27 januari 2004 Nr , W Nummer 2/2004

Transcriptie

1 27 januari 2004 Nr , W Nummer 2/2004 Voordracht van Gedeputeerde Staten aan Provinciale Staten van Groningen ter vaststelling van het Beleidskader jeugdzorg en het Uitvoeringsprogramma 2004 SAMENVATTING: Deze voordracht bevat het voorstel het Beleidskader jeugdzorg en het Uitvoeringsprogramma 2004 vast te stellen. Het zijn het eerste Beleidskader en Uitvoeringsprogramma zoals beoogd in de nieuwe Wet op de jeugdzorg. Helaas is de invoering van deze wet weer een jaar uitgesteld, waardoor de huidige Wet op de jeugdhulpverlening in 2004 nog de grondslag blijft voor het beleid en de daarmee samenhangende beleidsstukken. Inleiding Met deze voordracht leggen wij het Beleidskader jeugdzorg en het Uitvoeringsprogramma 2004 ter besluitvorming aan u voor. Het kader beschrijft de ontwikkelingen in de jeugdzorg en schetst in grote lijnen het beleid voor de komende vier jaar. Het Uitvoeringsprogramma geeft aan wat er concreet wordt voorgenomen voor 2004 en welke middelen beschikbaar worden gesteld. De komende jaren zal jaarlijks een Uitvoeringsprogramma worden opgesteld. Een belangrijk verschil betreft verder het financiële kader. Het Beleidskader geeft in fictieve zin aan welke middelen nodig zouden zijn om overeenkomstig de nieuwe wet het recht op jeugdzorg te kunnen garanderen Ook de gehanteerde cliëntenaantallen en tarieven zijn fictief. Dat leidt dan ook tot fictieve tekorten. Zoals uit het Uitvoeringsprogramma blijkt, zullen wij er alles aan doen om die situatie niet te laten ontstaan. Het Uitvoeringsprogramma bevat dan ook geen tekorten en beperkt zich tot de verdeling van de feitelijk beschikbare middelen voor Ter informatie sturen wij u hierbij tevens de nota van inspraak. Deze nota bevat een samenvatting van de inspraakreacties met ons commentaar daarop. In de nota hebben wij aangegeven of de reacties tot wijzigingen van de tekst van het voorontwerp hebben geleid. Het Beleidskader Status van het Beleidskader Het Beleidskader Jeugdzorg is gebaseerd op de Wet op de jeugdzorg en is het document waarmee de provincie zijn wettelijke plannings- en financieringstaak tot uitdrukking brengt. Omdat de invoering van de wet op het laatste moment opnieuw een jaar is uitgesteld, is er in een formele zin een wat merkwaardige situatie ontstaan: de wet waarop het Beleidskader is gebaseerd is nog niet van kracht geworden. Dat betekent dat in formele zin in 2004 de huidige Wet op de jeugdhulpverlening nog de grondslag voor het beleid is. Hoewel het Beleidskader dus in de geest van de nieuwe wet is opgesteld, wordt 2004 daarmee eigenlijk toch weer een overgangsjaar. Dat 2-1

2 betekent dat het Beleidskader, weliswaar voor een periode van vier jaar bedoeld, in de loop van 2004 toch weer moet worden bijgesteld. Inhoud van het Beleidskader In het Beleidskader wordt in de eerste plaats benadrukt dat jeugdzorgbeleid niet op zich zelf staat, maar deel uitmaakt van een breder jeugd- en zelfs gezinsbeleid. Jeugdzorg kan in dit bredere verband worden ingezet indien er sprake is van opvoed- en opgroeiproblemen (jeugdhulpverlening) of psychiatrische problemen (jeugd-ggz). Als de veiligheid van jeugdigen in gevaar is kan ook jeugdbescherming worden geboden. Een en ander kan indien noodzakelijk ook in combinatie worden aangeboden, bijvoorbeeld in een integrale aanpak van meervoudige problematiek in gezinnen. Daarbij kan één van de hulpverleners als gezinscoach worden aangewezen. In veruit de meeste gevallen behoeft echter geen beroep te worden gedaan op de jeugdzorg. Om de instroom in de jeugdzorg verder te beperken is een goede afstemming nodig met het gemeentelijke preventieve jeugdbeleid. Daarover moeten met gemeenten afspraken worden gemaakt. Het kader Vervolgens wordt het beleidsmatige kader van de jeugdzorg geschetst met als belangrijkste document natuurlijk de nieuwe Wet op de jeugdzorg. Wij blijven de invoering van deze wet van groot belang vinden. Wij zien de volgende onderdelen van de wet als belangrijkste winstpunten: - het recht op jeugdzorg - een vraaggericht stelsel - de versterking van de positie van de cliënt - één toegangsloket voor alle vormen van jeugdzorg - een betere afstemming tussen provinciaal en gemeentelijk beleid. Verder verwachten wij dat als gevolg van de wet het stelsel van jeugdzorg eenvoudiger, transparanter en minder bureaucratisch wordt. Hoofdlijnen van beleid In het Beleidskader zijn de volgende hoofdlijnen van beleid geformuleerd:! De nadruk moet worden gelegd op preventie;! De zorg moet herkenbaar en bereikbaar zijn;! Indien wordt vastgesteld dat zorg nodig is dan kan die zorg worden opgeëist: het recht op jeugdzorg;! Het is van belang dat de hulpverlening zo integraal mogelijk worden uitgevoerd;! De hulp moet als het even kan in de eigen leefomgeving van de cliënt worden aangeboden;! Als toch uithuisplaatsing onvermijdelijk blijkt te zijn, geniet pleegzorg de voorkeur;! De hulp moet zo passend, efficient en effectief mogelijk worden aangeboden. Het gaat er om dat de problemen van cliënten worden verholpen;! Cliënten moeten zoveel mogelijk bij hun eigen hulpverleningsproces worden betrokken;! Cliënten moeten kunnen rekenen op een goede kwaliteit van de geboden hulp en kunnen klagen als het niet goed is geregeld. Verder moeten ze voortdurend goed worden geïnformeerd;! Voor een goed beleid is goede beleidsinformatie nodig. Ontwikkeling van de vraag naar jeugdzorg In het Beleidskader wordt uitvoerig ingegaan op de te verwachten ontwikkeling van de vraag. Dat is niet alleen van belang voor een goede afstemming van het aanbod op de vraag, maar ook meer inzicht te krijgen in de oorzaken van de problemen die tot een vraag naar jeugdzorg leiden. Tenslotte is inzicht in de vraag van belang voor de financiering van het aanbod dat de komende jaren noodzakelijk is. De belangrijkste conclusie is dat de instroom van cliënten in de jeugdzorg de komende jaren waarschijnlijk nog fors zal toenemen. Dat is des te opmerkelijker, omdat het aantal jeugdigen in de provincie Groningen de komende jaren ongeveer gelijk blijft. 2-2

3 De toename van het aantal cliënten in de jeugdzorg is niet direct toe te schrijven aan het toenemen van de jeugdproblematiek in de samenleving. Het is eerder zo dat problemen die er zijn sneller bij de jeugdzorg terecht komen. Als voorbeeld kan de sterke stijging van het aantal meldingen van kindermishandeling worden genoemd. Dat problemen sneller bij de hulpverlening terecht komen is een verheugende ontwikkeling. Aan de andere kant zal daardoor ook de komende tijd veel van de jeugdzorg worden gevraagd. Het Bureau Jeugdzorg Het Bureau Jeugdzorg wordt een belangrijk orgaan in het nieuwe jeugdzorgstelsel. Het BJZ krijgt een uitgebreid takenpakket en functioneert als een belangrijke schakel tussen de jeugdzorg op indicatie en het gemeentelijke jeugdbeleid. Helaas kan het Bureau Jeugdzorg vanwege het uitstel van de nieuwe wet voorlopig nog niet geheel werken zoals beoogd. Dat geldt met name voor de indicaties voor de geestelijke gezondheidszorg voor jeugdigen. Voor specialistische diagnostiek die niet in huis is, kan het BJZ een beroep doen op deskundigheid die elders beschikbaar is, bijvoorbeeld bij het Diagnostisch Centrum seksuele kindermishandeling. Het verlenen van lichte hulp door het BJZ wordt in het nieuwe stelsel beperkt. Om onnodig doorverwijzen te voorkomen, mogen uit oogpunt van klantvriendelijkheid nog vijf gesprekken worden gevoerd. Het Bureau Jeugdzorg en de relatie met het gemeentelijke domein Over de inzet van het Bureau Jeugdzorg in het gemeentelijke domein worden nieuwe afspraken met gemeenten gemaakt. Omgekeerd zullen gemeenten moeten aangeven hoe de taken worden ingevuld die in juni van 2003 bestuurlijk zijn overeengekomen als gemeentelijk jeugdzorgtaken. Het gaat om het bieden van informatie over opvoeden en opgroeien, het signaleren van problemen, het toeleiden naar de hulpverlening, het bieden van licht pedagogische hulp en het organiseren van de coördinatie van de hulpverlening op lokaal niveau. Wat de inzet van het Bureau Jeugdzorg in het gemeentelijke circuit betreft, geven wij vooral prioriteit aan de samenwerking tussen de jeugdzorg en het onderwijs, zowel primair als voortgezet onderwijs. Daarnaast willen wij de kindermishandeling meer integraal aanpakken, de hulpverlening aan gezinnen met meervoudige problematiek beter organiseren en de samenwerking tussen de jeugdzorg en politie en justitie versterken om overlast tegen te gaan en beginnende criminele loopbanen zo vroeg mogelijk af te breken. Het zorgaanbod op indicatie In het zorgaanbod op indicatie is de situatie wat rustiger vergeleken met het Bureau Jeugdzorg, maar toch staan ook daar de ontwikkelingen niet stil. In het Beleidskader zijn een aantal trends aangegeven, zoals de modularisering van de hulpverlening, de ruimere mogelijkheden om zorg in te kopen en de initiatieven die kunnen leiden tot vernieuwing van de zorg. Verder blijkt dat het zogenoemde flexbudget goede mogelijkheden biedt om de hulpverlening meer op maat aan te bieden. Dit budget zal in ieder geval worden gehandhaafd en mogelijk worden uitgebreid. Waar dat noodzakelijk is zal de hulpverlening ook moeten worden toegesneden op de problematiek van specifieke groepen in de samenleving zoals allochtonen en zwerfjongeren. Eveneens indien noodzakelijk kan in bijzondere gevallen waarin de gevraagde hulp niet in de provincie zelf beschikbaar is een beroep worden gedaan op de capaciteit die landelijk beschikbaar is voor specialistische vormen van hulpverlening. Tenslotte zal de aanpak van wachtlijsten/wachttijden een belangrijk aandachtspunt vormen in het beleid. Een probleem bij de aanpak van wachtlijsten wordt gevormd door de ontoereikendheid van de middelen. Ook in het nieuwe stelsel zullen de middelen altijd achter blijven als de vraag sterk toeneemt. Kwaliteits- en cliëntenbeleid Het is voor cliënten belangrijk om te weten wat ze kunnen verwachten in de hulpverlening en wat hun eigen rol daarin is. Daartoe worden in het kwaliteitsbeleid een aantal zaken geregeld. 2-3

4 De inspectie heeft de taak om toe te zien op de kwaliteit van de hulpverlening. Met de inspectie zijn een aantal concrete afspraken gemaakt over het toezicht in de komende jaren. Een goede registratie en beleidsinformatie valt eveneens onder het kwaliteitsbeleid. Als gevolg van onze financiële impuls verwachten wij op dit terrein de komende periode een grote verbetering. Cliënten moeten ook de mogelijkheden hebben om de hulpverlening te beïnvloeden of er over te kunnen klagen. Tevens moeten zij daarbij op ondersteuning kunnen rekenen. Veel op dit terrein is is al geregeld, maar als gevolg van de nieuwe wet is er weer hernieuwde aandacht gekomen voor het cliëntenperspectief in de jeugdzorg. Accommodatiebeleid Voor zowel personeel als cliënten is van groot belang dat de hulpverlening plaatsvindt in behoorlijke en ook veilige huisvestingsomstandigheden. Met name het veiligheidsaspect krijgt aandacht. Van instellingen wordt verwacht dat ze een gebruiksvergunning voor de accommodaties kunnen overleggen. De belangrijkste voornemens uit het Uitvoeringsprogramma 2004 * Er is inmiddels een zelfstandig Bureau Jeugdzorg. Hoewel de nieuwe wet nog niet van kracht is, verwachten wij dat het het BJZ in 2004 zo spoedig mogelijk gaat functioneren als beoogd wordt in de wet. Wij verwachten ook van het BJZ dat, gezien de beperkte omvang van de middelen het werk zo efficiënt en effectief mogelijk wordt uitgevoerd, met name in het traject naar het indicatiebesluit. * De afstemming van de activiteiten van het Bureau Jeugdzorg op die van instellingen in het gemeentelijke circuit zal verder moeten worden ontwikkeld. Daarbij zijn een aantal prioriteiten benoemd, waarvan de samenwerking tussen de jeugdzorg en het onderwijs de belangrijkste is. Het project waarin de aansluiting tussen het primair onderwijs en de jeugdzorg in regionaal verband wordt ontwikkeld, zal in 2004 worden verlengd. Andere prioriteiten zijn de hulpverlening aan multi-problem gezinnen, een verbeterde gezamenlijke aanpak van de kindermishandeling en het vroegtijdig ingrijpen bij criminele loopbanen. Met gemeenten zullen wij afspraken maken over een sluitende aanpak van het jeugdbeleid. Wij zullen in 2004 de gemeenten vragen aan te geven welk beleid zij willen uitvoeren en waar inzet van het Bureau Jeugdzorg wordt verwacht. * Wij blijven sterk hechten aan een adequate en kwalitatief goede beleidsinformatie. Wij verwachten dat de extra financiële stimulans in 2004 reeds tot verbetering zal leiden. * De nieuwe invulling van de 24-uurshulp zal verder worden uitgwerkt en ingevoerd. Het blijkt dat deze hulp beter aansluit bij de vraag dan in de oude situatie. Ook zullen de mogelijkheden voor nieuwe vormen van hulp, zoals bijvoorbeeld de Nieuwe Perspectieven worden onderzocht Financiën Voor de uitvoering van het beleid is het van groot belang dat er voldoende middelen beschikbaar blijven voor de jeugdzorg. Zowel het op peil brengen van de kwaliteit als de capaciteit van de jeugdzorg vergen nog steeds extra investeringen. Het IPO heeft het afgelopen jaar op indringende wijze de noodzaak van voldoende middelen voor de jeugdzorg onder de aandacht gebracht. Als gevolg van het recht op jeugdzorg, een groeiende cliëntenstroom en het nieuwe financieringssysteem kunnen financiële problemen ontstaan voor de provincie. Er is geprobeerd om daar in het Beleidskader een (fictief) beeld van te geven. Hierboven is aangegegeven welke mogelijkheden er zijn om een problematische situatie te voorkomen: Instellingen vragen zo efficiënt en effectief mogelijk te werken, met gemeenten afspraken maken waardoor de instroom in de jeugdzorg kan worden teruggedrongen en kijken naar nieuwe hulpvormen waardoor mogelijk beter aan de vraag kan worden tegemoet gekomen en meer cliënten met dezelfde middelen kunnen owrden geholpen. 2-4

5 In 2004 ontvangt de provincie als doeluitkering Aan provinciale middelen voegen wij daar aan toe. Zodat totaal beschikbaar is De provinciale middelen zijn bestemd voor: - Stichting Minderjarigen Noord-Nederland: Bureau klachtenondersteuning JHV/JB: Nederlandse Vereniging voor Pleeggezinnen: Ten behoeve van de functies v.h voormalig GTJ Wij stellen u voor het Beleidskader jeugdzorg en het Uitvoeringsprogramma 2004 vast te stellen door vaststelling van het in ontwerp bij deze voordracht gevoegde besluit. Indien als gevolg van een herbeoordeling van de subsidies op basis van nog te ontvangen cliëntinformatie van het Bureau Jeugdzorg en de Base Groep belangrijke wijzigingen zullen optreden zullen wij u hierover nader informeren. Groningen, 27 januari Gedeputeerde Staten der provincie Groningen: J.G.M. Alders, voorzitter. H.J. Bolding, secretaris 2-5

6 Nr. 2/2004 Provinciale Staten van Groningen: Gelezen hebbende de voordracht van Gedeputeerde Staten van 27 januari 2004, nr , W; BESLUITEN: - het bijgevoegde Beleidskader jeugdzorg vast te stellen; - het bijgevoegde Uitvoeringsprogramma jeugdzorg 2004 vast te stellen; - in te stemmen met de verdeling van de middelen uit de doeluitkering jeugdhulpverlening en de daaraan toegevoegde provinciale middelen zoals deze onder de in het jaarprogramma genoemde voorwaarden zijn vermeld. Groningen, Provinciale Staten voornoemd:, voorzitter., griffier. 2-6