Werkplan drugsbeleid , Stadsdeel Zuidoost conceptversie 12 september 2006

Transcriptie

1 Werkplan drugsbeleid , Stadsdeel Zuidoost conceptversie 12 september 2006 I Inleidende woorden Voor u ligt het werkplan Drugsbeleid van het stadsdeel Zuidoost. In het plan worden de visie en activiteiten beschreven waarmee het stadsdeel deze bestuursperiode de problematiek rondom drugs zal aanpakken. Het beleid borduurt voort op het succes van de aanpak van de afgelopen jaren en legt accenten, daar waar dat beleid nog onvoldoende tot resultaten heeft geleid. Allereerst wordt kort teruggeblikt op het afgeronde Programma Bestrijding Drugsoverlast. Daarna worden de prioriteiten uit het Bestuursakkoord benoemd. Vervolgens wordt wat uitgebreider stilgestaan bij het Convenant Bestrijding Drugsoverlast , dat in september 2006 zal worden vastgesteld in het Bestuurlijk Team en dat een belangrijke onderlegger is voor dit werkplan. Dan is er aandacht voor de invulling van de regiefunctie van het stadsdeel op dit onderwerp en na dit hoofdstuk volgt de concrete invulling van de beleidsvoornemens, verdeeld in een achttal hoofdstukken die telkens afgesloten worden met het benoemen van de activiteiten en gewenste resultaten. II Terugblik Naar aanleiding van een op 10 juni 2003 gehouden ambtswoninggesprek betreffende de overlast door het gebruik van drugs in Amsterdam Zuidoost, is in september 2003 een project opgestart om die overlast in onderlinge samenwerking aan te pakken. Het project had een looptijd van drie jaar en de concrete doelstelling luidde: het terugbrengen van de overlast met 25%. Na een voorbereidingsfase is vanaf mei 2004 invulling gegeven aan het project middels formulering van een programma, de inrichting van een besluitvormings- en communicatiestructuur en de opstelling van een periodieke beleidsmonitor. De effecten van het programma zijn jaarlijks gemeten door de dienst Onderzoek & Statistiek van de gemeente Amsterdam. In Dat onderzoek zijn objectieve en subjectieve meetgegevens gecombineerd. Uit de afsluitende, in het voorjaar van 2006 uitgebrachte, meting is gebleken dat de geformuleerde doelstelling ruimschoots gehaald is. De aangiftecijfers zijn fors gedaald, terwijl het veiligheidsgevoel van de bewoners is toegenomen. Gecombineerd met de gegevens en indrukken die de samenwerkende organisaties zelf verzamelen, is de conclusie gerechtvaardigd dat de systematische aanpak vruchten afwerpt. Dit positieve resultaat betekent echter geenszins dat de overlast door drugsgebruik verdwenen is. In het najaar van 2005 is daarom besloten om de projectmatige aanpak te consolideren in de vorm van een structurele samenwerking tussen de partners. In september 2006 wordt dit vastgelegd middels de ondertekening van een convenant. Zowel het nu afgeronde project als dit convenant met het bijbehorende programma sluiten aan bij de systematiek van het Veiligheidsplan Amsterdam, dat zich tegelijk richt op een gebiedsgericht aanpak én op een dader/cliënt-gerichte benadering. Over het afgeronde Programma Bestrijding Drugsoverlast Zuidoost wordt tegelijk met dit werkplan in een separate notitie, genaamd Resultaten Programma Bestrijding Drugsoverlast ) meer gedetailleerd gerapporteerd. (Zie bijlage) III Programakkoord In het programakkoord is vastgelegd dat de huidige aanpak op het gebied van drugsoverlastbestrijding wordt voortgezet. Daarnaast benadrukt het Bestuur dat de verdere uitbreiding van voorzieningen voor Zuidoostverslaafden van groot belang is. Verder wordt gekozen voor een stevige aanpak van dealers. Het bestuur spreekt de wens uit om bij de drugsaanpak nauw samen te werken met bewoners, winkeliers en andere overheden. In het Programma Openbare Orde en Veiligheid is dit geconcretiseerd met de onderstaande agenda: - Het maken van hernieuwde afspraken met de centrale stad over bestuurlijke samenwerking rondom de drugsproblematiek; - Het exclusief bestemmen van voorzieningen voor Zuidoostverslaafden. En tegelijk de repressie t.a.v. verslaafden die van elders komen, versterken; - Het betrekken van omwonenden bij de de oprichting en het beheer van verslaafdenvoorzieningen; - Het realiseren van voorzieningen waar verslaafden kunnen afkicken; - Het uitbreiden van zinvolle dagbestedingsactiviteiten; 1

2 IV De filosofie achter programma en convenant De in het programakkoord gewenste en in het convenant vastgelegde samenwerking tussen alle betrokken partijen, richt zich zowel op repressie als op zorg en opvang. Ervaringen in het verleden leerden dat een vrijblijvend aanbod van zorg en opvang slechts een gering effect hadden op de ervaren overlast. Een gebied met een groot, laagdrempelig zorgaanbod zonder adequate repressie, heeft een aanzuigende werking op verslaafden van buiten, waardoor de overlast zelfs kan toenemen. Ook is inmiddels duidelijk dat repressie alleen, weliswaar in staat is de overlast in een bepaald gebied voor enige tijd te verminderen, maar altijd verschuiving naar andere gebieden veroorzaakt, terwijl ook de aangepakte daders na enige tijd terugkomen (b.v. als ze uit de gevangenis komen) in het overlastveroorzakende milieu. Langdurig verslaafden worden vaak beschouwd als een afgeschreven groep mensen die geen enkele motivatie hebben om zich aan te passen aan het normale maatschappelijke leven. De ervaringen in het project in Zuidoost tonen aan dat dit beeld fundamenteel onjuist is. In een situatie waarin hun leven op een goede manier gestructureerd wordt, blijken zij wel degelijk gemotiveerd te zijn om zich maatschappelijk aan te passen. De methodiek waarvoor in Zuidoost gekozen is, behelst een strakke organisatievorm waardoor de verslaafden/daklozen met drang en dwang, zowel door politie en justitie als ook door de GGD, DWI en de hulpverleningsorganisaties, maximaal gestimuleerd worden om op zich op een maatschappelijk verantwoorde wijze te gedragen. Onmaatschappelijk gedrag, dat overlast oplevert voor de overige bewoners, ondernemers en bezoekers van de stad, wordt zo snel en zo krachtig mogelijk aangepakt en bestraft. Deze aanpak is succesvol gebleken. Verslaafden/daklozen geraken gemakkelijk in een neerwaartse spiraal van onaangepast en crimineel gedrag. Worden zij echter met kracht over de drempel van een meer maatschappelijk leven geholpen, dan blijken zij een gestructureerd bestaan met onderdak s nachts, werk overdag en goede medische verzorging zeer op prijs te stellen (Supportaanpak). Het doelloos rondhangen in winkelcentra en rond woningen, gepaard gaande met het voortdurend scoren van middelen en het door crimineel gedrag verwerven van de benodigde financiën daarvoor, blijkt niet alleen voor de maatschappij een bron van overlast, maar voor de verslaafde zelf ook een patroon waaraan men graag ontsnapt. Een strakke aanpak die repressie en zorg op een goede manier combineert, vermindert de overlast en verhoogt ook de levenskwaliteit van de verslaafden aanzienlijk. Eind 2005 waren in de Supportaanpak, 637 van de 790 geregistreerde Zuidoost-verslaafden opgenomen. V Regierol van het stadsdeel m.b.t. het convenant De aanpak van de overlast door drugsgebruikers kent twee dimensies. De eerste dimensie betreft, aansluitend op het Veiligheidsplan Amsterdam, een combinatie van een individuele, klant- of dadergerichte benadering naast een gebiedsgerichte benadering. De tweede dimensie heeft betrekking op de aard van de gebruikers: naast een repressieve aanpak, niet alleen door politie en justitie maar ook door de zorginstellingen en het DWI, wordt adequate zorg geboden aan degenen die dat nodig hebben en er recht op hebben. Een dergelijke strakke aanpak vereist een betrekkelijk complexe organisatie om de vele betrokken instellingen effectief en efficiënt te laten samenwerken. Bij de uitvoering van dit convenant zijn betrokken: Gemeente Amsterdam (Directie Openbare Orde en Veiligheid; Geneeskundige en Gezondheidsdienst Amsterdam; WMO-servicecentrum/Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling; Dienst Werk en Inkomen); Stadsdeel Zuidoost; Regiopolitie Amsterdam-Amstelland, District 3; Openbaar Ministerie en Woningcorporatie Rochdale. Naast deze partners is een aantal organisaties betrokken in een uitvoerende rol. Het betreft HVO/Querido, Streetcornerwork, Jellinek en het Leger des Heils. Zij verzorgen de begeleiding van de cliënten, onderdak en activiteiten. Waar dit voorheen plaats vond op basis van verleende subsidies, wordt deze dienstverlening in toenemende mate geleverd middels inkoopcontracten die door WMOservicecentrum en DWI worden afgesloten met de betreffende organisaties. Consolidatie van de projectvorm tot een structurele aanpak vraagt van alle betrokken instellingen om zich vast te leggen op goed gedefinieerde doelstellingen en taken én op de gegevens die geleverd worden, zowel t.b.v. de uitwisseling tussen de instellingen onderling als ook t.b.v. de sturende overheden. 2

3 Het stadsdeel zal een regisserende rol vervullen t.a.v. de uitvoering van het convenant. Deze regierol van het stadsdeel wordt op verschillende plaatsen zichtbaar. Allereerst door deelname van de stadsdeelvoorzitter en de portefeuillehouder Zorg aan het Bestuurlijk Team (samen met de burgemeester en de wethouder Zorg) dat het convenant aanstuurt. Dat Bestuurlijk team komt 2 maal per jaar bij elkaar. Daarnaast zal de stadsdeelsecretaris de Stuurgroep van het convenant voorzitten en zal de coördinator drugsbeleid van het stadsdeel de secretarisrol op zich nemen. De Stuurgroep komt eens per kwartaal bij elkaar. In het convenant is ook afgesproken dat alle betrokken partners elk kwartaal informatie leveren over de voortgang van het programma. Het stadsdeel heeft op zich genomen om aan de hand van deze gegevens, kwartaalrapportages op te stellen. Verder zal het stadsdeel het Operationeel Overleg (coördinatie drugsbeleid, politie, veldregisseur, corporatie, wijkbeheer) voorzitten en daar vandaan rapporteren aan de stuurgroep en desgewenst aan de subdriehoek. Het Operationele Overleg vergadert met een hoge frequentie (eens in de 14 dagen) en houdt actueel de vinger aan de pols, zodat ingegrepen kan worden zodra zich problemen voordoen. Daarnaast worden de contacten met hulpverleningsinstellingen, corporaties en bewoners actief gebruikt en verder uitgebouwd in de komende jaren. In dit gezamenlijke en integrale organisatorische kader zullen de volgende beleidsdoelen worden uitgewerkt. VI Dwang en drang Verwijderingsbevelen In stadsdeel Zuidoost is een aantal speciale maatregelen van kracht die helpen om de drugsoverlast te bestrijden. Door delen van het stadsdeel aan te wijzen als (drugs)overlastgebied heeft de politie de mogelijkheid om verwijderingsbevelen op grond van artikel 2.6A van de Algemeen Plaatselijke Verordening (APV) uit te vaardigen. Bovendien geldt in deze gebieden een samenscholingsverbod (artikel 2.2. APV). Op grond van deze artikelen kunnen bevelen worden gegeven aan een persoon om zich onmiddellijk voor een aantal uren, of na herhaaldelijke overtredingen, voor 14 dagen, uit het gebied te verwijderen. Zowel in 2004 als in 2005 heeft de extra inzet van politie geleid tot bijna uurs verwijderingsbevelen per jaar. Recent zijn de overlastgebieden qua omvang uitgebreid en zijn de 8 uurs-verwijderingsbevelen omgezet in 24 uurs-verwijderingsbevelen. Het beleid is daarmee dus verder aangescherpt. In de komende periode zal de praktijk uitwijzen hoe efficiënt deze aangescherpte maatregelen zijn. De inzet van politie en stadsdeel is om de druk hoog te houden. Dat zal verslaafden van buiten het stadsdeel afschrikken en de Zuidoostverslaafden helpen gemotiveerd te blijven om zich sociaal te gedragen. Flatverboden Dit beleid wordt versterkt met het instrument van de flatverboden 1. De flatverboden worden gegeven en gehandhaafd in nauwe samenwerking tussen corporatie en politie. Rochdale zet daarvoor (op kosten van henzelf en het stadsdeel) ook nog op flinke schaal extra bewaking in, met name in het vernieuwingsgebied. Sedert de start in november 2005 zijn 300 flatverboden uitgedeeld. 250 personen hebben een verbod voor 1 flat. De overige verboden zijn voor personen die er voor meerdere flats één hebben gekregen. Dealeraanpak Een lastig probleem vormen de dealers. Hun werkwijze is over het algemeen zo dat zij moeilijk aangepakt kunnen worden. (deals worden gesloten zonder dat de drugs aanwezig zijn, drugs worden later op andere plek overhandigd of door runners bezorgd). Er wordt ingegrepen als het dealen leidt tot overlast of een agressieve sfeer. Ook drugspanden zijn niet eenvoudig te sluiten. Er worden regelmatig acties gehouden op drugspanden door de politie (posten, verslaafde betrappen en aanhouden, woning binnengaan in de hoop voorraad te vinden). 1 Een flatverbod werkt als volgt: de corporatie doet aangifte bij de politie van schade en geven aan dat de betreffende personen niet in de flat thuishoren en dat ze op grond van huisvredebreuk aangehouden zouden moeten worden. Huisvredebreuk moet eerst aangekondigd worden. Het flatverbod dient als aankondiging, het is een waarschuwing: als men wel in de flat wordt aangetroffen volgt aanhouding. Bij de eerste 2 keer dat iemand met een flatverbod wordt aangetroffen in de flat, volgt een dagvaarding. De derde keer volgt voorgeleiding bij de rechter. Dat komt echter nauwelijks voor. Men blijft weg uit de flats met een verbod. 3

4 Het wijkteam van de politie richt zich op de openbare ruimte. Het aanpakken van woningen of gebouwen waar de grote voorraden liggen, is voorbehouden aan centrale recherchediensten. Dergelijke woningen veroorzaken over het algemeen ook geen overlast in de openbare ruimte. Een nieuwe aanpak waar dit najaar mee gestart wordt door de politie is de z.g patseraanpak: Mensen die meer geld lijken uit te geven dan logisch is, worden nagetrokken door verschillende instanties (politie, belastingsdienst, uitkeringsinstanties etc) en waar nodig vervolgd. Deze aanpak richt zich niet specifiek op dealers, maar de verwachting is dat dealers wel onder de doelgroep van deze aanpak zullen vallen. Waar verslaafden zijn, zal gedeald worden, zolang harddrugs onder het strafrecht vallen. Ondanks dat de dealerproblematiek dus weerbarstig is, zal het stadsdeel in blijven zetten op aanpak van de dealers en de overlast die zij veroorzaken met de bestaande en waar mogelijk nieuwe middelen. Acties: (beleids)ondersteuning aan de acties van de politie en corporaties. Samenwerking: met politie, corporaties, veldregie Resultaat: veiligheidscijfer naar het niveau van het Amsterdamse gemiddelde Financien: stadsdeel betaalt mee aan Bewakingsdienst 2007: Schoon, Heel en Veilig stadsdeel begroting : Schoon, Heel en Veilig VII Voorzieningen Ten aanzien van het creëren van voldoende woonvoorzieningen is al veel bereikt, maar er is ook nog een flinke inspanning nodig om alle Zuidoost-verslaafden onder dak te krijgen. De verslaafden die in de afgelopen jaren in een voorziening zijn opgenomen, hebben naast een dak boven hun hoofd, veelal regelmaat in hun leven gekregen. Omdat zij ook op de andere Supportdomeinen (dagbesteding, veilig gebruiken, medische zorg en inkomen) begeleid worden, is voor de meeste van hen, hun situatie op veel gebieden sterk verbeterd. Vaak leiden de rust, de regelmaat en het participeren in dagbestedingsactiviteiten ook tot minder drugsgebruik, met alle positieve gevolgen van dien. Voor hoeveel verslaafden is nog opvang nodig? In het vierde kwartaal van 2005 waren er naar schatting van de Veldregie, van de 637 Zuidoost-Supportcliënten nog 167 zwervend. Daarnaast zijn er ongeveer 180 cliënten inwonend of wonen ergens in onderhuur. Een flink deel van deze inwonende/onderhurende cliënten (en hun omgeving) is waarschijnlijk beter af, als zij ergens permanent onderdak vinden, maar zij vormen geen acuut probleem. Daarnaast is er een groep van 56 personen die meer dan 30 nachten per kwartaal in de nachtopvang slaapt. Ook voor hen is een woonvoorziening gewenst. De rest woont stabiel: of zelfstandig, of reeds in een voorziening. Alle daklozen binnen vijf jaar onder dak is een motto van de regering. Daarvoor zijn ook extra gelden ter beschikking gesteld aan de grote steden. Voor Zuidoost biedt dit beleid kansen. Concreet is de eerste prioriteit om de 167 zwervende cliënten en de en de 56 cliënten in de tijdelijke nachtopvang, (samen 223) definitief onder dak te brengen. Naast de bestaande voorzieningen (BZW, Varikstraat, Flierbosdreef, Domus), zijn er op dit moment drie nieuwe of vervangende voorzieningen, in verschillende fase van voorbereiding, die binnen afzienbare tijd gerealiseerd kunnen worden. Daarnaast wordt nog een aantal concrete voorzieningen gewenst of onderzocht. Naam aantal soort voorziening opmerking plaatsen Elsrijkdreef uurs-pensionachtige opvang Tijdelijk voor 5 jaar, opening eind 2006 Flierbosdreef crisisopvang uurs-pensionachtige opvang Vervanging huidige nachtopvang, planvorming in 2007, realisatie in 08/09 Domus2 25 AWBZ gefinancierde 24 uurs begeleide woonvoorziening Start met Zuidoostverslaafden in tijdelijke voorziening in Zeeburg in 2007, terugverhuizing naar Zuidoost 4

5 Naam aantal plaatsen soort voorziening Gewenst 40 (deels AWBZ gefinancierde) 24 uurs begeleide woonvoorziening Te splitsen over 2 tot 4 locaties opmerking in Locaties en financiering nog te regelen. Zo mogelijk ook buiten Zuidoost In onderzoek 30 Long Stay in Drente Gedwongen opname. Alleen te realiseren in het kader van de BOPZ (wet bijzondere opnemingen psychiatrische ziekenhuizen). Voorwaarden o.a. dat betrokkenen een gevaar vormt voor zich zelf of anderen en niet behandeld wil worden. In Zuidoost zijn er op dit moment (gelukkig) niet veel verslaafden die aan die criteria voldoen. In onderzoek uurs-pensionachtige opvang Er wordt door WMO-servicecentrum onderhandeld over een locatie buiten de stadsdeelgrenzen. Het gaat hier wel om een tijdelijke voorziening (5jr) In onderzoek 20 of meer verpleeg en verzorg voor oudere chronisch verslaafden Er wordt door WMO-servicecentrum met verpleeghuizen in ZO gesproken over invulling van dergelijke plaatsen In onderzoek p.m. afkickplaatsen Er is geen afkickvoorziening meer in het stadsdeel. In de drugspost is wel sedert een half jaar een aanmeldloket van Jellinek voor intake en behandeling. Totaal 219 Waarvan 64 tijdelijk. Plekken die na 5 jaar weer vervallen en waarschijnlijk vervangen moeten worden. Als al deze voorzieningen worden gerealiseerd is de dakloosheid opgeheven. De urgentste problemen zijn dan opgelost. Daarnaast zal er waarschijnlijk ook nog behoefte zijn aan BZW+ plaatsen. Het is op dit moment moeilijk in te schatten om hoeveel plaatsen dat zal gaan. Dit hangt mede af van de ontwikkelingen in de groep cliënten, waarvan 70% inmiddels ouder is dan 40 jaar en die aan de onderkant (jongeren) nauwelijks meer aangroeit. Gegeven het gezondheidsprofiel en de gemiddelde levensverwachting van deze cliënten, is het aannemelijk dat een deel van hen, op niet al te lange termijn, geïndiceerd zal raken voor verpleeg-of verzorgingstehuizen of voor vormen van thuiszorg. Verder is er behoefte aan een bedrijfsgebouw voor de workforceprojecten. De kleine keet aan de Flierbosdreef (van SSCW) wordt medio 2007 afgebroken, maar ook door de enorme uitbreiding van de dagbestedingsprojecten is er behoefte aan een bedrijfsruimte waar vanuit de projecten kunnen opereren. Er wordt op dit moment gezocht naar een nieuwe locatie voor dit project. Naast de bovengenoemde inspanningen in stadsdeel Zuidoost zal ook worden gewerkt aan de inzet van andere partijen in andere stadsdelen en in aangrenzende gemeenten. Ook elders moet opvang komen, de voorzieningen in Zuidoost zijn uitsluitend bedoeld voor verslaafden uit Zuidoost. Door overleg en afstemming kan eventuele overloop van verslaafden elders worden tegengegaan. 5

6 Acties: betrokken partijen motiveren en aanjagen tot het vinden van geschikte locaties binnen en buiten het stadsdeel voor Zuidoostverslaafden en het faciliteren van de procedures die men binnen het stadsdeel moet doorlopen (bestemmingsplan, bouwvergunning etc). Samenwerking: de verantwoordelijkheid voor het realiseren van voorzieningen ligt over het algemeen bij de centrale stad. Met hen en de actieve corporaties en de hulpverlenings-en zorgorganisaties in Zuidoost wordt nauw samengewerkt. Resultaat: alle daklozen onder dak/ coffeeshop geopend/bedrijfsruimte voor Workforce gerealiseerd Financiën: Centrale stad en AWBZ VIII Zinvolle dagbesteding Het bieden van zinvolle dagbesteding aan de Supportcliënten is belangrijk voor het maatschappelijk herstel van de doelgroep en draagt bij aan het terugdringen van de overlast. In het ambtswoninggesprek en het daaruit volgende programma bestrijding drugsoverlast zijn dan ook afspraken gemaakt over de opzet van dagactiviteiten voor harddruggebruikers uit Zuidoost. In het bestuursakkoord wordt gesteld dat uitbreiding van het aanbod aan zinvolle dagbesteding voor verslaafden in deze bestuursperiode moet worden gecontinueerd. Daglonersprojecten Het aantal Supportcliënten met zinvolle dagbesteding is gestegen van 62 in 2003 naar 290 eind Met name het daglonerswerk van de Stichting Streetcornerwork (Workforce in de openbare ruimte, Craftforce in samenwerking met winkeliers en Farmforce op boerderijen buiten de stad) is sterk uitgebreid wegens groot succes. Maar ook activiteiten binnen en rondom de voorzieningen, die worden aangeboden door Jellinek, HVO Querido en een aantal vrijwilligersorganisaties worden steeds beter benut. Het gaat hier om inloopactiviteiten, creatieve vakken, computers en tuinieren. Het stadsdeel speelt hierin een coördinerende rol, brengt instellingen met elkaar in contact en verleent in voorkomende gevallen (als er geen centrale financiering is) een subsidie. Ook treedt het stadsdeel op als opdrachtgever bij Reiniging, Marktwezen en Groenvoorziening. Daarbij is er regelmatig contact met diverse vrijwilligersorganisaties die kleine subsidies van het stadsdeel ontvangen voor activiteiten die aanvullend zijn op het aanbod van de professionele instellingen, zoals vieringen, feesten en kleinschalige werkprojecten. WMO-pilot In het ambtswoninggesprek is afgesproken dat de toenmalige Sociale Dienst (nu Dienst Werk en Inkomen DWI) 85 trajecten sociale activering voor verslaafden zou aanbieden. Door technische redenen heeft men hier geen uitvoering aan kunnen geven. DWI is één van de zes instellingen die gezamenlijk de Supportaanpak Zuidoost realiseren. In het kader van een pilot, vooruitlopend op de invoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO), worden in de periode driehonderd extra trajecten in het stadsdeel voor verslaafden met een bijstandsuitkering aangeboden en zo worden de ambtswoningafspraken alsnog gerealiseerd. Door DWI worden cliënten, gekoppeld aan hun uitkering en budgetbeheer, naar zinvolle dagbesteding geleid. Maandelijks wordt gecontroleerd of de betreffende cliënt daadwerkelijk aanwezig en actief is geweest. In beperkte mate kan met een beloning of een sanctie worden gewerkt. Uitbreiding van het aanbod van zowel de professionele instellingen als de vrijwilligersorganisaties is van belang, zodat in principe iedere Supportcliënt in de toekomst het domein dagbesteding kan invullen. Daarnaast zou het aanbod ook gevarieerd moeten zijn zodat cliënten kunnen doorgroeien naar een dagbesteding die aansluit op hun niveau. Het stadsdeel neemt hierin initiatieven: door het opzetten van activiteiten in het stadsdeel, het betrekken van lokale vrijwilligersorganisaties bij het beleid en het bevorderen van de onderlinge samenwerking in dit domein is nog veel te bereiken. Hiervoor zijn beperkt middelen in de stadsdeelbegroting aangevraagd, echter, het stedelijke beleid waarbij uitkeringsgerechtigden aan de slag moeten voorziet in principe in middelen. Het stadsdeel stimuleert dat deze middelen ten goede te laten komen aan de Zuidoost-verslaafden. Locale vrijwilligersprojecten In de periode gaat bijzondere aandacht uit naar lokale vrijwilligersorganisaties die feeling hebben met de doelgroep en op een laagdrempelige wijze een aanbod kunnen doen. Deze organisaties worden gefaciliteerd door het vrijwilligersteunpunt van het stadsdeel (operationeel vanaf begin 2007), aangesloten bij de professionele instellingen en begeleid bij het aanvragen van subsidies. Ook bij het realiseren van nieuwe voorzieningen in het stadsdeel zullen de 6

7 vrijwilligersorganisaties betrokken worden, bijvoorbeeld bij het inrichten van een activiteitenruimte. Hierbij zal het stadsdeel de mogelijkheid van een sociaal restaurant van vrijwilligers, profs en verslaafden zelf verder onderzoeken, waarbij de al bestaande maaltijdprojecten in Zuidoost nadrukkelijk een plaats krijgen. Acties: coördinatie, regie, faciltering vrijwilligersorganisaties, projectmanagement sociaal restaurant, acquisitie werkprojecten voor de doelgroep verslaafden/support cliënten Samenwerking: instellingen Support, DWI, vrijwilligersorganisaties Resultaat: Financiën: 6 gezamenlijke projecten van vrijwilligers/profs, sociaal restaurant in Zuidoost ten behoeve van verslaafden, subsidie Workforce, 300 trajecten dagbesteding in het kader van de pilot WMO (verantwoordelijkheid centrale stad) structureel subsidie Workforce, incidenteel voor kleinschalige projecten van vrijwilligersorganisaties, dit bedrag is als prioriteit aangevraagd in de begroting IX Medische Zorg Het drugsbeleid is de verantwoordelijkheid van de Wethouder Zorg van de centrale stad. De GGD is verantwoordelijk voor de medische zorg aan verslaafden in het stadsdeel. Medische basiszorg, verstrekking van methadon, heroïne, medicijnen en screening (tbc). Ook afkicken of begeleiding naar een drugsvrij leven is onderdeel van medische zorg voor verslaafden. Drugsvrij leven Bij de nota s Druk met Drugs (2002) Aanpak drugsproblematiek in Amsterdam Zuidoost (2003), in het Programma Bestrijding Drugsoverlast en bij de ambtswoningafspraken (2003) is weinig aandacht voor het sluitstuk van de behandeling van verslaving, namelijk het afkicken. In 2005 is de enige afkickvoorziening in het stadsdeel gesloten vanwege financiële problemen. De aandacht ging in deze periode vooral uit naar de bestrijding van de drugsoverlast, die in sommige buurten van het stadsdeel onaanvaardbaar was geworden en de vernieuwing in de Bijlmer dreigde te ondermijnen. Deze negatieve ontwikkeling is inmiddels afgeremd, de drugsoverlast is aanzienlijk verminderd, de verslaafden zijn grotendeels geregistreerd en in behandeling. Het is tijd voor een nieuwe stap in de zorg voor verslaafden. In het Bestuursakkoord wordt afkicken nadrukkelijk vermeld. Het gaat dan om verslaafden die zijn opgenomen in de Supportaanpak van de GGD in Zuidoost. In de Supportaanpak worden cliënten stapsgewijs op een hoger niveau van functioneren gebracht. Sommige cliënten komen in aanmerking voor behandeling met als doel op termijn zonder drugs functioneren. Het in het bestuursakkoord genoemde voornemen om afkickvoorzieningen te realiseren in het stadsdeel wordt daarom nader uitgewerkt. Naar schatting komen op jaarbasis 50 Supportcliënten in aanmerking voor een serieuze afkickpoging. In 2006 vindt een inventarisatie plaats van de mogelijkheden voor afkicken van Zuidoost verslaafden. Wat is het bestaande aanbod en sluit dit aanbod aan op de vraag? Indien dit niet het geval is, wat zijn de mogelijkheden om de toegankelijkheid van bestaande afkickvoorzieningen elders, voor Zuidoost verslaafden te verbeteren? Hierbij wordt ook gekeken naar de nazorg voor (ex) verslaafden. Jaarlijks gaat een onbekend aantal cliënten naar een afkick kliniek buiten het stadsdeel. Veel van deze klinieken hebben een christelijke signatuur en werven actief in het stadsdeel. Maar ook druggebruikers die uit detentie komen, zijn drugsvrij. In de ISD (Inrichting Stelselmatige Daders) worden verslaafde veelplegers gedurende twee jaar in de gevangenis behandeld. Het is van belang dat de nazorg aan deze cliënten goed geregeld is omdat het risico van terugval in druggebruik bijzonder groot is. Want een aanzienlijk aantal druggebruikers uit Zuidoost is ooit afgekickt, maar gemiddeld slechts 3 verslaafden per jaar stoppen definitief. Na de inventarisatie zal het stadsdeel, vanaf 2007 in samenwerking met betreffende klinieken en met de centrale stad, de afkickmogelijkheden voor Zuidoost verslaafden nader ontwikkelen. De financiën voor mogelijk nieuwe initiatieven zullen echter van de centrale stad moeten komen. Heroïneverstrekking onder medisch toezicht In 2006 is gestart met de al eerder aangekondigde uitbreiding in Zuidoost van het onder medisch toezicht verstrekken van heroïne. Deze heroïneverstrekking is vooralsnog een medisch onderzoek naar de effecten op de gezondheid en het functioneren van betreffende verslaafden. Het onderzoek 7

8 valt onder verantwoordelijkheid van het Ministerie van VWS en wordt uitgevoerd door de GGD. In Zuidoost is plaats voor 75 Supportcliënten, allen langdurig verslaafd en al onder behandeling van de GGD. Er zijn in augustus personen door de zeer strenge selectie gekomen. De uitbreiding naar in totaal 75 personen vordert gestaag. De meeste verslaafden gebruiken meerdere drugs door elkaar, niet uitsluitend heroïne, maar ook zeer regelmatig cocaïne. Voor cocaïne verslaving bestaat (nog) geen medische behandeling. Daarom heeft het Rijk een extra onderzoek ingesteld naar de effecten van financiële beloning bij de behandeling van cocaïne verslaving. In dit zogenaamde contingentie management krijgen deelnemers aan het heroïneonderzoek een geldelijke beloning als zij geen cocaïne gebruiken. Ook hiervoor is het ministerie verantwoordelijk en is de GGD uitvoerder. Het is begrijpelijk dat DB en Raad op de hoogte willen blijven van dit bijzondere onderzoek. Zij zullen regelmatig worden ingelicht over de gang van zaken bij de kwartaalrapportages van het Convenant Bestrijding Drugsoverlast Acties: inventarisatie afkickmogelijkheden in Zuidoost, coördinatie bij uitbreiding (indien gewenst) van afkickmogelijkheden voor Zuidoost verslaafden, informeren van DB en Raad iz nieuwe ontwikkelingen in heroïneverstrekking Samenwerking: instellingen Support, afkickklinieken, Cliëntenraad Resultaat: goede balans tussen vraag en aanbod van afkickvoorzieningen in Zuidoost Financiën: centrale stad X Drugspreventie Zuidoost is een jong stadsdeel, met relatief veel jongeren en met jongeren van verschillende culturen en etnische afkomst. Daarbij zijn er in het stadsdeel veel gezinnen die in moeilijke sociaaleconomische omstandigheden verkeren. Daardoor lopen Zuidoost jongeren risico, zij komen al jong in aanraking met drugsproblematiek op straat, op school en thuis. Het stadsdeel heeft regelmatig overleg met betrokkenen binnen en buiten het stadsdeel om zo de bijzondere positie van Zuidoost jongeren onder de aandacht te brengen en in samenwerking met diverse partijen een sluitende preventieaanpak te ontwikkelen. In 2004 en 2005 is in het kader van het programma bestrijding drugsoverlast gewerkt aan drugspreventie voor risicojongeren in de leeftijd van 12 tot 23 jaar. Naast de stedelijke programma s heeft het stadsdeel een eigen verantwoordelijkheid om op lokaal niveau preventiebeleid te ontwikkelen. Er is ingezet op voorlichting voor de jongeren om, ten eerste, druggebruik en mogelijke problemen daarmee bespreekbaar te maken en, ten tweede, het kennisniveau te verhogen. Op diverse vindplaatsen, zoals op school, in jongerencentra en op festivals zijn jongeren benaderd met mondelinge en schriftelijke informatie. Met de peermethode (getrainde leeftijdgenoten zijn de voorlichters) zijn jongeren uitgenodigd om mee te praten over drugs en de risico s van druggebruik. In 2004 en 2005 zijn hierdoor circa 1000 jongeren tussen de 12 en 23 bereikt. Daarnaast is er een trainingsnetwerk gestart waar diverse intermediairs getraind worden door een instelling voor verslaving, in het herkennen van en professioneel omgaan met druggebruik van jongeren. In 2005 zijn trainingen gegeven aan diverse beroepsgroepen zoals jongerenwerkers, hulpverleners en straathoekwerkers. Het stadsdeel coördineert dit trainingsnetwerk en bouwt dit verder uit naar andere professionals die werken met jongeren zoals leerplichtambtenaren en leerkrachten. Inmiddels is er een integrale aanpak geformuleerd om jonge Amsterdammers uit Zuidoost (van 10 tot 23 jaar) gedurende lange tijd, op verschillende manieren en op diverse vindplaatsen drugspreventie te bieden. Dit vraagt om een goede afstemming en coördinatie omdat drugpreventie onderdeel vormt van een breder pakket aan interventies gericht op gezondheid en veiligheid van jongeren. Aan deze aanpak wordt gekoppeld de hierboven genoemde training voor intermediairs en de verdere ontwikkeling van de verslavingszorg voor risicojongeren in het stadsdeel. Jongeren van 10 tot 23 jaar worden op diverse vindplaatsen benaderd met voorlichting (school, thuis, vrije tijd) waarbij aandacht is voor sociale weerbaarheid, omgaan met genotmiddelen, risico s van gebruik en misbruik en verslaving. Daarbij wordt de sociale omgeving van jongeren betrokken (ouders, leerkrachten, hulpverleners). Bij verslavingsproblematiek is een netwerk in Zuidoost beschikbaar voor opvang, begeleiding en behandeling. Het programma Jonge Amsterdammers in stadsdeel Zuidoost biedt voorlichting, verslavingspreventie, training en netwerkontwikkeling. 8

9 Bij de ontwikkeling van het preventiebeleid in het stadsdeel is er aandacht besteed aan de benadering van jongeren, hetzij direct hetzij direct via intermediairs. Hieruit volgt dat er voor jongeren die al problemen hebben met drugs adequate zorg moet zijn, bij voorkeur in Zuidoost zelf. In 2005 is gewerkt aan het opzetten of versterken van het aanwezige hulp en zorgaanbod, opdat jongeren snel en in hun eigen omgeving geholpen kunnen worden. Hierdoor wordt het risico op zwaardere problematiek verminderd. Het stadsdeel monitort deze ontwikkeling naar een beter vangnet voor risicojongeren in Zuidoost. Vanaf 2006 zal drugspreventie nadrukkelijker worden aangesloten bij andere beleidsterreinen binnen het jeugdbeleid. Acties: In samenwerking met diverse partijen een sluitende preventieaanpak ontwikkelen; uitbouwen van trainingsnetwerk naar leerplichtambtenaren en leerkrachten; monitoren van de ontwikkeling naar een beter vangnet voor risicojongeren. Samenwerking: Jellinek Preventie en Innovatie, Swazoom, diverse jongeren Resultaat: integrale drugspreventie aanpak waar risicojongeren en hun omgeving worden voorgelicht en getraind in drugsproblematiek Financiën: structureel per jaar in de begroting, incidenteel en ,- als prioriteit aangevraagd op begroting XI Vrijwilligersbeleid In het stadsdeel is een aantal vrijwilligersorganisaties actief in de opvang en begeleiding van verslaafden en daklozen. Op straat, in kerken en bij reguliere opvangvoorzieningen wordt eten uitgedeeld en is er de mogelijkheid voor een gesprek of verwijzing naar de (verslavings) zorg. Enkele vrijwilligersorganisaties bieden dagactiviteiten aan voor Supportcliënten zoals muziek, buddyzorg of autoklussen. Zij krijgen hiervoor subsidie van het stadsdeel en voeren hun werkzaamheden uit onder verantwoordelijkheid van een professionele instelling in Zuidoost. Op een door het stadsdeel georganiseerde werkconferentie in februari 2005 zijn er afspraken gemaakt over het functioneren van de vrijwilligersorganisaties. Vrijwilligers die bezig zijn met verslaafden kunnen een aanvraag voor subsidie indienen bij het stadsdeel waarna gekeken wordt of de aanvraag past in het drugsbeleid. Dat betekent dat de vrijwilligersorganisatie uitsluitend cliënten uit Zuidoost bedient om een aanzuigende werking op verslaafden buiten het stadsdeel te voorkomen. Dit vraagt om een vorm van registratie van cliënten en afstemming met de GGD die bepaalt of iemand Supportcliënt is. De activiteiten moeten een meerwaarde hebben, dus eten uitdelen alleen is niet voldoende. De doelgroep moet actief betrokken worden bij de uitvoering, zodat er van zinvolle dagbesteding sprake is. Gezamenlijk eten na boodschappen doen en koken is dus wel een optie. Buiten eten uitdelen geeft problemen in de openbare orde, is soms niet beheersbaar en heeft een negatieve uitstraling. Gezien de bindende werking van een (warme) maaltijd kan de vrijwilligersorganisatie wel een maaltijd aanbieden in een voorziening, zoals een verblijfsruimte. Er wordt gewerkt naar een samenwerkingsverband tussen vrijwilligersorganisatie en professionele instelling voor verslavingszorg in het stadsdeel. Hierdoor kunnen vrijwilligers en profs elkaar versterken: vrijwilligers hebben feeling met de doelgroep en kunnen hen vaak makkelijker bereiken, de profs zijn onderdeel van Support en kunnen de verslaafden toeleiden naar de uitgebreide zorg en begeleiding in alle Support domeinen. In 2005 en 2006 is van start gegaan met een aantal projecten volgens bovenstaand format met subsidie van het stadsdeel. De vrijwilligers werken in de werving, uitvoering en werkbegeleiding bij bijvoorbeeld het klussen aan auto s op een sloperij, de professionele instelling registreert de cliënten, biedt een verzamelplek en training voor de vrijwilligers. Het stadsdeel coördineert en verleent subsidie. In de komende bestuursperiode is het voornemen om deze projecten uit te breiden in aantal, aard en omvang. Hierbij kan worden aangesloten op de pilot WMO waarbij DWI activeringstrajecten inkoopt voor Supportcliënten met een bijstandsuitkering. Deze trajecten bieden zinvolle dagbesteding en 9

10 maatschappelijk herstel aan cliënten en kunnen op de langere termijn de afstand tot de reguliere arbeidsmarkt verkleinen. Het stadsdeel speelt hierin een coördinerende rol, waarbij de vrijwilligersorganisaties worden gefaciliteerd en worden gekoppeld aan de professionele instellingen. Een bijzonder project in dit verband is het sociaal restaurant. Het is een project met een tweeledig karakter: enerzijds kunnen Supportcliënten werkervaring opdoen in horeca activiteiten (koken, bediening, schoonmaak, organisatie) en anderzijds kan de doelgroep daar zelf een gezonde maaltijd eten in een gezellige omgeving. Vrijwilligersorganisaties hebben ruime ervaring in het organiseren en bereiden van maaltijden voor grote gezelschappen en kunnen goed omgaan met een moeilijke groep als druggebruikers. Het stadsdeel onderzoekt, samen met vrijwilligersorganisaties, al enige tijd de mogelijkheden om een sociaal restaurant te realiseren. In 2006 zal dit onderzoek worden afgerond waarna begin 2007 een plan wordt opgesteld. Hierin worden de volgende zaken behandeld: organisatie, locatie, financiën, inpassing in Support, doelgroep, verantwoordelijkheid, aansluiting bij partners zoals DWI en aansluiting bij nieuwe ontwikkelingen zoals invoering Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO). Een aantal vrijwilligersorganisaties heeft te kennen gegeven niet te willen participeren in bovenstaande aanpak. Deze organisaties zullen niet langer subsidie ontvangen voor hun activiteiten omdat deze niet (meer) passen in het beleid. Acties: ontwikkeling vrijwilligersbeleid, organisatie sociaal restaurant Samenwerking: ISV bij SDZO, vrijwilligersorganisaties, instellingen Support Resultaat: sociaal restaurant, projecten vrijwilligers/profs Financiën: als prioriteit aangevraagd voor vrijwilligersorganisaties XII Begeleidingscommissies en bewonersgroepen Voorzieningen voor drugsverslaafden zijn omstreden voorzieningen waarbij inspraak niet mogelijk is. Er is wel een informatieplicht van de overheid richting omwonenden. Tijdens de informatiebijeenkomst wordt een begeleidingscommissie opgericht waar de gemeente, het stadsdeel, de politie, de betreffende instelling voor verslavingszorg en de omwonenden in zijn vertegenwoordigd. Deze begeleidingscommissie vergadert regelmatig over de stand van zaken in en rondom de voorziening. Men bespreekt meldingen en klachten en onderneemt acties om problemen op te lossen. In het uiterste geval, dus bij extreme, aanhoudende overlast die afkomstig is van de voorziening, kan de begeleidingscommissie een advies aan de Burgemeester geven om de voorziening te sluiten. Dit is in Zuidoost nog nooit gebeurd. De leden kunnen ook tussen de vergaderingen door contact met elkaar opnemen bij onverwachte gebeurtenissen en daar kan dan snel actie op worden ondernomen. Er zijn momenteel 5 begeleidingscommissies actief in het stadsdeel. Dit aantal zal groeien omdat er meer voorzieningen gepland zijn. Het stadsdeel heeft het voornemen om de begeleidingscommissies beter te faciliteren. Dit heeft twee doelen: het bevorderen van de representativiteit en het bevorderen van de kwaliteit. Dit gebeurt door het organiseren van trainingen, werkbezoeken, lezingen, uitwisselingen, door het betalen van vacatiegeld en door het actief werven van nieuwe leden. Eind 2006 zal een enquête worden gehouden onder de huidige leden van de begeleidingscommissies waarin gevraagd wordt om hun ervaringen, wensen en mening. Acties: begeleidingscommissies faciliteren d.m.v. trainingen, werkbezoeken, lezingen, uitwisselingen, door het betalen van vacatiegeld en door het actief werven van nieuwe leden; enquête onder de huidige leden van de begeleidingscommissie Samenwerking: bewoners, veldregie, WMO-servicecentrum, politie Resultaten: actieve representatieve begeleidingscommissies. Financiën: centrale stad 10

11 XIII coffeeshop Een bijzonder vorm van voorziening in dit verband vormt de coffeeshop. Het stadsdeel heeft met de centrale stad afgesproken dat er één coffeeshop wordt gerealiseerd in Zuidoost. Er is een ondernemer geselecteerd en deze heeft een locatie aangedragen die aan de criteria van het stadsdeel voldoet. Aangezien de locatie in grootstedelijk gebied ligt, moet voor de realisatie van deze coffeeshop onderhandeld worden met centrale diensten. Dat verloopt nog niet soepel, en daarom onderzoekt de betreffende ondernemer daarnaast naar andere locaties. Het is de bedoeling dat de coffeeshop op korte termijn daadwerkelijk gebouwd en geopend gaat worden. XIV Communicatie Het Programma Bestrijding Drugsoverlast liep van 2003 tot september Onderdeel van het programma was een communicatiestrategie te ontwikkelen om bewoners en ondernemers op de hoogte te houden en te betrekken bij het beleid. Tevens is communicatie belangrijk om draagvlak te realiseren en te behouden voor het lokale drugsbeleid, zeker bij de bouw van een nieuwe voorziening voor verslaafden in de buurt. Door goede informatie weten omwonenden wat zij kunnen verwachten en waar zij eventueel met vragen of klachten terecht kunnen. In de periode is ieder kwartaal het drugsbulletin (uitgave stadsdeel Zuidoost) met nieuws over de drugsaanpak huis aan huis verspreid in de drugsoverlastgebieden in Zuidoost. Via de website en persberichten is een breed publiek geïnformeerd over de actuele ontwikkelingen en over de resultaten van de aanpak. In 2005 en 2006 heeft het stadsdeel de campagne Drugsbeleid in de spotlight gevoerd waarbij door middel van bewonersavonden, radio, bezoek aan instellingen voor verslavingszorg en workshops aandacht is besteed aan de drugsaanpak in het stadsdeel, de werkwijze en de resultaten. Bewoners en ondernemers, met name de winkeliers in de winkelcentra, zijn uitgenodigd om te participeren in het beleid. In zal aansluiting worden gezocht bij de communicatietrajecten van de sector wijkbeheer. De scherpe kanten van de drugsoverlast in Zuidoost zijn eraf en zowel de objectieve als de subjectieve veiligheid is toegenomen. Drugsproblematiek is onderdeel geworden van het algemene thema leefbaarheid. Wijkbeheer werkt aan het bevorderen van de leefbaarheid in het stadsdeel, heeft veel contacten op wijkniveau en kan als intermediair optreden tussen stadsdeel en bewoners/ondernemers. Het drugsbulletin gaat op in de wijkkrant. Ook verzorgt de afdeling communicatie de informatievoorziening naar partijen buiten het stadsdeel zoals de media, want helaas wordt het imago van het stadsdeel nog steeds negatief beïnvloed door het thema drugs. Acties: ontwikkeling van een nieuw communicatiebeleid iz drugsaanpak met als aandachtspunten leefbaarheid en bewonersparticipatie Samenwerking: afdeling communicatie SDZO, sector Wijkbeheer SDZO, bewonersgroepen, begeleidingscommissies Resultaat: bewoners, ondernemers en bezoekers in het stadsdeel zijn op de hoogte van het drugsbeleid, participeren daarin en dragen bij aan een positief imago van het stadsdeel Financiën: als prioriteit structureel per jaar aangevraagd 11