Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen WDERLANDS INSTITIJUT VOOR OECOLOGISCH ONDERZOE

Transcriptie

1 I HET MACROBENTHOS VAN DE WESTERSCHELDE. DE OOSTERSCHELDE, HET VEERSE MEER EN HET GREVELINGENMEER IN HET NAJAAR 1998 Rapportage in het kader van het Biologisch Monitoring Programma E.B.M. Brummelhuis, H. Hummel, W.J. Dimmers, M.M. Markusse & W.C.H. Sistermans Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen WDERLANDS INSTITIJUT VOOR OECOLOGISCH ONDERZOE - rn Centrum voor Estuariene en Mariene Oecologie (NIOO-CEMO) koningaweg 7,441 NT Yerseke - Nederland

2 HET MACROBENTHOS VAN DE WESTERSCHELDE. DE OOSTERSCHELDE, HET VEERSE MEER EN HET GREVE~NGENMEER IN HET NAJAAR 1998 Rapportage in het kader van het Biologisch Monitoring Programma E.B.M. Brummelhuis, H. Hummel, W.J. Dimmers, M.M. Markusse & W.C.H. Sistermans Sarnenwerkingsprojekl van: Nederlands lnstituut voor Oecologisch Onderzoek. Centrum voor Estuariene en Mariene Oecologie Rijkswaterstaat. Rijksinstituut voor Kust en Zee

3 lnhoud I. hleiding Materiaal en methoden... 3 n. 1. Bemonstering Westerschelde Oosterschelde Veerse Meer Grevelingenmeer Bepaling van dichtheid en biomassa Mathematische verwerking ~edimentkarakteristieken... 5.\ Ll~st van figuren 31 Errata 41

4 I. Inleiding -, In het kader van het Biologisch Monitoring Programma (Colijn & Akkerman, 199) wordt sinds 199 door het Centrum voor Estuariene en Mariene Oecologie van het Nederlands lnstituut voor Oecologisch Onderzoek te Yerseke, in opdracht van Rijkswaterstaat - Rijksinstituut voor Kust en Zee, van een aantal gebieden in de Westerschelde, de Oosterschelde, het Veerse Meer en het Grevelingenmeer het bodemdierenbestand bepaald. De globale resultaten van de bemonsteringen in de periode voorjaar voorjaar 1994 zijn gerapporteerd door Stikvoort & Brand (1 991), Craeymeersch et al. (1 992a,b; 1993a,b; 1994a,b,c; 1995a,b,c; 1996a,b) en Brummelhuis et al. (1997a,b: 1998). In dit rapport worden de resultaten betreffende de najaarsbemonstering in 1998 gepresenteerd. De bemonsteringsopzet is in de loop van het projekt een aantal maal gewijzigd. Voor nadere informatie hierover verwijzen we naar Craeymeersch et al. (1 993b, 1996a). In het gebruikte programma (BIOSTRAT) voor het bepalen van de Gemiddelden en standaardfouten, blijkt de standaardfout voor de totalen per stratum foutief berekend te worden. De standaardfouten werden gesommeerd terwijl de kwadraten (variantie) gesommeerd moeten worden; de wortel van de som der kwadraten is de standaardfout. Hiervoor is gecorrigeerd. De waarden van de standaardfouten voor de totalen per stratum van de rapportages van najaar 199 t.m. voorjaar 1998 zijn dus niet correct. In de rapporten van najaar 1996, voor- en najaar 1997 bleek de tabel van Grevelingenmeer, plot 2, gemiddelde biomassa, vervangen te zijn door die van de Oosterschelde, plot 2. Gewijzigde tabellen zijn toegevoegd onder errata. Gebruik van de resultaten of bewerkingen daarvan zijn slechts toegestaan na voorafgaande schriftelijke toestemming van de eigenaar van de data, het Rijksinstituut voor Kust en Zee van Rijkswaterstaat. it. Materiaal en rnethoden Bemonstering -1 Evenals in de voorgaande campagnes werden in het najaar van 1998 bemonsteringen uitgevoerd in het sub- en eulitoraal van de Westerschelde en Oosterschelde, en het sublitoraal van het Veerse Meer en het Grevelingenmeer l. Westerschelde Zoals voorheen werden in de Westerschelde monsters genomen in drie deelgebieden (van west naar oost verder plot 1, plot 2 en plot 3 genoemd). De ligging van deze deelgebieden vindt zijn oorsprong in de vakindeling van de Westerschelde binnen het projekt SAWES (zie rapportages over de jaren 199 en 1991)., leder deelgebied is verdeeld in vier dieptestrata: eulitoraal, -2m tot -5m t..v. NAP, -5m tot -8m t..v. NAP, en dieper dan -8m t..v. NAP (fig. 1). In tabe! 1 is de oppervlakte van ieder dieptestratum gegeven. Binnen ieder dieptestratum werden per deelgebied at random 1 punten gekozen. De bemonstering gebeurde tussen 21 september en 8 oktober. Op ieder sublitoraal punt is 86n Reineck box-corer genomen. Hieruit werden telkens drie deelmonsters genomen met een buis van 8 cm doorsnede (totale opp..1 5 m2). Deze werden samengevoegd en aan boord uitgespoeld op een 1 mmzeef. In het eulitorale gebied werden, in analogie met de sublitorale punten, per lokatie drie steekbuizen (doorsnede 8 cm) genomen. Die werden samen uitgespoeld op een 1 mm-zeef. De residuen werden in gebufferde formaldehyde bewaard. Op iedere lokatie werden de diepte (enkel voor sublitorale punten), de exacte coordinaten en een ruwe karakterisering van het sediment genoteerd Oosterschelde In de Oosterschelde werden drie deelgebieden geselektee'rd (fig. 2). Plot 1 ligt in het westelijk deel van de Oosterschelde (mondingsgebied), plot 2 in de noordelijke tak (Keeten-Mastgat-Zijpe) en plot 3 in het oostelijk deel (kom). Eventueel in een deelgebied gelegen mosselpercelen behoren niet tot het onderzoeksgebied. De indeling komt overeen met de compartimenten 'west', 'oost' en 'noord' zoals gebruikt in ander onderzoek in de Oosterschelde (zie.a. Scholten et al., 199). leder deelgebied werd verdeeld in vier dieptestrata: eulitoraal, -2m tot -5m t..v. NAP, -5m tot -8m t..v. NAP, en dieper dan -8m t..v. NAP. Eulitoraal zijn in plot 1,2 en 3 respectievelijk de zuidelijke helft van de Roggenplaat, de slikken van Viane en een deel van het Verdronken Land van Zuid-Beveland opgenomen (fig. 2). In tabel 1 is de oppervlakte van ieder dieptestratum gegeven. Binnen ieder dieptestratum werden per deelgebied dezelfde 1 punten bemonsterd als in het najaar De bemonstering vond plaats tussen 1 september en 23 oktober. Sublitoraal is op ieder punt ebn Reineck boxcorer genomen. Hieruit werden telkens drie deelmonsters genomen met een buis van 8 cm doorsnede (tot. opp..15 m2). Deze werden samengevoegd en aan boord uitgespoeld op een i mmzeef. In het eulitorale gebied werden, in analogie met de sublitorale punten, per lokatie drie steekbuizen (doorsnede 8 cm) genomen. Die werden samen uitgespoeld op een 1 mm-zeef. De residuen werden in gebufferde formaldehyde bewaard. Ook werd op iedere lokatie de diepte (enkel voor sublitorale punten), de exacte coordinaten en een ruwe karakterisering van het sediment genoteerd Veerse Meer In het Veerse Meer werd gemonsterd in twee deelgebieden (fig. 3). Met uitzondering van het gebied rond de Middelplaten, beslaan ae deelgebieden praktisch het hele Veerse Meer. Plot 12 ligt westelijk (Veersegatdam-Veere-Middelplaat), plot 3 oostelijk (Middelplaat-Zandkreekdm). leder deelgebied werd verdeeld in drie dieptestrata: minder dan 2m t..v. het zomerpeil, -2m tot -8m t..v. het zomerpeil, en

5 dieper dan 8m t..v. het zomerpeil (fig. 3). In tabel 1 is de oppervlakte van ieder dieptestratum gegeven. Binnen ieder dieptestratum werden per deelgebied dezelfde 1 punten bemonsterd als in het najaar Bepaling van dichtheid en biornassa - % De bemonstering gebeurde tussen 21 september en 15 oktober. Stations tot een diepte van 2 m zijn bemonsterd met een zogenaamde 'flushing sampler' van.2 m2. Per station werd 1 monster genomen. In de andere Wee dieptestrata is op ieder punt ken Reineck box-corer genomen. Hieruit werd, wegens de hoge dichtheid aan kleine bodemdieren, telkens slechts ebn deelmonster genomen met een buis van 8 cm doorsnede (opp..5 m2). Alle monsters werden aan boord uitgespoeld op een Immzeef, en het residu werd in gebufferde formaldehyde bewaard. De rest van de Reineck-buis werd nog gespoeld en de grotere Mya's (vanaf 2 cm) werden meegenomen. Ook werd op iedere lokatie de diepte, de exacte coordinaten en een ruwe karakterisering van het sediment genoteerd Grevelingenmeer In het Grevelingenmeer werden in twee deelgebieden drie dieptestrata onderscheiden: minder dan 2m t..v. NAP, -2m tot -6m t..v. NAP en dieper dan -6m t..v. NAP (fig. 4). In tabel 1 is de oppervlakte van ieder dieptestratum gegeven. Binnen ieder dieptestratum werden per deelgebied dezelfde 1 punten bemonsterd als in het najaar De bemonstering gebeurde tussen 3 september en 9 oktober. Stations tot een diepte van 2 m zijn bemonsterd met een zogenaamde 'flushing sampler' van.2 m2. In de twee diepere strata werd op ieder punt e6n Reineck boxcorer genomen. Hieruit werden telkens drie deelmonsters genomen met een buis van 8 cm doorsnede (tot. opp..15 m2). Deze werden samengevoegd en aan boord uitgespoeld op een 1 mm-zeef, en het residu werd in gebufferde formaldehyde bewaard. Op iedere lokatie werden de diepte t..v. het schip, de exacte coijrdinaten en een ruwe karakterisering van het sediment genoteerd. In bet lab werden de monsters nagespoeld, gekleurd met Bengaals rose en vervolgens uitgezocht. De monsters werden, t.b.v. vergemakkelijken van het uitzoeken, in t ~ee frakties verdeeld: een grote framie met soorten die achterblijven op de 3mm-zeef, en een kleine fraktie met soorten die achterblijven op de imm-zeef. De dichtheden van de verschillende soorten werden verder niet per afzonderlijke zeef genoteerd. Met uitzondering van de Oligochaeta, Actiniaria en Nemertea werden alle dieren, zo mogelijk, tot op de soort gedetermineerd, en werden de aantallen bepaald. Wegens de soms sterke fragmentatie van de polychaeten, werd voor het bepalen van de dichtheid het aantal koppen geteld. Als van een bepaalde soort enkel fragmenten gevonden werden, werd het aantal gevo~den exemplarer! als &en beschouwd. Van alle schelpdieren, en soms van de wadpier Arenicol;! marina, en de Nepthyidae en Nereidae werd de lengte of lengteklasse genoteerd. De biomassa werd bepaald op een van de volgende manieren: - door gebruik te maken van lengte-gewicht relaties ( w=~l~ met W=ADW in mg en L=lengte in mm). Voor de mollusken Abra alba, Abra nitida,, Cerastoderma lamarcki, Corbula gibba, Crepidula fornicata, Ensis directus, Macoma balthica, Mya arenaria, Mytilus edulis, Scrobicularia plana en Venerupus pulastera werden lengtegewicht regressies opgesteld (zie bijlage, p. 4). Hiervoor werden dieren met verschillende lengte minimaal 2 dagen gedroogd bij 8 C, en nadien gedurende 2 uur bij C verast. Het asvrijdrooggewicht is dan het verschil tussen het gewicht voor en het gewicht na verassen. - door het converteren van natgewicht in ADW. Natgewichten werden bepaald met een Sartorius balans tot op.1 mg nauwkeurig. De natte exemplaren werden even (1-1 sec) op een filtreerpapier gedroogd en dan gewogen. Grote exemplaren werden langere tijd gedroogd. Voor de omrekening van natgewicht naar asvrijdrooggewicht werden dezelfde conversiefaktoren als voor de najaarscampagne 1991 gebruikt. - door het direkt bepalen van het asvrijdrooggewicht (.a. groter bivalven, krabben en zeeklit). - door het toekennen van een biomassa (in' sporadische gevallen dat lengte noch gewicht bepaald is). Voor de exemplaren die gebruikt werden bij de berekening van de lengte-gewichtregressies en de conversiefaktoren, werd de direkt bepaalde biomassa gebruikt bij de biomassa-berekeningen Mathematische verwerking Voor ieder deelgebied (plot) zijn de (rekenkundig) gemiddelde totale dichtheid en de gemiddelde dichtheid per soort berekend: a) per dieptestratum en b) gemiddeld over het cieelgebied. De gemiddelde waarden voor de deelgebieden zijn gewggen naar de oppervlakte van de onderscheiden dieptesirata (tabel 1). De berekeningen zijn uitgevoerd met het programma BIOSTRAT van Rijkswaterstaat, Dienst Getijdewateren. De gemiddelde waardes (en standaardfouten) zijn afgerond volgens Sokal & Rohlf (1 981, p. 151) Sedimentkarakteristieken Zoals reeds in vermeld, werd op iedere lokatie een ruwe beschrijving van het sediment gemaakt, in te delen in volgende klassen: slib, zeer fijn en fijn zand, middel fijn zand en grof zand (zie Craeymeersch et al., 1995a voor een meer gedetailleerde beschrijving van de indeling in types). Monsters met vee! stenen of veen zijn als een afzonderlijke klasse genomen.

6 Ill. Resultaten Bodemdieren De resultaten van de campagne in het najaar 1998 zijn weergegeven in tabellen 2 tot en met 21. -, E6n soort werd niet eerder in het kader van dit projekt gevonden: de amphipood Atylus guttatus in de Oosterschelde. Verspreiding: Middellandse Zee gebied, Atlantische kust van Europa en Noord Afrika van Senegal tot de lerse Zee en zuidelijke Noordzee. Diepte range van het lagere getijdengebied tot ca. 75 meter diep (Lincoln 1979) Sedimentkarakteristieken In figuren 5 tlm 8 wordt een overzicht gegeven van de bodemsamenstelling op basis vzn de veldomschrijvingen. IV. Referenties -1 ~~ummelhuis, E.B.M., J.A. Craeymeersch, R. Markusse & W. Sistermans 1997a. Het macrobenthos van de Westerschelde, de Oosterschelde, het Veerse Meer en het Grevelingenmeer. Voorjaar Rapportage in het kader van het Biologisch Monitoring Programma. N1-CEMO, Yerseke. Brummelhuis, E.B.M., J.A. Craeymeersch, R. Markusse & W. Sistermans 1997b. Het macrobentnos van de Westerschelde, de Oosterschelde, het Veerse Meer en het Grevelingenmeer. Najaar Rapportage in het kader van het Biologisch Monitoring Programma. N1-CEMO, Yerseke. Brummelhuis, E.B.M., H. Hummel, W.J. Dimmers, M.M. Markusse & W.C.H. Sistermans Het macrobenthos van de Westerschelde, de Oosterschelde, het Veerse Meer en het Grevelingenmeer. Voorjaar Rapportage in het kader van het Biologisch Monitoring Programma. N1-CEMO, Yerseke. Colijn, F. & I. Akkerman, 199. Biologische monitoringprogramma zoute wateren, stand van zaken 199. Rijkswaterstaat, Dienst Getijdewateren, nota GWAO Craeymeersch, J.A., Effecten van de schelpdiervisserij op het bodemleven in de Voordelta. N1- CEMO Yerseke. Craeymeersch, J.A., E.B.M. Brummelhuis, W. Sistermans & E.C. Stikvoort 1992a. Het macrobenthos van de Westerschelde, de Oosterschelde, het Veerse Meer en he! Grevelingenmeer. Najaar 199. Rapportage in het kader van het Biologisch Monitoring Programma. N1-CEMO, Yerseke. Craeymeersch, J.A., E.B.M. Brummelhuis, W. Sistermans & E.C. Stikvoort 1992b. Het macrobenthos van de Westerschelde, de Oosterschelde, het Veerse Meer en het Grevelingenmeer. Voorjaar Rapportage in het kader van het Biologisch Monitoring Programma. N1-CEMO, Yerseke. Craeymeersch, J.A., E.B.M. Brummelhuis, W. Dimmers, W. Sistermans & E.G.J. Wessel 1993a. Het macrobenthos van de Westerschelde, de Oosterschelde, het Veerse Meer en het Grevelingenmeer. Najaar Rapportage in het kader van het Biologisch Monitoring Programma. N1-CEMO, Yerseke. Craeymeersch, J.A., E.B.M. Brummelhuis, W. Dimmers, W. Sistermans & E.G.J. Wessel 1993b. Het macrobenthos van de Westerschelde, de Oosterschelde, het Veerse Meer en het Grevellngenmeer in Dichtheden. Rapportage.in het kaaer van het Biologisch Monitoring Programma. N1-CEMO, Yerseke. Craeymeersch, J.A., E.B.M. Brummelhuis, W. Dimmers, W. Sistermans & E.G.J. Wessel 1994a. Het macrobenthos van de Westerschelde, de Oosterschelde, het Veerse Meer en hei Grevelingenmeer in het voorjaar Rapportage in het kader van het Biologisch Monitoring Programma. N1-CEMO, Yerseke. Craeymeersch, J.A., E.B.M. Brummelhuis, W. Dimmers, W. Sistermans & E.G.J. Wessel 1994b. Het macrobenthos van de Westerschelde, de Oosterschelde, het Veerse Meer en het Grevelingenmeer ir: Biomassa's. Rapportage in het kader van het Biologisch Monitoring Programma. N1-CEMO, Yerseke. Craeymeersch, J.A., E.B.M. Brummelhuis, W. Dimmers, W. Sistermans & E.G.J. Wessel 1994c. Het macrobenthos van de Westerschelde, de Oosterschelde, het Veerse Meer en bet Grevelingenmeer in het najaar Rapportage in het kader van he! Biologisch Monitoring Programma. N1-CEMO, Yerseke. Craeymeersch, J.A., E.B.M. Brummelhuis, W. Schreurs & E.G.J. Wessel 1995a. De bodemsamenstelling van de Westerschelde, de Oosterschelde, het Veerse Meer en het Grevelingenmeer Rapportage in het kader van het Biologisch Monitoring Programma. N1-CEMO, Yerseke. N1-CEMO Rapporten en Verslagen Craeymeersch, J.A., E.B.M. Brummelhuis, W. Dimmers, W. Sistermans & E.G.J. Wessel 1995b. Het macrobenthos van de Westerschelde, de Oosterschelde, het Veerse Meer en het Grevelingenmeer in het voorjaar Rapportage in het kader van het Biologisch Monitoring Programma. N1-CEMO, Yerseke. Craeymeersch, J.A., E.B.M. Brummelhuis, W. Dimmers, R. Markusse & W. Sistermans 1995c. Het macrobenthos van de Wesierschelde, de Oosterschelde, hei Veerse Meer en he? Grevelingenmeer in het najaar Rapportage in het kader van het Biologisch Monitoring Programma. N1-CEMO, Yerseke. Craeymeersch, J.A., E.B.M. Brummelhuis, R. Markusse & W. Sistermzns 1996a. Het macrobentnos van de Westerschelde, de Oosterschelde, het Veerse Meer en het Grevelingenmeer in het voorjaar Rapportage in het kader van het Biologisch Monitoring Programma. N1-CEMO, Yerseke.

7 Craeymeersch, J.A., E.B.M. Brummelhuis, R. Markusse & W. Sistermans 1996b. Het mzcrobenthos ven de Westerschelde, de Oosterschelde, het Qeerse Meer en het Grevelingenmeer in het najaar Rapportage in het kader van het Biologisch Monitoring Programma. N1-CEMO, Yerseke. Gmelig Meyling, A. & M. Faasse, Het nieuwe Moo-formulier. Zeedahlia, 4(2), 1-1. Hummel, H., R.H. Bogaards & L. de Wolf, De verspreiding van Cirripedia, Mysidacea, lsopoda en Amphipoda in het Deltagebied voor de afsluitingen. Delta lnstituut voor Hydrobiologisch Onderzoek, Yerseke. Rapporten en Verslagen p. Lincoln, R.J British Marine Amphipoda: Gammaridea. British Museum (Natural History), London. 658 p. Meire, P.M., J.J. Seys, T.J. Ysebaert & J. Coosen, A comparison of the macrobenthic distribution and community structure between two estuaries in SW Netherlands. In: Estuaries and Coasts: spatial and temporal intercomparisons (eds. M. Elliott & J.-P. Ducrotoy), pp Olsen & Olsen, Fredensborg, Denmark. Scholten, H.,. Klepper, P.H. Nienhuis & M. Knoester 199. Oosterschelde estuary (S.W. Netherlands): a self-sustaining ecosystem? Hydrobiologia 195: Sokal, R.R. & F.J. Rohlf Biometry. The principles and practice of statistics in biological research. 2nd Edition. Freemand and Co, San Francisco. 776 pp. Stikvoort, E.C. & R. Brand Biomonitoring macrozoobenthos Deltagebied 199. Intern Rapport Delta lnstituut voor Hydrobiologisch Onderzoek, Yerseke. Liist van tabellen -1 Oppervlakte (km2) van ieder dieptestratum binnen ieder deelgebied (plot) van de Westerschelde, de Oosterschelde, het Veerse Meer en het Grevelingenmeer. Gemiddelde dichtheid + standaardfout (ind./m2) per waargenomen soort in het deelgebied plot 1 van de Westerschelde in het najaar 1998, per dieptestratum en over gehele plot. Gemiddelde biomassa + standaardfout (g adw/m2) per waargenomen soort in het deelgebied plot 1 van de Westerschelde in het najaar 1998, per dieptestratum en over gehele plot. Gemiddelde dichtheid + standaardfout (ind./m2) per waargenomen soort in het deelgebied plot 2 van de Westerschelde in het najaar 1998, per dieptestratum en over gehele plot. Gemiddelde biomassa k standaardfout (c adw/m2) per wazrgenomen soort ir! het deelgebied plot 2 van de Westerschelde in het najaar 1998, per dieptestratum en over gehele plot. Gemiddelde dichtheid = standaardfout (ind./m2) per waargenomen soort in het deelgebied plot 3 van de Westerschelde in het najaar 1998, per dieptestratum en over gehele plot. Gemiddelde biomassa + standaardfout (g adw/m2) pei waargenomen soort in het deelgebied plot 3 van de Westerschelde in het najaar 1998, per dieptestratum en over gehele plot. Gemiddelde dichtheid It standaardfout (ind./m2) per waargenomen soort in het deelgebied plot 1 van de Oosterschelde in het najaar 1998, per dieptestratum en over gehele plot. Gemiddelde biomassa + standaardfout (g adw/m2) per waargenomen soort in het deelgebied plot 1 van de Oosterschelde in het najaar 1998 per dieptestratum en over gehele plot. Gemiddelde dichtheid + standaardfout (ind./m5) per waargenomen soort in het deelgebied plot 2 van de Oosterschelde in het najaar 1998, per dieptestratum en over gehele plot. Gemiddelde biomassa + standaardfout (g adw/m2) per waargenomen soort in het deelgebied plot 2 van de Oosterschelde in het najaar 1998, per dieptestratum en over gehe!e plot. Gemiddelde dichtheid + standaardfout (ind./m2) per waargenomen soort in het deelgebied plot 3 van de Oosterschelde in het najaar 1998, per dieptestratum en over gehele plot. Gemiddelde biomassa + standaardfout (g adw/m2) per waargenomen soort in het deelgebied plot 3 van de Oosterschelde in het najaar 1998, per dieptestratum en over gehele plot. Gemiddelde dichtheid + standaardfout (ind./m2) per waargenomen soort in het deelgebied plot 12 van het Veerse Meer in het najaar 1998, per dieptestratum en over gehele plot. Gemiddelde biomassa It standaardfout (g adw/m2) per waargenomen soort in het deelgebied plot 12 van het Veerse Meer in het najaar 1998, per dieptestratum en over gehele plot. Gemiddelde dichtheid + standaardfout (ind./m2) per waargenomen soort in het deelgebied plot 3 van het Veerse Meer in het najaar 1998, per dieptestratum en over gehele plot. Gemiddelde biomassa + standaardfout (g adw/m2) per waargenomen soort in het deelgebied?i' plot 3 van het Veerse Meer in het najaar 1998, er diegtestratum en over gehele plot. Gemiddelde dichtheid + standaardfout (ind./m ) per waargenomen soort in het deelgebied plot 1 van het Grevelingenmeer in het najaar 1998, per dieptestratum en over gehele plot. Gemiddelde biomassa It standaardfout (g adw/m2) per waargenomen soort in het deelgebied plot 1 van het Grevelingenmeer in het najaar 1998, per dieptestratum en over gehele plot. Gemiddelde dichtheid + standaardfout (ind./m2) per waargenomen soort in het deelgebied plot 2 van het Grevelingenmeer in het najaar 1998, per dieptestratum en over gehele plot. Gemiddelde biomassa + standaardfout (g adw/m2j per waargenomen soort ir: het deelgebied plot 2 van het Grevelingenmeer in het najaar 1998, per dieptestratum en over gehele plot.

8 Tabel 1 Oppervlakte (km2) van ieder dieptestraturn binnen ieder deelgebied (plot) van de Westerschelde, de Oosterschelde, het ~e'erse Meer en het Grevelingenmeer. Tabel 2. Gemiddelde dichtheid + standaardfout (ind.lm2) per waargenomen soort in het deelgebied plot 1 van de Westerschelde in het najaar 1998, per dieptestratum en over gehele plot. Oosterschelde Westerschelde Veerse Meer plot I plot plot 1 l2 3 eulitoraal eulitoraal tot -5m tot -8rn < -8m Totaal tot -5m 1-5 tot -8m c -8m Totaal > -2m -2 tot -8m c -8m Totaal I Dieptestratw oppervlakte (km2) eulitoraal -2 tot tot -8m dieper dan 8m totaal gem ' se O 1 Abra alba Actiniaria indet. Arenicola Bathyporeia marina pilosa Bathyporeia sarsi 1 o Bathyporela spec. ' -- Bivalvia -- indet I o i o o i i caprellidae indet. 1 G O corophium acherusicm I coroohium arenarium crangon crangon I Crepidula fornicata ' I Gastrosaccus spinifer C I Glycera tridactyla j Haustorius arenarius 1 6.7, Heteromastus filiformis Hvdrobia ulvae nacoma balthica Magelona papillicornis Melita obtusata Neoamphitrite spec. Nephtys cirrosa Nephtys holaberqii Nephtys spec. Nymphon rubram Pholoe minuta Pontocrates altarrarinus Scoloplos armiqer Scrobicularia plana Spiophanes bombyx Urothoe poseidonis Grevelingenmeer plot > -2m -2 tot -6m < -6m Totaal

9 Tabel 3. Gemiddelde biomassa F standaardfout (g adwim2) per waargenomen soort in het deelgebied plot 1 van de Westerschelde in het najaai1998, per dieptestratum en over geilele p!ot. Tabel 4 Gemiddelde dichtheid * standaardfout (ind./m2) per waargenomen soort in het deelgebied plot 2 van de Westerschelde in het najaar 1998, per dieptestratum en over gehele plot. Oppervlakte (km2) eulitoraal -2 tot -5m -5 tot -8m dieper dan 8r. rotaal eulitoraal -2 tot -5m -5 tot -8m dieper dan 8m totaal oppervlakte (km2) gem sc gun S@ gem re Abra alba ~ctiniiria indet. Arenicola marina Bathyporeia pilosa Bathyporeia sarsi Bathyporeia spec. Bivalvia indet. Caprellidae indet. Corophium acherusicum Corophium arenariun Crangon crangon Crepidula fornicata Gastrosaccus spinifer Glycera tridactyla Haustorius arenarius Heteromastus filiformj Hydrobia ulvae Idotea chelioes Macoma balthica Hagelona papillicornis Helita obtusata Neoamphitrite spec. Nephtys cirrosa Nephtys spec. Nymphon rubrun Pholoe minuta Pontocrates altmarinus Scoloplos armiger Scrobicularia plana Spiophanes bombyx Urothoe Doseidonis Totaal per stratm 16 I I.I I Actinlaria indet. Anaitides mucosa Arenicola marina ~utolvtus soec. ~ath~boreia' pilosa Bathyporeia sarsi Caprtella capitata Carcinus maenas Corophium arenarium Corophium spec. corophium volutator Crasgon crangon Ensis directus Eurydice pulchra Gastrosaccus spinifer Glycera tridactyla Haustorius arenarius Heteromastus filiformis Hydrobia ulvae lacoma balthica h'emertinae indet. Nephtys cirrosa Ophelia limacina Parapleustes assimilis Paraonis fulgens Petricola pholadiformis Scoloplos anniger Scolelepis squamata Spiophanes bombyx Spionfdae indet.

10 Tabel 5 Oppervlakte (km2) Actiniaria indet. Anaitides mucosa Arenicola marina Autolytus spec. Bathyporeia pilosa Bathypcreia sarsi Carcinls maenas Corophium arenarium Corophi;un spec. Corophium volutator Crangon crangon Ensis directzs Eurydice pulchra Gastrosaccus spinifer Glycera tridactyla Haustorius arenarius Heteronastus fillformis Bfdrobia ulvae Macoma balthica lemertinae inder. Nephtys cirrosa Ophelia limacina Parapleustes assimilis Paraonis fulaens Petricola pholediformis PYgospio elegans Sco~oplos armiger Scolelepis sguamata ~piophanes bdmbyx S~io loartinensis - - ~pionidae indet. Tharyx narioni Gemiddelde biomassa 2 standaardfout (g adwlrn2) per waargenomen soort in het deelgebied plot 2 van de Westerschelde in het najaar.1998, per dieptestratum en over gehele plct. eulitoraal -2 tot -5m -5 tot -8m dieper dan em totaal gun se Tabel 6. oppervlakte (km2) Arenicola marina Bathyporeia pilosa Corophium arenarium Carophium insidiosum Corophium lacustre Corophium spec. Corophium volutator Crangon crangon Cyathura carinata Eurydlce pulchra Gamarus salinus Ganunarus spec. Gamarus zaddachi Haustorius arenarius Beteromastus filiformis Hvdrobia ulvae ~Hcoaa balthica Helita palmata Mesopdopsis slabberi Mya arenaria Mytilus edulis Parapleustes assimilis Petricola pholadiformis Gemiddelde dichtheid 2 standaardfout (i2d.lm2) per waargenomen soort in het deelgebied plot 3 van de Westerschelde in het najaar 1998, per dieptestratum en over gehele plot. eulitoraal -2 tot -5m -5 tot -8m dieper dan 8m totaal gen se

11 Tabel 7 Oppervlakte (km2) Arenicola marina Bathyporeia pilosa Corophium arenarium Corophium insidiosum Corophium lacustre Corophium spec. Corophium volutator Crangon crangon Cyathura carinatz Eurydice p'~1chra Gamarus salinus Gammarus spec. Gammarus zaddachi Haustorius arenarius Heteromastus filiformis Hydrobia ulvae Placoma balthica Melita palmata Mesopodopsis slabberi Mya arenaria Mytilus edulis Parapleustes assimilis Petricola pholadifomis Thaw marioni Gemiddelde biomassa + standaardfout (g adw/m2) per waargenomen soort in net deelgebied plot 3 van de Westerschelde in het najaai.1998, per dieptestratum en over gehele plot. eulitoraal -2 tot -5m -5 tot -8s dieper dan 8m totaal Tabel 8 Dieptestratun oppervlakte (km2) Abra alba Actinia anguicoma Actiniaria indet. Ampclisca brevicornis mpharete acutifrons Anaitides mucosa Arenicola marina Xsterias rubens ~tylus falcatus ~utolytus spec. Bathyporeia pelagica Bathyporeia pilosa Bathyporeia sarsi ~ivalvia sodotria indet. scorpioides capitella capitata Capitellidae indet. Caprellidae indet. Carcinus maenas Cheirocratus sundevallii Corophium arenarim Cossura longocirrata Craogon crangon Cumopsis goodsiri Diastylis rathkei Echinocardium cordatuu. Ensis directus Ensis spec. Eumida spec. Eurydice pulchra Harmothoe impar Harmothoe lunulata Heteromastus filiformis Hydrobia ulvae Lanice conchilega Littorina littorea Macoma balthica Magelona papillicornis Malacoceros spec. Melita palmata Montacuta ferruginosa Mya arenaria Mysella bidentata Nephtys caeca Nephtys cirrosa Nephtys hoabergii Nephtys spec. Nereis longissima Notomastus latericeus Oligochaeta inder. Ophiura albida Ophiura spec. Ophiura texturata Pectinaria spec. koreni Perioculodes longimanus Pholoe minuta Photis reinhardi Phyllodocinae indet. Poecilochaetus serpens Polydora quadrilobata Pontocrates altamarinus PYgOspio elegans aetusa alba Scoloplos amiger Scrobicularia plana Spiophanes bombyx Spisula subtruncata Tellina fabula Tellma tenuis Urothoe brevicornis urothoe poseidonis Drothoe spec. Venerupis pullastra Gemiddelde dichtheid + standaardfout (ind./m2) per waargenomen soort in het deelgebied plot 1 van de Oosterschelde in het najazr 1998, per dieptestratum en over gehele plot. eulitoraal -2 tot -5m -5 tot -8s dieper dan 8n totaal gem sc gem sc gen sc

12 Tabel 9 Gemiddelde biomassa * standaardfout (g adw/m2) per waargenomen soort in het deelgebied plot 1 van de Oosterschelde in het najaai'1998, per dieptestratum en over gehele plot. Tabel 1 Gerniddelde dichtheid 1 standaardfout (ind./m2) per waargenomen soort in het deelgebied plot 2 van de Oosterschelde in het najaar 1998, per dieptestratum en over gehele plot. Dieptestratua Oppervl-kte (km2) Abra alba Actinia anguicoma Actiniaria indet. Ampelisca brevicornis Ampharete amtifroas Anaitides mucosa Arenlcola manna Asterlas rubens Atylus falcatus Autolytus spec. Bathyporeia pelaglca Bathvooreia ~Ilosa ~athybreia iarsi Bivalvia indet. Bodotria scorpioides Capitellidae indet. Caprellidae indet. Carcinus maenas Chelrocratus sundevallii Corophlum arenari~m Cossura longocirrata Crangon crangon Cumopsis goodsiri Diastylis rathkei Echinocardium cordatum Ensis directus Ensis spec. Eumida spec. Eurjdice pulchra Harmothoe impar Harmothoe lunulata Heteromastus filiformis Hydrobia ulvae Lanice conchilega Littorina littorea Macoma balthica Magelona papillicornis Malacoceros spec. Melita palmata Montacuta ferruginosa Mya arenaria Mysella bidentata Nephtys caeca Nephtys cirrosa Nephtys spec. Nereis longissima Notomastus latericeus Ophiura albida Ophiura spec. Ophiura texturata Pectinaria koreni Pectinaria spec. Perioculodes lonqimanus Pholoe ninuta Photis reinhardi Phyllodocinae inde:. Poecilochaetus serpens Polydora quadrilobata Pontocrates altamarinus Retusa alba eulitoraal -2 tot -5m -5 tot -8m dieper dan 8x totaal scoloplos armiger.9.33 i i.32,16 i.a.3 i i Scrobicularia plana I71 Spiophanes bombyx OC72!.22.I ! i Spisula subtruncata Streblos~io shrubsolii Tellina iabula Tellina tenu;; Urothoe brevicornis Urothoe poseidonis Crothoa spec. Venerupis pullastra "**********-** t gem. biomassa <.3 gadw/m2 oppervlakte (km2) Abra alba Abra nitida Actiniaria indet. ~mphilochus neapolitanus Anaitides mucosa Aora typica Arenicola marina Aricidea minuta Ascidiella cdspersa Ascidiae indet. ~tylus swammerdami aoccardiella liaerica ~i~otria scorpioides ~otryllus schlosseri Caprellidae indet. ~aicinus maenas Cerastoderna edule Cheirocratus sundevallii Corbula gibba Corophium arenarium Corophium sextonae Corophium spec. Crangon cranqon Crassostrea spec. Crepidula fornicata Cumopsis goodsiri Decapoda indet. Diastylis bradyi Diastylis spec. Didemnidae indet. Ensis directus Ensis spec. Ewida spec. Exogone naidina Flabbeligera affinis Gammaridea indet. Gammarus spec. Harmothoe imbricata Rarrwthoe im?ar Harmothoe lunulata Heternmastus filiformis Hippolyte varians Hydrobia ulvae Kefersteinia cirrata Lanice conchilega Lepidonotus squamatus Macoma balthica Macropodia spec. Magelona papillicornis Melita snec. Microdeuiopus gryllotalpa licroproropus maculatus Microphthalmus sczelkovii Kysella Mya arenaria bidentata Mytilus edulis Natantia indet. Nephtys cirrosa caeca Nephrys hombergif Nereis longissima Nereis virens Ophiothrix fragilis Pectinaria koreni Perioculodes longimanus Pholoe minuta Phoronidea indet. Pinnotheres pisum Platynereis dumerilii Porifera indet. Proceraea cornuta Pseudupolydora pulchra Retusa alba Scoloplos armiger Scrobicularia plana Spiophanes bombyx Spisula subtruncata Sthenelais boa Styela clava Syllidia armata Thoralus cranchii Urothoe paseidonis Venerupis pullastra eulitoraal tot tot -8m dieper dan 8m gun se totaal se i 8 34 i i i i

13 Tabel 11. Gerniddelde biomassa + standaardfout (g adwlm2) per waargenomen scort in het deelgebied plot 2 van de Oosterschelde in het nzjaar 1998, per dieptestraturn en over gehele plot. eulitoraal Oppervlakte (km2) tot -5m -5 tot -8m dieper dan 8x1 totaal Abra alba Abra nitida Actiniaria indet. Amphilochus neapolitanus Anaitides mucosa Aora typica Arenicola marina Aricidea minuta C Ascidiella adspersa Ascidiae indet. Atylus swammerdami Boccardiella limerica Bodotria scorpioidk; Botryllus schlosseri Caprellidae indet. Carcinus maenas Cheirocratus sundeval Corbula gibba Corophium arenarium Corophium sextonae Corophium spec. Crangon cranqon Crassostrea spec. Crepidula fornicata Curnopsis goodsiri Decapoda indet. Diastylis bradyi Diastylis spec. Didemnidae indet. Ensis directus Ensis spec. Eumida spec. Exogone naidina Flabbeligera affinis Gammaridea indet. Gammarus suec. - - Harmothoe - imbricata -~ o o o o -9. ~ i,.7.no67 Harmothoe impar i i.ox.13 I o o i.19.oi18 i Harmothoe lunulata GI5.6 I Heteromastus filiformis, Hippolyte varians Hydrobia ulvae O 1 '.411 ' ~efersteinia cirrata Lanice conchilega Lepidonotus squamatus Yacoma balthica Macropodia spec. Magelona papillicornis Melita spec. Microdeutopus g,'yllotalpa Yicroprotopus maculatus Microphthalmus sczelkowii Mya arenaria Mysella bidentata Mytilus edulis Natantia indet. Nephtys caeca Nephtys cirrosa Nereis diversicoior Nereis longissima Nereis virens Ophiothrix fraqilis Pectinaria koreni Perioculodes longirnanus Pholoe minuta Phoronidea indet. Pinnotheres pisum Platynereis dumerilii Porifera indet. Proceraea cornuta Pseudopolydora pulchra Retusa alba Scoloplos armiger Scrobicclaria plana Spiophanes bombyx Spisula subtruncata Sthenelais boa Styela clava Syllidia arnata Thoralus cranchii Urothoe poseidonis Venerupis pallastra Tabel 12 Gemiddelde dichtheid + standaardfout (ind.lrn2) per waargenomen soort in het deelgebied plot 3 van de Oosterschelde in het najaar 1998, per dieptestratum en over gehele plot. eulitoraal -2 tot -5m -5 tot -8m dieper dan 8n. totaal oppervlakte (km2) 8.2 gen re sem se em se gem s+ Abra alba ~ctiniaria indet I ~naitides mucosa I Aora typica! I ~renicola marina 5; 8.9! 13 ' ~ricidea minuta ~scidiella adspersa ~tylus guttatus o Bathyporeia sarsi CI Bodotria scorpioides ! caprellidae indet. I carcinus maenas , O i C O 1 i O i I Chaetognata indet Cheirocratus sundevallii O 1 : ' Chironomus salinarius Corophium arenarium ' i l. O 11 O Corophium sextonae 1 7C 7 I crangon crangon i crepidula fornicata! O Diastylis bradyi Didemnidae - - indet Ensis directus Ensis spec. Eumida spec. Exogone naidina Gammaridea indet. Gammarus locxsta 3 33 I o o I o o i i i Gammarus spec. Harmothoe impar Hannothoe lunulata Hesionidae indet. Heteromastus filiformis Hydrobia ulvae Lanice conchilega iepidonotus squamatus Macoma balthica Yagelona papillicornis Microdeutopus anomalus Microdeutopus gryllotalpa M~C~OD~O~ODUS maculatus ~icro~hthaimuspec. Mysella bidentata Neoamphitrite figulus Nephtys cirrosa Nephtys spec. Nereis longisaima Ophiothrix fragilis Perioculodes longimanus Petricola pholadiformis Fholoe minuta Phoronidea indet. Platynereis dumerilii Polycirrus medusa Pr~unus flexuosus Proceraea cornuta Pseudopolydora pilchra Retusil alba Scoloplos arniger Spiophanes bomhyx Styela clava Tellinacea indet. Tellina tenuis Urothoe poseidonis Venerupis pullastra **'*"*******'* : gem. biomassa <.3 gadw/m2

14 Tabel 13 Gemiddelde biomassa + standaardfout (g adw/m2) per waargenomen srt in het deelgebied plot 3 van de Oosterschelde in het najaar 1998, per dieptestratum en over gehele plot. Tabel 14 Gemiddelde dichtheid f standaardfout (ind./m2) per waargenomen soort in het deelgebied plot 12 van het Veerse Meer in het najaar 1998, per dieptestratum en over gehele plot. eulitoraal -2 tot -5m -5 tot -8m dieper dan 8m totaal Oppervlakte (km2) > -2m -2 tot -8m sen se Abra alba Actiniaria indet. Abra nitida Anaitides nucosa ~ctiniaria indet..ll Aora typica ~renicola marina Arenicola marina Ascidiae indet. Aricidea minuta : Ascidiella adspersa Atylus guttatus Cerastoderma lamarcki Bathyporeia sarsi.4 Cerastodem spec. Bodotria scorpioides Chironomus salinarius.34 Corbula sibba Caprellidae indet. cokphi6 insidlosum Carcinus maenas Crassostrea spec. 12 Crepidula fornicata Chaetognata indet. Ensis directus Cheirocratus sundevallii Chironomus salinarius GammarLs locusta Corophium arenarium.6 Harmothce imbricata Corophium sextonae Heteromastus filiformis Crangon crangon.16 Hyarobia ulvae Crepidula fornicata Hydrobia ventrosa Diastylis bradyi Idotea chelipes Didemnidae indet. Jaera albifrons Ensis directus Manayurkia aestuarina Ensis spec. Kelita obtusata.5 Uelita palmata Eunida spec. Microdeutopus gryliotalpa Exogone naidina Molgula manhattensis Gannaridea indet. Molgula spec. Gammarus lacusta.6 Uya arenaria Cammarus spec..1 Ihrtilus edulis Halmothoe impar Gmertinae indet. Harmothoe lunulata Hesionidae indet. Heteromastus filiformis.29 Aydrobia ulvae 4.3 Polydora ciliata Lanice conchilega Lepidonotus squamatus Uacoma balthica.27 Scmbicularia plana Uagelona papillicornis Streblospio shrxbsolii Hicrodeutopus anomalus Syllidia a-ta Tellinacea indet. Tharyx lrarioni Uicrodeutopus gryllotalpa Hicropmtopus maculatus Microphthalmus spec. Uysella bidentata.3 Neoamphitrite figulus Nephtys cirrosa.55 Nephtys spec. Nereis longissima.22 Ophiothrix fragilis Perioculodes longimanus Petricola pholadiformis Pholoe minuta Phomnidea indet. Platynereis dumerilii.12 Polycirrus medusa Praunus flexuosus.6 Proceraea cornuta Pseudopolydora pulchra Retusa alba.4 Scoloplos armiger.8 Spiophanes bombyx.41 Styela clava Tellinacea indet. Tellina tenuis.12 Urothoe poseidonis.7 Venerupis pullastra I I I I I 7. 1 totaal ****~*r*++*+** : gem. bionassa <.3 gadw/m2

15 Tabel 15 Gemiddelde biomassa + standaardfout-jg adw/m2) per waargenomen soort in het deelgebied plot 12 van het Veerse Meer in het najaar 1998, per dieptestratum en over gehele plot. Tabel 16. Gemiddelde dichtheid + standaardfout (isd./m2) per waargenomen soor-t in het deelgebied plot 3 van het Veerse Meer in het najaar 1998, per dieptestratum en over gehele plot. Dieptestraium Oppenrlakte (km2) Abra nitida Actiniaria indet. Arenicola marina Ascidiae indet. Cerastcderma edule Cerastoderma lamarcki Cerastoderma spec. Chironomus salinarius Corbula gibba Corophium insidiosum Crassostrea spec. Crepidula fornicata Ensis directus Ganrmarus locustr Hamothoe imbricata Heteromastus filiformis Bydrobia ulvae Hydrobia ventrosa Idotea chelipes Jaera albifrons Manayunkia aestuarina Uelita Obtusata Melita palmata Microdeutopus gryllotalpa Molgula manhattensis Molgula spec. Mya arenaria Mytilus edulis Polydora ciliata Scrobicularia plana Syllidia armata Tellinacea indet. -2 tot -8m I totaal oppervlakte (km2) mra nitida Alkmaria mmijni Arenicola marina Botryllus schlosseri Cerastodenna lamarcki Chironom;ls salinarius Corbula gibba Corophium insidiosum cyathura carinata Cammarus spec. HeterOIUaStUS filiformis Bydrobia ulvae Hydrobia ventrosa Idotea cheiipes Jaera albifrons Macoma balthica Manayunkia aestuarina Hicrodeutopus gryllotalpa Molgula spec. xya arenaria Nereis diveriicolor Nerc:s succinea Petricola pholadiformis Phoronidea indet. Praunus flexuosus Scoloplos armiger Scrobicularia plana / gem 1.38 se -2 tot gem totaal 2.34

16 Tabel 17 Gemiddelde biornassa k standaardfout -(g adwlm2) per waargenomen soort in het deelgebied plot 3 van het Veerse Meer in het najaar 1998, per dieptestratum en over gehele plot. Tabel 18 Gemiddelde dichtheid f standaardfout (ind.lm2) per waargenomen soort in het deelgebied plot 1 van het Grevelingenmeer in het najaar 1998, per dieptestratum en over gehele plot. Oppervlakte (km2) z -2m -2 tot -8m z -8m totaal Abra nitida ~ikmaria romijni Arenicola marina Botryllus schlosseri ~erastodem- lamarcki Chironomus salinarius --- Corbula gibba ' I.8,8 I Corophium insidiosum ,48 1 Cyathura carinata O I Gammarus spec O Heteromastus filiformis I O Hvdrobia ulvae ,268 1, iiydrobia ventrosa Idotea chelipes Jaera albifrons Macoma balthica Mznayunkia aestuarina Microdeutopus gryllotalpa Molgula spec. Mya arenaria Petricola pholadifornis Phoronidea indet. Praunus flexuosus Scoloplos armiger Scrobicularia plana I , *++*********+*+ : gem. biomassa <.3 gadw/m2 I Oppervlakte (km2) Actiniaria indet. Amphipholis squamata Anaitides Arenicola mucosa marina Ascidiella adspersa Asterias rubens Bathyporeia spec. Boccardiella ligerica Botryllus schlosseri Carcinus maenas Cerastoderma spec. Corbula gibba Coropnium bonnelli Corophium insidiosum Crassostrea Crepidula fornicata spec. Ensis directus Eumida spec. Exogone naidina Gammarus spec. Harmothoe imbricata Heteromastus filiformis Bydrobia ulvae Kefersteinia cirrata Lepidochitona cinerea Liocarcinus arcuatus Malacoceros - soec. -=--- Microdeutopus gryllotalpa Microprotopus maculatus Microphthalmus spec. Mya arenaria Mysella bidentata Nassarius reticulates Neoamphitrite figulus Neoamphitrite spec. Nereis virens Ostrea edulis Ostrea spec. Petricola pholadiformis Platynereis Polydora ciliata dumerilii Polycirrus medusa Polycirrus spec. Porifera indet. Praunus flexuosus Scoloplos armiger Styela clava Syllis yracilis Syllidae indet. Urothoe poseidonis Venerupis pullastra > -2m -2 tot -6m < -6m totaal

17 Tabel 19 Gemiddelde biomassa t standaardfout.(g adwlm2) per waargenomen soort in het deelgebied plot 1 van het Grevelingenmeer in het najaar 1998, per dieptestratum en over gehele plot. Tabel 2 Gemiddelde dichtheid t standaardfout find.lm2) per waargenomen soort in het deelgebied plot 2 van het Grevelingenmeer in het najaar 1998, per dieptestratum en over gehele plot. oppervlakte (km2) Dieptesrratum > -2m -2 tot -6m < -6m totaal Oppervlaktc (km2) ' Abra nitida Actiniaria indet. Amphipholis squamata Anaitides mucosa Arenicola marina Ascidiella adspersa Asterias rubens Bathyporeia spec. Boccardiella ligerica Botryllus Schiosseri Carcinus maenas Cerastoderma spec. Corbula gibba Corophium bonnelli Corophium insidiosum Crassostrea spec. Crepidula fornicata Ensis directus Eumida spec. Exogone naidina Gammarus spec. Barmothoe imbricata Heteromastus f iliformis Hydrobia ulvae Kefersteinia cirrata Lepidochitona cinerea Liocarcinus arcuatus Malacoceros spec. Microdeutopus gryllotalp Microprotopus maculat~s Microphthalmus spec. Mya arenaria Mysella bidentata Nassarius reticulatus Neoamphitrite figulus Neoamphitrite spec. Nereis virens Ostrea edulis Ostrea spec. Petricola pholadiformis Platynereis dumerilii Polydsra ciliaca Polycirrus medusa Polycirrus spec. Porifera indet. Praunus ilexuosus SCOloplos armiger S~io martinensis Skreblospio shriibsolii Styela clava Syllis gracilis Syllidae indet. Orothoe poseidonis Venerupis pullastra Totaz.1 per straeum Actiniaria indet. Anaitides mucosa Ascidiella adspersa Bodotria scorpioides Corbula gibba Corophium insidiosum Crassostrea spec. Crepidula fornicata Dodecaceria concharum Eumida spec. Gammarus spec. Rarmothoe imbricata Reteronastus filiformis Eydrobia ulvae Lepidochitona cinerea Malacoceros fuliginosus Malacoceros spec. Microdeutopus gryllotalpa Microprotopus maculatus Mysella bidentata Nytilus edulis Nassarius reticulatus Nemerfinae indet. Neoamphitrite spec. Nereis virens Platynereis dumerilii Polydora ciliata Praunus spec. Scoloplor armiger Syllis gracilis -2 tot -6m 6.58 totaal 24.5 gem re *+++*+~**+*+*r* : gem. biomassa <.3 gadw/m2

18 Tabel 21 Oppervlakte (km2) GemiddeEde biomassa A standaardfout (g adwtm2) per waargenomen soort in het deelgebied plot 2 van het Grevelingenmeer in het najaar 1998, per dieptestratum en over gehele plot. > -2m gem sc -2 tot -6m 6.58 totaal 24.5 Abra nitida Actiniaria indet. Anaitides mucosa Ascidiella adspersa Bcdotria scorpioides Corbula gibba Corophium insidiosum Crassostrea spec. Crepidula fornicata Dodecaceria concharum Eumida spec. Cammarus spec. Rarmothoe imbricata Reteromastus filiformis Hydrobia ulvae Lepidochitona cinerea Halacoceros fuliginosus Malacoceros spec. Micrcdeutopus gryllotalpa Microprotopus maculatus Mysella bidentata Hytilus edulis Nassarius reticulatus Neoamphitrite spec. Nereis vixens Oliaochaeta indet. ~latynereis dumerilii Polydora ciliata Praunus spec. Scoloplos anniger Syllis gracilis 33 I I I 42 I Liist van fiauren Figuur 1 Figuur 2 Figuur 3 Figuur 4 Figuur 5 Figuur 6 Figuur 7 Figuur 8 Westerschelde. Lokatie en diepteverdeling van de drie deelgebieden. Oosterschelde. Lokatie en diepteverdeling van de drie deelgebieden. Veerse Meer. Lokatie en diepteverdeling van de twee deelgebieden. Grevelingenmeer. Lokatie en diepteverdeling van de Wee deelgebieden. Westerschelde, najaar Sedimentsamenstelling volgens veldtypering. Oosterschelde, najaar Sedimentsamenstelling volgens veldtypering. Veerse Meer, najaar Sedimentsamenstelling volgens veldtypering. Grevelingenrneer, najaar Sedimentsamenstelling volgens veldtypering. **+.++-+*++++** : gem. biomassa <.3 gadwh2

19

20

21

22 Veersemeer Biomon najaar 1998 Sedlment vlg. veldtypering Stenen, klei ed. Slib A Zeer fijn en fijn zand Middelfijn zand EI Grof zand

23 Bijlage. Lengte-gewichtregressies najaar 1998 (W=a~b; W = ADW in mg, L=lengte in mm - n: aantal waarnerningen). Abra alba Abra nitida Cerastoderma lamarcki Corbula gibba Crepidula fornicata Ensis directus Macoma balthica Mya arenaria Mytius edulis Scrobicularia plana Venerupis pullastra opm. BU kleinere lengteklasses zijn vaak meerdere exemplaren samen verast. RegreSSie gebaseerd op gemiddelde gewicht per lengteklasse. Errata In de rapporten van najaar 96, voorjaar 97 en najaar 97 bleek de tabel van Grevelingenmeer, plot2, gemiddelde biomassa, vervangen te zijn door die van de Oosterschelde, plot 2. Hieronder staan de gewijzigde tabellen. Tabel 21 Gemiddelde biomassa 2 standaardfout (g adwlm2) per waargenomen soort in het deelgebied plot 2 van het Grevelingenrneer in he2 najaar 1996, per dieptestratum en over gehele plot. ~ieptestratum > -2m -2 tot -6m < -6m totaal oppemlakte (km ura nitida ~ctiniaria indet. mehitrite spec. ~renicola marina ~~cidiella adspersa ~~ccardiella ligerica Capitella Capitata Carcinus maenas cerastcderma edule Ciona intestinalis corophium insidios;lm corophium spec. Crepidula fornicata Dodecaceria concharm meone spec. Exogone naidina cammarus spec. Rannothoe imbricata Heteromastus filiformis Kefersteinia cirrata Lepidochitona cinerea Micrcdeutopus gryllotal~ nicmprotopus maculatus Mysella bidentata Mysidacea indet. Mytilus edulis Nassarius reticulatus Nemertinae Lndet. tiereis diversicolor Nereis virens Palaemon adspersus Pholoe minuta Platynereis dumerilii Polydora ciliata Polydora spec. Praunus flexuosus Pseudopolydora pulchra PY9Spi elegans SCOloplos armiger Styela clava Sycon spec. SYllis gracilis Venerupis pullastra TOtaal per stratum 9 I I I I **rt***r**g**~~: gen. biomassa c.3 gadw/m2

24 Tabel 21 Gemiddelde biomassa + standaardfout (g adw/m2) per waargenomen soort in het deelgebied Tabel 21 Gemiddelde bh~assa * standaardfout [g adw/m2) per waargenomen soort in het deelgebied plot 2 van het Grevelingenmeer in het vodrjaar 1997, per dieptestratum en over gehele plot. plot 2 van het Grevelingenmeer in het najaar 1997, per dieptestratum en over gehele plot. > -2m -2 tot -6m c -6m totaal Oppervlakte (km2) sem se Abra nitida Actinia anguicoma Actiniaria indet. Arenicola marina Ascidiella adspersa Asterias rubens Boccardiella ligerica Corophium insidiosum Corophium spec. Crangon crangon Crepidula fornicata Decapoda indet. Ensis spec. Exogone naidina Harmott.oe imbricata Heteromastus filiformis Littorina littorea nalacoceros spec. Hicrodeutopus gryllotalpa Hysella bidentata Nassarius reticulatus Neoamphitrite figulus Nereis spec. Nereis virens Ostrea edulis Platynereis dumerilii Polydora ciliata Polydora spec. Sco1op:os armiger Styela clava Sycon spec. Tharyx aarfoni Venerupis pullastra ~i~ptestratw > -2m -2 tot -6m c -6m totaal oppervlakte (km2) ~ctiniaria indet. ~enicola marina ~~cidiella ~occardiella adspersa ligerica capitella capitata carcinus maenas cerastoderma edule Corbula gibba corophiw insidiosum corophium spec. crepidula fornicata ~odecaceria concharum ~ ~ s directus i s Exogone naidina Ha-thoe imbricata Harmothoe Heteromastus lmpar filiformis Lepidochitona cinerea nalacoceros fuligir.osus nalacoceros spec. Hicrodeutopus gryllotalpa Microprotopus maculatus Hya arenaria Hysella bidentata Nassarius reticulatus Neoamphitrite figulus Nereis virens succinea Nudibranchia indet. Oligochaeta Ostrea spec. indet. Paraonidae indet. Phoronidea indet. Platynereis dumerilii Polvdora ciliata ~olydora lignl Polydora spec. Pseudopolydora pulchra Pygospio elegane Drothoe poserdonis VenerUpis pullastra I I *************** : gem. biomassa <.3 gadw/m2

25