De bibliotheek inspireert

Transcriptie

1 eemnes muiden weesp wijdemeren Gezamenlijk meerjarenbeleidsplan van De Bibliotheek en bibliotheek Huizen-Laren-Blaricum De bibliotheek inspireert 1

2 Inhoud Inleiding 3 1. Context Externe ontwikkelingen Gemeenten als opdrachtgever Gemeenten als subsidieverlener Gemeenten als samenwerkingspartner Interne organisatie SWOT-analyse 7 2. De koers Missie en motto Visie Succesfactoren 9 3. Strategie en beleid Doelgroepen Kernfuncties Medewerkers Middelen Vestigings- en spreidingsbeleid Collectie Activiteiten voor doelgroepen Innovatie, marketing en kwaliteitszorg ICT beleid- en beheer Financiën Processen Evalueren en verbeteren werkprocessen Benchmarking Cultural governance Resultaten Klanttevredenheid Partnertevredenheid Medewerkertevredenheid Bestuur en financiers 27 Bijlage 1 Kengetallen De Bibliotheek en bibliotheek Huizen-Laren-Blaricum 28 Bijlage 2 Strategie in één oogopslag 29 Bijlage 3 Overzicht speerpunten per INK-gebied 30 Bijlage 4 Dienstverleningsniveau De Bibliotheek 33 Bijlage 5 Dienstverleningsniveau Bibliotheek Huizen-Laren-Blaricum 38 2

3 Inleiding Voor u ligt het gezamenlijke meerjarenbeleidsplan van De Bibliotheek en Bibliotheek Huizen-Laren-Blaricum. Beide bibliotheken hebben het voornemen om in de periode intensief samen te gaan werken. Een eerste start is dit meerjarenbeleidsplan dat in nauw overleg tussen de twee bibliotheken tot stand is gekomen. Samen hebben zij een aantal speerpunten voor de periode gekozen om de missie en visie van beide bibliotheken te realiseren. Aanleiding om te komen tot samenwerking zijn onder andere het willen vergroten van de innovatiekracht, de behoefte bij medewerkers om kennis te delen, het pareren van teruglopende subsidie-inkomsten en het beter kunnen inspelen op het veranderende mediagebruik. Bij de samenwerking is het behouden van de eigen identiteit van beide bibliotheken het uitgangspunt. Dat betekent dat de dienstverlening van de bibliotheken goed herkenbaar blijft voor de afzonderlijke gemeenten als opdrachtgever en hun inwoners. Brigitte van Ostaden Samenwerking betekent wel dat een aantal zaken anders worden ingericht en georganiseerd. De bibliotheken werken dit uit in een gezamenlijke strategie die medio 2012 vastgesteld moet zijn. De resultaten die gerealiseerd moeten worden zijn onder andere: Uitwisseling personeel voor het opvangen van bepaalde problemen en kennisdeling Gezamenlijke ontwikkeling van diensten en producten Efficiencyvoordelen Benchmarking De samenwerking is gestart door met beide managementteams terug en vooruit te kijken naar resultaten van de twee bibliotheken. In de achterliggende beleidsperiode stond het vormgeven van de nieuwe basisbibliotheek bij beiden centraal. De organisatiestrategie op het gebied van Informeren, Leren, Lezen, Cultuur en Ontmoeten werd vastgesteld en vertaald in beleid op de deelonderwerpen hrm, collectie, marketing, innovatie en dienstverleningsniveaus. Hiermee is het strategische kader voor de beide bibliotheken volledig op orde, wat zich vertaald heeft in certificering. De beleidsvoornemens op de diverse organisatiegebieden zijn door beide bibliotheken nagenoeg allemaal gerealiseerd. Beide bibliotheken hebben hun basisdienstverlening op orde, een goede relatie met de betrokken gemeenten en een omvangrijk klantenbestand dat tevreden is over de dienstverlening. Vanuit deze verstevigde basis is de tijd nu rijp de bibliotheken verder te positioneren voor de komende jaren. Het belangrijkste speerpunt is inspireren tot Lezen, Leren en Ontmoeten waarbij samenwerking lokaal en in het bibliotheeknetwerk een onontbeerlijke voorwaarde is. Om een indruk te krijgen van beide organisaties is een overzicht met kengetallen opgenomen in bijlage 1. 3

4 1. Context 1.1 Externe ontwikkelingen Een belangrijke factor waaraan is af te meten of een organisatie succesvol is, is de mate waarin zij in staat is te reageren op haar omgeving. Onze samenleving wordt meer en meer een informatiemaatschappij. De voortdurende beschikbaarheid van informatie en het gebruik van een breed scala aan informatiekanalen en communicatiemiddelen worden als vanzelfsprekend beschouwd. Een informatie-intensieve sector als het bibliotheekwezen wordt sterk geraakt door deze ontwikkelingen. Maar ook andere maatschappelijke ontwikkelingen hebben invloed op het bibliotheekgebruik. De samenstelling van de bevolking verandert, gebruikers worden veeleisender en trends volgen elkaar in steeds hoger tempo op 1. 1 De openbare bibliotheek tien jaar van nu / Frank Huysmans en Carlien Hillebrink. Den Haag : Sociaal Cultureel Planbureau, april 2008 Externe ontwikkelingen Vergrijzing van de bevolking: steeds meer 65-plussers die langer actief blijven en hoger opgeleid zijn. Ouderen besteden meer tijd aan lezen van gedrukte media dan jongeren. Veranderende vrijetijdsbesteding. De hoeveelheid vrije tijd staat onder druk door het combineren van arbeids- en zorgtaken. Toename van het opleidingsniveau, maar nog steeds mensen met leer- en taalachterstanden. Een leven lang leren wordt gestimuleerd door de overheid. Gewenning aan keuzemogelijkheden, individualisering van dienstverlening -en voor bepaalde groepen een toenemende tijdsdruk- dwingen tot een ander- en een anders toegankelijk aanbod. Levenslange lidmaatschappen worden minder vanzelfsprekend. Voortschrijdende informatisering en veranderend mediagebruik. Online computers zijn al in verreweg de meeste Nederlandse huishoudens aanwezig. Vrijwel alle internetters gebruiken het web om informatie te zoeken en te communiceren. Ouderen en lager opgeleiden lopen hun achterstand in computergebruik in de komende tien jaar langzaam maar zeker in. Door de digitalisering is er meer, en sneller informatie toegankelijk. Kwantiteit (te veel) en kwaliteit (te weinig) op het terrein van informatie zijn inmiddels punten van zorg. De functie van de bibliotheek als bron van betrouwbare informatie is hierin belangrijk. Met als bijzondere uitdaging dat de bibliotheek ook een maatschappelijk relevant pakket blijft bieden. Hoeveelheid, snelheid en toegankelijkheid van nieuwe media zijn sterk toegenomen. Technologische ontwikkelingen als e-books en publishing on demand zullen invloed hebben op het productieproces van gedrukte media, maar het boek naar alle waarschijnlijkheid niet doen verdwijnen. Teruglopend bibliotheekgebruik sinds de jaren negentig (lidmaatschappen, bezoek, het percentage leners, het aantal geleende media). Echter door de economische crisis is momenteel een trendbreuk te signaleren en is er sprake van een lichte stijging in het bibliotheekgebruik. Bij Bibliotheek Huizen- Laren-Blaricum is per 31 december procent van de bevolking lid en bij De Bibliotheek 24 procent. Ter informatie: het landelijke gemiddelde was 24 procent in Verdergaande samenwerking in de bibliotheekbranche zowel op landelijk als provinciaal niveau. Op basis van deze ontwikkelingen heeft het netwerk van Nederlandse Bibliotheken een Agenda van de toekomst vastgesteld waarin speerpunten zijn benoemd die landelijk en/of lokaal worden aangepakt. 4

5 1.2 Gemeenten als opdrachtgever De gemeenten Huizen, Laren en Blaricum en Eemnes, Muiden, Weesp en Wijdemeren staan als opdrachtgever aan de basis van het bibliotheekbeleid van beide bibliotheken. Daarom is het belangrijk dat zij met haar vijf kernfuncties goed aansluiten op de gemeentelijke speerpunten uit de coalitieprogramma s. Daarin zijn de volgende beleidsprioriteiten benoemd die een relatie hebben met de kernfuncties van de bibliotheek: Versterken zelfstandigheid en zelfredzaamheid van burgers Maatschappelijke participatie: mee doen aan de samenleving Leefbaarheid en sociale cohesie Samenwerking tussen lokale organisaties Kunst en cultuur: ontsluiten cultuur en historisch erfgoed voor een breed publiek Bibliotheek als ontmoetingsplaats Specifiek beleid voor jeugd en ouderen Zelfredzaamheid Maatschappelijke participatie Informatie Beleidsuitgangspunten Gemeenten Doelgroepen Leefbaarheid / sociale cohesie Educatie Lezen Samenwerking Lokaal Kernfuncties bibliotheek Kunst & cultuur Cultuur/ historisch erfgoed Ontmoeting & debat Brigitte van Ostaden 1.3 Gemeenten als subsidieverlener Gemeenten, provincies en het Rijk hebben eind 2009 in het zogeheten BibliotheekCharter nieuwe afspraken gemaakt over hun rolverdeling en over de doelen van de bibliotheekinnovatie voor de periode 2010 tot en met In het Charter is vastgelegd dat de minister van OCW, de provincies en de gemeenten samen werken aan het vernieuwen van de openbare bibliotheek, met als doel de dienstverlening van de openbare bibliotheken beter te laten aansluiten bij maatschappelijke en technologische ontwikkelingen en bij de behoefte van de burger. In het Charter is concreet afgesproken dat de gemeenten onder andere verantwoordelijk zijn voor het uitvoerend werk van de fysieke bibliotheek, de lokale component van de landelijke digitale bibliotheek en de implementatie van landelijk overeengekomen innovaties. Voor de gemeenten houdt dit convenant ondermeer in dat bij de subsidieverlening aan de openbare bibliotheek een aantal afspraken en voorwaarden worden vastgelegd. Belangrijk daarbij zijn dat het bestaande instapniveau van de subsidie tenminste gehandhaafd blijft in deze periode en dat bibliotheken de (financiële) mogelijkheden hebben om gecertificeerd te worden conform de Certificeringsnorm Openbare Bibliotheken. 5

6 De uitvoering van het BibliotheekCharter komt onder druk te staan omdat de financiële positie van de gemeenten door de economische crisis verslechterd. Dit heeft uiteraard consequenties voor het financiële beleid en het bijbehorende subsidiebeleid van de gemeenten. De afspraak uit het Charter dat het bestaande instapniveau tenminste blijft gehandhaafd komt hiermee onder druk te staan. 1.4 Gemeenten als samenwerkingspartner In samenwerking met de gemeenten zorgen beide bibliotheken voor de invulling en uitvoering van verschillende gemeentelijke taken. Zo zijn de bibliotheken samen met de gemeenten actief op het terrein van de VVE (vroeg- en voorschoolse educatie). Ook nemen zij deel aan de samenwerkingsketen WMO (Wet Maatschappelijke Ondersteuning) en/of leveren zij een bijdrage aan de invulling van een aantal prestatievelden binnen de WMO. Daarnaast wordt samengewerkt op het gebied van re-integratie en diversiteit. Beide bibliotheken willen de samenwerking met de gemeenten waar mogelijk uitbreiden en versterken. 1.5 Interne organisatie Beide bibliotheken zijn relatief kleine basisbibliotheken. Het grootste deel van de formatie wordt ingezet in de front office. In de back office zijn er specialisten die voor elke doelgroep een beperkt aantal uren ter beschikking hebben voor het (door)ontwikkelen van producten en diensten voor specifieke doelgroepen. Specifieke deskundigheid op het terrein van hrm, marketing, kwaliteitszorg en financiën is beperkt aanwezig. Daar waar nodig en financieel haalbaar wordt externe deskundigheid ingehuurd. Maar door de krimpende financiële middelen en stijgende tarieven van leveranciers zoals de provinciale service-organisatie ProBiblio, wordt dat steeds moeilijker. Hierdoor zijn de bibliotheken onvoldoende in staat op de vele externe ontwikkelingen in te spelen. Daarom hebben de twee bibliotheken het voornemen intensiever te gaan samen werken, met name op het terrein van (door)ontwikkelen van de dienstverlening op het terrein van leesbevordering en mediawijsheid en op het terrein van de bedrijfsvoering, met name marketing en communicatie. 2 Mediawijsheid staat voor het geheel van kennis, vaardigheden en mentaliteit waarmee burgers zich bewust, kritisch en actief kunnen bewegen in een complexe, veranderlijke en fundamenteel gemedialiseerde wereld. Bron: Cultuur.nl 6

7 Samenwerking levert de volgende voordelen op: Uitwisseling personeel voor het opvangen van bepaalde problemen en kennisdeling Gezamenlijke ontwikkeling van diensten en producten Efficiencyvoordelen Benchmarking Een belangrijke voorwaarde voor samenwerking is wederzijds vertrouwen. Aandachtspunten bij de verdere uitwerking van de samenwerking is het verschil in organisatiestructuur en cultuur, de omvang en samenstelling van de formatie en de verschillen in de bedrijfsvoering. Beide bibliotheken zijn er van overtuigd dat deze samenwerking op afzienbare termijn concrete invulling moet krijgen. Op de middellange termijn kan deze samenwerking wellicht uitgebreid worden met andere bibliotheken in het Gooi. 1.6 SWOT-analyse Op basis van de hiervoor gesignaleerde ontwikkelingen kan de volgende SWOT-analyse voor de bibliotheken worden vastgesteld waarop de organisatiestrategie voor de komende jaren wordt afgestemd. Sterk Omvangrijk bereik onder de bevolking Naamsbekendheid Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen Toegang tot uitgebreide collectie media Stevige banden met het onderwijs Passie bij personeel voor de missie van de bibliotheek Zwak Marketing: te weinig kennis van markt- en klantbehoeften Niet optimaal kunnen volgen van de snelle IT-ontwikkelingen Onvoldoende zichtbaar in het digitale domein Imago bij burgers en politiek niet eigentijds genoeg: de bibliotheek is meer dan alleen boeken lenen Kans Maatschappelijke aandacht voor sociale cohesie Leven lang leren Aandacht voor mediawijsheid1 Aandacht voor specifieke doelgroepen zoals jeugd, ouderen, laaggeletterden, inburgeraars Economische crisis: kostenbewustzijn burgers leidt tot toename bibliotheekgebruik Samenwerking met bibliotheken Overheid bemoeit zich actief met het professionaliseren van de digitale bibliotheek Bedreiging Individualisering: veranderende behoeften van klanten vraagt om maatwerk Bezuinigingen bij de gemeenten, in het bibliotheeknetwerk, o.a. ProBiblio en bij partners Andere aanbieders Kleine back office, geen specifieke deskundigheid op het terrein van bedrijfsvoering Vergrijzing personeel; onvoldoende gekwalificeerd jonge aanwas 7

8 2. De koers In samenwerking hebben De Bibliotheek en Bibliotheek Huizen- Laren-Blaricum hun missie en visie onder de loep genomen en aangepast voor de komende beleidsperiode. 2.1 Missie en motto De Bibliotheek en Bibliotheek Huizen-Laren-Blaricum zijn fysiek en digitaal het eigentijdse lokale ontmoetingscentrum voor alle inwoners. Leesbevordering en leesplezier, kennis en informatie, mediawijsheid en cultuur staan daarbij centraal. Zij leveren hierdoor, vaak in samenwerking met andere educatieve en culturele organisaties, een belangrijke bijdrage aan de sociale cohesie en participatie in de gemeenten Eemnes, Muiden, Weesp en Wijdemeren en Huizen, Laren en Blaricum. Dit is vertaald in het motto: De bibliotheek inspireert. 2.2 Visie De bibliotheken willen met de huidige middelen zoveel mogelijk mensen toegang bieden tot educatie, literatuur, informatie en cultuur en daarmee bijdragen aan maatschappelijke participatie en sociale cohesie. Dat doen zij met een producten- en dienstenaanbod zowel vanuit de fysieke als de digitale bibliotheek. Hierbij krijgt het voorkomen en oplossen van problemen op het terrein van lezen en informatie- en mediavaardigheid prioriteit. Uitgangspunt is dat dit altijd in samenwerking met het onderwijs en andere begeleiders vorm wordt gegeven. Omdat leer-, taal- en leesachterstanden al op zeer jonge leeftijd ontstaan, wordt meer aandacht gegeven aan de leeftijdsgroep 0-4 jaar. De dienstverlening aan 4-18-jarigen en het onderwijs wordt meer vraaggericht vormgegeven. Daar waar mogelijk wordt in samenwerking met andere organisaties dienstverlening ontwikkeld voor volwassen laaggeletterden en inburgeraars. De dienstverlening aan individuele gebruikers moet inspireren tot blijvend of nieuw bibliotheekgebruik waarbij het uitlenen van boeken nog steeds core business is. Dit moet in 2014 leiden tot een gemiddelde ledengroei van 1,5 % in het werkgebied van beide bibliotheken. Het behouden van leden en bezoekers wordt bereikt door een gerichte inzet van marketing. Hiermee komt een goede match tussen aanbod van de bibliotheek en de vraag vanuit klantsegmenten tot stand. Marketing biedt kansen om het bibliotheekaanbod met behulp van ICT persoonlijker te maken. Ook door een andere samenstelling en presentatie van de collectie en een aantrekkelijk activiteitenaanbod worden bezoekers van de fysieke bibliotheek uitgenodigd en geïnspireerd tot (meer) bibliotheekgebruik. De bibliotheek is fysiek goed bereikbaar (binnen een straal van 6 kilometer is voor iedereen een fysieke vestiging aanwezig) en digitaal 24 uur per dag toegankelijk via de website. Professionele medewerkers beschikken over de juiste competenties om de organisatiestrategie waar te maken. Vakmanschap krijgt een andere invulling. De traditionele bibliothecaris transformeert in een mediacoach, cultureel ondernemer of informatiemakelaar die denkt vanuit de klant en altijd op zoek is hoe deze nog beter bediend kan worden in zijn persoonlijk lees- en informatiebehoeften. De bibliotheek heeft haar bedrijfsvoering op orde wat resulteert in certificering volgens de Certificeringsnorm Openbare Bibliotheken. 8

9 2.3 Succesfactoren De belangrijkste factor om de missie en visie waar te maken is samen te vatten onder de noemer Inspirerend. Hierbij gaat het om het bieden van eigentijdse, op behoeften afgestemde dienstverlening waarbij de verwachtingen van de klant regelmatig worden overtroffen. Bij inspirerend gaat het om aspecten als verleiden, uitnodigend, klantgericht, eigentijds, dynamisch en cocreatie. Daarnaast zijn de factoren Professioneel en Betrouwbaar, die van oudsher het succes van de bibliotheek hebben bepaald, nog volop van kracht. Deskundige medewerkers adviseren klanten in hun zoektocht naar goede en betrouwbare informatie zowel in fysieke media als via het internet. Inspirerend Betrouwbaar Professioneel Samenwerken Verleiden Eigentijds Dynamisch Reuring Enthousiast Samen met klanten Uitnodigend Objectief Onafhankelijk Goede informatie Nakomen afspraken Diverse rollen: wegwijzer, acquisiteur, ontwikkelaar, ondernemer netwerker Klantgericht Vraaggericht Pro-actief Digitaal vaardig Beter realiseren organisatiedoelen Wederzijds voordeel Co-creatie Vertrouwen Vergroten innovatiekracht De vierde succesfactor die genoemd moet worden is die van Samenwerking. De bibliotheek is al decennia lang een belangrijke samenwerkingspartner in de lokale gemeenschap en levert een bijdrage aan een samenhangende sociaal-culturele infrastructuur in de zeven gemeenten. Ook maakt zij deel uit van van het landelijke en provinciale bibliotheeknetwerk. Samenwerking wordt in deze tijd van snelle (technologische) ontwikkelingen en krimpende budgetten nog relevanter. Door regionale en lokale samenwerking kunnen de klanten van de deelnemende bibliotheken nog beter worden bediend. 9

10 3. Strategie en beleid De financiële situatie van de bibliotheken bepaalt in belangrijke mate de mogelijkheden waarin zij de komende jaren haar aanbod en dienstverlening kan verbeteren. Hierbij hanteren zij de volgende uitgangspunten: Minimaal het handhaven en borgen van het huidige dienstverleningsniveau. Daar waar mogelijk inspelen op veranderend gebruikersgedrag. Focus op gemeentelijke beleidsuitgangspunten: maatschappelijke participatie, vergroten zelfredzaamheid en leefbaarheid. Daar waar mogelijk volgen en introduceren van landelijke en provinciale ontwikkelingen op het terrein van de vijf kernfuncties, HRM, marketing en IT. Certificering waardoor een minimale kwaliteit van de dienstverlening en bedrijfsvoering gewaarborgd is. Intensiveren van de samenwerking in het (regionale) bibliotheeknetwerk. 3.1 Doelgroepen De bibliotheken hebben als taak alle burgers vrije toegang tot informatie, kennis en cultuur te bieden zodat zij zich bewust, kritisch en actief kunnen bewegen in de maatschappij. Dit gebeurt door klanten te helpen bij het selecteren van betrouwbare en betekenisvolle informatie uit de overvloed aan informatie die mensen dagelijks overspoelt. De bibliotheken bieden ook een plek voor ontmoeting. De bibliotheken zijn er voor iedereen. Maar er zijn groepen in de samenleving voor wie zij er speciaal zijn. Dat is in de eerste plaats de jeugd. Als centrum voor taal en lezen laat de bibliotheek de jeugd kennis maken met het plezier dat lezen biedt. Daarbij is extra aandacht voor kinderen met leerachterstanden, dyslexie of leesproblemen met een andere oorzaak. Ook voor ouderen en mensen met een visuele of een andere handicap bieden bibliotheken speciale programma s en andere voorzieningen, evenals voor laaggeletterden, nieuwkomers en allochtonen. Bij het bedienen van deze doelgroepen zoeken de twee bibliotheken altijd naar educatieve, culturele en maatschappelijke samenwerkingspartners. Speerpunten doelgroepen Jeugd van 0-18 jaar en hun begeleiders Om taal- en leesontwikkeling en mediawijsheid te bevorderen, en te voorkomen dat op deze terreinen achterstanden ontstaan, vormen kinderen en jeugd van 0-18 jaar een belangrijke doelgroep van de twee bibliotheken. Zij benaderen deze doelgroep bij voorkeur in samenwerking met het onderwijs en andere instellingen omdat zij op deze gebieden ook een taak hebben. Derhalve vormen leerkrachten en begeleiders ook een belangrijke doelgroep van de bibliotheek, alsmede de ouders. Laaggeletterden en leesgehandicapten 25 procent van de basisschoolverlaters heeft problemen met technisch en begrijpend lezen. Van de 15-jarigen is bijna 15% laaggeletterd en feitelijk functioneel analfabeet. Circa 15% van de bevolking tussen 15 en 74 jaar heeft te kampen met taal-en leesproblemen. De bibliotheken bieden deze groepen materialen die qua inhoud aansluiten bij hun emotionele niveau en die qua uiterlijk, presentatie en bladspiegel erg toegankelijk zijn. Daarnaast worden ouders en leerkrachten met achtergrondinformatie ondersteund in de begeleiding van moeilijk-lezenden. 55-plus Waar het de samenstelling van de bevolking betreft wordt een groei van het aantal 55-plussers verwacht. De bibliotheken ontwikkelen een passend aanbod voor deze groeiende groep actieve en bemiddelde senioren. Dit doet zij onder andere door zich toe te leggen op het aanbieden van materialen en activiteiten die het leven lang leren stimuleren en ondersteunen. 10

11 3.2 Kernfuncties De basis van de dienstverlening van de twee bibliotheken is weer te geven in vijf kernfuncties. 3 Deze kernfuncties zijn geen zelfstandige bedrijfsonderdelen, maar sluiten op elkaar aan en versterken elkaar. Het is niet mogelijk één van deze onderscheiden kerntaken te verwijderen of te reduceren zonder gevolgen voor de andere functies. De kernfuncties vormen in onderlinge samenhang de kern van een volledige openbare bibliotheek. De vijf kernfuncties zijn: 1. Informeren Goed geïnformeerde burgers hebben op tal van terreinen een voorsprong. In onze ingewikkelde informatiesamenleving is het voor mensen zonder voldoende kennis en informatie steeds moeilijker om als verantwoordelijke en mondige burger deel te nemen aan het maatschappelijke leven. Voor het democratische proces en de sociale cohesie is het cruciaal dat de drempel tot kennis zo laag mogelijk is en dat burgers op een neutrale manier wegwijs worden gemaakt in het labyrint van informatie. De bibliotheek bemiddelt in kennis en informatie, zowel in fysieke zin als digitaal. Wat betreft het toegang geven tot betrouwbare digitale informatie hebben de bibliotheken landelijk hun krachten gebundeld in bibliotheek.nl. In de laagdrempelige fysieke bibliotheek kunnen mensen mondeling vragen stellen aan de informatiebalie en informatieve media raadplegen, fysiek en digitaal. 2. Leren Een leven lang leren begint al vroeg. Lezen is een noodzakelijke voorwaarde voor leren. Achterstanden bestrijden kan beter zo vroeg mogelijk worden gestart. Hierbij hebben beide bibliotheken bijzondere aandacht voor kinderen van 0-12 jaar, v(mb)o-leerlingen, leerkrachten, ouders en begeleiders en senioren. 3 Richtlijn voor basisbibliotheken in 2005 opgesteld door de Vereniging van Openbare Bibliotheken (VOB) en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) 11

12 De bibliotheken ondersteunen vrijwel alle vormen van onderwijs (peuterspeelzalen en kinderdagverblijven, basis- en voortgezet onderwijs) door aan groepen leerlingen lessen te geven in informatievaardigheden en taal- en leesbevordering. Onder de educatieve functie van de bibliotheek vallen ook alle activiteiten die het aanleren van kennis en zoekvaardigheden bij individuele gebruikers tot doel hebben, zoals de computercursussen in samenwerking tussen Seniorweb en De Bibliotheek. De bibliotheken willen hierdoor gebruikersgroepen in de gelegenheid stellen om op laagdrempelige wijze te leren kritisch en verantwoord om te gaan met internet en met media-uitingen in het algemeen. 3. Lezen Leesbevordering is van oudsher een belangrijke cultuurpolitieke opdracht van de bibliotheek. Hierbij richten de bibliotheken zich met name op de lees- en taalvaardigheid van kinderen, jongeren, laaggeletterden en nieuwkomers. Zij bieden voor jeugd en jongeren van 0 tot 18 jaar een doorlopende leeslijn en een daarop aansluitende collectie. De collectie voor volwassenen sluit aan op het leesgedrag van de lokale bevolking (gedifferentieerd naar doelgroepen en behoeften), maar biedt via de digitale dienst Aanvragen ook een eenvoudige toegang tot de totale collectie van de Nederlandse openbare bibliotheken. Feitelijk gaat het om leesbevorderingprojecten in de meest brede zin van het woord. Beide bibliotheken nemen deel aan landelijke leesbevorderingscampagnes zoals Kinderboekenweek, Nederland Leest en Nationale Voorleesdagen, het organiseren van literaire lezingen en het ondersteunen van leeskringen. Zij willen zo op een laagdrempelige manier het leesplezier en de leesvaardigheid van de burger vergroten en meewerken aan programma s die bedoeld zijn om lees- en taalachterstanden van jeugd, en jongeren aan te pakken. 4. Cultuur De bibliotheken zijn in brede zin actief op het gebied van kunst en cultuur. Zij organiseren lezingen, tentoonstellingen en debatten, vaak in samenwerking met andere culturele en kunstzinnige instellingen. Daarnaast wordt in de bibliotheken Weesp en Huizen kunst uitgeleend. In Huizen wordt in samenwerking met het onderwijs een programma voor cultuureducatie uitgevoerd. Ook werken de bibliotheken samen met de historische kringen en de plaatselijke musea. Het doel is om de gebruiker in aanraking te brengen met diverse aspecten van cultuur. Daardoor neemt het cultuurbesef en de kennis van cultuur toe. De bibliotheken willen vooral samen met partners een brugfunctie bekleden tussen culturele en educatieve instellingen. 5. Ontmoeten De virtuele wereld ten spijt, zowel voor gebruikers als medewerkers valt de bibliotheek nog altijd grotendeels samen met het gebouw. De zeven bibliotheekgebouwen zijn de ontmoetingsplaats voor lezen, leren en ontspanning in de zeven gemeenten. Voor velen is de bibliotheek een tweede huiskamer of werkplaats, waar iedereen de mogelijkheid heeft om te studeren, het complete scala aan media te raadplegen, gebruik te maken van digitale werkplekken of anderen te ontmoeten voor werk, studie of ontspanning. Ook worden de gebouwen verhuurd aan andere lokale organisaties om zo een bijdrage te leveren aan de leefbaarheid van de eigen (maatschappelijke) omgeving. Daarnaast werken de bibliotheken er aan de website een plek te laten worden waar lezers elkaar ontmoeten voor het uitwisselen van leeservaringen. 12

13 Focus Door de ontwikkelingen op het terrein van informatietechnologie en vrijetijdsbesteding komen deze kernfuncties onder druk te staan. Dit vraagt om een heroriëntatie op de vijf kernfuncties. Binnen de bibliotheekbranche zijn in de afgelopen periode diverse strategiebijeenkomsten gehouden om te kijken welke thema s de komende jaren centraal staan. Ook is onderzocht op welke terreinen de krachten van de Nederlandse bibliotheken gebundeld kunnen worden. Het is namelijk onmogelijk om op lokaal niveau alle uitdagingen die zich voordoen, aan te gaan. Landelijk wordt vooral gefocust op de kernfuncties Informeren, Leren en Lezen in de thema s Digitale Bibliotheek, Collectie Nederland, Mediawijsheid en Lezen en Leesbevordering. Dit wordt ondersteund door de programma s marketing, hrm en ict-infrastructuur. 4 Hierbij zijn de concrete ontwikkelingen rondom retailmarketing, franchiseformules en bibliotheek.nl belangwekkend voor De Bibliotheek en Bibliotheek Huizen-Laren-Blaricum. Datgene dat landelijk wordt aangepakt en ontwikkeld, hoeft niet op het lokale niveau te worden ingevuld. De bibliotheken volgen de landelijke ontwikkelingen kritisch en nemen deel daar waar mogelijk, zinvol (in relatie tot de missie, visie en strategie) en financieel haalbaar. Ook is onderzocht hoe het publiek de vijf kernfuncties van de bibliotheek ervaart. Bestaande leden zien de bibliotheek voornamelijk als uitleencentrum van boeken en hechten dus veel belang aan de kernfunctie Lezen. Zij zien de bibliotheek steeds minder als bron van informatie en lijken daarbij eerder te hechten aan gemak en snelheid bij het verkrijgen van informatie dan aan betrouwbaarheid. Er blijkt wel behoefte te zijn aan achtergrondinformatie over boeken en andere media. 4 Agenda voor de toekomst : de strategie van de Vereniging van Openbare Bibliotheken voor de jaren , juli 2008 De educatieve functie van de bibliotheek staat voor het publiek als een paal boven water, vooral voor de jeugd. Maar ook voor volwassen die niet deelnemen aan een formele onderwijsvorm is de bibliotheek belangrijk. Bij de sociale functie van de bibliotheek vinden zij de mogelijkheden voor ontmoeting belangrijk, maar niet persé als vooropgezet doel van bibliotheekbezoek maar meer als bijkomstigheid. Horecavoorzieningen als het leescafé in de bibliotheek leveren hieraan een goede bijdrage. In debat zijn zij minder geïnteresseerd. Na internet en niet-lezen is vooral tijdgebrek hét argument om niet naar de bibliotheek te komen. Door de bibliotheek bij de mensen thuis te brengen, wordt de tijdsdruk in elk geval enigszins verlicht. Beide bibliotheken bieden nu al de mogelijkheid om van huis uit materialen te reserveren en te verlengen. Daarnaast is het thuisbezorgen van materialen voor veel mensen een aantrekkelijke optie. Nu is deze dienst al beschikbaar voor minder mobiele senioren. Ook willen mensen van huis uit databanken kunnen raadplegen, zodat ze niet speciaal daarvoor naar de bibliotheek hoeven komen. In de bijlage wordt per organisatie- en resultaatgebied uit het INK-Managementmodel aangegeven welke concrete acties worden ondernomen om de strategie in de beleidsperiode inhoud te geven. 13