Evaluatie convenanten met gemeenten inzake aansluiting jeugdzorg en jeugdbeleid

Transcriptie

1 Provincie Noord-Brabant Evaluatie convenanten met gemeenten inzake aansluiting jeugdzorg en jeugdbeleid 1. Inleiding Het Beleidskader Jeugd biedt de kaders voor het afsluiten van regionale convenanten aansluiting jeugdbeleid en jeugdzorg. Medio 2005 zijn de 4 regio s gestart met de voorbereidingen. In deze notitie wordt de gang van zaken met betrekking tot het opstellen van deze convenanten geëvalueerd. In paragraaf 2 wordt toegelicht wat het belang is om te komen tot convenanten. In paragraaf 3 is weergegeven wat in het Beleidskader Jeugd en in de Uitvoeringsprogramma s Jeugd is opgenomen over deze convenanten. Vervolgens wordt in paragraaf 4 de stand van zaken in iedere regio uiteen gezet. Paragraaf 5 blikt vooruit. 2. Belang van convenanten Het komen tot uitwisseling en afstemming over preventief jeugdbeleid en jeugdzorgbeleid en het komen tot bestuurlijke afspraken tussen gemeenten en provincie om zo tot een gezamenlijke gebiedgerichte krachtenbundeling te komen, is een doelstelling die stamt uit de vorige bestuursperiode. Daartoe is de regionale overlegstructuur opgezet met Regionale Bestuurlijke Overleggen Jeugd (vanaf 1999), waar bestuurders met elkaar afspraken maken. In deze bestuursperiode zijn Regionale Intentieverklaringen Jeugd (2003) afgesloten waarin gemeentelijke prioritaire aandachtsvelden zijn benoemd die aansloten bij het toen geldende provinciale jeugdbeleid (provinciale speerpunten: jeugdparticpatie, jeugd en veiligheid, voorkomen schooluitval). De invoering van de Wet op de Jeugdzorg en later de Wet Maatschappelijke Ondersteuning heeft hierin veel veranderd. De rollen van provincie en gemeenten zijn aangescherpt: - de provincie richt zich vooral op haar kerntaak (de jeugdzorg) en stuurt daarnaast op de totale jeugdzorgketen; - gemeenten hebben een zwaardere verantwoordelijkheid gekregen in het jeugdbeleid. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de zogenoemde voorliggende voorzieningen (maatschappelijk werk, preventie en lichtere vormen van jeugdzorg). De vijf gemeentelijke functies: informatie, signalering, toegang en toeleiding, pedagogisch advies en coördinatie van zorg zijn opgenomen in prestatieveld jeugd van de WMO. De provinciale jeugdzorg kan alleen goed functioneren als de keten van jeugdzorg goed functioneert. Zowel het gemeentelijk jeugdbeleid als de provinciale jeugdzorg dienen op orde te zijn. Gemeenten en provincie hebben samen de bestuurlijke regie. Zelf spreken zij de uitvoerende instellingen aan waarvoor zij bestuurlijk verantwoordelijk zijn. Afstemming en samenwerking tussen provinciale jeugdzorg en gemeentelijke jeugdbeleid is hierdoor geen vrijblijvende zaak meer. De provincie heeft geen zeggenschap over de inzet van ketenpartners (waaronder gemeenten) en de middelen voor zowel regie als nazorg en preventie zijn beperkt. Ketensamenwerking die leidt tot een gerichte inzet van alle betrokkenen is belangrijk. De provincie moet zich daarvoor opstellen als een krachtige ketenregisseur. Samenwerking moet vorm krijgen via niet-

2 vrijblijvende afspraken: gezamenlijke doelen, heldere rollen, afspraken over een sluitende aanpak en later ook bevorderen van samenwerking met andere sectoren. Met het vastleggen van afspraken in regionale convenanten in plaats van de meer vrijblijvende intentieverklaringen, wil de provincie met gemeenten toewerken naar niet-vrijblijvende afspraken over: - beleidsmaatregelen die de toenemende vraag naar jeugdzorg te beïnvloeden (afremmen door preventie) - het verhelpen van problemen in de omgeving van jeugdigen of van jeugdigen zelf, die geleid hebben tot de noodzaak van jeugdzorg (bv.het bieden van opvoedingsondersteuning) - de uitstroom van de jeugdzorg naar de lokale zorg (nazorg). De regionale convenanten bieden de inhoudelijke visie op de aansluiting en zijn dus het resultaat van een periode waarin veel beweging heeft plaatsgevonden en nu het uitgangspunt voor verder afstemming in de keten met name via de ontwikkeling van Centra voor Jeugd en Gezin. Op initiatief van de Commissaris van de Koningin zijn in de nieuwe gemeentelijke bestuursperiode (vanaf 2006) bij veel gemeenten wethouders jeugd benoemd. Zij werken aan een scala van jeugdonderwerpen. De gemeenten maken zich inmiddels op voor de ontwikkeling van Centra voor Jeugd en Gezin, willen zorgcoördinatie organiseren, vragen om een goede aansluiting van Bureau Jeugdzorg op het lokale veld en efficiency indicatiestelling, oriënteren zich veelal op vroegsignalering, nazorg en versterking van de informatiepositie. In een provinciale verbeteragenda voor de keten zijn deze onderwerpen benoemd. Als vervolg op de regionale convenanten zullen er met gemeenten afspraken gemaakt worden over de provinciale inzet en de gemeentelijke inzet op al deze onderwerpen. 3. Provinciale basis voor convenanten in Beleidskader en Uitvoeringsprogramma s In het Beleidskader Jeugd is vastgelegd dat de provincie per regio met gemeenten tot een model van aansluiting wil komen op basis van informatie over de preventieve voorzieningen, informatie over de aansluiting van het gemeentelijk jeugdbeleid en de provinciale jeugdzorg en informatie over de knelpunten die zich hierbij voordoen. In een convenant zouden afspraken over de gewenste vorm van aansluiting moeten worden vastgelegd. Gemeenten en provincie dienen daarin aan te geven, zowel vanuit de eigen als vanuit de gedeelde verantwoordelijkheid voor een soepel schakelende, doorlopende keten, hoe zij zorgdragen voor een effectieve wederzijdse aansluiting van de preventieve voorzieningen, Bureau Jeugdzorg en de jeugdzorgvoorzieningen. Inzet was om medio 2005 met gemeenten tot overeenstemming te komen. Uiterlijk zou dan in alle gemeenten gewerkt worden volgens het regionaal met gemeenten overeengekomen model van aansluiting. De inzet van de intentiemiddelen van de provincie voor de jaren 2005, 2006 en 2007 zou gekoppeld worden aan afspraken met gemeenten in het kader van de aansluiting. In het Uitvoeringsprogramma Jeugd 2006 is de relatie met gemeenten verder aangescherpt om te komen tot niet vrijblijvende afspraken. Een convenant blijft daarbij een bruikbaar instrument. 2/2

3 In de loop van het jaar 2006 heeft de provincie ook de mogelijkheid geboden om convenanten meer maatwerk te laten zijn. Afspraken hoeven niet per definitie meer regionaal gemaakt te worden, maar kunnen ook met natuurlijke samenwerkingsverbanden (zoals subregio s) vastgelegd worden. Dit is opgenomen in het Uitvoeringsprogramma Jeugdzorg In de huidige bestuursperiode heeft de provincie geïnvesteerd in jeugd in het kader van afspraken met gemeenten. Per regio zijn naast de inzet van steunfunctie-instellingen, ook autonome middelen ingezet ten behoeve van de aansluiting jeugdzorg en jeugdbeleid, namelijk 113,445,- per regio per jaar (verder te noemen de intentiemiddelen ). Gemeenten zetten daar menskracht en gemeentelijke middelen tegenover. De intentiemiddelen worden door de regio s, in overleg met de provincie en in aansluiting op eerder vastgelegde aandachtsvelden binnen de aansluiting jeugdzorg en jeugdbeleid, ingezet naar eigen wens. 4. Convenanten per regio. In 2005 zijn de 4 regio s gestart met de voorbereiding van het beoogde convenant. De regionale inventarisatie-onderzoeken van K2 naar de ketenkwaliteit, waarin wordt aangegeven waar knelpunten liggen in de aansluiting jeugdzorg-jeugdbeleid, is daarbij belangrijke input geweest. In het convenant worden vervolgens door gemeenten en provincie gezamenlijk afspraken maken over hoe te komen tot oplossing van deze knelpunten. Inmiddels zijn er in de regio Noordoost-Brabant en West-Brabant convenanten afgesloten. In de regio Midden-Brabant is overeenstemming bereikt over een convenant dat begin 2007 zal worden ondertekend Convenant Noordoost-Brabant In de regio Noordoost-Brabant is een convenant tussen provincie en 21 gemeenten opgesteld en uiteindelijk ondertekend op 5 december Looptijd van het convenant is van 2005 tot en met De doorgaande lijn van jeugdigen in de lokale jeugdzorgketen en binnen de hulpverlening is uitgangspunt voor de gezamenlijke afspraken. De afspraken hebben betrekking op het tijdig vinden van jeugdigen met een hulpvraag (signaleren), het minimaliseren van uitval van jeugdigen in het totale traject en het tijdig realiseren van een passend lokaal dan wel geïndiceerd hulpaanbod. In het convenant zijn geen afspraken vastgelegd over de inzet van de regionale intentiemiddelen. Inmiddels is in het Regionaal Bestuurlijk Overleg Jeugd afgesproken deze middelen in 2005, 2006 en 2007 te besteden aan 1. de ontwikkeling van een digitale sociale kaart en 2. het opzetten/verbeteren van een adequate aansluiting tussen onderwijs en jeugdzorg Convenant West-Brabant Aan het convenant in West-Brabant heeft een langdurige ambtelijke voorbereiding ten grondslag gelegen. Ondertekening heeft plaatsgevonden op 20 december Looptijd van het convenant is tot en met 2007, met name in verband met de aanstaande provinciale verkiezingen. De intentie is wel om per zittingsperiode meerjarige afspraken te maken. 3/3

4 In het convenant zijn de verbeterpunten uit de gezamenlijke verbeteragenda ter versterking van de jeugdzorgketen opgenomen en deze zijn richtinggevend voor nadere afspraken over wederzijdse inzet. In het convenant zijn de afspraken over de inzet van de intentiemiddelen voor het jaar 2006 vastgelegd. Over de inzet van intentiemiddelen voor 2007 zullen in het Regionaal Bestuurlijk overleg Jeugd afspraken worden gemaakt Convenant Midden-Brabant In Midden-Brabant is lange tijd geen prioriteit gegeven aan het opstellen van een convenant aangezien: gemeenten het inventarisatie-onderzoek van K2 wilden afwachten; gemeenten de termijn (tot ) te kort vonden om alle resultaten/uitgangspunten te verwezenlijken; de intentiemiddelen in Midden-Brabant tot en met 2007 vastgelegd zijn in het convenant schoolmaatschappelijk werk (afgesloten 2005). Uiteindelijk is eind 2006 toch een concept voor een regionaal koepelconvenant vastgesteld in het Regionaal Bestuurlijk Overleg, aangezien het K2-onderzoek was afgerond. Het convenant in Midden-Brabant wordt afgesloten voor de periode 2007 tot en met Begin 2007 zal de ondertekening plaatsvinden. In het convenant zijn de verbeterpunten uit de verbeteragenda opgenomen. De gemeenten sluiten daar op aan met specifieke vragen op het terrein van: versterking informatiepositie, afstemming aansluiting Bureau Jeugdzorg en inzicht in inkoop van zorg van beide partijen. Op basis van de uitgangspunten in dit koepelconvenant stellen gemeenten in Midden-Brabant en provincie jaarlijks per gemeente een werkprogramma op met benoeming van wederzijdse inzet. De inzet van intentiemiddelen ligt tot en met 2007 vast (zie boven). Voor de jaren daarna is in het koepelconvenant vastgelegd dat de provincie niet besluit over de inzet van eventuele regionale provinciale middelen vóórdat in het Regionaal Bestuurlijk overleg de gemeentelijke werkprogramma s gezamenlijk zijn besproken Convenant Zuidoost-Brabant In de regio Zuidoost-Brabant is geen convenant opgesteld. Het onderwerp convenant is in het voorjaar 2005 besproken in het Regionaal Bestuurlijk overleg. Gemeenten hebben in dat overleg aangegeven vooralsnog geen meerwaarde te zien in het convenant bovenop de afspraken die zijn gemaakt in de Intentieverklaring jeugdbeleid (2003) en de afspraken die worden gemaakt in het Regionaal Bestuurlijk Overleg. Aan het Regionaal Bestuurlijk Overleg in deze regio ligt een gedegen overlegstructuur ten grondslag. Er functioneert een stuurgroep Jeugdbeleid bestaande uit een aantal wethouders uit de regio. De stuurgroep bereidt portefeuillehoudersoverleg voor, waarvan het Regionaal Bestuurlijk Overleg Jeugd een aantal keer per jaar onderdeel uitmaakt. De afspraken over de inzet van de intentiemiddelen worden in Zuidoost-Brabant jaarlijks gemaakt in het Regionaal Bestuurlijk overleg. 4/4

5 5. Vooruitblik Het snijvlak provinciale jeugdzorg en preventief jeugdbeleid is een gebied van gedeelde verantwoordelijkheden van provincie en gemeenten, waarvoor afstemming en afspraken blijvend nodig zijn. In de early warnings is het belang om te komen tot heldere en transparante afspraken met gemeenten, benadrukt. De regionale convenanten bieden een belangrijke basis voor die afstemming/afspraken tussen gemeenten en provincie. In de afgelopen periode zijn convenanten opgesteld, waarin met name de inhoudelijke visie op de aansluiting is opgenomen. De provincie heeft gestimuleerd in de aansluiting door middel van regionale intentiemiddelen. In de regio s waar convenanten zijn afgesloten, bestaat de intentie om in de nieuwe provinciale bestuursperiode meerjarige afspraken opnieuw in convenanten vast te leggen. Bij de regio Midden-Brabant loopt het convenant door in de nieuwe periode. De convenanten met de regio s, hoewel moeizaam tot stand gekomen, zijn voor de provincie een belangrijk uitgangspunt voor de afspraken in de toekomst. In de nieuwe bestuursperiode zal de afstemming verder worden vormgegeven via een gezamenlijke verbeteragenda, waarin onder andere de ontwikkeling van Centra voor Jeugd & Gezin is opgenomen en via provinciale beleidsregels, zoals beleidsregel subsidieregeling coördinatie lokale zorg aan jongeren met complexe meervoudige problematiek. Over de hoofdlijnen van de verbeteragenda is met B5-gemeenten reeds overeenstemming bereikt. De provincie gaat in de komende periode met iedere gemeente een samenwerkingsrelatie opbouwen (relatiemanagement). Uiteindelijk zullen de relatiemanagers (per regio) van de provincie met alle gemeenten in overleg treden over de verbeteragenda, resulterend in afspraken op (sub-)regionale schaal die op maat kunnen worden uitgewerkt per gemeente. In hoeverre en op welke wijze de inzet van intentiemiddelen moet worden bijgesteld naar aanleiding van het resultaat van de afspraken over de verbeteragenda, zal zijn beslag krijgen in het nieuwe Uitvoeringsprogramma Jeugdzorg /5