buurthuis (respondenten vinden ook dat er weinig contact is tussen andere bewoners). Hiervoor bleek al dat men in Espelervaart minder tevreden is met de voorzieningen; dat heeft met name te maken met het aanbod van openbaar vervoer. Deze ontevredenheid leeft in meer gebieden in Noordoostpolder. Figuur 3.15: Tevredenheid voorzieningen in Emmeloord Smartagent / KAW Woningmarktonderzoek Noordoostpolder 29

30 3.5 Conclusies Rust en ruimte typeren Noordoostpolder De inwoners van Noordoostpolder associëren Noordoostpolder met name met de rust en de ruimte die het biedt. Ook de sterke woonfunctie, de rechte wegen, de kenmerkende dorpen, het groen en de landbouw worden sterk geassocieerd met Noordoostpolder. Sommige inwoners vinden het een beetje saai. Zij zoeken meer dynamiek in hun woonomgeving (met name jongeren t/m 35 jaar en mensen die behoren tot de rode en blauwe leefstijl). Inwoners tevreden met het wonen in Noordoostpolder, maar er zijn duidelijke verschillen tussen dorpen. De inwoners van Noordoostpolder voelen zich over het algemeen verbonden met het dorp waarin ze wonen. Ook vinden ze hun eigen dorp aantrekkelijk om te wonen, aantrekkelijker dan de dorpen om hen heen. De inwoners van de dorpen zijn tevreden over het wonen in gemeente Noordoostpolder, al blijft Nagele hierin achter. Over de voorzieningen in de dorpen is men echter minder tevreden. In de dorpen Rutten, Kraggenburg, Bant, Espel, Nagele en Luttelgeest is men zelfs ontevreden over de voorzieningen Smartagent / KAW Woningmarktonderzoek Noordoostpolder 30

31 4. De inwoners van Noordoostpolder 4.1 Opbouw van de bevolking 5 In Noordoostpolder is 11 procent van de inwoners tussen 18 en 25 jaar (figuur 4.1). Voor een belangrijk deel vormen zij de starters op de woningmarkt. 18 procent is ouder dan 65 jaar. Figuur 4.1: Leeftijdsopbouw Totaal 11% 35% 36% 18% Basis: Alle respondenten (n=1327) 18 t/m 24 jaar 25 t/m 44 jaar 45 t/m 64 jaar 65 jaar en ouder Onder de jongeren tussen de 18 en 25 jaar woont bijna de helft alleen (tabel 4.1). Dit is relatief hoog, ten opzichte van het totale gemiddelde. Eenvijfde van de jongeren woont nog thuis. De meeste 65 plussers zijn alleen of samen. Enkelen hebben nog één of meerdere kinderen thuis wonen. Tabel 4.1: Huishoudenssamenstelling 18 t/m 24 jaar 25 t/m 44 jaar 45 t/m 64 jaar 65 jaar en ouder Totaal Alleenstaand 49% 28% 23% 35% Volwassen huishouden 14% 9% 43% 63% 31% Gezin met kinderen 16% 62% 34% 2% 39% Woont thuis 21% 1% Basis: Alle respondenten (n=1327) Tien procent van de huishoudens verdient meer dan ,- (tabel 4.2). De hoofdkostwinner van deze huishoudens is veelal tussen de 25 en 44 jaar oud. Van een kwart van de huishoudens is het inkomen onbekend. - 5 In dit hoofdstuk is de leeftijdsgroep 0-18 jaar buiten beschouwing gelaten Smartagent / KAW Woningmarktonderzoek Noordoostpolder 31

32 Tabel 4.2: Bruto jaarinkomen per huishouden naar leeftijdsgroep 18 t/m 24 jaar 25 t/m 44 jaar 45 t/m 64 jaar 65 jaar en ouder Totaal Tot ,- 1% 3% 2% 4% 3% % 9% 9% 19% 12% ,- en ,- 16% 7% 5% 15% 9% ,- en ,- 7% 4% 8% 11% 7% ,- en ,- 11% 4% 12% 8% 8% ,- en ,- 6% 9% 7% 8% ,- en ,- 6% 14% 5% ,- en ,- 18% 7% 9% 3% 8% Meer dan ,- 4% 16% 2% Weet niet/ wil niet zeggen 15% 27% 25% 27% 26% N.B.: De jongeren tussen de 18 t/m 24 jaar die nog thuis wonen zijn in deze tabel buiten beschouwing gelaten. Uit de analyse kwam naar voren dat een aantal jongeren mogelijk het inkomen van hun ouders heeft opgegeven. Basis: Alle respondenten (n=1281) 4.2 Woonsituatie De meeste starters wonen in een hoek- of tussenwoning of in een boven- of benedenwoning (tabel 4.3). 11 procent van de senioren (65+) woont in een seniorenwoning. Tabel 4.3: Huidige woningtype 18 t/m 24 jaar 25 t/m 44 jaar 45 t/m 64 jaar 65 jaar en ouder Totaal Hoek- of tussenwoning 51% 57% 46% 36% 49% Twee onder een kapwoning 6% 16% 17% 14% 15% Boerderij/landhuis 12% 11% 14% 5% 11% Vrijstaand 3% 8% 12% 9% Ander type woning 5% 5% 3% 4% 4% Appartement met lift 4% 1% 2% 3% Boven- of benedenwoning 11% 1% 1% 4% 3% Appartement zonder lift 8% 2% 2% 1% 3% Seniorenwoning 1% 11% 2% Patiowoning/bungalow 1% 2% 4% 2% Basis: Alle respondenten (n=1327) Met name veel starters (43% t.o.v. 36% (33%) gemiddeld) en senioren (47% t.o.v. 36% (33%) gemiddeld) wonen in een huurwoning (figuur 4.2). Een analyse van de huurders is opgenomen in bijlage 5. Het percentage huur dat gemeente Noordoostpolder en Merctus hebben vastgesteld op basis van gegevens bedraagt 33%, bij het analyseren van de data van het rapport is echter uitgegaan van het CBS percentage van 36%. Smartagent / KAW Woningmarktonderzoek Noordoostpolder 32