MEP Zandwinning RWS LaMER

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "MEP Zandwinning RWS LaMER"

Transcriptie

1 Stichting LaMER MEP Zandwinning RWS LaMER overzicht resultaten

2 Inleiding Aanleiding Besluit voor noodzaak locatie specifieke afweging door middel van m.e.r. procedure en MER Uitwerking RWS MER 2007 Parallel MER RWS LaMER MER Zandwinning suppletiezand MER Ophoogzand Een gezamenlijk MEP 2 MEP Zandwinning RWS LaMER

3 Organsiatieschema Kustlijnzorg NGO's WD DNZ LaMER Bevoegd Gezag IVW planning, beleid uitvoering DNZ Eco-KLZ WD Conditionering DNZ Deltares Nb-wet F&F-wet OG-wet KLZ MER DNZ + WD MER LaMER MLTP Consortium MEP DNH->DNZ 3 MEP Zandwinning RWS LaMER

4 Effectketen 4 MEP Zandwinning RWS LaMER

5 Effecten op slib volgens MER Pluim Bodem t 1/2 5 MEP Zandwinning RWS LaMER

6 Effecten op algen Grote impact door MV2 Suppletiezandwinning 1-3% minder algen Verschuiving piek MV2 veel RWS niet bij N2000 gebieden 6 MEP Zandwinning RWS LaMER

7 Programma Op basis van gewenste monitoring, leemten in kennis, inspraak Onderwerpen: Slib en modellering Impact van slib en algen op Benthos Rekolonisatie Schelpenbanken Onderwatergeluid Verstoring 7 MEP Zandwinning RWS LaMER

8 Slibonderzoek Pluim: weinig oppervlakte snel weg Bodem t ½ Medusa metingen Lage concentraties Proxy? 8 MEP Zandwinning RWS LaMER

9 Benthos 1, voedselwebrelatie: de basis Wat reguleert groei en wat is de impact van slib en algen? Modelorganisme: Ensis Lange termijn deployment (a)biotiek Individuele activiteit (klepstandmonitor) Groei per maand Somatisch Gonaden Opslag Theoretische interpretatie: DEB Ensis 9 MEP Zandwinning RWS LaMER

10 Resultaten Klepstandmonitor 10 MEP Zandwinning RWS LaMER

11 Benthos 2: bestandsopnames Zeeuwse Banken (en rekolonisatie) Witte vlek Gemeenschap ergens tussen die van de Vlaamse banken en Voordelta Enigszins arm Geen speciale soorten Zeeuwse Banken Genus Frequentie Nephtys 100% Urothoe 47% Spiophanes 38% Bathyporeia 21% Scolelepsis 17% Ophelia 13% Scoloplos 11% Gastrosaccus 7% Thia 3% Voordelta Fr eq% Nephtys cirrosa (82.1) Spiophanes bombyx (57.7) Magelona papillicor nis (42.3) Scoloplos armiger ( 39.7) Echinocardium cordatum (37.2) Urothoe poseidonis (28.2) Scolelepis bonnieri (26.9) Urothoe brevicornis (19.2) Lanice conchilega ( 19.2) Nephtys hombergii (17.9) Ensis dir ectus (17.9) Gastrosaccus spinifer (17. 9) T ravisia forbesii (16.7) Nereis longissima ( 16.7) 11 MEP Zandwinning RWS LaMER

12 Benthos 3: schelpenbanken Voorkom dat tijdens zandwinning schelpenbanken worden opgezogen Meten Klassiek: LNV survey Quickscanmethodes Camera sidescansonar Bestandsanalyses Wat zit waar en waarom Nut extra meten? Lokale waardes Evaluatie Kosten Opbrengst bedrijfskundig 12 MEP Zandwinning RWS LaMER

13 Benthos 3: Schelpenbanken en Quickscanmethodes Camera Aantallen Kwetsbaar in uitvoering IJken Medusa Kwalitatief IJken Sidescan sonar In prep Schaafopnames Kwanitatief Op soort Lange reeks data 13 MEP Zandwinning RWS LaMER

14 Zwarte Zee-eenden Verstoring Zwarte Zee-eenden Hypothese: ZZEs hebben voldoende voedsel want alle schelpen zijn voedsel Benthos onder ZZEs: niet eenduidig diepte? Statistische analyses: gaat het om Ensis, Spisula of om schelpen? Evaluatie 14 MEP Zandwinning RWS LaMER

15 Bovenwaterverstoring Zeehond Effect op Haul-out? 15 MEP Zandwinning RWS LaMER

16 Onderwatergeluid Effectbeschrijving OWG en BWV Direct effect Startle avoidance TTS physical damage Verlies aan habitat Lange termijn effect Verstoring irt andere verstoringen Populatie dynamica (grootte en samenstelling populatie) Opzet proef: Directe maat verstoring: Haalbaarheidstudie proefopzet Partners? Meten in het veld? 16 MEP Zandwinning RWS LaMER

17 Waar we elkaar versterken Samen van Duinen tot voor de -20 m lijn Processen MLTP: Rekolonisatie: processen Hogere voedselweb MEP ZW Rekolonisatie: processen Lagere voedselweb Meetmethodes Quickscan methodes Ontsluiting en matches langjarige tijdsreeksen LNV Schelpdier survey <-> Aanspoelsel studie OWG: het hele traject WD Eco KLZ: eerste platform waar alles samenkomt 17 MEP Zandwinning RWS LaMER

18 De toekomst Tussentijdse terugmelding in aantocht Nadenken over vervolg 2013 Organisatievormen & lange termijn visie (> jaar) Mogelijke vormen Paraplu met onafhankelijke programmas Bundeling van samenhangende initiatiefnemers Programma Kust & Zee met inhoudelijke thema s 18 MEP Zandwinning RWS LaMER

Natuurcompensatie Voordelta

Natuurcompensatie Voordelta Natuurcompensatie Voordelta Ervaringen met gebiedsbescherming in een ondiepe kustzone Mennobart van Eerden Job van den Berg Aanleiding De natuurcompensatie in de Voordelta als gevolg van de aanleg en aanwezigheid

Nadere informatie

HET MACROZOOBENTHOS OP NEGEN RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 1991

HET MACROZOOBENTHOS OP NEGEN RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 1991 47 NIOZ - RAPPORT 1992-3 HET MACROZOOBENTHOS OP NEGEN RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 1991 R. Dekker J Nederlands Instituut voor O nderzoek der Zee Monitoring Bodemfauna Waddenzee en Eems-Dollard

Nadere informatie

HET MACROZOOBENTHOS OP TWAALF RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 1995

HET MACROZOOBENTHOS OP TWAALF RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 1995 NIOZ-RAPPORT 1996-1 ' 6 HET MACROZOOBENTHOS OP TWAALF RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 1995 R. Dekker Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee J - M onitoring Bodemfauna W addenzee en Eems-Dollard

Nadere informatie

HET MACROZOOBENTHOS I N DE WADDENZEE I N 2001

HET MACROZOOBENTHOS I N DE WADDENZEE I N 2001 NIOZ-RAPPORT 2002-2 HET MACROZOOBENTHOS I N DE WADDENZEE I N 2001 R. Dekker, D. Waasdorp & J.M. Ogilvie 50 55 60 65 70 75 80 85 80 85 Koninklijk Nederlands I nstituut voor O nderzoek der Z ee Monitoring

Nadere informatie

Baseline study MEP-MV2 Lot 2: bodemdieren Voortgangsverslag juni 2005

Baseline study MEP-MV2 Lot 2: bodemdieren Voortgangsverslag juni 2005 Nederlands Instituut voor Visserij Onderzoek (RIVO) BV Postbus 68 Centrum voor 197 AB IJmuiden Schelpdier Onderzoek Tel.: 255 564646 Postbus 77 Fax.: 255 564644 44 AB Yerseke E-mail: visserijonderzoek.asg@wur.nl

Nadere informatie

HET MACROZOOBENTHOS OP NEGEN RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 1992

HET MACROZOOBENTHOS OP NEGEN RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 1992 NIOZ - RAPPORT 1993-3 55 HET MACROZOOBENTHOS OP NEGEN RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 1992 1 R. Dekker M o nitorin g B o d e m fa u n a W a d d e n ze e en E em s-d o lla rd This report is

Nadere informatie

HET MACROZOOBENTHOS OP TWAALF RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 2008

HET MACROZOOBENTHOS OP TWAALF RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 2008 HET MACROZOOBENTHOS OP TWAALF RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 2008 R. Dekker Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van Rijkswaterstaat Waterdienst Koninklijk Nederlands Instituut voor Zeeonderzoek

Nadere informatie

Wat zijn de effecten van suppleties op de Habitats van zeebaars en harder?

Wat zijn de effecten van suppleties op de Habitats van zeebaars en harder? Wat zijn de effecten van suppleties op de Habitats van zeebaars en harder? Telt dit door in de aanwezigheid en vangbaarheid? 30-04-16, Marcel Rozemeijer Europese Unie, Europees Fonds voor Maritieme Zaken

Nadere informatie

HET MACROZOOBENTHOS OP TWAALF RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN R. Dekker & D. Waasdorp

HET MACROZOOBENTHOS OP TWAALF RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN R. Dekker & D. Waasdorp HET MACROZOOBENTHOS OP TWAALF RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 26 R. Dekker & D. Waasdorp Dit onderzoek zijn uitgevoerd in opdracht van Rijkswaterstaat Rijksinstituut voor Kust en zee Koninklijk

Nadere informatie

HET MACROZOOBENTHOS I N DE WADDENZEE I N 2002

HET MACROZOOBENTHOS I N DE WADDENZEE I N 2002 NIOZ-RAPPORT 2003-1 HET MACROZOOBENTHOS I N DE WADDENZEE I N 2002 R. Dekker, D. Waasdorp & J.M. Ogilvie 50 55 60 65 70 75 80 85 80 85 Koninklijk Nederlands I nstituut voor O nderzoek der Z ee Monitoring

Nadere informatie

HET MACROZOOBENTHOS OP NEGEN RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 1993

HET MACROZOOBENTHOS OP NEGEN RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 1993 NIOZ-RAPPORT 1994-2 HET MACROZOOBENTHOS OP NEGEN RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 1993 R. Dekker Nederlands In stitu u t voor O nderzoek der Zee M onitoring Bodemfauna W addenzee en Eems-Dollard

Nadere informatie

HET MACROZOOBENTHOS OP TWAALF RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 1994

HET MACROZOOBENTHOS OP TWAALF RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 1994 5 9 HET MACROZOOBENTHOS OP TWAALF RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 1994 R Dfikkfir N ederla n d s In s titu u t v o o r O n d e rzo e k d e r Zee M onitoring B odem fauna W addenzee en E em

Nadere informatie

Het proces van onderzoek, monitoring en evaluatie is uniek. Verschillende maatregelen. DE AUTEUrS. Monitoring en evaluatie

Het proces van onderzoek, monitoring en evaluatie is uniek. Verschillende maatregelen. DE AUTEUrS. Monitoring en evaluatie Evaluatie monitoringsresultaten voor Natuurcompensatie Voordelta na aanleg Maasvlakte 2 2 6 Tussen 2008 en 2013 heeft Havenbedrijf Rotterdam de eerste fase van Maasvlakte 2 aangelegd. De nieuwe haven is

Nadere informatie

Macrozoobenthosonderzoek MWTL, voor- en najaar 2009, Waterlichaam: Waddenzee (Balgzand en sublitorale westelijke Waddenzee) R.

Macrozoobenthosonderzoek MWTL, voor- en najaar 2009, Waterlichaam: Waddenzee (Balgzand en sublitorale westelijke Waddenzee) R. Macrozoobenthosonderzoek MWTL, voor- en najaar 29, Waterlichaam: Waddenzee (Balgzand en sublitorale westelijke Waddenzee) R. Dekker NIOZ Koninklijk Nederlands Instituut voor Zeeonderzoek Monitoring bodemfauna

Nadere informatie

Monitoring- en evaluatie programma. zandwinning 2014-2017

Monitoring- en evaluatie programma. zandwinning 2014-2017 Monitoring- en evaluatie programma zandwinning 2014-2017 Colofon Uitgegeven door Uitgevoerd door Informatie Ministerie van Infrastructuur en Milieu Stichting la MER, Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Nadere informatie

Henrice Jansen, 27 Januari, schelpdierconferentie

Henrice Jansen, 27 Januari, schelpdierconferentie Mosselkweek & Natuur KOMPRO Henrice Jansen, 27 Januari, schelpdierconferentie Aad Smaal, Pauline Kamermans, Karin Troost, Margriet v Asch, Marnix v Stralen, Jacob Capelle, Sander Glorius,..,.. Overzicht

Nadere informatie

KLZ-eco en het MLT Programma: ecologisch gericht suppleren Bert van der Valk en Harriette Holzhauer

KLZ-eco en het MLT Programma: ecologisch gericht suppleren Bert van der Valk en Harriette Holzhauer KLZ-eco en het MLT Programma: ecologisch gericht suppleren 2009-2015 Bert van der Valk en Harriette Holzhauer Vanuit het recente verleden KLZ 2008: Review van effecten van gangbare suppletie activiteit

Nadere informatie

HET MACROZOOBENTHOS OP TWAALF RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 2005

HET MACROZOOBENTHOS OP TWAALF RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 2005 NIOZ-RAPPORT 2006-2 HET MACROZOOBENTHOS OP TWAALF RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 2005 R. Dekker & D. Waasdorp 50 55 60 65 70 75 80 85 80 85 Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek

Nadere informatie

Monitoring van de effecten van de natuurcompensatie PMR. Theo Prins

Monitoring van de effecten van de natuurcompensatie PMR. Theo Prins Monitoring van de effecten van de natuurcompensatie PMR Theo Prins 1 oktober 2015 PMR-NCV 2008-2015 Wat ging vooraf aan het monitoringprogramma 2008-2015: Lange periode van voorbereiding (1998-2008) Uitvoering

Nadere informatie

Noordzeedagen 1 & 2 oktober

Noordzeedagen 1 & 2 oktober Noordzeedagen 1 & 2 oktober Kennis voor beleid en beheer Martine Graafland Ecologie en Cumulatie Aanleiding Routekaart SER akkoord WOZ gebied Tenderschema: M W Jaar van tender gereed Borssele 1,2 700 2015

Nadere informatie

IMARES Wageningen UR. Een verkenning naar de natuurwaarden van de Zeeuwse Banken. P.C. Goudswaard, R.S.A. van Bemmelen en O.G. Bos.

IMARES Wageningen UR. Een verkenning naar de natuurwaarden van de Zeeuwse Banken. P.C. Goudswaard, R.S.A. van Bemmelen en O.G. Bos. Een verkenning naar de natuurwaarden van de Zeeuwse Banken P.C. Goudswaard, R.S.A. van Bemmelen en O.G. Bos Rapport C061a/10 IMARES Wageningen UR Institute for Marine Resources & Ecosystem Studies Opdrachtgever:

Nadere informatie

Een test van een videotechniek als quick scan methode om benthos te inventariseren K. Didderen S. Bouma W. Lengkeek

Een test van een videotechniek als quick scan methode om benthos te inventariseren K. Didderen S. Bouma W. Lengkeek Onderwater videobeelden van de zeebodem ten noorden van Ameland Een test van een videotechniek als quick scan methode om benthos te inventariseren K. Didderen S. Bouma W. Lengkeek Onderwater videobeelden

Nadere informatie

R f M R /* P D H ' : 1 THF. 1 H i h' T-\ VERSLAG VAN EEN ORIËNTEREND ONDERZOEK NAAR DE BODEMFAUNA VAN DE HAAKSGRONDEN NABIJ TEXEL

R f M R /* P D H ' : 1 THF. 1 H i h' T-\ VERSLAG VAN EEN ORIËNTEREND ONDERZOEK NAAR DE BODEMFAUNA VAN DE HAAKSGRONDEN NABIJ TEXEL VERSLAG VAN EEN ORIËNTEREND ONDERZOEK NAAR DE BODEMFAUNA VAN DE HAAKSGRONDEN NABIJ TEXEL M.A. Binsbergen & W.J. Wolff RINrapport 85/23 Rijksinstituut voor Natuurbeheer Texel 985 H i h' T\ Bip,,.ir,iP^K

Nadere informatie

Vogelmonitoring Natuurcompensatie Maasvlakte II

Vogelmonitoring Natuurcompensatie Maasvlakte II Vogelmonitoring Natuurcompensatie Maasvlakte II 1. (o.a.) Ruben Fijn, Theo Boudewijn, Job de Jong, Camiel Heunks, Robert Jan Jonkvorst, Peter van Horssen *, Martin Poot ** 2. (o.a.) Wouter Courtens, Hilbran

Nadere informatie

MEMO: Gemeenschapsanalyse bodemschaafgegevens en boxcorer monsters in de Zeeuwse banken

MEMO: Gemeenschapsanalyse bodemschaafgegevens en boxcorer monsters in de Zeeuwse banken MEMO: Gemeenschapsanalyse bodemschaafgegevens 2009-2012 en boxcorer monsters 2009 2011 in de Zeeuwse banken Auteurs: Jeroen Wijsman, Kees Goudswaard (IMARES), Sander Wijnhoven en Vincent Escaravage (NIOZ)

Nadere informatie

HET MACROZOOBENTHOS OP TWAALF RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 2007

HET MACROZOOBENTHOS OP TWAALF RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 2007 HET MACROZOOBENTHOS OP TWAALF RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 2007 R. Dekker & D. Waasdorp Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van Rijkswaterstaat Waterdienst Koninklijk Nederlands Instituut

Nadere informatie

HET MACROZOOBENTHOS OP DRIE RAAIEN IN HET SUBLITORAAL VAN DE WESTELIJKE WADDENZEE IN 1990

HET MACROZOOBENTHOS OP DRIE RAAIEN IN HET SUBLITORAAL VAN DE WESTELIJKE WADDENZEE IN 1990 NIOZ - RAPPORT 1991-1 40 HET MACROZOOBENTHOS OP DRIE RAAIEN IN HET SUBLITORAAL VAN DE WESTELIJKE WADDENZEE IN 1990 R. Dekker Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee Monitoring Bodemfauna westelijke

Nadere informatie

abcdefgh Evaluatieprogramma MER winning suppletiezand Noordzee juli 2008

abcdefgh Evaluatieprogramma MER winning suppletiezand Noordzee juli 2008 abcdefgh Evaluatieprogramma MER winning suppletiezand Noordzee 2008-2012 16 juli 2008 ........................................................................................ Colofon Uitgegeven door: Rijkswaterstaat

Nadere informatie

RWS BEDRIJFSINFORMATIE. Kwalitatieve benthos opname Rug van Baarland

RWS BEDRIJFSINFORMATIE. Kwalitatieve benthos opname Rug van Baarland RWS BEDRIJFSINFORMATIE Kwalitatieve benthos opname Rug van Baarland Datum 28 november 2017 Status Definitief RWS Kwalitatieve benthos opname Rug van BEDRIJFSINFORMATIE Baarland 28 november 2017 Colofon

Nadere informatie

Inventarisatie macrofauna Westerschelde Najaar 2005

Inventarisatie macrofauna Westerschelde Najaar 2005 Inventarisatie macrofauna Westerschelde Najaar 2005 Rapportage in het kader van de evaluatie van de verdieping van de Westerschelde W.C.H. Sistermans, H. Hummel, A. Dekker & L. A. Dek Koninklijke Nederlandse

Nadere informatie

waterstaat direct W ilevoland postbus AP Lelysta d

waterstaat direct W ilevoland postbus AP Lelysta d als. '' waterstaat direct W ilevoland postbus 600 8200 AP Lelysta d MACROBENTHOSGEMEENSCHAPPEN IN DE VOORDELTA : EEN ANALYSE VAN DE DICHTHEDEN EN BIOMASSA' S VAN DE NAJAARSBEMONSTERINGEN 1985498 6 J. Buijs(

Nadere informatie

HET MACROZOOBENTHOS OP TWAALF RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 2000

HET MACROZOOBENTHOS OP TWAALF RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 2000 NIOZ-RAPPORT 2001-1 01 HET MACROZOOBENTHOS OP TWAALF RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 2000 R. Dekker & W. de Bruin Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee Monitoring Bodemfauna W addenzee

Nadere informatie

HET MACROZOOBENTHOS OP DRIE RAAIEN IN HET SUBLITORAAL VAN DE WESTELIJKE WADDENZEE IN 1990

HET MACROZOOBENTHOS OP DRIE RAAIEN IN HET SUBLITORAAL VAN DE WESTELIJKE WADDENZEE IN 1990 NIOZ - RAPPORT 1991-1 40 HET MACROZOOBENTHOS OP DRIE RAAIEN IN HET SUBLITORAAL VAN DE WESTELIJKE WADDENZEE IN 1990 R. Dekker Nederlands Instituut voor O nderzoek der Zee Monitoring Bodemfauna westelijke

Nadere informatie

m Centrum voor Estuariene en Mariene Oecologie (NIOO-CEMO) Korringaweg 7,4401 NT Yerseke - Nederland

m Centrum voor Estuariene en Mariene Oecologie (NIOO-CEMO) Korringaweg 7,4401 NT Yerseke - Nederland Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen NEDERLANDS NSTTUUT VOOR OECOLOGSCH ONDERZOEK m Centrum voor Estuariene en Mariene Oecologie (NOO-CEMO) Korringaweg 7,4401 NT Yerseke - Nederland HET MACROBENTHOS

Nadere informatie

ECOLOGISCHE MONITORING KUSTVERDEDIGINGSPROJECT OOSTENDE (t o -situatie, fase 3) EINDRAPPORT Juli 2007

ECOLOGISCHE MONITORING KUSTVERDEDIGINGSPROJECT OOSTENDE (t o -situatie, fase 3) EINDRAPPORT Juli 2007 FACULTEIT WETENSCHAPPEN ECOLOGISCHE MONITORING KUSTVERDEDIGINGSPROJECT OOSTENDE (t o -situatie, fase 3) Dossiernummer 205.240 EINDRAPPORT Juli 2007 Karl Van Ginderdeuren Soetkin Maene Magda Vincx Steven

Nadere informatie

Beweging van zeezoogdieren in de Noordzee

Beweging van zeezoogdieren in de Noordzee Beweging van zeezoogdieren in de Noordzee Geert Aarts In samenwerking met Sophie Brasseur, Roger Kirkwood, Peter Reijnders, Steve Geelhoed, Meike Scheidat en vele anderen... Waarom bewegen? Geert Aarts

Nadere informatie

Rapportnummer C053/08 1 van 43. Rapport C053/08. Vestiging Texel

Rapportnummer C053/08 1 van 43. Rapport C053/08. Vestiging Texel ECOLOGISCHE ONTWIKKELING IN EEN VOOR MENSELIJKE ACTIVITEITEN GESLOTEN GEBIED IN DE NEDERLANDSE WADDENZEE: Tussenrapportage twee jaar na sluiting (najaar 27) Frouke Fey, Norbert Dankers, Andre Meijboom,

Nadere informatie

Cumulatieparagraaf behorend bij de aanvraag voor de natuurbeschermingswet voor de zandwinning op de Noordzee ten behoeve van de kustsuppletie 2010.

Cumulatieparagraaf behorend bij de aanvraag voor de natuurbeschermingswet voor de zandwinning op de Noordzee ten behoeve van de kustsuppletie 2010. Cumulatieparagraaf behorend bij de aanvraag voor de natuurbeschermingswet voor de zandwinning op de Noordzee ten behoeve van de kustsuppletie 2010. De cumulatie van slibstromen door zandwinning voor kustsuppleties:

Nadere informatie

Macrozoobenthosonderzoek MWTL, voor- en najaar 2010, Waterlichaam: Waddenzee (Balgzand en sublitorale westelijke Waddenzee) R.

Macrozoobenthosonderzoek MWTL, voor- en najaar 2010, Waterlichaam: Waddenzee (Balgzand en sublitorale westelijke Waddenzee) R. Macrozoobenthosonderzoek MWTL, voor- en najaar 21, Waterlichaam: Waddenzee (Balgzand en sublitorale westelijke Waddenzee) R. Dekker NIOZ Koninklijk Nederlands Instituut voor Zeeonderzoek Monitoring bodemfauna

Nadere informatie

Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen NEDERLANDS IN STITU UT VOOR ECOLOGIE

Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen NEDERLANDS IN STITU UT VOOR ECOLOGIE HET MACROBENTHOS VAN DE WESTERSCHELDE. DE OOSTERSCHELDE. HET VEERSE MEER EN HET GREVEUNGENMEER IN HET VOORJAAR 23 Rapportage in het kader van het Biologisch Monitoring Programma W.C.H. Sistermans, H. Hummel,

Nadere informatie

Deskstudie naar de mogelijke effecten van sedimentatie bij overvloei door zandwinning op macrobenthos nabij de 20 m. diepte

Deskstudie naar de mogelijke effecten van sedimentatie bij overvloei door zandwinning op macrobenthos nabij de 20 m. diepte Deskstudie naar de mogelijke effecten van sedimentatie bij overvloei door zandwinning op macrobenthos nabij de 20 m. diepte Auteurs: Dr. M.J.C. Rozemeijer, drs. S. Smith Wageningen University & Research

Nadere informatie

Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen NEDERLANDS IN STITU U T VOOR OECOLOGISCH ONDERZOEK

Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen NEDERLANDS IN STITU U T VOOR OECOLOGISCH ONDERZOEK HET MACROBENTHOS VAN DE WESTERSCHELDE. DE OOSTERSCHELDE. HET VEERSE MEER EN HET GREVELINGENMEER IN HET VOORJAAR 2000 Rapportage in het kader van het Biologisch Monitoring Programma W.C.H. Sistermans, H.

Nadere informatie

VNSC Onderzoeksprogramma 2014-2017

VNSC Onderzoeksprogramma 2014-2017 VNSC Onderzoeksprogramma 2014-2017 Joost Backx Werkgroep O&M Marcel Taal Uitdagingen Onderzoeksagenda Slib Getij Natuur & Samenwerken Inhoud Structuur VNSC (Werkgroepen O&M en Evaluatie Beleid en Beheer)

Nadere informatie

Ecologisch gericht suppleren I

Ecologisch gericht suppleren I Ecologisch gericht suppleren I resultaten van het onderzoek Petra Damsma Harriette Holzhauer Tommer Vermaas Bert vd Valk Luca van Duren Annelies de Backer inhoud Het kustbeleid en kustbeheer door RWS De

Nadere informatie

RUSTGEBIEDEN IN DE VOORDEL- TA WERKEN!

RUSTGEBIEDEN IN DE VOORDEL- TA WERKEN! RUSTGEBIEDEN IN DE VOORDEL- TA WERKEN! De Voordelta, de ondiepe zee voor de Zeeuwse en Zuid-Hollandse eilanden, is een walhalla voor vogels, vissen en zeehonden. De soorten krijgen hier bescherming door

Nadere informatie

... Hoe ziet een Rijke Noordzee eruit?

... Hoe ziet een Rijke Noordzee eruit? ... Hoe ziet een Rijke Noordzee eruit? Samen voor een gezonde zee!... Stichting De Noordzee is de onafhankelijke natuur- en milieuorganisatie die zich inzet voor een duurzaam gebruik van de Noordzee en

Nadere informatie

Kaderrichtlijn Marien indicatoren Noordzee

Kaderrichtlijn Marien indicatoren Noordzee Kaderrichtlijn Marien indicatoren Noordzee Naar een uitgebalanceerde selectie van indicator soorten ter evaluatie van habitats en gebieden en scenario s hoe die te monitoren. Sander Wijnhoven 1, Gerard

Nadere informatie

Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen WDERLANDS INSTITIJUT VOOR OECOLOGISCH ONDERZOE

Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen WDERLANDS INSTITIJUT VOOR OECOLOGISCH ONDERZOE I HET MACROBENTHOS VAN DE WESTERSCHELDE. DE OOSTERSCHELDE, HET VEERSE MEER EN HET GREVELINGENMEER IN HET NAJAAR 1998 Rapportage in het kader van het Biologisch Monitoring Programma E.B.M. Brummelhuis,

Nadere informatie

MOSSELWAD Herstel en Duurzaam beheer Mosselbanken Waddenzee

MOSSELWAD Herstel en Duurzaam beheer Mosselbanken Waddenzee MOSSELWAD Herstel en Duurzaam beheer Mosselbanken Waddenzee EUCC, The Coastal Union Wageningen IMARES Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-CEME) Koninklijk Nederlands Instituut voor Zeeonderzoek (NIOZ)

Nadere informatie

Macrozoobenthosonderzoek MWTL, voor- en najaar 2011, Waterlichaam: Waddenzee (Balgzand en sublitorale westelijke Waddenzee) R.

Macrozoobenthosonderzoek MWTL, voor- en najaar 2011, Waterlichaam: Waddenzee (Balgzand en sublitorale westelijke Waddenzee) R. Macrozoobenthosonderzoek MWTL, voor- en najaar 211, Waterlichaam: Waddenzee (Balgzand en sublitorale westelijke Waddenzee) R. Dekker NIOZ Koninklijk Nederlands Instituut voor Zeeonderzoek Monitoring bodemfauna

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting De verspreiding en aantallen dieren, zowel in ruimte als tijd, staan centraal in de ecologie. Inzicht in soortsverspreiding creëert niet alleen methodologische en analytische uitdagingen, maar vraagt ook

Nadere informatie

ZANDWINNING. Nadere verdieping effecten Natura DECEMBER DECEMBER 2017

ZANDWINNING. Nadere verdieping effecten Natura DECEMBER DECEMBER 2017 ZANDWINNING NOORDZEE ZANDWINNING 2018-2027 NOORDZEE 2018-2027 Nadere verdieping effecten Natura 2000 20 DECEMBER 2017 20 DECEMBER 2017 Contactpersonen REINOUD KLEIJBERG Arcadis T +31627061585 M +31627061585

Nadere informatie

1. Het macrobenthos van het Belgisch deel van de Noordzee

1. Het macrobenthos van het Belgisch deel van de Noordzee HET MACROBENTHOS VAN HET BELGISCH DEEL VAN DE VLAKTE VAN DE RAAN IN EEN RUIMER PERSPECTIEF Steven Degraer 1, Els Verfaillie 2 en Magda Vincx 1 1 Sectie Mariene Biologie, Vakgroep Biologie, Universiteit

Nadere informatie

Remote sensing in perspectief. Van kenniscyclus naar beleidscyclus. Roeland Allewijn. Rijksinstituut voor Kust en Zee

Remote sensing in perspectief. Van kenniscyclus naar beleidscyclus. Roeland Allewijn. Rijksinstituut voor Kust en Zee Remote sensing in perspectief Van kenniscyclus naar beleidscyclus Roeland Allewijn Rijksinstituut voor Kust en Zee Van jonge onderzoeker naar iets oudere manager De informatie- en kenniscyclus Van RS data

Nadere informatie

Stranden, Zeewering en Natuur : een moeilijk huwelijk

Stranden, Zeewering en Natuur : een moeilijk huwelijk Stranden, Zeewering en Natuur : een moeilijk huwelijk M. Vincx magda.vincx@ugent.be Gebaseerd op onderzoek van S. Degraer, J. Speybroeck, S. Vanden Eede, J. Van Tomme, U. Braeckman, M. Rabaut, P. Grootaert,

Nadere informatie

MACROZOÖBENTHOSONDERZOEK MWTL IN DE DELTA, 2012

MACROZOÖBENTHOSONDERZOEK MWTL IN DE DELTA, 2012 MACROZOÖBENTHOSONDERZOEK MWTL IN DE DELTA, 2012 Waterlichamen: Oosterschelde en Westerschelde (najaar) Monitoring programma uitgevoerd in opdracht van Rijkswaterstaat Ministerie van Verkeer en Waterstaat

Nadere informatie

Nederlandse monitoring op de Noordzee

Nederlandse monitoring op de Noordzee Zicht op zee Nederlandse monitoring op de Noordzee 4 oktober 2012 Martine van den Heuvel-Greve, Martin Baptist, Katja Philippart, Jakob Asjes, Meinte Blaas, Remi Laane Inhoud 1. (Inter)nationale kaders

Nadere informatie

IMARES Wageningen UR. Inventarisatie van projecten relevant voor MEP Winning Suppletiezand

IMARES Wageningen UR. Inventarisatie van projecten relevant voor MEP Winning Suppletiezand Inventarisatie van projecten relevant voor MEP Winning Suppletiezand 2014-2017 K. Troost, M. van der Sluis, A. Paijmans en M. van Asch Rapport C184/13 IMARES Wageningen UR (IMARES - Institute for Marine

Nadere informatie

BIBLIOTHEEK NIOO-CEMO

BIBLIOTHEEK NIOO-CEMO HET MACROBENTHOS VAN DE W ESTERSCHELDE. DE OOSTERSCHELDE. HET VEERSE MEER EN HET GREVELINGENMEER IN HET VOORJAAR 2001 8/4480 BIBLIOTHEEK NIOO-CEMO Rapportage in het kader van het Postbus 140 Biologisch

Nadere informatie

MER winning suppletiezand Noordzee 2013 t/m 2017

MER winning suppletiezand Noordzee 2013 t/m 2017 MER winning suppletiezand Noordzee 2013 t/m 2017 Hoofdrapport Definitief Rijkswaterstaat Noordzee Grontmij Nederland B.V. Houten, 15 augustus 2012 Inhoudsopgave Samenvatting... 9 1 Inleiding... 23 1.1

Nadere informatie

Bemonstering Schanserwaard Prins Hendrik Zanddijk SIBES 2016 en wad bemonsteringen 2014 en 2015.

Bemonstering Schanserwaard Prins Hendrik Zanddijk SIBES 2016 en wad bemonsteringen 2014 en 2015. Bemonstering Schanserwaard Prins Hendrik Zanddijk SIBES 2016 en wad bemonsteringen 2014 en 2015. Achtergrondrapport 2017 NIOZ rapportnummer: 2017.02.15.01 Sander Holthuijsen Rob Witbaard Loran Kleine Schaars

Nadere informatie

Ondiepe Kust, Schiermonnikoog, Egmond, Macrobenthos, Medusa, 2005

Ondiepe Kust, Schiermonnikoog, Egmond, Macrobenthos, Medusa, 2005 Laan van Westenenk 501 Postbus 342 7300 AH Apeldoorn The Netherlands TNO- B&O-DH Zandige kust www.tno.nl T +31 55 549 34 93 F +31 55 549 39 01 info@mep.tno.nl Date 18 th Oktober 2005 Author J.A. van Dalfsen

Nadere informatie

Klimaatbestendige stad

Klimaatbestendige stad Klimaatbestendige stad Joke van Wensem Samenwerken aan water en klimaat Programmaplan en kennisagenda Algemeen en programmering: Deltaprogramma RA/IenM, STOWA, RWS, CAS, Deltares Projectentournee: Deltaprogramma

Nadere informatie

Winning suppletiezand Noordzee 2018 t/m 2027

Winning suppletiezand Noordzee 2018 t/m 2027 Winning suppletiezand Noordzee 2018 t/m 2027 Milieueffectrapportage Definitief Rijkswaterstaat Noordzee Sweco Nederland B.V. De Bilt, 18 december 2017 Verantwoording Titel : Winning suppletiezand Noordzee

Nadere informatie

Aanmeldingsnotitie m.e.r. Winning Suppletiezand Noordzee. 14 juni 2011

Aanmeldingsnotitie m.e.r. Winning Suppletiezand Noordzee. 14 juni 2011 Aanmeldingsnotitie m.e.r. Winning Suppletiezand Noordzee 14 juni 2011 ........................................................................................ Colofon Titel: Aanmeldingsnotitie m.e.r. winning

Nadere informatie

Natuur en de Haven - van last tot waarde

Natuur en de Haven - van last tot waarde Kennismiddag Natuur en Ondernemen Kasteel Groeneveld Baarn, 10 april 2014 Natuur en de Haven - van last tot waarde Tiedo Vellinga Hoofd Milieumonitoring Maasvlakte 2 Professor Havens en Scheepvaartwegen

Nadere informatie

MINISTERIE VAN MIDDENSTAND EN LANDBOUW. Bestuur voor Onderzoek en Ontwikkeling. Centrum voor Landbouwkundig Onderzoek Gent

MINISTERIE VAN MIDDENSTAND EN LANDBOUW. Bestuur voor Onderzoek en Ontwikkeling. Centrum voor Landbouwkundig Onderzoek Gent MINISTERIE VAN MIDDENSTAND EN LANDBOUW Bestuur voor Onderzoek en Ontwikkeling Centrum voor Landbouwkundig Onderzoek Gent RIJKSSTATION VOOR ZEEVISSERIJ OOSTENDE yuz (VZW) stende - Be,giu^ E 'NST'TUTe MILIEU-IMPACTSTUDIE

Nadere informatie

Status van habitatkartering in België Transnationale samenwerking

Status van habitatkartering in België Transnationale samenwerking Belgian Science Policy Status van habitatkartering in België Transnationale samenwerking Vera Van Lancker Els Verfaillie, Kristien Schelfaut, Isabelle Du Four Universiteit Gent, Renard Centre of Marine

Nadere informatie

Ideeën/ perspectieven en vragen

Ideeën/ perspectieven en vragen 1. Kun je warmte / koude uit zee halen? (4) 2. Zoet-zout overgang. Al dan niet met rivierwater. (3) 3. Waterverdamping is ook energievormconversie. (erdampen als bron van energie. (2) 4. Waterdamp kan

Nadere informatie

Bijlage 1 bij besluit DRZW/2009-,

Bijlage 1 bij besluit DRZW/2009-, Bijlage 1 bij besluit DRZW/2009-, 20-02-2009 WINNING SUPPLETIEZAND KUST VAN WALCHEREN EN ZEEUWS VLAANDEREN 2009 INHOUDELIJKE OVERWEGINGEN DE AANVRAAG De aanvraag heeft betrekking op de zandwinning in 2009

Nadere informatie

Biobouwers als kustbeschermers: groene fantasie of fantastisch groen? Luca van Duren

Biobouwers als kustbeschermers: groene fantasie of fantastisch groen? Luca van Duren Biobouwers als kustbeschermers: groene fantasie of fantastisch groen? Luca van Duren 23 maart 2011 Wat zijn biobouwers? Organismen die direct of indirect hun omgeving zo veranderen dat ze hiermee het habitat

Nadere informatie

Bodemdiergemeenschap Ameland en Schiermonnikoog T0-2014

Bodemdiergemeenschap Ameland en Schiermonnikoog T0-2014 Bodemdiergemeenschap Ameland en Schiermonnikoog T0-2014 Bodemdiergemeenschap Ameland en Schiermonnikoog T0-2014 Sophie Vergouwen Harriëtte Meijer - Holzhauer 1220040-008 Deltares, 2016, B Bodemdiergemeenschap

Nadere informatie

Noordzeedagen. Kennis Beleid Beheer Wind op Zee

Noordzeedagen. Kennis Beleid Beheer Wind op Zee Noordzeedagen Kennis Beleid Beheer Wind op Zee Kader Ecologie en Cumulatie (KEC): cumulatieve effecten van offshore windparken op vogels, vleermuizen en zeezoogdieren in de zuidelijke Noordzee Maarten

Nadere informatie

Antwoord. van Gedeputeerde Staten op vragen van A.H.K. van Viegen (PVDD) (d.d. 20 augustus 2012) Nummer 2698

Antwoord. van Gedeputeerde Staten op vragen van A.H.K. van Viegen (PVDD) (d.d. 20 augustus 2012) Nummer 2698 van Gedeputeerde Staten op vragen van A.H.K. van Viegen (PVDD) (d.d. 20 augustus 2012) Nummer 2698 Onderwerp Evaluatie convenant nalevingsstrategie natuurwetgeving Aan de leden van Provinciale Staten Toelichting

Nadere informatie

DE MACRO-, EPI- EN VISFAUNA OP DE VLAKTE VAN DE RAAN

DE MACRO-, EPI- EN VISFAUNA OP DE VLAKTE VAN DE RAAN DE MACRO-, EPI- EN VISFAUNA OP DE VLAKTE VAN DE RAAN Kris Hostens en Ine Moulaert Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek (ILVO-Visserij), Ankerstraat 1, B-84 Oostende, België. Email: kris.hostens@ilvo.vlaanderen.be

Nadere informatie

Datum 26 november 2009 Betreft Verlenging Nb-wetvergunning ensisvisserij

Datum 26 november 2009 Betreft Verlenging Nb-wetvergunning ensisvisserij > Retouradres Postbus 6111 5600 HC Eindhoven Keizersgracht 5 5611 HB Eindhoven Postbus 6111 5600 HC Eindhoven www.minlnv.nl Betreft Verlenging Nb-wetvergunning ensisvisserij Geachte heer, Bij brief van

Nadere informatie

Monitoring en Evaluatie Pilot Zandmotor Fase 2 Datarapport benthos bemonstering vooroever en natte strand najaar 2012

Monitoring en Evaluatie Pilot Zandmotor Fase 2 Datarapport benthos bemonstering vooroever en natte strand najaar 2012 Monitoring en Evaluatie Pilot Zandmotor Fase 2 Datarapport benthos bemonstering vooroever dr. ir. J.W.M. Wijsman (IMARES) Deltares project 1205045-000 IMARES project 4303103201 Deltares, 2014 Inhoud 1

Nadere informatie

Welkom. Ecobeach Wetenschappelijk traject Workshop 10 september 2008. namens: BAM RIJKSWATERSTAAT WINN DELTARES

Welkom. Ecobeach Wetenschappelijk traject Workshop 10 september 2008. namens: BAM RIJKSWATERSTAAT WINN DELTARES Welkom Ecobeach Wetenschappelijk traject Workshop 10 september namens: BAM RIJKSWATERSTAAT WINN DELTARES Programma Inleiding Voorstellen Terugkoppeling Wat is ecobeach? Innovatieve aspecten ecobeach Wat

Nadere informatie

IMARES Wageningen UR HWE. Passende beoordeling Boomkorvisserij op vis in de Nederlandse kustzone: Deelrapport Noordzeekustzone (hoofdstuk 12-18)

IMARES Wageningen UR HWE. Passende beoordeling Boomkorvisserij op vis in de Nederlandse kustzone: Deelrapport Noordzeekustzone (hoofdstuk 12-18) Passende beoordeling Boomkorvisserij op vis in de Nederlandse kustzone: Deelrapport Noordzeekustzone (hoofdstuk 12-18) C. Deerenberg, F. Heinis (HWE) en R.H. Jongbloed Rapport C130/11, deel 3/5 IMARES

Nadere informatie

Wageningen IMARES. De rol van schelpdieronderzoek in een duurzame ontwikkeling van de Waddenzee. Pauline Kamermans

Wageningen IMARES. De rol van schelpdieronderzoek in een duurzame ontwikkeling van de Waddenzee. Pauline Kamermans De rol van schelpdieronderzoek in een duurzame ontwikkeling van de Waddenzee Pauline Kamermans is een samenwerkingsverband tussen Wageningen UR en TNO De rol van schelpdieronderzoek in een duurzame ontwikkeling

Nadere informatie

Start wetenschappelijk traject. Multiconsult bv

Start wetenschappelijk traject. Multiconsult bv Start wetenschappelijk traject 1 19-2-2014 Multiconsult bv Welkom wetenschappelijk traject ECOBEACH namens: BAM RIJKSWATERSTAAT WINN DELTARES 2 Programma Inleiding Voorstellen Terugkoppeling Wat is ecobeach

Nadere informatie

Voorwoord. Ik wens u veel leesplezier. Tiedo Vellinga Projectorganisatie Maasvlakte 2 Havenbedrijf Rotterdam N.V.

Voorwoord. Ik wens u veel leesplezier. Tiedo Vellinga Projectorganisatie Maasvlakte 2 Havenbedrijf Rotterdam N.V. Monitor Inhoud Voorwoord 3 Inleiding 5 1. Slib 7 2. Benthos 15 3. Voorjaarspiek 21 4. Onderwatergeluid 29 5. Stromingsbeeld 35 6. Archeologie 41 7. Wordt vervolgd 51 Voorwoord De zeewering rond Maasvlakte

Nadere informatie

Natura 2000 Vlakte van de Raan

Natura 2000 Vlakte van de Raan Monitoringsplan januari 2015 Natura 2000 Vlakte van de Raan Pagina 1 van 26 Pagina 2 van 26 Colofon Uitgegeven door Uitgevoerd door Met medewerking van Datum januari 2015 Status Definitief Rijkswaterstaat

Nadere informatie

Bijlage 1 bij besluit DRZZ/ , d.d. 23 september 2010 SCHELPDIERINVENTARISATIES VLAKTE VAN DE RAAN INHOUDELIJKE OVERWEGINGEN

Bijlage 1 bij besluit DRZZ/ , d.d. 23 september 2010 SCHELPDIERINVENTARISATIES VLAKTE VAN DE RAAN INHOUDELIJKE OVERWEGINGEN Bijlage 1 bij besluit DRZZ/2010-3332, d.d. 23 september 2010 SCHELPDIERINVENTARISATIES VLAKTE VAN DE RAAN INHOUDELIJKE OVERWEGINGEN DE AANVRAAG De aanvraag heeft betrekking op de jaarlijkse onderzoeksactiviteiten

Nadere informatie

Impact windenergie op Noordzeemilieu: kansen & bedreigingen

Impact windenergie op Noordzeemilieu: kansen & bedreigingen Impact windenergie op Noordzeemilieu: kansen & bedreigingen IRO/CEDA lezing Bert Wilbrink (ministerie EZK) Suzanne Lubbe (RWS) 12 maart 2019 Inhoud presentatie Visie overheid op ecologische impact bouw

Nadere informatie

Spatial ecology of intertidal macrobenthic fauna in a changing Wadden Sea Kraan, Casper

Spatial ecology of intertidal macrobenthic fauna in a changing Wadden Sea Kraan, Casper University of Groningen Spatial ecology of intertidal macrobenthic fauna in a changing Wadden Sea Kraan, Casper IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you

Nadere informatie

Kustgenese 2.0. Programma voor lange termijn kustonderzoek Carola van Gelder Rijkswaterstaat

Kustgenese 2.0. Programma voor lange termijn kustonderzoek Carola van Gelder Rijkswaterstaat Programma voor lange termijn kustonderzoek 2015-2020 Carola van Gelder Terugblik Kustgenese 1 basis suppletiebeleid 1990 Diverse Kustnota s en Beleidslijn kust Deltaprogramma 2015 Beslissing zand DPW,

Nadere informatie

Lesbrief. biologie NATUUR EN MILIEU OPDRACHT 1 - MAASVLAKTE 2

Lesbrief. biologie NATUUR EN MILIEU OPDRACHT 1 - MAASVLAKTE 2 Lesbrief Onderbouw voortgezet onderwijs - VMBO NATUUR EN MILIEU De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per schip in Rotterdam binnen.

Nadere informatie

Is de draagkracht van de Oosterschelde voor schelpdieren bereikt?

Is de draagkracht van de Oosterschelde voor schelpdieren bereikt? Is de draagkracht van de Oosterschelde voor schelpdieren bereikt? Pauline Kamermans, Wouter van Broekhoven, Luca van Duren, Sven Ihnken, Henrice Jansen, Jacco Kromkamp, Sairah Malkin, Tim Schellekens,

Nadere informatie

Macrofaunagemeenschap in het vooroeversuppletiegebied Ameland Midden tijdens de zomer 2009 (T 0 meting).

Macrofaunagemeenschap in het vooroeversuppletiegebied Ameland Midden tijdens de zomer 2009 (T 0 meting). Macrofaunagemeenschap in het vooroeversuppletiegebied Ameland Midden tijdens de zomer 2009 (T 0 meting). Jeroen Wijsman 1, Kees Goudswaard 1, Erik Meesters 1 & Thomas Vanagt 2 Rapport C119/09 1 Wageningen

Nadere informatie

IMARES Wageningen UR. Monitor taakgroep NIOZ. Bemonstering van de macrofauna op de Zeeuwse Banken in Data rapport

IMARES Wageningen UR. Monitor taakgroep NIOZ. Bemonstering van de macrofauna op de Zeeuwse Banken in Data rapport Bemonstering van de macrofauna op de Zeeuwse Banken in 2011. Data rapport J.W.M. Wijsman 1, P.C. Goudswaard 1, V. Escaravage 2 & S. Wijnhoven 2 Rapport C032/12 IMARES Wageningen UR 1 IMARES - Institute

Nadere informatie

Lesbrief. biologie NATUUR EN MILIEU OPDRACHT 1 - MAASVLAKTE 2

Lesbrief. biologie NATUUR EN MILIEU OPDRACHT 1 - MAASVLAKTE 2 Lesbrief Onderbouw voortgezet onderwijs - VWO NATUUR EN MILIEU De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per schip in Rotterdam binnen.

Nadere informatie

Rapportage in het kader van het Biologisch Monitoring Programma. E.B.M. Brummelhuis, W. Sistermans & E.C. Stikvoort

Rapportage in het kader van het Biologisch Monitoring Programma. E.B.M. Brummelhuis, W. Sistermans & E.C. Stikvoort I I I Rapportage in het kader van het Biologisch Monitoring Programma -. E.B.M. Brummelhuis, W. Sistermans & E.C. Stikvoort I I- - Konlnktljke Nederlandse Akademle van Wetenschappen NEDERLANDS INSTITUUT

Nadere informatie

Zand erover Vier scenario s voor zachte kustverdediging Martin Baptist & Wim Wiersinga

Zand erover Vier scenario s voor zachte kustverdediging Martin Baptist & Wim Wiersinga Zand erover Vier scenario s voor zachte kustverdediging Martin Baptist & Wim Wiersinga Onder invloed van klimaatverandering en zeespiegelstijging is het thema kustveiligheid en de aanpak van onze kustverdediging

Nadere informatie

Functioneren van het voedselweb in het Eems estuarium onder gemiddelde en extreme omstandigheden

Functioneren van het voedselweb in het Eems estuarium onder gemiddelde en extreme omstandigheden Functioneren van het voedselweb in het Eems estuarium onder gemiddelde en extreme omstandigheden Victor N. de Jonge, november 2013 Het Eems estuarium vormt ecologisch gezien één groot geheel, maar dat

Nadere informatie

Was-wordt. Van ontwerp naar definitief Natura 2000 Beheerplan Voordelta Rijkswaterstaat Aiinistene van infrastnictuur en Mflteu

Was-wordt. Van ontwerp naar definitief Natura 2000 Beheerplan Voordelta Rijkswaterstaat Aiinistene van infrastnictuur en Mflteu Rijkswaterstaat Aiinistene van infrastnictuur en Mflteu Was-wordt Van ontwerp naar definitief Natura 2000 Beheerplan Voordelta 2015-2021 Water. Wegen. Werken. Rijkswaterstaat. Rijkswaterstaat Ministerie

Nadere informatie

PlanMER/PB Structuurvisie Wind op Zee Resultaten beoordeling Natuur. Windkracht14 22 januari 2014 Erik Zigterman

PlanMER/PB Structuurvisie Wind op Zee Resultaten beoordeling Natuur. Windkracht14 22 januari 2014 Erik Zigterman PlanMER/PB Structuurvisie Wind op Zee Resultaten beoordeling Natuur Windkracht14 22 januari 2014 Erik Zigterman Korte historie 2009: Nationale Waterplan! 2 windenergiegebieden aangewezen! Borssele en IJmuiden

Nadere informatie

Uitdagingen bij onderzoek garnalenvisserij

Uitdagingen bij onderzoek garnalenvisserij Uitdagingen bij onderzoek garnalenvisserij aansluiting bij beleid en praktijk 7 maart 2014 Ingrid Tulp, Josien Steenbergen & Tobias van Kooten Garnalenvisserij internationaal Weinig beheer Vergunningensysteem

Nadere informatie

Plan van Aanpak PMR monitoring natuurcompensatie Voordelta. Deel A: Samenhang en integratie van percelen

Plan van Aanpak PMR monitoring natuurcompensatie Voordelta. Deel A: Samenhang en integratie van percelen Plan van Aanpak PMR monitoring natuurcompensatie Voordelta Deel A: Samenhang en integratie van percelen Deltares, 2010 Plan van Aanpak PMR monitoring natuurcompensatie Voordelta Deel A: Samenhang en integratie

Nadere informatie