Hoeksche Waard Vestigingsperspectief. Eindrapportage

Transcriptie

1 Hoeksche Waard Vestigingsperspectief Eindrapportage Nijmegen, 20 mei 2014 Buck Consultants International Postbus BL Nijmegen Telnr :

2 Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 Achtergrond van de vraag 3 Kwalitatieve aanbod verder in beeld 4 Kwalitatieve vraag verder in beeld 5 Match tussen vraag & aanbod 6 Resultaten in perspectief Bijlagen Buck Consultants International,

3 1 Inleiding 1A Achtergrond & aanleiding De regio Hoeksche Waard is gevraagd uiterlijk 1 juli 2015 een nieuwe (aangepaste) bedrijventerreinenvisie te presenteren aan de Provincie. De regio is hier druk doende mee. Er zijn studies uitgevoerd naar de vraag en aanbod op de korte en lange termijn. Hieruit blijkt dat de regio op papier te maken heeft met een overschot aan bedrijventerreinen, zeker indien -zoals tot voor kort het geval was- alleen ruimte wordt geboden aan bedrijven uit de regio zelf Tegelijkertijd dreigt er op termijn een tekort aan bedrijventerreinen in de regio Rotterdam. Dit biedt perspectieven voor omliggende regio s (zoals de Hoeksche Waard) om te fungeren als overloopgebied Regio Vraag tot 2030 Aanbod tot 2030 Saldo Hoeksche Waard 31 ha 177 ha +147 ha Stadsregio Rotterdam 1,664 ha 1,123 ha ha Drechtsteden 148 ha 189 ha + 41 ha Bron: Visie Ruimte & Mobiliteit (ontwerp), PZH (2014), bewerking BCI Buck Consultants International,

4 De provincie spreekt overigens over herprogrammering (op basis van autonome regionale vraag) en expliciet niet over overloop vanuit Rotterdam. De provincie gaat in haar documentatie uit van 147 ha overschot in de regio HW. Deze constatering wordt niet op voorhand door de regio gedeeld De beschikbare locaties in de Hoeksche Waard kunnen zich beroepen op onderwerpen als: de gunstige ligging tussen Rotterdam Moerdijk en Antwerpen de verbeterde bereikbaarheid (A29/A4) afdoende ruimte op direct uitgeefbare terreinen een hechte community met een passende arbeidsmentaliteit Mogelijk zijn er dus wel kansen in specifieke marktsegmenten vanuit Rotterdam en of andere regio s. Dit vraagt om een verdiepend onderzoek naar vraag & aanbod De regio de Hoeksche Waard heeft aangegeven de mogelijkheden te willen verkennen en pakt dit samen met de Provincie op. In dit rapport worden de resultaten bijeen gebracht Buck Consultants International,

5 1B De vraag en de gevolgde aanpak Onderzoek de veronderstelde kwalitatieve vraag vanuit de Rotterdamse regio en confronteer deze met de reeds bekende kwalitatieve kenmerken van het aanbod aan bedrijventerreinen in de Hoeksche Waard. Onderstaand de aanpak in een schema, rechts staan de uitgevoerde onderzoeksactiviteiten: Buck Consultants International,

6 2 Achtergrond van de vraag 2A Vooraf: wat zeggen de ramingen? De provincie Zuid-Holland verwacht voor de periode tot 2030 voor de Stadsregio Rotterdam een vraag van ha tegenover een aanbod van 732 ha. Dit leidt tot een tekort van 491 hectare. Dit tekort zou opgevangen kunnen worden door de regio s Midden-Holland Noord (Zuidplaspolder) en Drechtsteden. Het aanbod aan terreinen in deze regio's is daarvoor niet toereikend. Regio Vraag tot 2030 Aanbod tot 2030 Saldo Stadsregio Rotterdam ha 732 ha 491 ha Midden-Holland Noord 39 ha 209 ha -171 ha Drechtsteden 148 ha 189 ha -41 ha Hoeksche Waard 31 ha 177 ha -147 ha Provincie Zuid-Holland ha ha 316 ha Bron: Visie Ruimte & Mobiliteit (ontwerp), PZH (2014) Betekenis Hoeksche Waard: De Hoeksche Waard (afgezien van de watergebonden bedrijventerreinen bij s-gravendeel en Puttershoek) vervult vooralsnog volgens de provincie geen bovenregionale opvangfunctie. Buck Consultants International,

7 De regio Hoeksche Waard verwacht dat dat er bij volledige facilitering van de markt maximaal 121 hectare bedrijventerrein tot 2030 uitgegeven kan worden (incl. uitgifte aan bedrijven van buiten de Hoeksche Waard). Circa 40 ha hiervan betreft lokale vraag, 80 ha zou van buiten de regio moeten komen. Het aanbod in de Hoeksche Waard bestaat voor de korte termijn (2020) uit ruwweg 45 hectare en voor de lange termijn (2030) tussen de 103 en 120 hectare De meest in het oog springende locaties zijn: bedrijventerrein Reedijk (netto 5,4 ha), het suikerfabriekterrein (14 ha*), Stougjesdijk-Oost (netto ha) en Bedrijvenpark Hoeksche Waard (netto 60 ha) De Hoeksche Waard ziet kansen voor de ontwikkeling van bedrijventerreinen op het gebied van natte- en HMC-bedrijvigheid. De regio heeft hiernaast agribusiness, vrijetijdseconomie en zorgeconomie aangewezen als economische speerpunten *: cijfer conform gemeentelijke en regionale visie. Het bestemmingsplan maakt het mogelijk om 28 hectare netto uit te geven Bron: Regionale Bedrijventerreinenstrategie Hoeksche Waard (concept, 2012) Buck Consultants International,

8 2B Reflectie De Provincie, Stadsregio en ook Deltri-regio verwachten allen een tekort aan natte- en droge terreinen in de Rotterdamse regio. Vrijwel alle ramingen zijn echter gebaseerd op (te) hoge groeiscenario s, waardoor het twijfelachtig is of die prognoses gehaald gaan worden. Het geconstateerde tekort is gebaseerd op de groei van de wereldhandel, veronderstelde groei van de haven en de hiervoor benodigde ruimte voor bedrijven. De Provincie en regio Hoeksche Waard spreken van zogenaamde overloopgebieden met een opvangfunctie voor droge bedrijven die niet in de directe nabijheid van de haven gevestigd hoeven te zijn. De provincie gaat uit van een vraag van circa 30 ha tot 2030 in de regio, terwijl de regio spreekt over 120 ha tot De regio Hoeksche Waard pleit niet voor een nieuw bovenregionaal bedrijventerrein (mede vanuit landschappelijk oogpunt), maar ziet wel vraag van buiten de regio landen op bestaande en nog te ontwikkelen bedrijventerreinen in de Hoeksche Waard De regio staat open voor een verkenning van de opties (onderhavig onderzoek) in dit geval met een meer kwalitatieve insteek De uitkomsten dienen voeding te geven aan de discussies over de wenselijkheid van het verder doorontwikkelen van 1 of meerdere grootschalige terreinen in de regio Buck Consultants International,

9 3 Kwalitatieve aanbod verder in beeld 3A Aanbod bedrijventerreinen in Hoeksche Waard De Hoeksche Waard telt in totaal 31 bedrijventerreinen met een gemeenschappelijk omvang van bijna 400 ha netto. Bijna 350 ha hiervan is reeds uitgegeven. Circa ha is direct uitgeefbaar. Daarnaast beschikt de regio over 78,4 ha in juridisch harde terreinen gelegen in de gemeente Binnenmaas. Dit betreft o.a. Bedrijvenpark Hoeksche Waard en het suikerfabriekterrein. Voor na 2020 beschikt de regio over nog eens 52,5 ha aan zachte plannen, waaronder Stougjesdijk-Oost (25 ha netto). Het merendeel van het aanbod betreft droge terreinen voor bedrijven met een gemengd karakter (milieucategorie 3+4). Uitzondering vormt het natte deel van het suikerfabriekterrein. Het bestemmingsplan van Bedrijvenpark Hoeksche Waard staat in principe bedrijven toe tot milieucategorie 3, maar afhankelijk van de aard van een bedrijf is het mogelijk om een vrijstelling tot milieucategorie 4 te verkrijgen. Ook voor Mijlpolder en Proeftuin geldt dat -afhankelijk van aard en omvang van mileuhinder- bedrijven tot milieucategorie 4 hier terecht kunnen. Buck Consultants International,

10 Overzicht beschikbaar aanbod Hoeksche Waard Gemeente Dorp Bedrijventerrein Beschikbaar aanbod netto ha Na 2030 Status Vanaf Binnenmaas Heinenoord Bedrijvenpark Hoeksche Waard pm - Jur.Hard Heden Heinenoord Reedijk Jur.Hard/vn. Heden s Gravendeel Mijlpolder 10,5 8,3 3,2 - Jur.hard >2020 Puttershoek Suikerfabriekterrein 13.6* 9 Max 4,6 - Jur. Hard 2016 Cromstrijen Numansdorp Proeftuin 8,2 8,2 - - Jur. Hard Heden Numansdorp Middelsluis-Noordoost 8 Na Voornemen >2020 Numansdorp Afslag A29 nabij Intratuin? Na 2020 PM Voornemen >2020 Korendijk Zuid-Beijerland Bedrijventerrein Voornemen 2015 De Bosschen haven 5,5 Na 2020 Max 5,5 - Voornemen >2020 Hoogerwerf 1+8 5,7 Max 3,3 - Jur.hard Heden Stougjesdijk-Oost 25 Na 2020 PM - Voornemen >2020 Strijen Strijen Bedrijventerrein VI 2,6 1,8 Max 0,8 - Jur.Hard Heden Strijen Bedrijventerrein Rondweg 4 Na Voornemen >2020 Totaal Terstond Ca ha. Niet terstond Ca *: volgens bestemmingsplan 28 ha en in visie regio/gemeente 13,6 ha Bron: Regionale bedrijventerreinenstrategie Hoeksche Waard , concept 2012 (bewerking BCI) Buck Consultants International,

11 Oud-Beijerland Bruto -opp. Netto -opp. Uitgegeven Aanbod Milieucategorie Binnenmaas Bruto -opp. Netto -opp. Uitgegeven Aanbod Milieucategorie De Bosschen 105,0 74,1 74,1 0,0 3 De Bosschen Haven (na 2020) 5,0 4,0 0,0 4,0 NB Hoogerwerf 12,8 10,3 8,4 1,9 3 Hoogerwerf-Oost (na 2020) NB 8,0 0,0 8,0 3 Stougjesdijk-Oost (na 2020) NB , Bedrijvenpark Hoeksche Waard 120,0 60,0 0,0 60,0 3* Reedijk 20,0 15,0 9, Mijlpolder 54,0 46,9 36,4 10,5 3* Suikerfabriekterrein 45,0 37,0 9,0 28,0** 5 Korendijk Bedrijventerrein Zuid-Beijerland Bruto -opp. Netto -opp. Uitgegeven Aanbod Milieucategorie 12,0 8,0 0,0 8,0 NB *: in bepaalde gevallen is vrijstelling tot categorie 4 mogelijk **: volgens bestemmingsplan 28 ha en in visie regio/gemeente 13,6 ha Bron: Bedrijventerreinenboek De Hoeksche Waard (2014) en Bijlage 3 Aanbodanalyse SOHW (2013), bewerking BCI Cromstrijen Bruto - opp. Netto -opp. Uitgegeven Aanbod Milieucategorie Middelsluis-Noord 28,0 22,1 22,1 0,0 4 Middelsluis-Zuid 9,0 6,0 6,0 0,0 3 Middelsluis-Noordoost (na 2020) NB 8,0 0,0 8,0 4 Strijen Bruto -opp. Netto -opp. Uitgegeven Aanbod Milieucategorie Proeftuin 18,7 14,0 4,0 10,0 3* Nabij afslag A29 (na 2020) NB NB NB NB NB Bedrijventerrein VI 7,0 5,0 2,45 2,55 4 Bedrijventerrein Randweg (na 2020) NB 4,0 0,0 4,0 NB 10

12 Lokaal versus regionaal Het merendeel van beschikbare terreinen in de Hoeksche Waard is bedoeld voor de lokale ruimtebehoefte van bedrijven uit de regio. Terreinen met regionale potentie zijn: Terrein Type terrein Netto opp. Beschikbaar Kavelomvang Grondprijs Milieucategorie Segmentering Bedrijvenpark Hoeksche Waard, Binnenmaas - Status: juridisch hard Gemengd 60 ha 20 ha m2, uitzondering mogelijk /m2 3.2, uitzondering richting 4 Handel Logistiek Transport Bouw Productie Reedijk, Binnenmaas - Status: juridisch hard Stougjesdijk-Oost, Oud- Beijerland - Status: voornemen (>2020) Gemengd 15 ha 5,4 ha m /m2 3.2 Handel Logistiek Industrie Bouw Zakelijke diensten Hotel Onbekend ha 0 ha Onbekend /m2 3 Onbekend Suikerfabriekterrein - Status: juridisch hard Proeftuin, Cromstrijen - Status: juridisch hard Nat-gemengd 13,6 ha* 13,6 ha Onbekend 175/m2 5 Watergebonden bedrijvigheid Modern gemengd Bron: Individuele gemeenten HW (2014) 8,2 ha 8,2 ha Onbekend 225/m2 3, uitzondering richting 4 Beeldbepalende locaties zijn: Bedrijvenpark de Hoeksche Waard, Reedijk, Stougjesdijk- Oost (zacht plan), het Suikerfabriekterrein en Proeftuin. Het Suikerfabriekterrein heeft plaats voor watergebonden bedrijvigheid waardoor de regio een volledig aanbod heeft in de zin van natte en droge terreinen Industrie, high tech *: volgens bestemmingsplan 28 ha en in visie regio/gemeente 13,6 ha Buck Consultants International,

13 3B Regionale concurrentie Regio Bruto opp. (ha) Netto opp. (ha) Uitgegeven (ha) Beschikbaar (ha) Programmering(ha) Hoeksche Waard Tot 2030: Drechtsteden Tot 2020: Stadsregio Rotterdam* Tot 2030: circa 507 West-Brabant** Tot 2020: TOTAAL * Excl. Zeehavens Rotterdam (bruto ha), ** Excl. Industrieterrein Moerdijk (bruto ha) Naast het regionale aanbod van de Hoeksche Waard zijn er verschillende nabijgelegen regio s die een rol kunnen spelen in het accommoderen van eventuele overloop van bedrijven. In het kader van de Deltri-regio zijn regio s als Drechtsteden en West-Brabant nadrukkelijk in beeld als opvanglocaties. In het bijzonder gaat het dan om Logistiek Park Moerdijk, Dordtse Kil en ook Borchwerf. Daarnaast kent de Stadsregio Rotterdam zelf tevens tal van uitbreidingslocaties. Nieuw- Rijerwaard en Cornelisland zijn hier voorbeelden van. Naast deze terreinen kennen de bovengenoemde regio s diverse andere terreinen die in de praktijk zullen concurreren met de Hoeksche Waard als vestigingslocatie. Buck Consultants International,

14 Concurrentieanalyse 1. Dordtse Kil III, Dordrecht 2. Dordtse Kil IV, Dordrecht 3. Nieuw Reijerwaard, Ridderkerk 4. Logistiek Park Moerdijk 5. Kickersbloem III, Hellevloetssluis 6. Prisma, Lansingerland 7. Oudeland, Lansingerland 8. Noordland, Bergen op Zoom 9. Borchwerf II, Roosendaal en Halderberge 10. Regionaal bedrijventerrein, Werkendam 11. Agro&Food Cluster Nieuw Prinsenland, Dinteloord 12. Waalhaven-Zuid, Rotterdam 13. Distripark Eemhaven, Rotterdam 14. Bedrijvenpark De Hoeksche Waard, Binnenmaas 15. Reedijk, Binnenmaas 16. Stougjesdijk-Oost, Oud-Beijerland 17. Suikerfabriekterrein, Binnenmaas Buck Consultants International,

15 Kenmerken concurrerende terreinen Terrein Type Omvang (netto) Beschikbaar Type kavels Grondprijs Max milieucategorie Segmentering Dordtse Kil III, Dordrecht Gemengd 72 ha 21 ha Maximaal 5,6 hectare /m2 4 Transport, logistiek en handel Dordtse Kil IV, Dordrecht Gemengd 65 ha 65 ha Divers, tussen 0,5-15 hectare Nader vast te stellen 4 Bovenregionale logistieke en havengerelateerde bedrijvigheid Nieuw Reijerwaard, Ridderkerk Distributiepark 93 ha 93 ha 0,2 t/m 5 ha 304/m2 4 Agrologistiek Logistiek Park Moerdijk Distributiepark 142 ha 142 ha Minimaal 5 hectare, combinaties tot hectare mogelijk 150/m2 3.2 Grootschalige Value Added Logistics-bedrijven Kickersbloek III, Hellevloetsluis Gemengd 66 ha 66 ha 0,1 t/m 5 ha Nader vast te stellen 4 Nijverheid, groothandel en dienstverlening Prisma, Langsingerland Gemengd 81 ha 45 ha Tot circa 3,0 hectare /m2 4 Transport, logistiek, productie, horeca en perifere detailhandel Oudeland, Lansingerland Gemengd 72 ha 57 ha Divers, tussen 0,1-10 hectare /m2 4 Groothandel, industrie, bouw, transport en distributie, perifere detailhandel Noordland, Bergen op Zoom Gemengd 130 ha 31 ha Minimaal 0,5 hectare 95/m2 5 Logistiek, productie, industrie, groothandel Borchwerf II, Roosendaal en Halderberge Gemengd 152 ha 48 ha Divers, tussen 0,1-12 hectare /m2 5 Logistiek, industrie, beperkt HMC, aan zichtlocaties hoogwaardig RBT, Werkendam Gemengd 30 ha 30 ha Minimaal 0,5 hectare 128/m2 5 Scheepvaartgerelateerde bedrijvigheid, transport en logistiek en (bloemen en planten-) handelsbedrijven Agro & Food cluster Nieuw Prinsenland, Steenbergen Agro & Food cluster 48 ha 48 ha Divers vanaf 0,5 tot meer dan 10 hectare Max Agro- en levensmiddelensector, biobased economy, value added logistics, dienstverlening, onderzoek en ontwikkeling Waalhaven-Zuid, Rotterdam Haventerrein 80 ha 0 ha Na herontwikkeling kavels >0,25 hectare N.v.t. 5 Logistiek en transport Distripark Eemhaven Distributiepark 33 ha 0 ha N.v.t. N.v.t. 3 Logistiek en transport Bron: Diverse gemeentelijke bronnen (2014) Buck Consultants International,

16 3C Conclusies concurrentieanalyse De concurrentie op de markt voor bedrijventerreinen in Zuidwest-Nederland is groot: op de 13 geselecteerde terreinen is nog circa 650 hectare beschikbaar. Deze terreinen bevinden zich ondermeer in Dordrecht, Bergen op Zoom, Roosendaal/Halderberge, Ridderkerk, Lansingerland en Moerdijk. Het aanbod in de Hoeksche Waard en de geselecteerde terreinen verhoudt zich als volgt: Qua profilering komen de terreinen in de Hoekse Waard en geselecteerde locaties op hoofdlijnen overeen; handel, industrie/productie, transport en overslag zijn speerpunten voor vrijwel alle terreinen; Het prijsniveau in de Hoeksche Waard is gemiddeld. Zo zijn kavels op Noordland ( 95) en het regionale bedrijventerrein in Werkendam goedkoper terwijl Nieuw Reijerweerd ( 304) en Oudland ( ) duurder zijn; De kavels in de Hoeksche Waard zijn relatief klein. Waar Logistiek Park Moerdijk en Borchwerf II percelen van 10 hectare aanbieden is de grootste kavel op Bedrijvenpark Hoeksche Waard maximaal 2 hectare (hoewel vrijstelling mogelijk is in overleg met het College van B&W van de Gemeente Binnenmaas); Wat betreft milieuruimte kan het suikerfabriekterrein mee met zware terreinen als Borchwerf II, Noordland en RBT Werkendam. De andere terreinen in de Hoeksche Waard zijn relatief licht. Voor Bedrijvenpark Hoeksche Waard, Proeftuin en Mijlpolder is het voor bedrijven met milieucategorie 4 echter mogelijk om onder voorwaarden vrijstelling aan te vragen. Buck Consultants International,

17 De uitgifte in Zuidwest-Nederland is de aflopen 4 jaar (20-60 hectare) niet meer in de buurt gekomen van de uitgifte in 2008 (circa 80 hectare); West-Brabant is de meest dominante regio qua uitgifte met terreinen als Borchwerf II en Weststad (Oosterhout) In de regio Drechtsteden is Dordtse Kil III verantwoordelijk voor een substantieel deel van de totale uitgifte. De afgelopen 5 jaar is er ongeveer 24 hectare uitgegeven in de regio waarvan 12 hectare op Dordtse Kil III; De conclusie is dat er een ruim aanbod van bedrijventerreinen is in de ruime regio rond Rotterdam, waarvan sommige terreinen grotere kavels in de aanbieding hebben maar in een aantal gevallen ook lager zijn gepositioneerd in grondprijs in vergelijking met de terreinen in de Hoeksche Waard. Buck Consultants International,

18 4 Kwalitatieve vraag verder in beeld 4A Gevolgde aanpak voor het detecteren van kansrijke segmenten voor de Hoeksche Waard In de Standaard Bedrijfsindeling (SBI) van het CBS worden ongeveer bedrijfstakken geïdentificeerd Op basis van reeds uitgevoerde marktonderzoekingen is een eerste selectie gemaakt van SBI-codes die matchen met het DNA van de regio Hier zijn +/- 390 bedrijfstakken uit naar voren gekomen Deze zijn onder te verdelen in 4 hoofdcategorieën bedrijfstakken Circa 390 relevant voor HW 4 hoofd categorieën Buck Consultants International,

19 4B Onderzochte segmenten Hoeksche Waard SBI Onderzochte segmenten voor de Hoeksche Waard verdeeld over enkele hoofdcategorieën: Industrie 10 Vervaardiging van voedingsmiddelen 11 Vervaardiging van dranken 16 Houtindustrie 17 Vervaardiging van papier, karton, e.d. 18 Uitgeverijen, drukkerijen 19 Smeeroliën en vetten,. 20 Chemie 22 Vervaardiging van producten van rubber en kunststof 23 Vervaardiging van glas, aardwerk, e.d. 24 Metaalindustrie 25 Vervaardiging van producten van metaal (geen machines en apparaten) 28 Vervaardiging van overige machines en apparaten 29 Vervaardiging van auto s, aanhangers, e.d. 30 Vervaardiging van transportmiddelen (excl. auto s en aanhangers) 38 Milieudienstverlening, recycling.. SBI SBI SBI Maritiem & maintenance Bouw van schepen en drijvend materieel (geen sport- en recreatievaartuigen) Bouw van sport en recreatievaartuigen 33 Reparatie en installatie van machines en apparaten 41, 42, 43 Bouw Groothandel 46.2 Groothandel in landbouwproducten en levende dieren 46.3 Groothandel in voedings- en genotmiddelen 46.4 Groothandel in consumentenartikelen (non-food) 46.5 Groothandel in ICT-apparatuur 46.6 Logistiek 49.4 Goederenvervoer over de weg 52.1 Opslag 52.2 Dienstverlening voor vervoer 77 Verhuur van transportmiddelen.. Groothandel in machines, apparaten en toebehoren voor industrie en handel 46.7 Overige gespecialiseerde groothandel... Buck Consultants International,

20 Voorbeelden van bedrijven in de onderzochte segmenten SBI Industrie Voorbeeldbedrijven in de regio Rotterdam 10 Vervaardiging van voedingsmiddelen Swartberg Levensmiddelen B.V., Trouw Boekweit B.V., Weber Chocolade B.V. 11 Vervaardiging van dranken Coca Cola Enterprises Nederland B.V. 16 Houtindustrie BPG ITS-Rotterdam B.V., H. van Veelen & Zn. B.V. 17 Vervaardiging van papier, karton, e.d. Cats-Haensel Flexible Packaging, Cubord Reclameborden B.V., NSD International NL B.V. 18 Uitgeverijen, drukkerijen Drukkerij G.B. 't Hooft B.V., Drukkerij Van den Ende B.V., Prestige Print 19 Smeeroliën en vetten,. Argos Lubricants B.V., Biopetrol Rotterdam B.V., Kuwait Petroleum Europoort B.V. 20 Chemie Huntsman Holland B.V., Air Liquide Nederland B.V., Arkema Rotterdam B.V. 22 Vervaardiging van producten van rubber en kunststof Polyplastic B.V., Steon Engineering Plastics, Van der Zee Kunststofkozijnen B.V. 23 Vervaardiging van glas, aardwerk, e.d. Almatis B.V., Industrial Ceramic Linings B.V., Dyckerhoff Basal Betonmortel Regio West 24 Metaalindustrie Climax Molybdenum B.V., GEA Refrigeration Netherlands N.V. 25 Vervaardiging van producten van metaal (geen machines en apparaten) S.P.S. Seals Pumps Services B.V., Vos Mechanical Rotterdam B.V., Rotterdam Coatings B.V., Van Rooy & Co's Draadproducten B.V., Birkhoff Staalbouw B.V. 28 Vervaardiging van overige machines en apparaten A.D. Boekholt B.V., Cargotec Netherlands B.V., C. Klein Graafwerktuigen B.V. 29 Vervaardiging van auto s, aanhangers, e.d. Camper Bouw Holland B.V., Van Stenis Carrosseriebouw B.V., Best Trucks Europoort B.V. 30 Vervaardiging van transportmiddelen (excl. auto s en aanhangers) Scheepswerf Hoogerwaard B.V., The Offshore Partners B.V., Multi Service Team B.V. 38 Milieudienstverlening, recycling Oftex Textiel Recycling B.V., Jansen Recycling Group B.V., Bek & Verburg B.V. Buck Consultants International,

21 SBI Logistiek Voorbeeldbedrijven in de regio Rotterdam 49.4 Goederenvervoer over de weg Geodis Logistics Netherlands B.V., Van Uden International, A.S.W. Transport B.V Opslag Kloosterboer Delta Terminal B.V., Dyka B.V., Pacorini Metals Rotterdam B.V Dienstverlening voor vervoer Rotra Air & Ocean B.V., A.T.O. Logistics B.V., Varekamp Project Services B.V. 77 Verhuur van transportmiddelen Transmo B.V., Doornbos Equipment B.V., Peinemann Heftrucks B.V. SBI Groothandel Voorbeeldbedrijven in de regio Rotterdam 46.2 Groothandel in landbouwproducten en levende dieren Argolanda B.V., Vriesthee B.V., Cefetra B.V., Nidera B.V., J.C. Bol & Zoon 46.3 Groothandel in voedings- en genotmiddelen Intertuinvers B.V., Catz International B.V., A.M. Broere & Zn. B.V., G. van Herk Az B.V Groothandel in consumentenartikelen (non-food) Meyra Rotterdam, Berendsohn International B.V., BIONAL International B.V Groothandel in ICT-apparatuur Detron Information Technology B.V., Albert van der Perk B.V., HPR Techniek B.V Groothandel in machines, apparaten en toebehoren voor industrie en handel Consolidated Projects Limited, Flax Field Trading B.V., Arturo Riva B.V., J. & L. van Ouwerkerk B.V. Wrist-Kooyman Ship Supply B.V Overige gespecialiseerde groothandel Enci B.V., Galvano Groothandel B.V., Timac Agro Nederland B.V., Firma Metalimex SBI Maritiem & maintenance Voorbeeldbedrijven in de regio Rotterdam Bouw van schepen en drijvend materieel (geen sport- en recreatievaartuigen) Scheepswerf Hoogerwaard B.V., The Offshore Partners B.V., Multi Service Team B.V Bouw van sport en recreatievaartuigen Merwelands Jachtbouw Rotterdam B.V., Craftsman Marine B.V. 33 Reparatie en installatie van machines en apparaten As Installatietechniek B.V., Rotterdam Ship Repair B.V., D. van de Wetering B.V., Serdijn Ship Repair B.V., Delta Reefer Care B.V., Roodhart Emission Control B.V. 41, 42, 43 Bouw Breman Zuid-Holland B.V., Wagenborg Nedlift B.V., Wits Rotterdam B.V. Buck Consultants International,

22 Belangrijke vestigingscriteria SBI Industrie Vestigingskenmerken Belang vestigingseisen Omschrijving bedrijfsactiviteit Kavelgrootte Prijsstelling Range milieuruimte Parkeren / laden & lossen Bereikbaarheid Voorzieningen*** Ruimtelijke Kwaliteit Legenda: Kavelomvang: Bandbreedte gevraagde kavelomvang Prijsstelling: prijsrange rondom gemiddelde regionale grondprijs Milieuruimte: minimale en maximale milieucategorie. Dominante milieucategorie: in termen van sectoraandeel en marktdynamiek: vetgedrukt betreft het zwaartepunt. Ter illustratie 2-5.2: zwaartepunt in de hogere categorie 2-5.2: zwaartepunt in de lagere categorie 2-5.2: zwaartepunt in het gemiddelde van de range (dus hier 3 / 4) Bereikbaarheid: belang van bereikbaarheid voor de bedrijfsactiviteit Parkeren / laden & lossen: belang van ruimte voor parkeren / laden en lossen voor de bedrijfsactiviteit Voorzieningen: belang van voorzieningen, zoals parkmanagement, beveiliging, facilities, e.d. voor de bedrijfsactiviteit Ruimtelijke kwaliteit: belang van ruimtelijke kwaliteit voor de bedrijfsactiviteit Buck Consultants International,

23 Vestigingskenmerken en -criteria SBI Industrie Vestigingskenmerken Belang vestigingseisen Kavelgrootte Prijsstelling Range milieuruimte Parkeren / laden & lossen Bereikbaarheid Voorzieningen*** Ruimtelijke Kwaliteit 10 Vervaardiging van voedingsmiddelen 0,5-2,5 ha Gemiddeld Vervaardiging van dranken 0,5-2,5 ha Gemiddeld Houtindustrie 0,5-1,5 ha Laag Vervaardiging van papier, karton, e.d. 0,5-1,5 ha Laag Uitgeverijen, drukkerijen 0,1-2,0 ha Gemiddeld Smeeroliën en vetten, e.d. 2-7 ha Gemiddeld * Chemie 0,5-10 ha Gemiddeld Vervaardiging van producten van rubber en kunststof 0,5-2,5 ha Gemiddeld Vervaardiging van glas, aardwerk, e.d. 0,5 2,5 ha Gemiddeld Metaalindustrie 1-10 ha Gemiddeld ** Vervaardiging van producten van metaal (geen machines en apparaten) Vervaardiging van overige machines en apparaten Vervaardiging van auto s, aanhangers, e.d. Vervaardiging van transportmiddelen (excl. excl. auto s en aanhangers) 1-10 ha Gemiddeld ha Gemiddeld ha Gemiddeld ha Gemiddeld Milieudienstverlening, recycling 1-4 ha Gemiddeld Legenda: Prijsstelling gemiddeld is 'regionale gemiddelde' grondprijs +: minder dan gemiddeld van belang Belang vestigingseisen ++: gemiddeld van belang +++: meer dan gemiddeld van belang *: Exclusief olieraffinaderijen, deze branche heeft als maximale milieucategorie 6 ** Exclusief ruwijzer en staalfabrieken, deze branche heeft als maximale milieucategorie 6 *** o.a. parkmanagement, beveiliging, facilities Buck Consultants International,

24 SBI Logistiek Vestigingskenmerken Belang vestigingseisen Kavelgrootte Prijsstelling Range milieuruimte Parkeren / laden & lossen 49.4 Goederenvervoer over de weg 1,5-6 ha Laag/Gem Opslag 1,5-6 ha Gemiddeld 2-3.1/ Dienstverlening voor vervoer 0,25-6 ha Gemiddeld Verhuur van transportmiddelen 0,5 4 ha Laag/Gem Ruimtelijke Kwaliteit SBI Groothandel Vestigingskenmerken Belang vestigingseisen 46.2 Groothandel in landbouwproducten en levende dieren Kavelgrootte Prijsstelling Range milieuruimte Parkeren / laden & lossen Bereikbaarheid Voorzieningen Bereikbaarheid Voorzieningen Ruimtelijke Kwaliteit 1-2 ha Gemiddeld Groothandel in voedings- en genotmiddelen 2-4 ha Gemiddeld Groothandel in consumentenartikelen (nonfood) 1-3 ha Gemiddeld 2* Groothandel in ICT-apparatuur 0,5-2 ha Gemiddeld Groothandel in machines, apparaten en toebehoren voor industrie en handel 1-3 ha Gemiddeld Overige gespecialiseerde groothandel 1-3 ha Gemiddeld Legenda: Prijsstelling gemiddeld is 'regionale gemiddelde' grondprijs +: minder dan gemiddeld van belang Belang vestigingseisen ++: gemiddeld van belang +++: meer dan gemiddeld van belang *: Exclusief groothandel in vuurwerk en munitie, deze branche heeft als maximale milieucategorie 5.3 Buck Consultants International,

25 SBI Maritiem & maintenance Vestigingskenmerken Belang vestigingseisen Kavelgrootte Prijsstelling Range milieuruimte Parkeren / laden & lossen Bereikbaarheid Voorzieningen Ruimtelijke Kwaliteit Bouw van schepen en drijvend materieel (geen sport- en recreatievaartuigen) 0,5-5 ha Gemiddeld Bouw van sport en recreatievaartuigen 0,5-5 ha Gemiddeld Groothandel in zand en grind 0,5-3 ha Laag Reparatie en installatie van machines en apparaten 0,5-3 ha Gemiddeld , 42, 43 Bouw 0,5-3 ha Gemiddeld Legenda: Prijsstelling gemiddeld is 'regionale gemiddelde' grondprijs +: minder dan gemiddeld van belang Belang vestigingseisen ++: gemiddeld van belang +++: meer dan gemiddeld van belang Buck Consultants International,

26 Marktdynamiek en -oordeel SBI Industrie Verwachte marktdynamiek Belangrijkste bronnen Oordeel 10 Vervaardiging van voedingsmiddelen Beperkt, o.a. zuivel + 11 Vervaardiging van dranken Incidenteel +/- 16 Houtindustrie Incidenteel - 17 Vervaardiging van papier, karton, e.d. Geen - 18 Uitgeverijen, drukkerijen Geen - 19 Smeeroliën en vetten,. Beperkt +/- 20 Chemie Beperkt +/- 22 Vervaardiging van producten van rubber en kunststof Beperkt + 23 Vervaardiging van glas, aardwerk, e.d. Incidenteel +/- 24 Metaalindustrie Incidenteel +/ Vervaardiging van producten van metaal (geen machines en apparaten) Vervaardiging van overige machines en apparaten Incidenteel + Beperkt + 29 Vervaardiging van auto s, aanhangers, e.d. Incidenteel +/- 30 Vervaardiging van transportmiddelen (excl. excl. auto s en aanhangers) Incidenteel +/- 38 Milieudienstverlening, recycling Incidenteel + Legenda: Verwachte marktdynamiek Eerste oordeel wel/geen sprake van dynamiek en investeringen in de sector ++/+ = relatief kansrijk/nader onderzoeken/proactieve acquisitie -/ +/- = minder/niet kansrijk Legenda bronnen: Bureau expertise Branche- en onderzoeksrapporten (o.a. STEC, Ecorys, Buck Consultants International, ING, RABO, VNCI, EIB, ) Gesprekken met branche deskundigen Buck Consultants International,

27 SBI Logistiek Verwachte marktdynamiek Belangrijkste bronnen Oordeel 49.4 Goederenvervoer over de weg Redelijk Opslag Beperkt/redelijk +/ Dienstverlening voor vervoer Redelijk + 77 Verhuur van transportmiddelen Beperkt/redelijk +/- SBI Groothandel Verwachte marktdynamiek Belangrijkste bronnen Oordeel 46.2 Groothandel in landbouwproducten en levende dieren Beperkt Groothandel in voedings- en genotmiddelen Incidenteel +/ Groothandel in consumentenartikelen (non-food) Incidenteel +/ Groothandel in ICT-apparatuur Incidenteel +/ Groothandel in machines, apparaten en toebehoren voor industrie en handel Incidenteel +/ Overige gespecialiseerde groothandel Incidenteel +/- Legenda: Verwachte marktdynamiek Eerste oordeel wel/geen sprake van dynamiek en investeringen in de sector ++/+ = relatief kansrijk/nader onderzoeken/proactieve acquisitie -/ +/- = minder/niet kansrijk Legenda bronnen: Bureau expertise Branche- en onderzoeksrapporten (o.a. STEC, Ecorys, Buck Consultants International, ING, RABO, VNCI, EIB, ) Gesprekken met branche deskundigen Buck Consultants International,

28 SBI Maritiem & maintenance Verwachte marktdynamiek Belangrijkste bronnen Eerste oordeel Bouw van schepen en drijvend materieel (geen sport- en recreatievaartuigen) Redelijk Bouw van sport en recreatievaartuigen Hoog Groothandel in zand en grind Beperkt + 33 Reparatie en installatie van machines en apparaten Incidenteel + 41, 42, 43 Bouw Incidenteel + Legenda: Verwachte marktdynamiek Eerste oordeel wel/geen sprake van dynamiek en investeringen in de sector ++/+ = relatief kansrijk/nader onderzoeken/proactieve acquisitie -/ +/- = minder/niet kansrijk Legenda bronnen: Bureau expertise Branche- en onderzoeksrapporten (o.a. STEC, Ecorys, Buck Consultants International, ING, RABO, VNCI, EIB, ) Gesprekken met branche deskundigen Buck Consultants International,

29 4C Conclusies Op basis van het huidige en toekomstige DNA van de Hoeksche Waard (inclusief de plannen voor BHW en het suikerfabriekterrein) zijn enkele hoofdcategorieën van doelgroepen interessant voor een vestiging op regionale terreinen. Dit gaat om: Logistiek (regionale, maar ook nationale- en agrologistiek, via de weg, maar ook het water) (Groot)Handel (diverse deelmarkten, met name foodgerelateerd) Productie voor zover aansluitend op de agro en/of de haven Enkele segmenten uit de maritieme sector (maintenance en services t.b.v. haven) Binnen deze hoofdcategorieën zijn enkele daadwerkelijk kansrijke segmenten aan te wijzen, waar de regio mee aan de slag zou kunnen. De belangrijkste vestgingskenmerken (kavelomvang, grondprijs, milieucategorie) en vestigingseisen (bereikbaarheid, voorzieningen, ruimtelijke kwaliteit, e.d.) variëren per marktsegment. Dit gaat overigens niet zo zeer om directe overloop vanuit de regio Rotterdam, maar meer om deelmarkten waarbij bedrijven geïnteresseerd kunnen zijn in de Hoeksche Waard als vestigingslocatie. Buck Consultants International,

30 Navraag bij marktpartijen en branche specialisten heeft opgeleverd dat er sprake is van sporadische bewegingen dat wil zeggen 1 of enkele per jaar. Wij noemen dat witte raven, omdat er -buiten de logistieke markt, al jaren een belangrijke ruimtevrager- geen echte verplaatsingstrend waarneembaar is. De regio zal derhalve zelf actief op zoek moeten gaan naar mogelijke vestigers. Tevens geven enkele branche specialisten aan dat er meer behoefte is aan grootschalige kavels, locaties met milieu- en geluidsruimte en locaties op afzienbare afstand van de haven (bijv. voor technische toeleveranciers). Buck Consultants International,

31 5 Match vraag & aanbod 5A Welke terreinen komen in aanmerking? Een groot deel van beschikbare terreinen is voornamelijk bedoeld en geschikt voor de opvang van (boven)lokale ruimtebehoefte. Alleen de onderstaande locaties zijn qua omvang, ligging en kwaliteit interessant voor vestigers van buiten de regio: Terrein Type terrein Netto opp. Beschikbaar Kavelomvang Grondprijs Milieucategorie Segmentering Bedrijvenpark Hoeksche Waard, Binnenmaas - Status: juridisch hard Gemengd 60 ha 20 ha m2, uitzondering mogelijk /m2 3.2, uitzondering richting 4 Handel Logistiek Transport Bouw Productie Reedijk, Binnenmaas - Status: juridisch zacht Stougjesdijk-Oost, Oud- Beijerland - Status: voornemen (>2020) Gemengd 15 ha 5,4 ha m /m2 3.2 Handel Logistiek Industrie Bouw Zakelijke diensten Hotel Onbekend ha ha Onbekend /m2 3 Onbekend Suikerfabriekterrein, Binnenmaas - Status: juridisch zacht Proeftuin, Cromstrijen - Status: juridisch hard Nat-gemengd 13,6 ha* 0 ha Onbekend 175/m2 5 Watergebonden bedrijvigheid Modern gemengd 8,2 ha 8,2 ha Onbekend 225/m2 3, uitzondering richting 4 Industrie High tech *: volgens bestemmingsplan 28 ha en in visie regio/gemeente 13,6 ha Buck Consultants International,

32 Kansrijke deelsegmenten per terrein Een confrontatie tussen het kwalitatieve aanbod in de regio Hoeksche Waard en een kwalitatieve invulling van de toekomstige ruimtevraag laat zien dat de onderstaande terreinen interessant zijn voor bedrijven uit de ruimere regio. In de onderstaande tabel is indicatief aangegeven om wat type bedrijfsactiviteiten dit zou kunnen gaan (redenerend vanuit de marktvraag en de kwaliteit van het aanbod). Het betreft een indicatieve weergave, in praktijk kan het ook zeker zo zijn dat ook andere type bedrijven (lokaal of regionaal) mogelijk kunnen landen op deze terreinen. Buck Consultants International,

33 Kansrijke deelsegmenten per terrein Terrein Uitgeefbaar oppervlak Segmentering Kansrijke deelsegmenten Bedrijvenpark Hoeksche Waard, Binnenmaas - Status: juridisch hard Reedijk, Binnenmaas - Status: juridisch hard Suikerfabriekterrein - Status: juridisch hard Proeftuin, Cromstrijen - Status: juridisch hard 20 ha Grootschalig Handel Logistiek Transport Bouw Productie 5,4 ha Kleinschalig / zichtlocaties Handel Logistiek Bouw Zakelijke diensten Hotel 13,6 ha* Watergebonden bedrijvigheid 8,2 ha Industrie, high tech Grootschalige logistiek: o.a. goederenvervoer over de weg, dienstverlening voor vervoer Groothandel: diversen, landbouwproducten, voedings- en genotmiddelen, overige gespecialiseerde groothandel Industrie: diversen Kleinschalige logistiek, transport en distributie, dienstverlening voor vervoer Groothandel: diversen Zakelijke diensten: o.a. kantoorfuncties, combinaties met bedrijfsruimte, opslag, e.d. Logistiek: o.a. container- en bulkoverslag Groothandel: o.a. groothandel in zand en grind, akkerbouwproducten en veevoeder Industrie: o.a. betonindustrie, metaal, veevoederproductie Maritiem & maintenance: o.a. scheeps- en jachtbouw, reparaties Logistiek & handel: diversen (lokaal/regionaal) Industrie: diversen Stougjesdijk-Oost, Oud-Beijerland - Status: voornemen (>2020) 0 ha Onbekend Niet bekend *: volgens bestemmingsplan 28 ha en in visie regio/gemeente 13,6 ha Buck Consultants International,

34 6 Resultaten in perspectief 6A Advies op basis van de marktstudie Vooraf: het advies wat hieronder wordt gegeven betreft een advies van het bureau aan de regio en de provincie. Het is een advies waarover we graag in discussie gaan, maar waarbij de besluitvorming over de verdere ontwikkeling door de regiobestuurders samen met de provincie zal moeten plaatsvinden. Het biedt handvatten die hiervoor benut kunnen worden. Het advies is geschreven door de bril van de ondernemer en gaat nog niet in detail in op vragen als mogelijke plan- en imagoschade bij niet ontwikkelen (=schrappen) en mogelijke nadelige financiële gevolgen (zowel bij ontwikkelen als schrappen). Het zal duidelijk zijn dat op basis van dit advies, die discussies zullen meewegen in de uiteindelijke besluitvorming 1) Omdenken. Indien we starten met het aanbod kan worden geconcludeerd dat verreweg de meeste terreinen in de regio een rol zullen gaan vervullen voor de opvang van lokale bedrijvigheid. Bedrijven willen ook graag ter plekke uitbreiden (zie eerdere studie BCI). Hier is niets mis mee en een deel van de bedrijven heeft aangegeven hiervoor ruimte te zoeken. De regio is prima in staat om deze bedrijven lokaal op te vangen en heeft natuurlijk enkele bedrijventerreinen achter de hand voor bedrijven uit de ruimere regio, indien de vraag naar bedrijfsruimte te groot is. Buck Consultants International,

35 2) Er zijn enkele terreinen geschikt voor de opvang van grote ruimtevragers. Binnen de regio zijn in onze optiek vier terreinen geschikt voor de opvang van een mogelijke overloop uit Rotterdam en/of het huisvesten van nieuwe bedrijven van buiten de regio in het algemeen: Bedrijvenpark Hoeksche Waard Bedrijventerreinen Reedijk Suikerfabriekterrein Proeftuin Cromstrijen Stougjesdijk-Oost Feitelijk gaat het in onze optiek primair om het Bedrijvenpark en het Suikerfabriekterrein. Uniek aan het Suikerfabriekterrein is het feit dat hier natte kavels beschikbaar zijn waardoor het ook andere doelgroepen zal gaan aantrekken in vergelijking met het Bedrijvenpark. Deze terreinen vullen elkaar mooi aan. Indien er een containerterminal gerealiseerd zou kunnen worden op het Suikerfabriekterrein dan kunnen bedrijven op het Bedrijvenpark hiervan gebruik maken: de aan- en afvoerroutes zijn namelijk kort (maar dienen wel verbeterd te worden). Een natte ontwikkeling van het Suikerfabriekterrein vormt daarmee een asset voor het Bedrijvenpark. Buck Consultants International,

36 Bezien vanuit de bril van de ondernemer zou een aantrekkelijk Bedrijvenpark versus de droge voormalige vloeivelden (en de groene buffer) van het Suikerfabriekterrein in de onmiddellijke nabijheid van een containerterminal voor veel als kansrijk getypeerde droge segmenten min of meer neutraal uitpakken. Afhankelijk van de prijsstelling in relatie tot overige ketenkosten zal een bedrijf haar keuze maken. Het is uiteraard aan de regio om in samenspraak met de provincie 1 of 2 (of geen enkel) grootschalig terrein aan te bieden in de toekomst (zie verder). Reedijk en Proeftuin zullen incidenteel ook de interesse wekken van bedrijven van buiten de regio Hoeksche Waard, maar zullen een bijrol spelen in het opvangen van de eventuele overloop van de Rotterdamse regio. Bedrijventerrein Reedijk is relatief klein qua omvang van nog resterende uitgeefbare kavels en er zijn al diverse marktcontacten waardoor de uitgifte naar alle waarschijnlijkheid binnen nu en enkele jaren gereed zal zijn. Relatief kleine bedrijven die ook baat hebben bij een zichtlocatie kunnen zich hier vestigen. Er zijn contacten tussen het Bedrijvenpark en de ontwikkelaars van Reedijk om dit af te stemmen. 3) De omvang van de voor regionale vestigers bedoelde terreinen zal moeten matchen met de vraag naar kavels. De afgelopen periode zijn niet veel kavels verkocht. Dat geldt voor alle regio s in Nederland en ook voor de Hoeksche Waard. Daar komt bij dat deze studie aantoont dat slechts in enkele deelmarkten echt beweging zit. Buck Consultants International,

37 Deze beweging is niet fors (eerder sporadisch) en bovendien zijn er -zoals is gebleken uit de concurrentieanalyse- veel alternatieve locaties voorhanden. Geadviseerd wordt om voorzichtig om te springen met al te veel grootschalige ontwikkelingen en deze door de tijd heen te volgen (adaptieve aanpak). 4) Ons advies is om de beschikbare locaties op de juiste manier in de markt te zetten. In eerste instantie gaat dit voor wat betreft vestigers van buiten de regio om de 1 e fase van het Bedrijvenpark HW (20 ha), het natte deel van het Suikerfabriekterrein (13 ha), Reedijk (5,4 ha) en mogelijk ook de Proeftuin (8,2 ha). Enkele belangrijke kenmerken zijn: Bij voorkeur in aansluiting op bestaande regionale functies en markten (zoals de logistiek (nationale distributie), het agrobusinesscluster, maritieme industrie, productie/industrie, e.d.). Door in te spelen op tekorten in de ruimere regio (zoals grootschalige locaties, natte locaties, milieu- en geluidsruimte, e.d.) Met een afdoende onderscheidend vermogen ten opzichte van de verschillende alternatieve locaties in de regio in termen van kwaliteit, grondprijs. En door een proactieve klantbenadering (open warm bad aanbieden). Buck Consultants International,

38 Deze terreinen zouden in de komende periode tot uitgegeven kunnen worden afhankelijk van de conversie tussen potentieel gegadigden en de daadwerkelijke vestiging in deze regio. Ter illustratie: vorig jaar is over zeker 10 ha onderhandeld, maar dit is wat anders dan een gerealiseerde vestiging. Er zijn kansen en de regio is in beeld, maar dat is nog onvoldoende. Resteert de vraag wat te doen met de twee grootschalige ontwikkelingen (Fase B en C van het Bedrijvenpark en de vloeivelden van het Suikerfabriekterrein). In de eerdere discussies met Provincie en regio kwamen grofweg drie opties naar voren: Ontwikkelen (dat wil zeggen doorgaan met de ontwikkeling) Reserveren (dat wil zeggen voorbereidingen treffen, maar nog niet actief ontwikkelen en/of gefaseerd ontwikkelen). Ofwel, het niet onmogelijk maken om op termijn een bedrijvenbestemming te geven Schrappen (dat wil zeggen niet doorgaan met de ontwikkeling, de ontwikkeling stop zetten en het verlies nemen in termen van planschade, imagoschade en overige nadelige effecten) Alle drie de opties gelden voor beide terreinen. Buck Consultants International,

39 Ons advies is op basis van de uitkomsten van de marktverkenning groen voor Bedrijvenpark Fase A en het natte deel van het Suikerfabriekterrein en oranje voor beide uitbreidingsopties. Ook staat het licht voor Reedijk en Proeftuin op groen. Enerzijds voor lokale en regionale vraag uit de Hoeksche Waard zelf en incidenteel van buiten de regio. Waarom Oranje? Er is te weinig marktbasis voor ontwikkelen, maar tegelijkertijd zou nu al schrappen leiden tot een nadelige propositie voor het Bedrijvenpark (bedrijven willen graag in clusters met meerdere bedrijven op een terrein gehuisvest zijn) Over enkele jaren moet het bestemmingplan worden aangepast en tegen die tijd kan geëvalueerd worden in hoeverre de groene terreinen zijn uitgegeven. Indien dit niet voorspoedig verloopt kan alsnog worden geschrapt. Indien de uitgifte wel voorspoedig verloopt kan worden gekozen voor de doorontwikkeling van beide terreinen of 1 van de terreinen. Geadviseerd wordt nu al de keuze voor 1 terrein te maken Het is duidelijk dat er een soort van winstwaarschuwing afgegeven zal moeten worden aan de grondeigenaren. Het is volstrekt logisch eerst de groene terreinen te gaan uitgeven, de eigenaren moeten zich bewust zijn van het feit dat uitgifte op de uitbreidingsterreinen waarschijnlijk niet voor 2025 zal gaan plaatsvinden. Tegen die tijd kan een betere inschatting worden gemaakt van de mogelijke overloopfunctie vanuit de Rotterdamse regio. Buck Consultants International,

40 6B Hoe nu verder? Wij kunnen ons de volgende stappen voorstellen 2014 Overleg over de uitkomsten van de studie Standpuntbepaling (ofwel de groen, oranje, rood discussie formaliseren) Inpluggen van de uitkomsten in het bredere debat over de programmering voor de langere termijn Strategische visie op de regio en afronden Bedrijventerreinenvisie Hoeksche Waard Communicatietraject richting stakeholders over de voorlopige keuze Versnelde en pro actieve aanpak om op korte termijn nog dit jaar aantoonbaar succes te boeken op de groene terreinen Besluit schrappen of niet, afhankelijk van de successen van de aanpak bij de groene terreinen. Er moeten aantoonbare resultaten zijn geboekt (is enkele uitgiften in komend en volgend jaar) Buck Consultants International,

41 Bijlagen Buck Consultants International,

42 Bijlage 1 Gesprekspartners Over zicht van gesprekspartners Stadsregio Rotterdam (Paul Meijer / Peter van der Valk) Gemeente Rotterdam (Menno Huijs / Marco den Heijer) Havenbedrijf Rotterdam (Jelle Peddemors) DTZ Zadelhoff (Bart-Jan Luijk / Nico Keijzer) Van Laar Advies & Projectmanagement (Henk van Laar) Kenbri Firefighting (Mike Van Noordennen) TLN (Sjoerd Boot) Joulz (Bart Kortekaas, Hoofd Vastgoed) Van Oers (Erik Franzen en Evert van Oers) PePe Parts (Leon van der Post) Trivestor (Leander Seip) Buck Consultants International,

43 Bijlage 2 Ramingen DelTri-regio De DelTri-regio bestaat uit de regio s Rotterdam, Drechtsteden en West-Brabant in de Zuidwestelijke delta. In het DelTri-platform participeren de drie regio s, de provincies Zuid-Holland en Noord-Brabant en Havenbedrijf Rotterdam. De ramingen van het Deltri-platform geven aan dat tot 2020 er tussen 400 en ha uitbreidingsvraag is. Ook na 2020 blijft de behoefte aan nieuwe bedrijventerreinen groot: in de periode bedraagt deze ca. 250 tot 700 ha en in de periode tussen 150 en 700 ha Thans is 600 ha bedrijventerrein direct uitgeefbaar of opgenomen in harde plannen. Op het moment zijn de uitbreidingsbehoefte en de uitbreidingsruimte vanuit kwantitatief oogpunt dus redelijk in balans. Voor logistiek is circa 465 ha uitbreidingsbehoefte noodzakelijk (tot 2030). Voor de korte termijn wordt dit opgevangen op Dordtse Kil III, Borchwerf en Noordland BoZ. Om de groei van de logistiek te kunnen faciliteren zijn Dordtse Kil IV, Nieuw Reijerwaard en Logistiek Park Moerdijk aangewezen als meest logische opvanglocaties. Betekenis Hoeksche Waard: Bedrijvenpark Hoeksche Waard, suikerfabriekterrein (Binnenmaas) en De Bosschen (Oud-Beijerland) worden genoemd als terrein. Echter nog niet met een heldere regionale functie. Bron: Agenda Bedrijventerreinen: samenwerken aan een logistieke en maritieme topregio (2013) Buck Consultants International,

44 Stadsregio Rotterdam De ramingen van de Stadsregio uit 2011 verwachten een vraag van hectare bedrijventerrein in de periode tot De Stadsregio heeft voor de periode tot 2030 ca. 507 hectare geprogrammeerd. Op korte termijn ( ) verwacht de stadsregio 153 hectare uit te geven Grootschalige ontwikkelingen (>50 ha) zijn gepland in Hellevoetsluis (Kickersbloem III), Ridderkerk (Nieuw Reijerwaard) en Berkel Oudeland. Bron: Ruimtebehoefteraming Stadsregio Rotterdam (2013) Betekenis Hoeksche Waard: De Hoeksche Waard komt niet voor in de vraagaanbodconfrontatie van de Stadsregio Rotterdam Buck Consultants International,

45 Havenvisie 2030 In de Havenvisie 2030 uit 2011 worden vier groeiscenario s gehanteerd die allen uitgaan van groei van de overslag. De groei bevindt zich in een bandbreedte van 10% tot 74% tot 2030 Het Havenbedrijf heeft de ambitie om bedrijven groeiruimte te bieden binnen het bestaande havengebied, zodat de aanleg van een eventuele derde Maasvlakte tot 2030 niet nodig is Een van de strategieën om dit doel te bereiken is het efficiënter gebruiken van de bestaande ruimte in de haven. Dit wordt ondermeer gedaan door braakliggende en extensief gebruikte terreinen geschikt te maken voor overslag (I) en het realiseren van nautische ontsluiting voor thans droge haventerreinen (II) Hiernaast moet in de regio voldoende ruimte aangewezen worden voor droge bedrijventerreinen voor havengerelateerde activiteiten De voortgangsrapportage (2013) van de Havenvisie maakt duidelijk dat de groei van de overslag de voorgaande jaren op het niveau lag van laagste-groei scenario Hiernaast wordt de verwachting uitgesproken dat de groei de komende jaren op dit niveau blijft Betekenis Hoeksche Waard: de regio wordt niet specifiek genoemd maar de regio Rijnmond dient wel ruimte te reserveren voor droge bedrijventerreinen voor havengerelateerde activiteiten. De groei van de overslag is echter beperkt waardoor er weinig overloop valt te verwachten. Bron: Havenvisie 2030, Havenbedrijf Rotterdam (2011) en Voortgangrapportage 2013 Havenvisie 2030, Havenbedrijf Rotterdam (2013) Buck Consultants International,

46 Ruimtebehoefte Zeehavens Rotterdam De overslagvolumes in Zeehavens is tussen 2005 en 2011 met 17% gestegen. De ontwikkeling van de toegevoegde waarde en de werkgelegenheid blijven achter met groeipercentages van respectievelijk 6% en 1%. In het geval van het hoge groeiscenario is er in Rotterdam behoefte aan nieuwe nat zeehaventerrein in Vooralsnog wordt dit groeiscenario echter niet gehaald. Een mogelijkheid om de toegevoegde waarde van zeehavenactiviteiten in Nederland te maximaliseren is het bevorderen van de uitbreiding en de vestiging van zeehavengerelateerde activiteiten in omliggende regio s. Hierbij kan gedacht worden aan maritieme dienstverlening in havensteden en de geleidelijke uitplaatsing van landzijdige activiteiten naar gebieden net buiten die regio s. Daarnaast kampt de haven de komende jaren met een tekort aan terreinen met milieuen geluidsruimte en op de korte termijn aan een tekort aan grootschalige kavels (voor (inter)nationale logistiek en distributie) Betekenis Hoeksche Waard: De regio vervult van oudsher een functie in de maritieme dienstverlening voor de Rotterdamse regio, hier liggen mogelijk kansen. De Hoeksche Waard zou daarnaast een rol kunnen spelen in de opvang van grootschalige ruimtevragers (meer dan 5 ha) en hogere milieucategorieën Buck Consultants International,