Alles flex, is dat een mismatch? (Impliciete) voorkeuren van zzp ers voor een externe werklocatie
|
|
- Rebecca Simons
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Alles flex, is dat een mismatch? (Impliciete) voorkeuren van zzp ers voor een externe werklocatie drs. N.E. de Vries (Panteia/EIM) R. van den Besselaar MBA (KvK Rotterdam) Zoetermeer, maart 2013
2 Rapportnummer: A Dit onderzoek is mede gefinancierd door het programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap ( Voor alle informatie over MKB en Ondernemerschap: De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia/EIM. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning in artikelen, scripties en boeken is toegestaan mits de bron duidelijk wordt vermeld. Vermenigvuldigen en/of openbaarmaking in welke vorm ook, alsmede opslag in een retrieval system, is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van Panteia/EIM. Panteia/EIM aanvaardt geen aansprakelijkheid voor drukfouten en/of andere onvolkomenheden. The responsibility for the contents of this report lies with Panteia/ EIM. Quoting numbers or text in papers, essays and books is permitted only when the source is clearly mentioned. No part of this publication may be copied and/or published in any form or by any means, or stored in a retrieval system, without the prior written permission of Panteia/EIM. Panteia/EIM does not accept responsibility for printing errors and/or other imperfections. 2
3 1 De behoefte aan een externe werklocatie De afstemming tussen de vraag en het aanbod van externe werklocaties is niet in balans. Veel van het huidige kantooraanbod is niet geschikt voor zzp ers, omdat zij specifieke behoeften hebben. In het regiogebied van Kamer van Koophandel Rotterdam 1 (KvK Rotterdam) heeft 57 procent van de zzp ers in de zakelijke dienstverlening behoefte aan kantoorruimte. Zzp ers met behoefte aan een externe werklocatie bepalen hun keuze voornamelijk door een afweging te maken op prijs en type werklocatie. Niet iedere zzp er heeft echter dezelfde behoefte. Op basis van verschillen in behoefte is een indeling gemaakt in een groep Privékantoorgebruikers (18 procent), Flexwerkers (27 procent) en een groep Stedelijke professionals (12 procent). De eerste gebruikersgroep prefereert een afsluitbaar privékantoor, het liefst in het centrum van de stad. Flexwerkers prefereren een flexibele werklocatie in de stad, en wegen daarbij de maandelijkse kosten en het type werklocatie zwaar mee. Stedelijke professionals geven ook de voorkeur aan een flexibele werklocatie, maar hechten vooral veel waarde aan de locatie, flexibele contracten en hoogwaardige faciliteiten in de nabijheid. Op basis van deze inzichten in de specifieke behoeften van zzp ers kunnen beleidsmakers betere ruimtelijk-economische plannen maken. Ook kunnen vastgoedaanbieders binnen hun vastgoedportefeuilles beter beoordelen welke (leegstaande) kantoren aansluiten op de (veranderende) vraag van zzp ers naar externe werklocaties. 1.1 Opkomst van de externe werklocatie Het aantal zzp ers in Nederland is de afgelopen jaren flink toegenomen. De groep zzp ers is zeer heterogeen en daarmee lopen ook hun behoeften sterk uiteen. Wat betreft hun werklocatie zijn de eisen die zij daaraan stellen divers en aan verandering onderhevig. Uit recent onderzoek is bijvoorbeeld gebleken dat zzp ers steeds minder vaak aan huis werken en steeds vaker werken vanuit wisselende (flexibele) locaties. 2 Steeds vaker zijn er signalen dat de markt voor kantoren onvoldoende inspeelt op de specifieke huisvestingsbehoefte van zzp ers. Een op de acht zzp ers die aan huis werkt, heeft in 2011 behoefte aan een externe werklocatie. Uit onderzoek blijkt dat deze behoefte vooral ontstaat vanwege ruimtegebrek, de behoefte aan contact met andere ondernemers, de mogelijkheid om klanten te ontvangen en het scheiden van wonen en werken. 3 1 Regio Rijnland, Drechtsteden en Midden Holland 2 Vries, de N., C. Deijl en A. Bruins (2012), Gezocht: werklocatie 3.0. Zoetermeer: Panteia/EIM. 3 Kamer van Koophandel Rotterdam (2012). Zzp ers in beeld. Rotterdam: KvK Rotterdam
4 Daar staat tegenover dat er een enorm overaanbod is van kantoorruimte. In 2012 is er in Nederland ruim 7 miljoen vierkante meters aan leegstaande kantoorruimte. 1 Grotendeels bestaat dit aanbod uit kale ruimten met veel vierkante meters, met vaste contracten en hoge huurprijzen. De mismatch tussen het traditionele aanbod en de toenemende behoefte van zzp ers aan flexibele, ingerichte kantoorruimte waar veel andere zzp ers werken, is een reden voor zorg. Om de afstemming tussen vraag en aanbod beter tot stand te laten komen en leegstaande kantoren geschikt te kunnen maken voor zzp ers, is het van belang om inzicht te krijgen in de specifieke behoefte van zzp ers en te weten hoe die behoefte tot stand komt. In deze rapportage zijn de (impliciete) voorkeuren van zzp ers verkend met betrekking tot een externe werklocatie. De bevindingen zijn afkomstig uit een onderzoek in 2012 en gebaseerd op waarnemingen van 944 Rotterdamse zzp ers in de zakelijke dienstverlening. 2 Zij zijn met behulp van conjunct meten 3 gevraagd naar hun voorkeuren voor een werklocatie. Waar in deze rapportage wordt gesproken over zzp ers, worden zzp ers uit het regiogebied van de KvK Rotterdam, werkzaam in de zakelijke dienstverlening bedoeld. Het onderzoek is een gezamenlijke studie van Panteia/EIM en KvK Rotterdam. 1.2 Het meten van (impliciete) voorkeuren voor een externe werklocatie In de wijze waarop zzp ers een keuze maken voor een externe werklocatie kan op meerdere manieren inzicht worden verkregen. Dat kan door rechtstreeks te vragen naar de behoefte aan een externe werklocatie en te vragen in hoeverre bepaalde kenmerken van de werklocatie het keuzeproces beïnvloeden. Op die manier wordt de uitgesproken (expliciete) voorkeur in kaart gebracht. Het probleem van deze methode is dat respondenten zich bewust moeten zijn van hun voorkeuren, en in staat moeten zijn om een afweging te maken op basis van afzonderlijke kenmerken. Is dit niet het geval dan zal een antwoord op een rechtstreekse vraag een minder goede voorspeller zijn voor daadwerkelijk gedrag. 4 Met andere woorden: mensen handelen niet altijd (bewust) zoals ze zeggen. 5 1 Bak, R.J. (2012), Stand van zaken Nederlandse kantorenmarkt. Nieuwegein: NVM Data & Research, augustus Besselaar, R. H. A. van den (2012), Understanding the needs of the zzp er in the CCI Rotterdam area regarding office space. Elshout: TiasNimbas Business School, Master Thesis. 3 In dit onderzoek is een Choice-Based Conjoint (CBC) uitgevoerd met Hierarchical Bayes Regression (HB) schattingen voor de berekening van individuele utiliteitsscores. 4 Berkhout, P., D. de Graaf en M. van Leeuwen (2005), Terug naar meer? Langere werkweek in de collectieve sector. Amsterdam: SEO Stichting voor Economisch Onderzoek. 5 Bertrand, M. en S. Mullainathan (2001), Do people mean what they say? Implications for subjective survey data. The American Economic Review, 91, 2, pp
5 In de praktijk kiezen mensen anders. Ze kiezen voor een compleet product, een totaalpakket van kenmerken. In dit geval zal de zzp er een keuze maken tussen werklocatie A met specifieke kenmerken of werklocatie B. Bepaalde kenmerken kunnen (onbewust) wel zwaarder meegewogen worden in het keuzeproces. Dat kan bijvoorbeeld de prijs zijn of de locatie. Door een zzp er verschillende aanbiedingen voor te leggen met combinaties van kenmerken, en te vragen om daar tussen te kiezen, kan het keuzeproces nagebootst worden. Na een aantal keuzes gemaakt te hebben, onthult de zzp er als het ware een voorkeur voor bepaalde kenmerken door steeds weer de combinatie te kiezen waar die kenmerken zijn opgenomen. Dit is het principe achter conjunct meten en daarmee worden onbewuste (impliciete) voorkeuren gemeten. Kenmerken In dit onderzoek is een inventarisatie uitgevoerd naar kenmerken van externe werklocaties die zzp ers belangrijk vinden bij hun keuze. De lijst met kenmerken is gebaseerd op verkenning bij websites van aanbieders van externe (flexibele) werklocaties en relevante studies naar de opkomst van dit fenomeen De totale lijst met kenmerken is op basis van expertinterviews en interviews met zzp ers, teruggebracht tot de acht meest relevante kenmerken. Een overzicht van de kenmerken en een uitwerking van de verschillende niveaus die deze kenmerken konden aannemen, is weergegeven in Tabel 1. 1 Kamer van Koophandel Rotterdam (2012). Zzp ers in beeld. Rotterdam: KvK Rotterdam 2 Regus (2011), Why Place Still Matters in the Digital Age. London: ZZA Responsive User Environments. 3 Frisblik (2009), Onderzoek naar de succesfactoren van open flexkantoren in Nederland. Den Haag: Frisblik Onderzoek. 5
6 Tabel 1 Overzicht van relevante kenmerken en de waarden Kenmerk Niveaus Type werklocatie Privékantoor Flexibele werklocatie Locatie Stadskern Bedrijventerrein Woonwijk Reistijd 10 min 20 min 30 min Interieur Functioneel Zakelijk Exclusief Ondersteuning Geen Op afstand Op locatie Openingstijden uur 5:00-22:00 uur Altijd open Contractvorm Per gebruik Maandabonnement Jaarcontract Maandelijkse kosten (flexibele werklocatie) Maandelijkse kosten (privékantoor) 100,-/ mnd. 200,-/ mnd. 300,-/ mnd. 300,-/ mnd. 400,-/ mnd. 500,-/ mnd. Bron: Panteia/EIM en KvK Rotterdam 1.3 Hoe kiezen zzp ers? Het onderzoek toont aan dat er onder zzp ers een grote diversiteit bestaat in voorkeuren voor een externe werklocatie. Elke individuele zzp er hecht weer een andere waarde aan een bepaald kenmerk van de werklocatie, ook in relatie tot de overige kenmerken. Een belangrijke uitkomst is dat 43 procent van de zzp ers geen enkele behoefte blijkt te hebben aan een externe (flexibele) werklocatie. Van de 57 procent zzp ers die wel geïnteresseerd zijn in een externe werklocatie zijn hun impliciete voorkeuren in kaart gebracht. De gemiddelde waardering en het relatieve belang van de afzonderlijke kenmerken van de werklocaties zijn in Figuur 1 uiteengezet. Zij zijn op volgorde gezet van meest belangrijk tot minst belangrijk. Figuur 1 Relatieve belang van werklocatie kenmerken: totale groep zzp ers Maandelijkse kosten 27% Type werkplek 20% Type locatie Reistijd Openingstijden 11% 12% 12% Contractvorm Interieur Ondersteuning 6% 7% 7% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% Bron: Panteia/EIM en KvK Rotterdam 6
7 Zzp ers hechten in de eerste plaats vooral belang aan de maandelijkse kosten die zij kwijt zijn aan een externe werklocatie. Hoe hoger de prijs, hoe minder aantrekkelijk het is om een externe werklocatie te huren. Vervolgens is ook het type werklocatie van belang bij de afweging om een externe werklocatie te betrekken. 1 Des te vaker de externe werklocatie een flexibele kantoorruimte vormt, hoe vaker zzp ers daar hun keuze op laten vallen. Het type locatie, de gemiddelde reistijd en de openingstijden zijn vervolgens het meest belangrijk in het afwegingsproces. De voorkeur gaat daarbij vaker uit naar een locatie in het stadscentrum, met het liefst een reistijd van tien minuten en zoveel mogelijk openingstijden van 24/7. Contractvorm, interieur en ondersteunende diensten zijn het minst van belang bij de keuze. 1 Deze vragen zijn ook beantwoord door zzp ers die al een externe werklocatie hadden. 7
8 2 Welke verschillende voorkeuren zijn er? De groep zzp ers is heterogeen. Niet voor een ieder blijken de voorkeuren voor een externe werklocatie hetzelfde te zijn. Er zijn verschillende voorkeuren gemeten voor verschillende typen zzp ers. Toch zijn er binnen de totale groep wel subgroepen (gebruikersgroepen) waargenomen met overeenkomstige behoeften. Met behulp van een clusteranalyse 1 zijn er drie subgroepen onderscheiden, te weten: 1 Privékantoorgebruikers (18 procent) 2 Flexwerkers (27 procent) 3 Stedelijke professionals (12 procent) De gebruikersgroepen zijn zo samengesteld dat de verschillen in behoefte binnen de groep zo klein mogelijk is, terwijl de verschillen tussen de subgroepen zo groot mogelijk is. 2.1 Privékantoorgebruikers Achttien procent van de zzp ers valt binnen deze gebruikersgroep. Hiervan maakt op dit moment iets meer dan de helft (56 procent) nog geen gebruik van een betaalde externe werklocatie. Zij werken vanuit huis, op locatie bij de klant of op verschillende locaties. De gemiddelde leeftijd van deze groep zzp ers is iets meer dan 46 jaar. Gemiddeld werken zij 39,3 uur per week in het bedrijf. Daarmee behalen zij een relatief hogere bedrijfsomzet. 70 procent heeft een opleidingsniveau op hbo-niveau of hoger. Daarmee is dit nog steeds een hoogopgeleide groep, maar ten opzichte van de andere twee gebruikersgroepen zijn de Privékantoorgebruikers minder hoog opgeleid. Het relatieve belang dat Privékantoorgebruikers hechten aan de afzonderlijke kenmerken is weergegeven in Figuur 2. Het type werklocatie wordt veruit het zwaarst meegewogen in het keuzeproces voor externe werkruimte. De maandelijkse kosten, de openingstijden en de locatie van de werklocatie tellen wel mee, maar zijn een stuk minder belangrijk. De wijze van ondersteuning is voor Privékantoorgebruikers het minst doorslaggevend in het keuzeproces. 1 Er is een Two-step clusteranalyse uitgevoerd in SPSS 20. 8
9 Figuur 2 Relatieve belang van werklocatie kenmerken: Privékantoorgebruikers Type werkplek 31% Maandelijkse kosten Openingstijden Type locatie Contractvorm Reistijd 12% 12% 11% 10% 10% Interieur 8% Ondersteuning 6% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% Belang (gewogen) Bron: Panteia/EIM en KvK Rotterdam De ideale externe werklocatie voor Privékantoorgebruikers Meest geprefereerde externe werklocatie van deze groep is een privékantoor, gevestigd in het stadscentrum. Zij geven de voorkeur aan korte reistijd van maximaal 10 minuten. De openingstijden van de aangeboden kantoorruimte moet ruimer zijn dan standaard kantoortijden. Zij geven een voorkeur aan openingstijden van 5:00 tot 22:00 uur. De kantoren moeten bij voorkeur een professioneel interieur hebben. Het geboden contract mag maximaal voor een jaar zijn. Ondersteunende diensten moeten op afstand beschikbaar zijn. Bereidheid tot betalen Aangezien een privékantoor een andere faciliteit betreft dan een flexwerklocatie, valt dit type externe werklocatie in een hogere prijsklasse. Daarom is voor deze gebruikersgroep een vraagcurve berekend die varieert van 300 tot 500 euro per maand te betalen (Figuur 3). Voor privékantoorgebruikers bleek prijs belangrijk, maar niet doorslaggevend. Bij een prijsstijging van 200 euro per maand daalt de vraag in de markt voor dit type werklocatie met circa 20 procent. 9
10 Figuur 3 Vraagcurve en prijselasticiteit: Privékantoorgebruikers Marktvraag 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Prijs per maand Bron: Panteia/EIM en KvK Rotterdam 2.2 Flexwerkers De zzp ers die graag gebruik willen maken van een flexibele externe werklocatie vormen de grootste gebruikersgroep (17 procent). Van deze groep Flexwerkers maakt op dit moment 89 procent nog geen gebruik van een betaalde externe werklocatie. De gemiddelde leeftijd van Flexwerkers is iets meer dan 45 jaar (net iets jonger dan Privékantoorgebruikers). Het aantal uren dat Flexwerkers gemiddeld besteden in hun bedrijf is 33,7 uur per week. Van de drie onderscheiden gebruikersgroepen is dat het minst en dat resulteert ook in een relatief lagere bedrijfsomzet (slechts 28 procent heeft een omzet hoger dan euro). Het opleidingsniveau van Flexwerkers is hoog met 77 procent op hbo-niveau of hoger. De keuze voor een externe werklocatie wordt bij Flexwerkers met name beinvloed door maandelijkse kosten en ook het type werklocatie (Figuur 2). Zij kiezen veelal bewust voor een flexwerklocatie om andere zzp ers te ontmoeten en eventueel mee samen te werken. In mindere mate vinden Flexwerkers de openingstijden, de contractvorm en het type locatie en de reistijd van belang. Evenals bij de zzp ers met een voorkeur voor een privékantoor vinden Flexwerkers het interieur en de ondersteuning het minst belangrijk. Redenen waarom Flexwerkers kiezen voor een externe werklocatie is vanwege meer contact met anderen (50 procent), een meer professionele werkomgeving (45 procent), een betere privé-werkbalans (29 procent) en een hogere verwachte productiviteit (21 procent). 10
11 Figuur 4 Relatieve belang van werklocatie kenmerken: Flexwerkers Maandelijkse kosten 28% Type werkplek 25% Openingstijden Contractvorm Type locatie Reistijd 10% 10% 9% 8% Interieur Ondersteuning 5% 5% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% Belang (gewogen) Bron: Panteia/EIM en KvK Rotterdam De ideale externe werklocatie voor Flexwerkers Deze groep gebruikers heeft de sterkste voorkeur voor een flexibel kantoor, gevestigd in het stadscentrum. Zij geven de voorkeur aan een korte reistijd van maximaal 10 minuten. De openingstijden moeten het liefst 24/7 zijn. De kantoren moeten bij voorkeur een professioneel interieur hebben en de contractvorm moet ook flexibeler zijn. Flexwerkers hebben een voorkeur voor het betalen per gebruik. Ondersteunende diensten moeten het liefst op locatie beschikbaar zijn. Figuur 5 Vraagcurve en prijselasticiteit: Flexwerkers Marktvraag 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Prijs Bron: Panteia/EIM en KvK Rotterdam 11
12 Bereidheid tot betalen Flexwerklocaties zijn minder geoutilleerd dan een privékantoor en vallen in een ander prijssegment. In Figuur 5 is de vraagcurve voor deze gebruikersgroep dan ook afgezet voor het prijssegment tussen de 100 en 300 euro per maand. Voor hun ideale werklocatie zijn Flexwerkers bereid te betalen, maar de prijs is wel een doorslaggevende factor. De stijging van de maandelijkse kosten van 200 euro per maand betekent dat er 43 procent minder zzp ers nog zullen kiezen voor een flexwerklocatie. 2.3 Stedelijke professionals Ten slotte is er een groep zzp ers die hun keuze voor een externe werklocatie laten leiden door de locatie en de mate van flexibiliteit. Twaalf procent van alle zzp ers valt binnen deze gebruikersgroep. De gemiddelde leeftijd van deze Stedelijke professionals is met een gemiddelde leeftijd van circa 43 jaar iets jonger dan de andere gebruikersgroepen. Zij werken gemiddeld 35,9 uur per week in hun bedrijf. Het opleidingsniveau van Stedelijke professionals is met 83 procent op hbo-niveau of hoger het hoogst van de drie gebruikersgroepen. De gerealiseerde bedrijfsomzetten liggen tussen Flexwerkers en Privékantoorgebruikers in. Ongeveer een op de drie realiseert meer dan 50 duizend euro per jaar. Het merendeel van de Stedelijke professionals maakt momenteel geen gebruik van een externe werklocatie (83 procent). Zij werken vanuit huis, op locatie bij de klant of op verschillende locaties. De impliciete voorkeur van deze gebruikersgroep gaat uiteindelijk net als bij Flexwerkers uit naar een flexibele werklocatie. Wel is deze voorkeur veel minder doorslaggevend in het afwegingsproces. Daarnaast zijn er duidelijke verschillen. Een belangrijk verschil is dat Stedelijke professionals niet echt een duidelijke voorkeur hebben voor een of twee specifieke kenmerken. Meerdere aspecten van de externe werklocatie worden hoog gewaardeerd (Figuur 6). Daar zijn zij ook bereid voor te betalen, want prijs is van ondergeschikt belang in het keuzeproces. De Stedelijke professional is voornamelijk georiënteerd op een locatie in stedelijke centra (16 procent). Ook flexibiliteit blijkt impliciet van belang, blijkens de voorkeur voor flexibele contractvormen (15 procent) en een voorkeur voor flexibele werklocaties (14 procent). Uiteindelijk zijn zij meer op zoek naar een externe werklocatie met een hoogwaardige, professionele uitstraling en hoger serviceniveau dan de Flexwerkers. Bijna 30 procent vindt het belangrijk dat de externe werklocatie in de buurt ligt van horecagelegenheden. Ook de nabijheid van parken (19 procent) en winkels (17 procent) is van belang. 12
13 Figuur 6 Relatieve belang van werklocatie kenmerken: Stedelijke professionals Type locatie 16% Contractvorm Type werkplek Maandelijkse kosten Reistijd Openingstijden 15% 14% 13% 13% 13% Interieur 9% Ondersteuning 7% 0% 2% 4% 6% 8% 10% 12% 14% 16% 18% Belang (gewogen) Bron: Panteia/EIM en KvK Rotterdam De ideale externe werklocatie voor Stedelijke professionals Stedelijke professionals hebben de sterkste voorkeur voor een externe werklocatie in het stadscentrum en met veel faciliteiten in de omgeving. Zij geven de voorkeur aan een flexibele werklocatie met een flexibel contract, waarbij betaald wordt per gebruik of per maand. Het liefst hebben zij een korte reistijd van maximaal 10 minuten en 24/7 openingstijden. De werklocaties moeten bij voorkeur een professioneel of exclusief interieur hebben. Ondersteunende diensten moeten het liefst op locatie beschikbaar zijn. Figuur 7 Vraagcurve en prijselasticiteit: Stedelijke professionals Marktvraag 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Prijs Bron: Panteia/EIM en KvK Rotterdam 13
14 Bereidheid tot betalen Voor dit ideale aanbod zijn Stedelijke professionals bereid om relatief veel te betalen. Door een voorkeur voor een flexlocatie is de bereidheid tot betalen weergegeven in een vraagcurve tussen de 100 en 300 euro (Figuur 7). Ten opzichte van de Flexwerkers en de Privékantoorgebruikers is deze gebruikersgroep minder prijsgevoelig. Een stijging van 200 euro per maand zal bij slechts 10 procent van de Stedelijke professionals leiden tot een andere keuze. 14
15 3 Aanpassen van het flexaanbod Het grootste deel van de ondernemerspopulatie wordt gevormd door zzp ers. In het regiogebied van KvK Rotterdam staan in juli 2012 ruim 104 duizend eenpersoonsbedrijven ingeschreven, waarvan ruim 30 procent in de zakelijke dienstverlening. De landelijke groeicijfers van zzp ers tonen een toename van 50 procent in de laatste tien jaar. 1 Het huidige aanbod van externe werklocaties sluit niet goed aan op de vraag en de behoefte van grote groepen zzp ers. Momenteel is een zzp er voor externe werkruimte veelal aangewezen op het huidige kantooraanbod, waar veel leegstaand bestaat (meer dan 7 miljoen m2 in 2012 in Nederland). 2 Structurele leegstand is een sterke indicator voor een mismatch van vraag en aanbod in de kantorenmarkt. De behoeften van de zzp ers wijken af ten opzichte van het reguliere kantooraanbod, er is een mismatch. In Figuur 8 is een opzet van het vraag- en aanbodmodel van de markt voor externe werklocaties weergegeven. Door inzicht te krijgen in de specifieke (impliciete) voorkeuren van zzp ers is het beter mogelijk om het proces van vraag en aanbod te stroomlijnen. De inzichten kunnen beleidsmedewerkers aanknopingspunten bieden bij het formuleren van ruimtelijk-economisch beleid. Daarnaast kunnen vastgoedaanbieders de inzichten gebruiken om hun portefeuilles beter af te stemmen op de veranderende ruimtebehoefte van de groeiende groep zzp ers. Figuur 8 Vraag- en aanbodmodel van externe werklocaties Aanpassingen in de markt Inzichten in behoefte Aanbod Vraag: Behoefte aan externe werklocaties Effect: Mismatch? Bron: Gebaseerd op Goetgeluk (1997) 3 1 Centraal Bureau voor de Statistiek (2011), Bevolkingstrends. Den Haag: CBS. 2 Bak, R.J. (2012), Stand van zaken Nederlandse kantorenmarkt. Nieuwegein: NVM Data & Research, augustus Goetgeluk, R. (1997), Bomen over wonen. Nederlandse Geografische Studies, 235. Utrecht: dissertatie, Universiteit Utrecht. 15
16 Uit de resultaten blijkt dat de markt voor externe werkruimte voor zzp ers uit verschillende segmenten bestaat. In dit onderzoek zijn drie gebruikersgroepen omschreven. Naast deze gebruikersgroepen blijkt dat een aanzienlijk deel van de zzp ers helemaal geen behoefte heeft aan externe werkruimte (43 procent). De zzp ers die interesse tonen, geven de voorkeur aan werklocaties gelegen in stadscentra dicht bij huis. Een omvangrijke groep van 39 procent 1 heeft een voorkeur voor flexibele werklocaties. Deze groep bestaat uit Flexwerkers (26 procent) en Stedelijke professionals (12 procent). Daarvan heeft respectievelijk 89 en 83 procent op dit moment nog geen passende kantoorruimte gevonden. Dit toont aan dat er een enorme vraag is naar flexibele kantoorruimte en dat deze met het huidige aanbod niet ingevuld wordt. Van de beperkte groep zzp ers (18 procent) die gebruik wil maken van traditionele kantoorruimtes (een afsluitbaar privékantoor), geeft 56 procent aan een dergelijke werklocatie nog niet te hebben gevonden. Ruim de helft van de zzp ers in de zakelijke dienstverlening heeft behoefte aan externe kantoorruimte. Driekwart van hen heeft deze ruimte nog niet gevonden. Het reguliere aanbod sluit onvoldoende aan op hun wensen. Implicaties Met inachtneming van de groeiende groep zzp ers kunnen de uitkomsten uit dit onderzoek bijdragen aan een betere afstemming van vraag en aanbod. Zodoende zijn er mogelijkheden om de immense leegstand op de kantorenmarkt terug te brengen. Het huidige aanbod bestaat grotendeels uit grote oppervlakten, kale kantoorruimte vaak buiten de stadscentra. Een groot deel van de zzp ers zit daar niet op te wachten. Voor het ruimtelijkeconomische beleid kan het dus verstandig zijn om de voorkeuren van zzp ers mee te nemen in de planvorming. Een mogelijke koers om verdere structurele leegstand van kantoorruimte te voorkomen, is om meer restrictief beleid te voeren op kantooraanbod in industriële en residentiële gebieden, en meer te sturen op flexibele kantoorruimte op centrumlocaties. Daarmee wordt beter ingespeeld op de behoeften van Flexwerkers en Stedelijke professionals. Ook zou verdere mismatch tegengegaan kunnen worden door het geschikt maken van gemeentelijke panden voor zzp ers. Voor vastgoedaanbieders zijn er kansen om de (leegstaande) kantoren geschikt te maken voor de specifieke eisen van zzp ers; ruime openingstijden, kortlopende contracten en betaalbare maandkosten. Verder is het aan te bevelen om de voorkeuren van privékantoorgebruikers te projecteren op het bestaande aanbod en dit eventueel meer in overeenstemming te brengen, aangezien meer dan de helft van deze gebruikers nog geen geschikte locatie heeft gevonden. 1 In het regiogebied van de Kamer van Koophandel Rotterdam betreft dit bijvoorbeeld al ruim zzp ers. 16
17 De resultaten van het Programma MKB en Ondernemerschap worden in twee reeksen gepubliceerd, te weten: Research Reports en Publieksrapportages. De meest recente rapporten staan (downloadable) op: Recente Publieksrapportages A Grondstofschaarste? A Algemeen beeld van het MKB in de marktsector in 2012 en Update december A Financiering van innovatie in het MKB A Samen starten A Inkomen, vermogen en dynamiek van zelfstandigen zonder personeel A Financieringsmonitor topsectoren 2012 A Ondernemen zonder personeel A Meer innovatie door buitenlanders?! A Meerwaarde van studentbedrijven A Duurzaam ondernemen in het MKB A Global Entrepreneurship Monitor 2011 The Netherlands A Gebruikers en communities A Wagenpark MKB en Grootbedrijf 2010 A Nieuwe financieringsvormen voor het MKB A Monitor Inkomens Ondernemers A Een typologie van ondernemers met lage inkomens A Kleinschalig Ondernemen 2012 A Hoe ondernemend zijn zzp'ers? A Duurzaam ondernemen in het kantoorhoudende MKB A Vergrijzing en ondernemerschap A Hoe werken bedrijven samen in projecten? A Ondernemen in de Sectoren 2011 A Zelfbewust een Zelfstandige Positie A Kerngegevens MKB 2011 A Financieringsmonitor 2011 A Arbeidsproductiviteitstrends in klein-, midden- en grootbedrijf A Global Entrepreneurship Monitor 2010 The Netherlands A Ondernemen voor de toekomst A Trendstudie MKB en Ondernemerschap: Synthese A Uitvinders in Nederland A Kleinschalig Ondernemen 2010 A Trendstudie MKB en Ondernemerschap A Monitor vrouwelijk en etnisch ondernemerschap 2010 A Startende ondernemers A Bedrijvendynamiek en werkgelegenheid A Global Entrepreneurship Monitor 2009 The Netherlands A Ondernemen in de sectoren brochures A De arbeidsmarkt van Midden-Nederland A Monitor Inkomens Ondernemers A Stand van Zaken Zonder Personeel A Internationale benchmark ondernemerschap
18 A Bedrijfsbeëindigingen in het kleinbedrijf A april 2010 Octrooien in Nederland A Ondernemen voor anderen! A Een kwestie van ondernemen A Innovatief ondernemerschap in detailhandel, horeca en ambacht A Slim en gezond afslanken A Ondernemen in de Sectoren A Springen over de Grens A Criminaliteitspreventie door kleine bedrijven A Global Entrepreneurship Monitor 2008 The Netherlands A Internationale benchmark ondernemerschap 2009 A Kleinschalig Ondernemen 2009 A Kopstaartbedrijven A Ondernemerschap in de wijk A Van werknemer tot ondernemer A half juni 2009 Review: Internationalisering van het Nederlandse MKB A Monitor Inkomens Ondernemers A Bedrijvendynamiek en werkgelegenheid A Afhankelijkheid in de metaalsector A Beter inzicht in multicultureel ondernemerschap A Ten years entrepreneurship policy: a global overview A Toekomst concurrentiepositie MKB A MKB in regionaal perspectief A Succes met samenwerking A Tijdelijke samenwerkingsverbanden in het Nederlandse MKB A Sociaal ondernemerschap A Ondernemen in de Sectoren A Ondernemerschap in de zorg A In- en uitstroom in de detailhandel A Internationale benchmark ondernemerschap A Nalevingskosten van wetgeving voor startende bedrijven A september 2008 Stimulering van ondernemerschap in middelgrote gemeenten A HRM-beleid in het MKB A Global Entrepreneurship Monitor 2007 The Netherlands A Kleinschalig Ondernemen 2008 A Ondernemerschap in de regio A Herstructurering van winkelgebieden A Bedrijvendynamiek en werkgelegenheid A Technologiebedrijven in het MKB A MKB in regionaal perspectief A Voor het gewin of voor het gezin? A Van onbemind tot onmisbaar A Ondernemen in de Sectoren A Ondernemerschap in het primair en voortgezet onderwijs A Kleinschalig Ondernemen 2007 A Global Entrepreneurship Monitor 2006 Nederland 18
Benchmark klanten Qredits
Benchmark klanten Qredits Lia Smit Zoetermeer, maart 2013 Rapportnummer: A201308 Dit onderzoek is mede gefinancierd door het programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap (www.ondernemerschap.nl). Voor alle
Nadere informatieBijdrage van buitenlandse werknemers aan innovatie in het MKB. drs. A. Bruins T. Span MSc drs. P. Gibcus
Bijdrage van buitenlandse werknemers aan innovatie in het MKB drs. A. Bruins T. Span MSc drs. P. Gibcus Zoetermeer, december 2013 ISBN : 978-90-371-1096-8 Rapportnummer : A201363 Dit onderzoek is gefinancierd
Nadere informatieMKB-index april 2017
MKB-index april 2017 Zoetermeer, 4 mei 2017 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning in artikelen, scripties en
Nadere informatiePersoneelsmonitor Provincies. Benchmarkrapport Provincie Zuid-Holland
Personeelsmonitor Provincies Benchmarkrapport Zoetermeer, september 2014 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning
Nadere informatiePersoneelsmonitor Provincies. Benchmarkrapport Provincie Fryslân
Personeelsmonitor Provincies Benchmarkrapport Zoetermeer, september 2014 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning
Nadere informatiePersoneelsmonitor Provincies. Benchmarkrapport Provincie Zeeland
Personeelsmonitor Provincies Benchmarkrapport Zoetermeer, september 2014 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning
Nadere informatiePersoneelsmonitor Provincies. Benchmarkrapport Provincie Gelderland
Personeelsmonitor Provincies Benchmarkrapport Zoetermeer, september 2014 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning
Nadere informatiePersoneelsmonitor Provincies. Benchmarkrapport Provincie Drenthe
Personeelsmonitor Provincies Benchmarkrapport Zoetermeer, september 2014 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning
Nadere informatiePersoneelsmonitor Provincies. Benchmarkrapport Provincie Noord-Holland
Personeelsmonitor Provincies Benchmarkrapport Zoetermeer, oktober 2014 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning
Nadere informatiePersoneelsmonitor Provincies. Benchmarkrapport Provincie Limburg
Personeelsmonitor Provincies Benchmarkrapport Zoetermeer, september 2014 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning
Nadere informatiePersoneelsmonitor Provincies. Benchmarkrapport Provincie Flevoland
Personeelsmonitor Provincies Benchmarkrapport Zoetermeer, september 2014 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning
Nadere informatieBNA Conjunctuurmeting
BNA Conjunctuurmeting September 2011 Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst Bond van Nederlandse Architecten Jollemanhof 14 Postbus 19606 1000 GP Amsterdam T 020 555 36 66 F 020 555 36
Nadere informatieBedrijvendynamiek en werkgelegenheid 1998-2012
Bedrijvendynamiek en werkgelegenheid 1998-2012 drs. K.L. Bangma drs. A. Bruins drs. D. Snel drs. N. Timmermans Zoetermeer, 5 juli 2013 Rapportnummer : A201337 Dit onderzoek is gefinancierd door het programmaonderzoek
Nadere informatieVertrouwen in eigen bedrijf keldert Ondernemersvertrouwen door de jaren heen
Vertrouwen in eigen bedrijf keldert Ondernemersvertrouwen door de jaren heen Bram van der Linden Zoetermeer, december 2013 ISBN : 978-90-371-1107-1 Rapportnummer : A201373 Dit onderzoek is gefinancierd
Nadere informatieStemming onder ondernemers in het MKB
Stemming onder ondernemers in het MKB ISBN : 978-90-371-1130-9 Rapportnummer : A201424 Dit onderzoek is gefinancierd door het programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap (www.ondernemerschap.nl) Panteia
Nadere informatieErgernissen van ondernemers in het MKB Minirapportage
Ergernissen van ondernemers in het MKB Minirapportage drs. C.M. Wiggers Zoetermeer, augustus 2003 Nummer: M200304 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij EIM. Het gebruik van cijfers en/of teksten
Nadere informatieMKB Rating: smaakt naar meer Onderzoek naar bekendheid en gebruik van ratings door MKB-bedrijven
MKB Rating: smaakt naar meer Onderzoek naar bekendheid en gebruik van ratings door MKB-bedrijven Lia Smit, Ro Braaksma, Pieter Fris Zoetermeer, december 2013 ISBN : 978-90-371-1108-8 Rapportnummer : A201374
Nadere informatieFinancieringsproblemen in de binnenvaart
Financieringsproblemen in de binnenvaart Drs. M.J. Overweel Drs. P.Th. van der Zeijden Zoetermeer, 26 maart 2014 ISBN : 978-90-371-1120-0 Rapportnummer : A201414 Dit onderzoek is gefinancierd door het
Nadere informatieConjunctuurpeiling BNA Voorjaar 2015
Conjunctuurpeiling BNA Voorjaar René Vogels Zoetermeer, 10 april De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning in artikelen,
Nadere informatieDe stand van Mediation in Nederland
De stand van Mediation in Nederland drs. R.J.M. Vogels Zoetermeer, 17 november 2011 In opdracht van het Nederlands Mediation Instituut (NMI). De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Stratus.
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2011. Dienst inburgeren Universiteit van Amsterdam, INTT
Tevredenheidsonderzoek 2011 Dienst inburgeren Universiteit van Amsterdam, INTT Zoetermeer, zaterdag 4 februari 2012 In opdracht van Universiteit van Amsterdam, INTT De verantwoordelijkheid voor de inhoud
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek Heliomare
Tevredenheidsonderzoek Heliomare Naar Werk Meetjaar 2017/2018 Zoetermeer, 4-5-2018 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning
Nadere informatieDe Watersector Exportindex (WEX)
De Watersector Exportindex (WEX) prognose 2006 drs. P. Gibcus drs. W.H.J. Verhoeven Zoetermeer, februari 2007 Dit onderzoek is gefinancierd door het programma Partners voor Water. De verantwoordelijkheid
Nadere informatieKunnen MKB-ondernemers de weg nog vinden? Veranderingen in de sociale zekerheid
Kunnen MKB-ondernemers de weg nog vinden? Veranderingen in de sociale zekerheid Peter Brouwer Zoetermeer, april 2003 Dit onderzoek maakt deel uit van het programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap, dat
Nadere informatieBouwers en hun gemeente
Bouwers en hun gemeente E e n pe iling in de aanloop naar de Gemeenteraadsverkiezinge n 2014 1 2 Bouwers en hun gemeente E e n pe iling in de aanloop naar de Gemeenteraadsverkiezinge n 2014 drs. Pim van
Nadere informatieCliëntenaudit Bureau ABC
Cliëntenaudit Bureau ABC 2014 Zoetermeer 17 april 2015 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning in artikelen, scripties
Nadere informatieAanscherpingen glijdende schaal. Geschatte resultaten van recente en voorgenomen aanscherpingen. Samenvatting
Aanscherpingen glijdende schaal Geschatte resultaten van recente en voorgenomen aanscherpingen Samenvatting WODC, Ministerie van Veiligheid en Justitie 2014 Drs. Zosja Berdowski; Ir. Alexandra Vennekens
Nadere informatieDe Watersector Exportindex (WEX)
De Watersector Exportindex (WEX) Prognose 2005 drs. P. Gibcus drs. W.H.J. Verhoeven Zoetermeer, februari 2006 Dit onderzoek is gefinancierd door het programma Partners voor Water. De verantwoordelijkheid
Nadere informatieConcurrentie in het MKB Hoe concurrentie het MKB scherp houdt
Concurrentie in het MKB Hoe concurrentie het MKB scherp houdt drs. W.V.M. van Rijt-Veltman drs. J. Snoei Zoetermeer, maart 2013 Rapportnummer: A201313 Dit onderzoek is mede gefinancierd door het programmaonderzoek
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2014 / Accessio Inburgering
Tevredenheidsonderzoek 2014 / 2015 Accessio Inburgering Zoetermeer, woensdag 5 augustus 2015 In opdracht van Accessio Inburgering De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2011. Dienst inburgeren Studiecentrum Talen Eindhoven bv
Tevredenheidsonderzoek 2011 Dienst inburgeren Studiecentrum Talen Eindhoven bv Zoetermeer, zaterdag 4 februari 2012 In opdracht van Studiecentrum Talen Eindhoven bv De verantwoordelijkheid voor de inhoud
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek Dienst inburgeren Hogeschool Inholland Amsterdam/Diemen
Tevredenheidsonderzoek 2011 Dienst inburgeren Hogeschool Inholland Amsterdam/Diemen Zoetermeer, zaterdag 4 februari 2012 In opdracht van Hogeschool Inholland Amsterdam/Diemen De verantwoordelijkheid voor
Nadere informatieDe oudere starter in Nederland Quick Service
De oudere starter in Nederland Quick Service Heleen Stigter Zoetermeer, januari 2003 Dit onderzoek maakt deel uit van het programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap, dat wordt gefinancierd door het Ministerie
Nadere informatieZoetermeer, 28 februari 2018
Cliëntenaudit BWRI Zoetermeer, 28 februari 2018 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning in artikelen, scripties
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek Heliomare
Tevredenheidsonderzoek Heliomare Werkfit maken Meetjaar 207/208 Zoetermeer, 4-5-208 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning
Nadere informatieKengetallen ondernemerschap
Kengetallen ondernemerschap Tabellenboek drs. N.G.L. Timmermans R. in 't Hout K. Bakker drs. W. H.J. Verhoeven Zoetermeer, 14 augustus 2009 Dit onderzoek is gefinancierd door het Ministerie van Economische
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek Fox AOB
Tevredenheidsonderzoek 2015 Fox AOB Zoetermeer, zondag 14 februari 2016 In opdracht van Fox AOB De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting
Nadere informatieKostenontwikkeling binnenvaart 2015 en raming 2016
Kostenontwikkeling binnenvaart 2015 en raming 2016 Uitgave januari 2016 Rapport uitgebracht aan: Centraal Bureau voor de Rijn- en Binnenvaart W. van der Geest C11540/2016/0188 Zoetermeer, 29 januari 2016
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2012. Jobcoach organisatie Trace Daelzicht
Tevredenheidsonderzoek 2012 Jobcoach organisatie Trace Daelzicht Zoetermeer, maandag 4 februari 2013 In opdracht van Jobcoach organisatie Trace Daelzicht De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2015 / Hogeschool van Amsterdam
Tevredenheidsonderzoek 2015 / 2016 Hogeschool van Amsterdam Zoetermeer, woensdag 9 november 2016 In opdracht van Hogeschool van Amsterdam De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2014 / 2015. Regionaal Autisme Centrum onderdeel Autismewerk.nl
Tevredenheidsonderzoek 2014 / 2015 Regionaal Autisme Centrum onderdeel Autismewerk.nl Zoetermeer, vrijdag 13 november 2015 In opdracht van Regionaal Autisme Centrum onderdeel Autismewerk.nl De verantwoordelijkheid
Nadere informatieGebruik van datasets programmaonderzoek in 2012
Gebruik van datasets programmaonderzoek in 2012 S.P. Meppelink Zoetermeer, april 2013 Rapportnummer: R201302 Dit onderzoek is mede gefinancierd door het programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap (www.ondernemerschap.nl).
Nadere informatieBrancheonderzoek BNA. Conjunctuurmeting oktober 2012. Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst Bond van Nederlandse Architecten
Brancheonderzoek BNA Conjunctuurmeting oktober 2012 Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst Bond van Nederlandse Architecten Jollemanhof 14 Postbus 19606 1000 GP Amsterdam T 020 555 36 66
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2014 / De Nieuwe Werkgever
Tevredenheidsonderzoek 2014 / 2015 De Nieuwe Werkgever Zoetermeer, dinsdag 4 augustus 2015 In opdracht van De Nieuwe Werkgever De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek De Opstap, Leerwerktraject van De Kapstok
Tevredenheidsonderzoek 2014-2015 De Opstap, Leerwerktraject van De Kapstok Zoetermeer, maandag 3 augustus 2015 In opdracht van De Opstap, Leerwerktraject van De Kapstok De verantwoordelijkheid voor de
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2014 / Fontys Hogescholen - Talencentrum
Tevredenheidsonderzoek 2014 / 2015 Fontys Hogescholen - Talencentrum Zoetermeer, dinsdag 4 augustus 2015 In opdracht van Fontys Hogescholen - Talencentrum De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust
Nadere informatieDiaspora-links van. migrantenondernemers in Nederland. Een verkenning. drs. A. Bruins
Diaspora-links van migrantenondernemers in Nederland Een verkenning drs. A. Bruins Zoetermeer, april 2013 ISBN: 978-90-371-1062-3 Rapportnummer: A201317 Dit onderzoek is gefinancierd door het programmaonderzoek
Nadere informatieBrancheonderzoek BNA. Conjunctuurpeiling voorjaar Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst Bond van Nederlandse Architecten
Brancheonderzoek BNA Conjunctuurpeiling voorjaar 2012 Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst Bond van Nederlandse Architecten Jollemanhof 14 Postbus 19606 1000 GP Amsterdam T 020 555 36
Nadere informatieISBN :
MKB regionaal bekeken 2014 ISBN : 978-90-371-1137-8 Rapportnummer : A201432 Dit onderzoek is gefinancierd door het programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap (www.ondernemerschap.nl) Panteia BV Panteia
Nadere informatieVan goede naar betere dienstverlening. Tevredenheids- en behoefteonderzoek voor het Vervangingsfonds en Participatiefonds
Van goede naar betere dienstverlening Tevredenheids- en behoefteonderzoek voor het Vervangingsfonds en Participatiefonds Inge van den Ende, Mandy Goes en Roxanne de Vreede Zoetermeer, 26 april 2018 De
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2012 / A&P Partners
Tevredenheidsonderzoek 2012 / 2013 A&P Partners Zoetermeer, zaterdag 3 augustus 2013 In opdracht van A&P Partners De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek. ROC Drenthe College meetperiode: 1 januari 2018 tot en met 31 december 2018 Definitief rapport
Tevredenheidsonderzoek ROC Drenthe College meetperiode: 1 januari 2018 tot en met 31 december 2018 Definitief rapport In opdracht van ROC Drenthe College Zoetermeer, donderdag 22 maart 2018 De verantwoordelijkheid
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek ROC De Leijgraaf
Tevredenheidsonderzoek 2015 ROC De Leijgraaf Zoetermeer, zondag 14 februari 2016 In opdracht van ROC De Leijgraaf De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of
Nadere informatieConjunctuurpeiling BNA. Voorjaar René Vogels
Conjunctuurpeiling BNA Voorjaar 2014 René Vogels Zoetermeer, 22 april 2014 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek Wajong Talenten B.V.
Tevredenheidsonderzoek 2015 Wajong Talenten B.V. Zoetermeer, zondag 14 februari 2016 In opdracht van Wajong Talenten B.V. De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers
Nadere informatieAlgemeen beeld van het MKB in de marktsector in 2013 en Update september
Algemeen beeld van het MKB in de marktsector in 2013 en 2014 Update september drs. K.L. Bangma drs. D. Snel Zoetermeer, september 2013 ISBN : 978-90-371-1084-5 Rapportnummer : A201347 Dit onderzoek is
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek ROC Kop van Noord-Holland bedrijfsopleidingen
Tevredenheidsonderzoek 2013 ROC Kop van Noord-Holland bedrijfsopleidingen Zoetermeer, dinsdag 4 februari 2014 In opdracht van ROC Kop van Noord-Holland bedrijfsopleidingen De verantwoordelijkheid voor
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2015. AM Werk Reïntegratie BV
Tevredenheidsonderzoek 2015 AM Werk Reïntegratie BV Zoetermeer, zondag 14 februari 2016 In opdracht van AM Werk Reïntegratie BV De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van
Nadere informatieUitgevoerd in opdracht van. Rapportage beoordelen en incidenteel belonen 2013 Provincies
Uitgevoerd in opdracht van Rapportage beoordelen en incidenteel belonen 2013 Provincies Zoetermeer, 17 september 2014 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek Jobcoach Company
Tevredenheidsonderzoek 2014 Jobcoach Company Zoetermeer, vrijdag 13 februari 2015 In opdracht van Jobcoach Company De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of
Nadere informatieBelasting over de winst verdeeld naar sector en grootteklasse
Belasting over de winst verdeeld naar sector en grootteklasse Minirapportage ir. C.C. van de Graaff drs. W.H.J. Verhoeven drs. P. Vroonhof K. Bakker Zoetermeer, 18 september 2002 Dit onderzoek is uitgevoerd
Nadere informatieInnovatie in het MKB in Noord-Nederland
Innovatie in het MKB in C10978 Petra Gibcus en Yvonne Prince Zoetermeer, 16 juli 2014 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2015 ROC A12
Tevredenheidsonderzoek 2015 ROC A12 Zoetermeer, zondag 14 februari 2016 In opdracht van ROC A12 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2015 / 2016 BABEL
Tevredenheidsonderzoek 2015 / 2016 BABEL Zoetermeer, donderdag 4 augustus 2016 In opdracht van BABEL De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek Twintaal Trainingen
Tevredenheidsonderzoek 2015 Twintaal Trainingen Zoetermeer, woensdag 17 februari 2016 In opdracht van Twintaal Trainingen De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek Nieuwland Opleidingen B.V.
Tevredenheidsonderzoek 2015 Nieuwland Opleidingen B.V. Zoetermeer, zondag 14 februari 2016 In opdracht van Nieuwland Opleidingen B.V. De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek totaal inburgering bv
Tevredenheidsonderzoek 2015 totaal inburgering bv Zoetermeer, zondag 14 februari 2016 In opdracht van totaal inburgering bv De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers
Nadere informatieGrondstoffenschaarste?
A201305 Grondstoffenschaarste? Urgentie bij industriële MKB-bedrijven C. Veldhuis-Van Essen Zoetermeer, januari 2013 Urgentie rond grondstoffen reëel Uit dit verkennende onderzoek onder industriële MKB-bedrijven
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2014 / Stichting VluchtelingenWerk Zuidwest Nederland
Tevredenheidsonderzoek 2014 / 2015 Stichting VluchtelingenWerk Zuidwest Nederland Zoetermeer, donderdag 13 augustus 2015 In opdracht van Stichting VluchtelingenWerk Zuidwest Nederland De verantwoordelijkheid
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2015 / TAMA TalentCentrum
Tevredenheidsonderzoek 2015 / 2016 TAMA TalentCentrum Zoetermeer, donderdag 4 augustus 2016 In opdracht van TAMA TalentCentrum De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2015 / Fontys Hogescholen - Talencentrum
Tevredenheidsonderzoek 2015 / 2016 Fontys Hogescholen - Talencentrum Zoetermeer, dinsdag 19 juli 2016 In opdracht van Fontys Hogescholen - Talencentrum De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2015 / Piblw-Reïntegratie BV.
Tevredenheidsonderzoek 2015 / 2016 Piblw-Reïntegratie BV. Zoetermeer, dinsdag 19 juli 2016 In opdracht van Piblw-Reïntegratie BV. De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek ROC Alfa-college, unit Educatie
Tevredenheidsonderzoek 2014 ROC Alfa-college, unit Educatie Zoetermeer, vrijdag 13 februari 2015 In opdracht van ROC Alfa-college, unit Educatie De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia.
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2010 / Olympia uitzendbureau
Tevredenheidsonderzoek 2010 / 2011 Olympia uitzendbureau Zoetermeer, donderdag 4 augustus 2011 In opdracht van Olympia uitzendbureau De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek Friesland College, FC-Extra,School voor Volwasseneneducatie
Tevredenheidsonderzoek 2014 Friesland College, FC-Extra,School voor Volwasseneneducatie Zoetermeer, vrijdag 13 februari 2015 In opdracht van Friesland College, FC-Extra,School voor Volwasseneneducatie
Nadere informatieGlobal Entrepreneurship Monitor 2002
Global Entrepreneurship Monitor 2002 Niels Bosma Zoetermeer, 14 november 2002 Dit onderzoek maakt deel uit van het programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap, dat wordt gefinancierd door het Ministerie
Nadere informatieInnovatie in het MKB. Ontwikkelingen in de periode 2002-2013. A. Ruis
Innovatie in het MKB Ontwikkelingen in de periode 2002-2013 A. Ruis Zoetermeer, oktober 2013 ISBN : 978-90-371-1086-9 Rapportnummer : A201350 / C10193 Dit onderzoek is mede gefinancierd door het programmaonderzoek
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek Dienst inburgeren Landstede
Tevredenheidsonderzoek 2011 Dienst inburgeren Landstede Zoetermeer, zaterdag 4 februari 2012 In opdracht van Landstede De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2014. STE Languages
Tevredenheidsonderzoek 2014 STE Languages Zoetermeer, vrijdag 13 februari 2015 In opdracht van STE Languages De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2015. Rijn IJssel, Educatie & Integratie
Tevredenheidsonderzoek 2015 Rijn IJssel, Educatie & Integratie Zoetermeer, zaterdag 27 februari 2016 In opdracht van Rijn IJssel, Educatie & Integratie De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij
Nadere informatieExportontwikkeling van het industriële MKB
Exportontwikkeling van het industriële MKB Ro Braaksma Zoetermeer, 3 september 2003 Bestelnummer: M200305 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij EIM. Het gebruik van cijfers en/of teksten als
Nadere informatieWageningen University pilot avondonderwijs. Samenvatting van het monitoring- en evaluatieonderzoek
Wageningen University pilot avondonderwijs Samenvatting van het monitoring- en evaluatieonderzoek Inge van den Ende en Roxanne de Vreede Zoetermeer, 17 februari 2017 De verantwoordelijkheid voor de inhoud
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2015. Stap.nu Reïntegratie & Counseling
Tevredenheidsonderzoek 2015 Stap.nu Reïntegratie & Counseling Zoetermeer, zaterdag 27 februari 2016 In opdracht van Stap.nu Reïntegratie & Counseling De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia.
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2015 / Pappenheim Re-integratie en Outplacement
Tevredenheidsonderzoek 2015 / 2016 Pappenheim Re-integratie en Outplacement Zoetermeer, dinsdag 19 juli 2016 In opdracht van Pappenheim Re-integratie en Outplacement De verantwoordelijkheid voor de inhoud
Nadere informatieWat drijft MKB-ondernemers?
Wat drijft MKB-ondernemers? Ontwikkeling doelstellingen 2004-2013 ISBN : 978-90-371-1109-5 Rapportnummer : A201403 Dit onderzoek is gefinancierd door het programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap (www.ondernemerschap.nl)
Nadere informatieEffecten BTW-verandering op het. gedrag van consumenten in de. Schilders- en stukadoorsbranche. drs. K.L. Bangma drs. D. Snel
Effecten BTW-verandering op het gedrag van consumenten in de Schilders- en stukadoorsbranche drs. K.L. Bangma drs. D. Snel Zoetermeer, 23 maart 2012 Dit onderzoek is gefinancierd door CNV Vakmensen, FNV
Nadere informatieCliëntenaudit Stichting SEIN
Cliëntenaudit Stichting SEIN Zoetermeer, 17 februari 2017 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning in artikelen,
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek Dienst inburgeren ROC Mondriaan
Tevredenheidsonderzoek 2010 Dienst inburgeren ROC Mondriaan Zoetermeer, vrijdag 4 februari 2011 In opdracht van ROC Mondriaan De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek. Succes2gether.B.V meetperiode: 1 april 2018 tot en met 31 maart 2019 Definitief rapport
Tevredenheidsonderzoek Succes2getherBV meetperiode: 1 april 2018 tot en met 31 maart 2019 Definitief rapport In opdracht van Succes2getherBV Zoetermeer, maandag 20 mei 2019 De verantwoordelijkheid voor
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek Dienst inburgeren ROC Midden Nederland Participatieopleidingen
Tevredenheidsonderzoek 2010 Dienst inburgeren ROC Midden Nederland Participatieopleidingen Zoetermeer, vrijdag 4 februari 2011 In opdracht van ROC Midden Nederland Participatieopleidingen De verantwoordelijkheid
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2015 / Profunda Loopbaancoaching
Tevredenheidsonderzoek 2015 / 2016 Profunda Loopbaancoaching Zoetermeer, donderdag 4 augustus 2016 In opdracht van Profunda Loopbaancoaching De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2011. BHP Groep Loopbaanadvisering
Tevredenheidsonderzoek 2011 BHP Groep Loopbaanadvisering Zoetermeer, zaterdag 4 februari 2012 In opdracht van BHP Groep Loopbaanadvisering De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia/Stratus.
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek Nieuwe Koers BV
Tevredenheidsonderzoek 2014 Nieuwe Koers BV Zoetermeer, vrijdag 13 februari 2015 In opdracht van Nieuwe Koers BV De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of
Nadere informatieHoe goed ligt de gemeente bij het MKB?
Hoe goed ligt de gemeente bij het MKB? drs. W.V.M. van Rijt-Veltman Zoetermeer, juni 2013 Rapportnummer : A201330 Dit onderzoek is gefinancierd door het programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap (www.ondernemerschap.nl)
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek Wajong Talenten B.V.
Tevredenheidsonderzoek 2014 Wajong Talenten B.V. Zoetermeer, zondag 3 mei 2015 In opdracht van Wajong Talenten B.V. De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2013-2014. Stichting ActiefTalent
Tevredenheidsonderzoek 2013-2014 Stichting ActiefTalent Zoetermeer, donderdag 21 mei 2015 In opdracht van Stichting ActiefTalent De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van
Nadere informatieEffecten invoering dubbeltariefsysteem straattaxi
Effecten invoering dubbeltariefsysteem straattaxi Dammis van 't Zelfde Zoetermeer, 16 september 2013 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek
Tevredenheidsonderzoek Voorbereid op de Toekomst (VOT) taal, advies & begeleiding meetperiode: 1 juli 2016 tot en met 30 juni 2017 Definitief rapport In opdracht van Voorbereid op de Toekomst (VOT) taal,
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2015 / Plan B Loopbaanbegeleiding en re-integratie
Tevredenheidsonderzoek 2015 / 2016 Plan B Loopbaanbegeleiding en re-integratie Zoetermeer, donderdag 4 augustus 2016 In opdracht van Plan B Loopbaanbegeleiding en re-integratie De verantwoordelijkheid
Nadere informatie