Op diverse onderdelen van het beleidskader willen wij opmerkingen maken. Voor een uitgebreidere toelichting verwijzen wij naar de bijlage.

Transcriptie

1 Provincie Gelderland Commissie JCZ Griffie De heer J. de Wals Postbus GX ARNHEM datum: 2 september 2008 referentie: S AliVo - 08.S03261 telefoon: (026) i.rouwenhorst@spectrum-gelderland.nl onderwerp: Beleidskader Jeugd Geachte Commissieleden, Met interesse hebben wij kennisgenomen van het Beleidskader Jeugd , zoals dat op 15 juli jl. door Gedeputeerde Staten is vastgesteld. Wij hebben waardering voor de integrale lijn voor het jeugdbeleid die met dit beleidskader opnieuw wordt neergezet. Het schetst een helder beeld van de verantwoordelijkheden van de diverse overheden. Kerntaak van de provincie is het zorgdragen voor een goede jeugdzorg met al zijn facetten. Een uitdagende opgave! Voor Spectrum zijn de voornemens en plannen rondom de aansluiting van het lokale jeugdbeleid en de activiteiten daarbinnen op de jeugdzorg meer van belang. In algemene zin waarderen wij hierbij de actieve rol van de provinciale overheid: de projectmatige aanpak van relevante thema s en de ondersteunende opstelling van de provincie brengt bij de Gelderse gemeenten ontwikkelingen in het preventieve jeugdbeleid op gang en verder. Op diverse onderdelen van het beleidskader willen wij opmerkingen maken. Voor een uitgebreidere toelichting verwijzen wij naar de bijlage. Samenvattend betreft het de volgende punten. Wij missen de mogelijkheid om het lokale veld te ondersteunen bij de uitvoering van werkzaamheden in het kader van algemeen jeugdbeleid. Ons inziens ten onrechte, immers de Wmo betreft ook het meer algemene jeugdbeleid zoals genoemd onder prestatieveld 1: leefbaarheid en sociale samenhang. Een goed jeugdbeleid, met stevige en professionele basisvoorzieningen voor jeugd in de wijk, zoals brede school, naschoolse voorzieningen, kindercentra tot 4 jaar, jeugd- en jongerenwerk, sport, maakt het opgroeien van kinderen en jongeren beter mogelijk. Wij pleiten voor voortzetting van een separaat afstemmingsoverleg over jeugdproblematiek op regionaal niveau en zijn benieuwd naar de resultaten van de evaluatie van de platforms afstemming jeugdbeleidjeugdzorg. Wij vragen ruimte voor kwaliteitsverbetering van de ZAT-structuur en vragen provinciale aandacht voor de ontwikkelingen rondom passend onderwijs. Wij werken graag mee aan de opbouw van het Centrum voor Jeugd en Gezin. Daarbij vragen wij speciale aandacht o.a. voor de toegankelijkheid voor jongeren en wijzen in dit verband op het project Jongin / Opvoedenin. Ondersteuning op lokaal niveau betreft ook de basisvoorzieningen voor de jonge kinderen, inclusief de kinderopvang. In het kader van de Wmo gaat het dan om versterken van de basisvoorzieningen, zodat

2 die toegerust zijn om problemen te signaleren en ontwikkelingsachterstanden via VVE-programma s te bestrijden. Zwerfjongerenproblematiek wordt in het beleidskader wel benoemd, maar er wordt geen duidelijke beleidslijn op uitgezet. De provincie zou, vanuit haar verantwoordelijkheden in de Wet op de Jeugdzorg, meer kunnen ondersteunen dat er een sluitende keten voor zwerfjongeren tot stand komt. Op de hoorzitting van 3 september a.s. zouden wij graag inspreken en een toelichting willen geven op de rol van de ondersteuningsinstellingen voor het gemeentelijke veld op basis van de Wmo. Hoogachtend, Irene Rouwenhorst manager

3 Aan provincie Gelderland Commissie JZC Bijlage Geachte Commissieleden, Met interesse hebben wij kennisgenomen van het Beleidskader Jeugd , zoals dat op 15 juli jl. door Gedeputeerde Staten is vastgesteld. Wij hebben waardering voor de integrale lijn voor het jeugdbeleid die met dit beleidskader opnieuw wordt neergezet. Het schetst een helder beeld van de verantwoordelijkheden van de diverse overheden. Kerntaak van de provincie is het zorgdragen voor een goede jeugdzorg met al zijn facetten. Een uitdagende opgave! Voor Spectrum zijn de voornemens en plannen rondom de aansluiting van het lokale jeugdbeleid en de activiteiten daarbinnen op de jeugdzorg meer van belang. In algemene zin waarderen wij hierbij de actieve rol van de provinciale overheid: de projectmatige aanpak van relevante thema s en de ondersteunende opstelling van de provincie brengt bij de Gelderse gemeenten ontwikkelingen in het preventieve jeugdbeleid op gang en verder. Een van de aandachtspunten bij deze projectmatige aanpak is de mogelijkheden tot investering van gemeenten. Hoewel uitgangspunt van het beleidskader is geen ingrijpend nieuw beleid te initiëren wordt er een veelheid van thema s opgepakt, die -terecht ook- aandacht vragen en niet kunnen blijven liggen. Van gemeenten en instellingen vraagt dat de nodige inzet. De ontwikkeling van zaken op een diversiteit aan thema s vragen tijd; tijd om te investeren, maar ook een zekere doorlooptijd. Dat vraagt om een balans tussen nieuwe impulsen en een ruime planning om zaken te realiseren. Een tweede punt is dat ook na afloop van de projectmatige aanpak vanuit de provincie het thema voor een gemeente nog wel aandacht vraagt. Een voorbeeld daarvan is de ontwikkeling van de Zorgadviesteams. De provincie heeft een vrijwel complete dekking over de provincie gerealiseerd, het in het beleidskader benoemde resultaat (100% dekking per zal hoogstwaarschijnlijk worden behaald), maar geeft geen richting voor de komende jaren De kwaliteitsontwikkeling van de ZAT s vraagt echter nog aandacht. Het is goed dat vanuit Spectrum hierop nog inzet kan worden gepleegd. In het beleidskader staat dit echter niet als zodanig, bijvoorbeeld in de vorm van voortzetting van beleid, benoemd. Wmo De provinciale inzet m.b.t. jeugd is gebaseerd op de Wet op de Jeugdzorg en Wet Maatschappelijke Ondersteuning. In het beleidskader wordt de ondersteuning van gemeenten gericht op beleid voor kinderen en jongeren in risicosituaties. In het kader van preventief jeugdbeleid gaat het om het tijdig signaleren van risico s bij jeugdigen en daar een actie op ondernemen: lichte hulpvormen of doorverwijzing naar Bureau Jeugdzorg voor zwaardere vormen van hulp. Ook het ondersteunen van gemeenten in het kader van veiligheid en nazorg is gericht op het voorkomen van ernstiger problematiek of op het weer terugbrengen van jeugdigen in de maatschappij na intensieve hulp. Met deze insteek op de preventie voor en nazorg na jeugdzorg in principe belangrijke onderwerpen- lijkt de algemene ondersteuningstaak die de provincie naar het lokale veld heeft, te verdwijnen. Ons inziens ten onrechte, immers de Wmo betreft ook het meer algemene jeugdbeleid zoals genoemd onder prestatieveld 1: leefbaarheid en sociale samenhang. Een goed jeugdbeleid, met stevige en professionele basisvoorzieningen voor jeugd in de wijk, zoals brede school, naschoolse voorzieningen, kindercentra tot 4

4 jaar, jeugd- en jongerenwerk, sport, maakt het opgroeien van kinderen en jongeren beter mogelijk. Uiteraard is een gemeente daarvoor verantwoordelijk. De ondersteuning van instellingen in dit welzijnsterrein is van oudsher door de provincie gerealiseerd door inzet van de provinciale steunorganisaties. In de Wmo is die ondersteuningstaak opnieuw benoemd, met uitbreiding daarvan naar het bieden van ondersteuning aan gemeenten. In veel gemeenten wordt het jeugdbeleid voor vrije tijd en leefbaarheid nog niet sterk vanuit de Wmo opgepakt. Ondersteuning van de activiteiten van instellingen (en gemeenten) op dit vlak blijft nodig. Het is belangrijk dat er een goede sociale infrastructuur van voldoende kwaliteit bestaat. Algemeen (jeugd)beleid dat goed wordt ingevuld is de basis voor andere preventieve activiteiten. Binnen een meerjarig jeugdbeleid van de provincie moet hiervoor ruimte blijven. Wij pleiten ervoor om ook in de nieuwe beleidsperiode hierop inzet te mogen plegen. Afstemming in de regio Al langer functioneren de regionale platforms afstemming jeugdbeleid-jeugdzorg, met daaraan gekoppeld het ambtelijk en bestuurlijk overleg jeugd. Inmiddels wordt in het kader van RSP ook gekeken naar jeugdproblematiek. Dat roept de vraag op of een afzonderlijk overleg over jeugdproblematiek zou moeten blijven bestaan of dat dit samengevoegd kan worden met regionaal overleg over sociale vraagstukken in algemene zin. Wij zijn van mening (en horen dat ook terug in de regio s) dat een apart regionaal overleg over het thema jeugd, van gemeenten en instellingen, gewenst blijft. Er blijven ook steeds thema s m.b.t. jeugd die een regionale aanpak vragen. Wij zijn dan ook benieuwd naar de resultaten en keuzes van de evaluatie van de platforms afstemming jeugdbeleid-jeugdzorg. Daarbij signaleren wij dat er ook steeds meer projecten worden geïnitieerd vanuit de veiligheidsdriehoek (gemeente, politie, justitie), zoals alcoholmatiging, aanpak overlast, aanpak drugs. Het is belangrijk om hiermee afstemming te realiseren. De plannen rondom de Gelderse Regiekamer Jeugd juichen wij daarom ook toe. In relatie tot afstemmingsvraagstukken neemt ook de behoefte aan beleidsinformatie toe. Informatie over gebruik etc van de jeugdzorg, maar ook beleidsinformatie op terrein van lokaal jeugdbeleid. Dit is een vraagstuk in ontwikkeling, waarop wij graag vanuit ons Kenniscentrum Sociaal Beleid een bijdrage leveren. Onderwijs De dekking van ZAT s in het onderwijs in Gelderland is bijna 100%. Het provinciale project hiervoor is afgerond. Spectrum vindt extra inzet op de ZAT s nog nodig, gericht op verdieping van de kwaliteit van de ZAT s. Dat kan door implementatie van het ZAT-handboek en het meten van de stand van zaken bij de ZAT s. Wij zullen ons daarvoor inzetten. Er zijn nog enkele specifieke vraagpunten bij de ZAT-ontwikkeling: op dit moment is onduidelijk wat er gebeurt na bespreking in het ZAT. Dit wordt niet geregistreerd en dus ook niet gevolgd en geëvalueerd In relatie tot de kwaliteit van het ZAT is dit een belangrijk aandachtspunt. de afstemming van het ZAT met het CJG is een actueel vraagstuk. Daar werken wij nu mogelijke modellen voor uit.

5 Passend onderwijs is een nieuwe opgave voor onderwijs en betrokken instellingen om door samenwerking voor alle leerlingen een passende vorm van onderwijs te vinden. De schoolbesturen en regionale netwerken hebben de verantwoordelijkheid voor ontwikkeling van één onderwijszorgloket, één indicatiestelsel en een flexibel onderwijscontinuüm. Gemeenten hebben daarbij de regie. Betrokkenheid van de provincie hierbij is gewenst vanwege de inzet van de jeugdzorg in aansluiting hierop. Spectrum vindt dit een belangwekkende ontwikkeling met het oog op aansluiting en afstemming tussen diverse sectoren en levert graag een bijdrage aan kennisontwikkeling en -verspreiding over dit onderwerp. In het beleidskader vinden wij hierover als concrete ontwikkeling niets terug. Gezin en opvoeding De ontwikkeling van het CJG vraagt de komende jaren veel aandacht. Het is de paraplu voor het lokaal preventief jeugdbeleid, de vormgeving van de vijf gemeentelijke taken. De provincie zet actief in op dit onderwerp, in het verlengde van de gemeentelijke verantwoordelijkheid. Nieuw element daarin is de verwijsindex. De afspraken over gebruik van deze index liggen in het verlengde van coördinatie van zorg. De implementatie daarvan hebben we in 2 regio s al ondersteund. Het zal zeker nog aandacht vragen in de andere regio s. De ontwikkeling van het CJG is in iedere regio anders. Belangrijk is dat voor alle vijf de taken en voor de diverse groepen van hulpvragers voldoende aanbod is. Dat betekent aandacht voor àlle ouders en àlle kinderen en jongeren. Soms vraagt dat om een specifieke benadering van groepen. Speciale aandacht vragen wij voor de toegankelijkheid voor jongeren bij het CJG. Waar het om gaat is dat er informatie en lichte hulp beschikbaar is voor jongeren op een wijze die hen aanspreekt en die bereikbaar is. Een goede mogelijkheid daarvoor is Jongin, de Gelderse jongerenportal, een project dat u al van harte ondersteunt. Digitale informatie voor ouders in het CJG wordt ook door ons ontwikkeld, in het project Opvoedenin. De ontwikkeling en promotie daarvan vraagt de komende jaren nog de nodige investeringen. Het bundelen van de al bestaande activiteiten op lokaal niveau alleen is niet genoeg om een CJG te vormen. Gemeenten zullen ook de diverse functies aanvullend moeten vormgeven en financieren. Lichte pedagogische hulp heeft een belangrijke toegevoegde waarde voor ouders met opvoedingsvragen en jongeren met behoefte aan een steuntje in de rug. Deze vormen van informatie, steun en hulp zijn nog niet overal aanwezig. De provincie zou op het belang van de totstandkoming hiervan ook actief kunnen wijzen. Voorzieningen op lokaal niveau Zoals eerder aangegeven hechten wij grote waarde aan een goed algemeen jeugdbeleid op lokaal niveau. Daartoe bieden wij graag onze diensten en expertise aan. De ondersteuning van bijvoorbeeld het lokaal jongerenwerk/ jongerenparticipatie blijven wij belangrijk vinden. Ook voor de jonge jeugd is ondersteuning van lokale voorzieningen nodig met het oog op goed opgroeien van de jeugd. Landelijk is er beleid ingezet voor de harmonisatie van peuterspeelzalen en kinderopvang. Doel hiervan is om de VVE-programma s (om ontwikkelingsachterstanden bij kinderen te verminderen) breder in te zetten. VVE vindt nu voornamelijk plaats binnen het peuterspeelzaalwerk. Steeds meer kinderen, een bredere doelgroep, gaat naar de kinderopvang. Vandaar dat VVE ook een vast onderdeel van het programma daar zou moeten zijn. Tevens probeert men met de harmonisatie de kwaliteit en beleidsmatige basis van beide opvangvoorzieningen voor het jongste kind meer gelijk te trekken. Uiteindelijk doel is om een basisvoorziening voor opvang en ontwikkeling voor het jongste kind op lokaal niveau te realiseren. Dit krijgt een basis in de WMO. Diverse

6 gemeenten leggen daarbij de koppeling met prestatieveld 2: op preventie gerichte ondersteuning bieden aan jongeren met problemen met opgroeien en aan ouders met problemen met opvoeden. Een goede basisvoorziening voor opvang/ontwikkeling van kinderen tot 4 jaar biedt de mogelijkheid tot het vroegtijdig signaleren en bespreekbaar maken van problemen in opvoeding of ontwikkeling van kinderen. Met inzet van een VVE-programma kan ook nog inzet worden gepleegd op het bestrijden van ontwikkelingsachterstand. Beide invalshoeken dragen hierdoor bij aan preventie van problemen. Spectrum heeft al 2 pilots op dit vlak gestart en gemerkt dat er veel behoefte aan informatie en ondersteuning bij de instellingen en gemeenten bestaat. Het is nog onduidelijk of er een landelijke implementatie wordt georganiseerd. De verwachting is dat dit vraagstuk de komende jaren actueel blijft. Een voorziening voor opvang (kinderopvang en peuterspeelzaal) kan worden gesitueerd naast (in) het CJG; eventueel gekoppeld aan een brede school. De toegankelijkheid voor het CJG kan daarmee aanzienlijk worden vergroot. Voor Spectrum, die van oudsher ondersteuning (advies, deskundigheidsbevordering en beleidsontwikkeling) biedt op dit werkterrein, is inzet hierop ook de komende jaren een belangrijk doel. Inzet voor ondersteuning van gemeenten/instellingen (als onderdeel van de WMO) blijft nodig en gewenst. Zwerfjongeren In het beleidskader Voorzet Twee worden de provinciale voornemens rondom dakloosheid geschetst. Specifieke aandacht voor zwerfjongeren missen wij hierbij en ook in het beleidskader jeugd is dit nog nauwelijks uitgewerkt. Ook de Rijksoverheid hecht er waarde aan dat aan deze doelgroep aparte aandacht wordt besteed op provinciaal niveau. Geconstateerd is namelijk dat zwerfjongerenproblematiek (tot ca. 23 jaar) anders is dan de daklozenproblematiek in brede zin en dat aparte aandacht hiervoor nodig is. Er is een landelijk initiatief met VWS-subsidie om de centrumgemeenten (voor opvang) te stimuleren specifiek beleid te maken voor preventie, opvang en hulp voor zwerfjongeren. Wij zijn hierin actief in de gemeente Apeldoorn en ook de gemeente Harderwijk is betrokken. De centrumgemeenten zullen hun beleid moeten afstemmen met de omliggende gemeenten. De provincie heeft hiervoor verantwoordelijkheid vanuit de Wet op de Jeugdzorg. Provincies hebben de taak om te monitoren of gemeenten hun beleidsverantwoordelijkheid nemen t.a.v. zwerfjongeren. Provincies zouden een sluitende keten voor zwerfjongeren moeten realiseren; het betreft een sluitende keten tussen jeugdzorg en gemeentelijke voorzieningen voor jeugd en volwassenen. Tevens zouden provincies moeten zorgdragen voor voldoende screeningsmogelijkheden voor risico op dakloosheid binnen de jeugdzorg en de mogelijkheden voor verlengde jeugdzorg (na 18 jaar) moeten stimuleren en faciliteren. Nauw verwant hiermee is aandacht voor afspraken rond nazorg na jeugdzorg. Dit is een duidelijke thema in het beleidskader en waarmee in diverse regio s een start gemaakt is. Ook in Gelderland vinden wij provinciale inzet gericht op het realiseren van een sluitende keten voor zwerfjongeren door actieve stimulans en kennisuitwisseling gewenst. In het verlengde hiervan, maar ook in bredere zin is er aandacht nodig voor de schuldenproblematiek van jongeren.

7 Samenvattend Wij zetten graag onze expertise in voor de thema s in dit beleidskader. Specifieke aandacht vragen bij voor de volgende punten: Wij missen de mogelijkheid om het lokale veld te ondersteunen bij de uitvoering van werkzaamheden in het kader van algemeen jeugdbeleid. Ons inziens ten onrechte, immers de Wmo betreft ook het meer algemene jeugdbeleid zoals genoemd onder prestatieveld 1: leefbaarheid en sociale samenhang. Een goed jeugdbeleid, met stevige en professionele basisvoorzieningen voor jeugd in de wijk, zoals brede school, naschoolse voorzieningen, kindercentra tot 4 jaar, jeugd- en jongerenwerk, sport, maakt het opgroeien van kinderen en jongeren beter mogelijk. Wij pleiten voor voortzetting van een separaat afstemmingsoverleg over jeugdproblematiek op regionaal niveau en zijn benieuwd naar de resultaten van de evaluatie van de platforms afstemming jeugdbeleidjeugdzorg. Wij vragen ruimte voor kwaliteitsverbetering van de ZAT-structuur en vragen provinciale aandacht voor de ontwikkelingen rondom passend onderwijs. Wij werken graag mee aan de opbouw van het Centrum voor Jeugd en Gezin. Daarbij vragen wij speciale aandacht o.a. voor de toegankelijkheid voor jongeren en wijzen in dit verband op het project Jongin / Opvoedenin. Ondersteuning op lokaal niveau betreft ook de basisvoorzieningen voor de jonge kinderen, inclusief de kinderopvang. In het kader van de Wmo gaat het dan om versterken van de basisvoorzieningen, zodat die toegerust zijn om problemen te signaleren en ontwikkelingsachterstanden via VVE-programma s te bestrijden. Zwerfjongerenproblematiek wordt in het beleidskader wel benoemd, maar er wordt geen duidelijke beleidslijn op uitgezet. De provincie zou, vanuit haar verantwoordelijkheden in de Wet op de Jeugdzorg, meer kunnen ondersteunen dat er een sluitende keten voor zwerfjongeren tot stand komt. Spectrum Augustus 2008