GLOBAAL RAPPORT EXTERNE KWALITEITSEVALUATIE VOOR ANALYSEN KLINISCHE BIOLOGIE NIET INFECTIEUZE SEROLOGIE ENQUETE 03/2009 ANCA

Transcriptie

1 WIV J. Wytsmanstraat, 14 B-1050 BRUSSEL ISSN FEDERALE OVERHEIDSDIENST, VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU COMMISSIE VOOR KLINISCHE BIOLOGIE DIENST VOOR LABORATORIA VAN KLINISCHE BIOLOGIE COMITE VAN DESKUNDIGEN GLOBAAL RAPPORT EXTERNE KWALITEITSEVALUATIE VOOR ANALYSEN KLINISCHE BIOLOGIE NIET INFECTIEUZE SEROLOGIE ENQUETE 03/2009 ANCA WIV/09/03 /niet infectieuze serologie 11 Dit rapport mag uitsluitend worden gereproduceerd, gepubliceerd of gedistribueerd met toestemming van het WIV.

2 COMITE VAN EXPERTEN tel. fax WIV Secretariaat : 02/ / Dr. VAN CAMPENHOUT C. : 02/ / Coördinator Niet-infectieuze serologie c.vancampenhout@iph.fgov.be Dr. BOSSUYT X. : 016/ / : xavier.bossuyt@uz.kuleuven.ac.be Dr. HUMBEL R. : 00352/ / : rlhumbel@llip.lu Dr. MEWIS A. : 011/ / : alex.mewis@jessazh.be Dr. SERVAIS G. : 02/ / : genevieve.servais@chu-brugmann.be Dr. TOMASI J-P. : 02/ / : tomasi@mblg.ucl.ac.be Dr. VERCAMMEN M. : 02/ / : Martine.Vercammen@uzbrussel.be Globaal rapport niet infectieuze serologie 2009/3. Datum: 12/03/2010 2/12

3 EKE NIET INFECTIEUZE SEROLOGIE OPSPOREN EN IDENTIFICEREN VAN ANCA Staalmateriaal Het staal S/9216 was afkomstig van een gezond individu. Het staal S/9366 was afkomstig van een patiënte met de ziekte van Wegener. Wij danken Prof. R. Humbel (Laboratoire Luxembourgeois d Immuno-Pathologie) voor het bezorgen van het staal en het verstrekken van de nodige klinische inlichtingen. Deelname In totaal hebben 1 Luxemburgs en 78 Belgische laboratoria deelgenomen aan deze enquête. Resultaten monster S/9216 Gezien het monster afkomstig is van een gezonde persoon, werden er geen autoantistoffen verwacht. Geen enkel laboratorium bekwam een positief resultaat met uitzondering van 1 laboratorium waar het een monsterverwisseling betrof en 1 laboratorium dat een +/- score toekende op een resultaat bekomen met de Euroline techniek van de firma Euroimmun. Voor dit monster hebben: - 31 laboratoria m.b.v. de indirecte immunufluorescentie (IIF)-techniek een screening test uitgevoerd - 15 hiervan hebben eveneens m.b.v. IIF een identificatietest uitgevoerd - 37 laboratoria hebben onmiddellijk de identificatie uitgevoerd m.b.v. IIF -11 laboratoria hebben geen IIF test uitgevoerd maar enkel een Enzyme Immuno Assay test (EIA: ELISA/FEIA/DOT/BLOT). Globaal rapport niet infectieuze serologie 2009/3. Datum: 12/03/2010 3/12

4 Resultaten voor het monster S/9366 Gezien het monster afkomstig is van een patiënte met de diagnose ziekte van Wegener wordt een c-anca patroon verwacht en de aanwezigheid van anti-pr3 antistoffen. 68 laboratoria hebben ANCA opgespoord m.b.v. indirecte immunofluorescentie. 64 laboratoria hebben eveneens het patroon geïdentificeerd. 16 laboratoria hebben zowel een screening als een identificatie uitgevoerd en 4 laboratoria hebben enkel een screening uitgevoerd. 59/68 laboratoria die voor het opsporen van ANCA indirecte immunofluorescentie hebben toegepast, hebben deze autoantistoffen verder getypeerd m.b.v. EIA technieken. De 4 laboratoria die enkel een ANCA screening test hebben uitgevoerd m.b.v. IIF, bekwamen allen een positief resultaat voor anti-pr3 m.b.v. een EIA techniek. 2/20 laboratoria die IIF screening hebben uitgevoerd rapporteerden een negatief resultaat (Alphadia en BioRad; er werden geen titers vermeld) maar hebben d.m.v. IIF identificatie toch een c-anca patroon kunnen identificeren en m.b.v. EIA anti-pr3 antistoffen aangetoond. De 64 laboratoria die een indirecte immunofluorescentie techniek hebben toegepast bekwamen allen een c-anca patroon; 1 laboratorium rapporteerde zowel een c-anca als een p-anca patroon (klerikale fout?) maar heeft m.b.v. een DOT techniek enkel anti-pr3 antistoffen aangetoond. 11/79 laboratoria hebben geen indirecte immunofluorescentie techniek toegepast maar enkel een EIA en hebben de aanwezigheid van anti-pr3 antistoffen gerapporteerd. S/9366 IIF uitgevoerd IIF niet uitgevoerd TOTAAL EIA uitgevoerd EIA niet uitgev. 9 **** 9 TOTAAL Globaal rapport niet infectieuze serologie 2009/3. Datum: 12/03/2010 4/12

5 Indirecte immunofluorescentie Volgende tabel geeft de verdeling van de ANCA patronen weer bekomen met indirecte immunofluorescentie: c-anca Positief Negatief Totaal p-anca Positief Negatief Borderline Totaal /79 deelnemende laboratoria hebben enkel indirecte immunofluorescentie (IIF) uitgevoerd en zonder verdere identificatie van de antistoffen; zij bekwamen alle een c-anca patroon. Alle 64 laboratoria die een IIF techniek voor patroon typering hebben toegepast hebben het c-anca patroon herkend; 1 laboratorium rapporteert eveneens een p-anca patroon. 4/79 laboratoria hebben enkel een IIF-screening test uitgevoerd en een EIA-test; zij rapporteerden alle de aanwezigheid van anti-pr3 antistoffen. Onderstaande tabel toont per fabrikant het aantal deelnemers en het gerapporteerde patroon. Fabrikant N Patroon Alphadia 2 c-anca The Binding Site 16 c-anca BioRad 1 c-anca DiaSorin 1 c-anca/p-anca Euroimmun 19 c-anca Inova 19 c-anca Menarini 5 c-anca Niet gespecifieerd 1 c-anca Totaal 64 36/64 laboratoria die d.m.v. IIF een ANCA-typering hebben uitgevoerd, hebben ook een beschrijving van het patroon vermeld. 13 van deze laboratoria hebben eveneens een aflezing uitgevoerd op formaline gefixeerde preparaten waarbij het c-anca patroon werd bevestigd. Globaal rapport niet infectieuze serologie 2009/3. Datum: 12/03/2010 5/12

6 De verdeling van de titers bekomen per fabrikant waarvoor meer dan 5 deelnemers zijn weergegeven in onderstaande figuren. 5 TITERS FOR c-anca THE BINDING SITE (N=13) 5 TITERS FOR c-anca EUROMIMMUN (N=14) NUMBER OF LABS / /640 61/ TITER NUMBER OF LABS /101 1/40 2 1/803 1/1604 1/3205 1/6406 1/0007 TITER NUMBER OF LABS TITERS FOR c-anca INOVA (N=15) Er wordt een belangrijke spreiding van de titers waargenomen voor de reactieven van Euroimmun en Inova /80 1/160 1/320 1/640 1/1280 TITER Globaal rapport niet infectieuze serologie 2009/3. Datum: 12/03/2010 6/12

7 Identificatie van de ANCA s 70/79 laboratoria hebben een identificatie van de ANCA s m.b.v. een EIA uitgevoerd. 67/70 vermelden de aanwezigheid van anti-pr3 antistoffen. 3 laboratoria hebben de aanwezigheid van deze antistoffen niet kunnen aantonen. 2 van deze laboratoria rapporteerden daarentegen de aanwezigheid van anti- MPO antistoffen (Euroimmun-Inova) en 1 laboratorium de afwezigheid van zowel anti-pr3 als anti-mpo antistoffen (Phadia). Deze laboratoria hebben wel een c- ANCA patroon bekomen m.b.v. IIF. Onderstaande tabel geeft de resultaten weer bekomen met verschillende EIA technieken (ELISA/FEIA/DOT/BLOT). Fabrikant Totaal ELISA FEIA/ELiA DOT/BLOT Anti PR3 Anti MPO NEG The Binding Site 1 1 *** *** BioRad 1 1 *** *** Euroimmun 9 3 *** Phadia * *** 30* 0* 1 Inova *** *** Biomedical Diagnostics 10 *** *** Alphadia 6 *** *** DRG Diagnostics 1 *** *** Diesse Diagnostica Senese 1 1 *** *** TOTAAL : N=1 ; Anti-PR3 negatief en anti-mpo positief voor Dot/Blot * : N=1 ; Anti-PR3 en anti-mpo negatief voor FEIA (ELiA) : N=4 ; Anti-PR3 en anti-mpo positief voor Dot/Blot Globaal rapport niet infectieuze serologie 2009/3. Datum: 12/03/2010 7/12

8 U/mL Anti-PR3 ELiA (n=29) ELiA Box plot van de resultaten voor het monster S/9366 bekomen met de methode waarvoor meer dan 4 resultaten werden bekomen, gerapporteerd met dezelfde eenheden ( FEIA/EliA-Phadia). Van de 31 deelnemers heeft 1 laboratorium een resultaat > 100 gerapporteerd en 1 laboratorium bekwam een resultaat van 0.4 U/ml dat als negatief werd gerapporteerd. Gemiddelde: 427 U/mL (95% CI : ) CV= 16,24% Mediaan: 421 U/mL (95% CI : ) CV=13,4% Alhoewel met uitzondering van 1 laboratorium alle deelnemers het resultaat als positief hebben geïnterpreteerd, wordt er voor deze methode toch een belangrijke spreiding van de resultaten waargenomen. Globaal rapport niet infectieuze serologie 2009/3. Datum: 12/03/2010 8/12

9 Onderstaande gedetailleerde tabel geeft een overzicht van de bevindingen voor de anti-mpo positieve resultaten zoals door 6 laboratoria werden gerapporteerd alsook het resultaat van 1 laboratorium dat een panca patroon rapporteert met hoge titer (1/160) en met positiviteit voor anti-pr3. (?) MPO DOT/BLOT ELISA MPO FIRMA IIF PATROON IIF TITER IIF CUT-off IIF FIRMA + Dot/Blot Alphadia c-anca **** **** Menarini + Dot/Blot Alphadia c-anca 1/80 **** Alphadia + Dot/Blot Alphadia c-anca 1/160 **** Euroimmun + Dot/Blot Alphadia c-anca 1/640 1/40 Menarini + ELISA Inova c-anca / **** Inova +++ ELISA Euroimmun c-anca 1/640 1/40 The Binding Site - Dot/Blot PR3 + Euroimmun p-anca 1/640 1/20 The Binding Site **** : niet vermeld of niet uitgevoerd In het geval er onverwachte resultaten worden bekomen zoals bijvoorbeeld een p-anca patroon in aanwezigheid van anti-pr3 antistoffen, is het aangewezen de analyses te herhalen om de bekomen resultaten te confirmeren. RESULTAATBESPREKING VOOR HET OPZOEKEN, TYPEREN EN IDENTIFICEREN VAN ANCA S Resultaten monster S/9216 Gezien het monster afkomstig is van een gezonde persoon, werden er geen autoantistoffen verwacht. Geen enkel laboratorium bekwam een positief resultaat met uitzondering van 1 laboratorium waar het hoogstwaarschijnlijk een monsterverwisseling betrof en 1 laboratorium dat een +/- score toekende op een resultaat bekomen met de Euroline techniek van de firma Euroimmun. Globaal rapport niet infectieuze serologie 2009/3. Datum: 12/03/2010 9/12

10 Resultaten monster S/9366 INDIRECTE IMMUNOFLUORESCENTIE: Aantonen: - 2/20 laboratoria die m.b.v. een IIF screening test ANCA s hebben opgespoord hebben negatief geantwoord wat niet correct is gezien de pathologie van de patiënte namelijk ziekte van Wegener. Patroonsbeschrijving: - Alle laboratoria die m.b.v. IIF ANCA hebben opgespoord en getypeerd, hebben een c-anca patroon geantwoord wat correct is gezien de pathologie van de patiënte met name ziekte van Wegener met aanwezigheid van anti-pr3 antistoffen. - 1 laboratorium vermeldt zowel een p-anca als een c-anca patroon wat niet correct is (Diasorin). - Er wordt een belangrijke spreiding waargenomen van de titers voor de reactieven van Euroimmun en Inova. IDENTIFICATIE m.b.v. EIA: Identificatie: 67/70 laboratoria die m.b.v. EIA een identificatie van de antistoffen hebben uitgevoerd, hebben anti-pr3 antistoffen aangetoond. 2 laboratoria hebben enkel anti-mpo antistoffen teruggevonden en 1 laboratorium heeft noch anti-pr3 noch anti-mpo antistoffen teruggevonden wat niet correct is. 4 laboratoria hebben zowel de aanwezigheid van anti-pr3 als anti- MPO antistoffen vermeld wat niet in overeenstemming is met de klinische gegevens van de patiënte. Anti-MPO antistoffen werden onterecht teruggevonden door 6 deelnemers met reactieven van volgende producenten: Euroimmun (N=1), Inova (N=1) en Alphadia (N=4). Globaal rapport niet infectieuze serologie 2009/3. Datum: 12/03/ /12

11 Aanbevolen literatuur: "Determination of anti-neutrophil cytoplasmic antibodies in small vessel vasculitis: Comparative analysis of different strategies. Pieter Vermeersch, Steven Vervaeke, Daniël Blockmans, Lieve van Hoovels, Godelieve Mariën, Hendrik Vanmaele, Xavier Bossuyt - Clinica Chimica Acta 397 (2008) ABSTRACT Background Anti-neutrophil cytoplasmic antibodies (ANCA) are associated with primary small vessel vasculitis (SVV). Proteinase-3 (PR3)-ANCA are primarily associated with Wegener granulomatosis, whereas myeloperoxidase (MPO)-ANCA are primarily associated with microscopic polyangiitis (MPA) and vasculitic Churg Strauss syndrome. We evaluated whether a strategy that is based on screening with ELISA or fluoroenzymeimmunoassay (FEIA) is an accurate alternative to screening with indirect immunofluorescence (IIF). Methods C-ANCA and P-ANCA were determined by IIF and PR3-ANCA and MPO-ANCA were determined by ELISA (Inova) or FEIA (Phadia) on 326 patients (38 with newly diagnosed SVV and 288 diseased controls). Results Specificity and positive likelihood ratios were higher for ELISA and FEIA than for IIF. Post-test probability for SVV of a positive test result was higher for ELISA and FEIA than for IIF. Decision tree analysis in which several testing strategies were compared revealed that a testing strategy that is based on screening with ELISA or FEIA had an expected clinical utility that was comparable to screening with IIF and confirming with ELISA or FEIA. The highest expected clinical utility was found when both IIF and ELISA or FEIA were performed on all samples. Conclusions A strategy based on screening for ANCA with ELISA or FEIA (without prior IIF) is a valuable alternative to screening with IIF and confirming with ELISA or FEIA. Fifty years of antineutrophil cytoplasmic antibodies (ANCA) testing: do we need to revise the international consensus statement on testing and reporting on ANCA? Cohen Tervaert JW, Damoiseaux J. Department of Internal Medicine, Division of Clinical and Experimental Immunology, Maastricht University Medical Center, Maastricht, The Netherlands. jw.cohentervaert@immuno.unimaas.nl APMIS Suppl Jun;(127):55-9 ABSTRACT During the first international workshop on antineutrophil cytoplasmic antibodies (ANCA), Copenhagen 25 and 26 January 1988, ANCA, as detected by the indirect immunofluorescence (IIF) technique, was extensively discussed. Cytoplasmic fluorescence pattern was found in patients with vasculitis. In contrast, perinuclear fluorescence pattern was found in vasculitis but also in many other inflammatory Globaal rapport niet infectieuze serologie 2009/3. Datum: 12/03/ /12

12 disorders. At the workshop, it was stated that IIF should be combined with an antigenspecific technique and capture and direct enzyme-linked immunosorbent assay techniques were discussed. In 1999/2003, an international consensus statement on testing and reporting on ANCA was published. For vasculitis, IIF was advocated as a screening assay, followed by an antigen-specific assay. In other non-vasculitic inflammatory diseases, only IIF on ethanol-fixed granulocytes was advocated. Recently, it was demonstrated that antigen-specific tests could be used as screening tests. Furthermore, it became clear that antigen-specific tests, in which antigens are directly coated to the solid phase, demonstrate highly variable sensitivities and specificities, whereas when capture or anchor technologies are used, more reproducible results are obtained. Based on these studies, we propose that the international consensus statement on ANCA should be revised. Bijlagen: Actuele nomenclatuur m.b.t. ANCA identificaties: This report may not be reproduced, published nor distributed without prior consent from the WIV-ISP END Globaal rapport niet infectieuze serologie 2009/3. Datum: 12/03/ /12