DORPSSCHOOL NOORDHORN. Een voorziening met perspectief

Transcriptie

1 DORPSSCHOOL NOORDHORN Een voorziening met perspectief

2 Vereniging Groninger Dorpen Dieuwke Visser en Nienke Vellema 28 mei 2013 Dorpsschool Noordhorn, een voorziening met perspectief, 28 mei

3 Inhoudsopgave Inleiding 3 Hoofdstuk 1 Proces Doel van het onderzoek Doelgroep en representativiteit Werkwijze 4 Hoofdstuk 2 Gespreksavonden QuickScan onder voorlopers in Groningen Adviesrapport 6 Hoofdstuk 3 Uitkomsten gespreksavonden Hoe er is gesproken over De VORM van het onderwijs Hoe er is gesproken over Het PROCES naar een eventuele samenwerkingsschool 9 Hoofdstuk 4 Conclusies 11 Bijlagen 12 Bijlage 1 QuickScan voorlopers in Groningen Bijlage 2 Leerlingenprognoses Noordhorn bij onveranderde omstandigheden Bijlage 3 Werkbladen gespreksavonden Dorpsschool Noordhorn, een voorziening met perspectief, 28 mei

4 Inleiding Op dit moment zijn er nog twee scholen in Noordhorn. OBS De Molshoop en CBS t Kompas. Beide scholen hebben vanaf het volgende schooljaar een leerlingenaantal dat ligt onder de vastgestelde norm van de eigen besturen (zie bijlage 2). Om deze reden wordt er door de bovenschoolse besturen van de beide scholen gekeken of samenwerking mogelijk is. Vereniging Dorpsbelangen Noordhorn wil graag weten hoe er in het dorp wordt aangekeken tegen de toekomst van basisscholen in Noordhorn. De vereniging Groninger Dorpen is gevraagd om hier een klein onderzoek voor op te zetten, onder andere door middel van zogenaamde keukentafelgesprekken met de bewoners. Hierbij wordt uitgegaan van alle dorpsbewoners, niet alleen de ouders van schoolgaande kinderen. Zonder de inzet van de MR, OR en directie van OBS de Molshoop en CBS het Kompas was dit onderzoek niet mogelijk geweest. Met name de personen die hebben meegedacht in de werkgroep willen wij hier dan ook benoemen CBS het Kompas Marcel Klaveringa Henk Hendriks OBS de Molshoop Pieter Meulenhoff Benny Meijerr Dorpsschool Noordhorn, een voorziening met perspectief, 28 mei

5 Hoofdstuk 1 Proces 1.1 Doel van het onderzoek Het doel van dit onderzoek was om inzicht te krijgen in hoe de bewoners van Noordhorn tegen de aanwezigheid van basisonderwijs in hun eigen dorp aankijken. 1.2 Doelgroep en representativiteit In totaal zijn er op de gespreksavonden ca. 40 personen aanwezig geweest (16 op 25 maart en 22 op 3 april). Dat is ongeveer een derde tot de helft van de ouders van schoolgaande kinderen. De scholen hebben gezamenlijk namelijk 130 leerlingen. Maar omdat sommige gezinnen meer dan één kind op de basisschool hebben, is het draagvlak met een opkomst van 40 zeker goed te noemen (40:130= tenminste 30%)! Drie van de aanwezige mensen hebben (nog) geen kinderen op school in Noordhorn. Ouders met kinderen elders op school hebben de gespreksavonden niet bezocht. 1.3 Werkwijze De Vereniging Groninger Dorpen heeft een vooronderzoek gedaan naar verschillende alternatieven van samenwerkingsscholen in de provincie Groningen én twee gespreksavonden voorbereid. Op deze gespreksavonden zijn de resultaten van het vooronderzoek gepresenteerd en is aan de hand van werkbladen in kleine groepen gesproken over de toekomst van het basisonderwijs in Noordhorn, dromen, wensen met betrekking tot het onderwijs, de kinderen en de locatie en over de vorm en suggesties voor een positief proces. De avonden zijn in nauwe samenwerking met een werkgroep uit het dorp voorbereid. De werkgroep, bestaande uit vertegenwoordigers van CBS t Kompas, OBS De Molshoop en Vereniging Dorpsbelangen Noordhorn, heeft ook meegedacht over de vragen voor de keukentafelgesprekken. Dit heeft geresulteerd in werkbladen (zie bijlage 3) waarbij de aanwezigen met elkaar in gesprek konden gaan over de volgende onderwerpen: De school in het dorp (vorm) De droom: Wat stelt u zich voor bij de ideale basisschool? Dorpsschool Noordhorn, een voorziening met perspectief, 28 mei

6 Noordhorn zonder school: Wat zijn de gevolgen van het verdwijnen van het onderwijs? Samenwerking van de twee basisscholen: Hoe zouden de scholen kunnen samenwerken? Op de werkbladen werden deze vragen beantwoord ten aanzien van het onderwijs, de kinderen (en de ouders) en het gebouw (de locatie). De school in het dorp (proces) Op welke wijze wilt u betrokken worden bij het proces? Hoe wilt u geïnformeerd worden over de besluitvorming over basisonderwijs in Noordhorn? Opmerkingen Op de werkbladen werden deze vragen beantwoord ten aanzien van de communicatie door de scholen, de gemeente en de schoolbesturen. Dorpsschool Noordhorn, een voorziening met perspectief, 28 mei

7 Hoofdstuk 2 Gespreksavonden Het vooronderzoek en de voorbereiding van de beide avonden heeft plaatsgevonden in februari/maart en de gespreksavonden op 25 maart en 3 april. 2.1 QuickScan onder voorlopers in Groningen Beide avonden startten met een korte presentatie, bestaande uit statistisch materiaal (krimpprognoses) en beleidsmatige cijfers t.a.v. gewenste leerlingenaantallen en de onderbouwing daarvan, gevolgd door het verslag van de QuickScan die gehouden is onder reeds bestaande samenwerkingsscholen uit de provincie Groningen. De resultaten zijn terug te lezen in bijlage 1. In bijlage 2 zijn de prognoses te vinden die verkregen zijn van de gemeente Zuidhorn. Ze geven de verwachte leerlingenaantallen aan bij een gelijkblijvende omgevingssituatie. 2.2 Adviesrapport De keukentafelgesprekken die volgden op deze informatie, gaven een redelijk eenduidig beeld, die tot een aantal duidelijke conclusies hebben geleid. De aanwezigen waren enthousiast met het initiatief van Vereniging Dorpsbelangen Noordhorn voor het houden van deze gespreksavonden. Er lijkt zeker een eerste stap gezet te zijn in het proces van samengaan van de huidige twee basisscholen. De bevindingen uit het onderzoek en de gespreksavonden zijn verwerkt in dit adviesrapport. Het concept adviesrapport is eind april opgeleverd door Vereniging Groninger Dorpen aan Vereniging Dorpsbelangen Noordhorn. Het definitieve rapport wordt in juni aangeboden door Vereniging Dorpsbelangen Noordhorn aan de gemeente Zuidhorn en de bovenschoolse directies van de betrokken schoolbesturen. Dorpsschool Noordhorn, een voorziening met perspectief, 28 mei

8 Hoofdstuk 3 Uitkomsten gespreksavonden Tijdens deze gespreksavonden is er door de deelnemers in groepjes gesproken over de toekomst van het onderwijs in Noordhorn. Hieronder zijn de uitkomsten verwerkt zoals deze zijn ingevuld op de werkbladen. 3.1 Hoe er is gesproken over de VORM van het onderwijs: kleinschalig, onderscheidend en slim gecombineerd Onderwijs Hoe dan ook moet er een school blijven bestaan in Noordhorn die meer dan voldoende onderwijskwaliteit biedt! Binnen het toekomstige onderwijs op de samenwerkingsschool zou zo mogelijk keuzevrijheid geboden moeten worden ten aanzien van LEVO (levensbeschouwelijk onderwijs). Op die manier kan respect voor elkaars normen en waarden gegarandeerd worden, maar ook concreet gemaakt worden. Met (voldoende budget voor) speciale voorzieningen op het terrein van de ICT, of met mooie onderscheidende oplossingen voor Onderwijs op Maat, route- of projectonderwijs, talentenklassen en/of kwaliteitsdifferentiatie kan de school zich onderscheiden. Waar (buiten)sport, buitenleven (met dier en tuin), toneel en muziek in het onderwijs is geïntegreerd en een breed lesaanbod geboden kan worden. Het onderwijs heeft een positieve insteek, wat de kinderen motiveert. Ook een toekomstige samenwerkingsschool blijft relatief kleinschalig, maar met voldoende leeftijdsgenoten voor uitwisselingen om mee te spelen, zowel voor jongens als meisjes. Dat is een kracht van een school, aldus de aanwezigen. Een kleinschalige school biedt kinderen een gevoel van veiligheid zodat ze een fijne en veilige schooltijd kunnen hebben in hun eigen dorp. Ouders zijn betrokken bij de school en brengen hun expertise zo nodig in. Door de huidige scholen tot één samenwerkingsschool te maken verwacht men dat de kwaliteit van het onderwijs vooruit gaat o.a. omdat de kwetsbaarheid ten aanzien van het personeel vermindert. Een samenwerkingsschool zal als schaalvoordeel hebben dat er meer vast personeel in dienst is, waardoor er gelegenheid komt om onderling kennis te delen en meerdere specialismen in huis te hebben. De wens is dat het team en management stabiel is, maar ontwikkelingsgericht, en dat het personeel Dorpsschool Noordhorn, een voorziening met perspectief, 28 mei

9 bewust kiest voor de school van Noordhorn: een team dat goed weet om te gaan met leerlingen van verschillende pluimage. Kinderen en ouders De school moet een voorziening worden voor het hele dorp, voor 0- tot 100-jarigen. Bijv. door ook de kinderopvang te huisvesten in de school. Door de samenwerking van de twee basisscholen verwacht men dat de saamhorigheid binnen het dorp, de kinderen en de ouders in het bijzonder, toeneemt en het Onderwijs op Maat beter uit de verf kan komen. Dat de school een veilige leeromgeving biedt, maar ook een veilige speelomgeving met vriendjes en vriendinnetjes in de buurt. (De locatie van) het gebouw Het gebouw van de samenwerkingsschool moet multifunctioneel worden en van het hele dorp, met functies voor iedere leeftijdsgroep. Zo mogelijk inclusief een buurtsuper à la Gaveborg te Oostwold. Een gebouw van de toekomst met veel licht, lucht, kleur en speelhoekjes. Op een centrale locatie in het dorp, met een groot speelplein met veel gras en groen. Misschien een schooltuin? In ieder geval een veilige en bereikbare plek voor kinderen. Als de twee scholen samengaan zullen de kosten voor de gebouwen per saldo minder worden. Waarschijnlijk wordt het een keuze tussen de huidige twee gebouwen. Maar nieuwbouw zou het mooiste zijn. Dat is beter in te richten naar nieuwe wensen en kan worden gebouwd op duurzaamheid dus energiezuinig zijn. Noordhorn zonder school Als Noordhorn geen school meer zou hebben, wordt het dorp minder aantrekkelijk voor mensen met kinderen, wat uiteindelijk zal leiden tot leegloop en uiteindelijk verloedering van het dorp, omdat mensen gaan verhuizen en huizen leeg komen te staan. De kinderen worden anoniemere dorpsbewoners, wanneer ze opgaan in de massa (brede school van Zuidhorn of eventueel in de stad Groningen), met minder sociale contacten tussen de kinderen onderling. Ook het contact tussen de ouders onderling zal verminderen. Dus minder sociale samenhang binnen het dorp. Een slaapdorp zoals Zuidhorn. Het hoeft op de kwaliteit van het onderwijs overigens geen invloed te hebben al kiezen ouders soms expliciet voor een kleine school. Er komen twee grote gebouwen in het dorp leeg te staan op zoek naar een nieuwe bestemming, als beide scholen gesloten zouden worden. Eventueel zou er op één van Dorpsschool Noordhorn, een voorziening met perspectief, 28 mei

10 de twee locaties woningbouw voor in de plaats kunnen komen. Vrijkomende middelen zouden dan geïnvesteerd kunnen worden in de kleine brede school. Samenwerkingsschool Noordhorn Een samenwerkingsschool in Noordhorn is te realiseren wanneer de kinderen centraal worden gesteld en het dorp ervoor gaat! Dit kan alleen wanneer er onderling respect en vertrouwen is. Dat niet het gevoel bestaat dat de ene school iets heeft binnengehaald, ten koste van de andere school. Daarom zou het streven moeten zijn om samen een programma van eisen op te stellen, eventueel met behulp van een onafhankelijk bureau, op basis van praktische criteria. Daarbij wenst men een aanpak op maat, dus goed kijken welke stap op welk moment met welke groep wordt gedaan, bijv. groep 7 nu, straks 8, niet samenvoegen als dat niet nodig is, vanwege de groepsdynamiek en de CITO-druk. Maar ook zorgvuldigheid ten aanzien van kinderen die minder goed met veranderingen kunnen omgaan. En uiteraard leerkrachten betrekken bij het proces en zorgen dat ze in hun kracht blijven bij de samenvoeging. Een stedenbouwkundig bureau zou een ruimtelijk ontwikkelingsplan kunnen opstellen, met daarin bijvoorbeeld aandacht voor de aanwezigheid van parkeergelegenheid en een veilige oplossing voor het afzetten van de kinderen die met de auto worden gebracht. Tijdens de beide gespreksavonden gaf geen van de aanwezige dorpsbewoners aan bij voorbaat al te kiezen voor de brede school in Zuidhorn. 3.2 Hoe er is gesproken over het PROCES naar een eventuele samenwerkingsschool: betrokkenheid bij de besluitvorming via een goede informatievoorziening Proces naar de nieuwe dorpsschool De dorpsbewoners willen op een transparante wijze betrokken worden in het proces, zowel door de scholen zelf als de schoolbesturen. Dit kan op verschillende manieren: digitaal en op papier. Ook een aantal gemeenschappelijke bijeenkomsten moeten op het programma staan. Dus niet de ene avond voor de christelijke school en de andere avond voor de openbare school. Ook zijn er ideeën geopperd om al snel een gemeenschappelijke MR en OR in te richten. Verder is het belangrijk dat de beide schoolbesturen samen een toekomstvisie ontwikkelen op het onderwijs in Noordhorn. Dorpsschool Noordhorn, een voorziening met perspectief, 28 mei

11 Vanuit de gemeente moet snel duidelijk worden welke keuzes voorliggen voor wat betreft het gebouw en wat er met het vrijvallende gebouw gedaan wordt. Ook moet het dorp niet voor voldongen feiten gesteld worden en willen ze graag als volwaardige gesprekpartner aan tafel zitten voordat er de keuzes gemaakt worden. Informatievoorziening en betrokkenheid Alle deelnemers achten het van belang dat er tijdig, volledig en juist wordt gecommuniceerd door de scholen, de besturen en de gemeente. Het proces moet in detail voor alle bewoners van Noordhorn te volgen zijn. Nog enkele opmerkingen De peuterspeelzaal is erg een belangrijke pijler voor de saamhorigheid in het dorp. Er bestaat nu een wachtlijst. Wellicht kan er formatie-uitbreiding komen of een samenwerking gezocht worden met SKSG kinderopvang. Dorpsschool Noordhorn, een voorziening met perspectief, 28 mei

12 Hoofdstuk 4 Conclusies De gesprekken hebben in een plezierige sfeer plaatsgevonden en er waren weinig tegenstrijdige meningen. Dit heeft geleid tot de volgende conclusies: 1. Er moet in elk geval één school voor basisonderwijs blijven in Noordhorn. 2. Samenwerking tussen CBS t Kompas en OBS De Molshoop moet zorgvuldig worden opgepakt. De kinderen van Noordhorn moeten daarbij centraal staan. 3. De kwaliteit van het onderwijs moet voorop staan. 4. Het is belangrijk om voldoende aandacht te besteden aan de borging van de identiteit van een eventuele samenwerkingsschool. 5. De samenwerking moet expliciet worden benut om de kracht van kleinschalig onderwijs in Noordhorn op de kaart te zetten. Daarom ook aandacht voor publiciteit en vooral inzetten op onderscheidende kwaliteiten van een gezamenlijke school. Hiervoor zijn veel creatieve ideeën en voorbeelden aangedragen. Men is er van overtuigd dat de school een aanzuigende werking kan (blijven) hebben op omliggende dorpen en zelfs Zuidhorn, als er een duidelijk profiel is dat zich onderscheidt van andere scholen. 6. De gewenste vorm moet volgen uit een goede analyse t.a.v. locatie en (bestuurlijke) vorm. 7. Ook de keuze voor een gebouw moet zorgvuldig worden gemaakt op basis van lange termijnvisie, met het dorp samen waarbij creatieve oplossingen niet uit de weg gegaan moeten worden (bijv. aanpassen gebouw van t Kompas, nieuwbouw op het terrein van De Molshoop, tijdelijk verhuur tijdens constructie, verhuizen naar het dorpshuis etc.). 8. Transparante communicatie en een duidelijke planning is noodzakelijk, zowel naar de leerkrachten, ouders, als naar de dorpsbewoners/ouders toe die nog een school zoeken voor hun kind. Door regelmatige communicatie naar de belanghebbenden moet o.a. voorkomen worden dat er door extra onzekerheid uitstroom van leerlingen plaats vindt. 9. Verder is er door een aantal mensen aangedrongen op de inzet van een onafhankelijk bureau met kennis van dit soort processen. Tijdens de beide gespreksavonden gaf geen van de aanwezige dorpsbewoners aan bij voorbaat al te kiezen voor de brede school in Zuidhorn. Dorpsschool Noordhorn, een voorziening met perspectief, 28 mei

13 Bijlagen Dorpsschool Noordhorn, een voorziening met perspectief, 28 mei

14 BIJLAGE 1 QuickScan voorlopers in Groningen Dorpsschool Noordhorn, een voorziening met perspectief, april 2013

15 Dorpsschool Noordhorn, een voorziening met perspectief, april 2013

18 BIJLAGE 2 Leerlingenprognoses Noordhorn bij onveranderde omstandigheden Dorpsschool Noordhorn, een voorziening met perspectief, april 2013

19 BIJLAGE 3 Werkbladen gespreksavonden Dorpsschool Noordhorn, een voorziening met perspectief, april 2013