Erasmus Universiteit Rotterdam

Transcriptie

1 Examennummer: Erasmus Universiteit Rotterdam Faculteit Bedrijfskunde Vakgroep Financieel Management Naam: Handtekening: Management Accounting - basisdoctoraal Maandag 6 augustus :30 uur - 16:30 uur Dit is een gesloten boek tentamen. Het gebruik van een rekenmachine zonder datamogelijkheden is toegestaan. Dit tentamen bestaat uit 10 bladzijden. U dient de antwoorden met pen in te vullen in de daartoe bestemde vakken. Indien u onvoldoende ruimte heeft, schrijf dan het antwoord op de tegenoverliggende lege page en geef duidelijk aan om welke opgave het gaat. Schrijf duidelijk leesbaar. Veel succes! Correctie 1 Correctie 2 Opgave 1 Opgave 2 Opgave 3 Opgave 4

2 Opgave 1 (40 punten) Loek is controller bij Fruit4all, een fruit overslag bedrijf. In de pruimentijd hangt Loek eindelijk weer eens rustig achterover in zijn stoel en krijgt een idee: Hee...nu de markt voor groene energie is vrijgegeven kunnen we wel een paar windmolens bij ons op het terrein naast de Maas plaatsen. Loek loopt enthousiast de kamer uit, botst in de gang tegen de algemeen directeur en de milieu manager op en vertelt hen zijn idee: We kunnen onze energierekening drastisch verlagen, met het vrijkomende geld (de cash flows) die ene investering toch door laten gaan en bovendien het milieu een handje helpen! Zijn collega s zien wel wat in het idee en vragen Loek om voor de volgende dag een financiële analyse uit te werken om een beeld te krijgen van de mogelijke opbrengst van de investering. Loek gaat uit van een investering in twee windmolens met ieder een maximale capaciteit van 750 kilowatt per uur (750 Kwh). Met behulp van een windkaart met betrekking tot de windkracht in het gebied aan de Maas bepaalt Loek dat de gemiddelde capaciteit per windmolen 75% van de maximale capaciteit bedraagt. Fruit4all s gemiddelde elektriciteitsverbruik bedraagt kilowatt per uur. Fruit4all koopt op dit moment haar elektriciteit in tegen een prijs van 0,07 per Kwh. De aanschafprijs van één windmolen bedraagt Daar bovenop stelt Loek de bijkomende investeringskosten, voor o.a. het haalbaarheidsonderzoek en de installatie, op Loek komt er achter dat Fruit4all aanspraak maakt op een overheidssubsidie in het kader van het Besluit Subsidies Energieprogramma s - Duurzame Energie. 1 De subsidie bedraagt 5% van het totale investeringsbedrag. De windmolens worden geactiveerd tegen het totale netto investeringsbedrag, hebben een economische levensduur van 20 jaar en worden lineair afgeschreven met een restwaarde van 0. De jaarlijkse onderhoudskosten bedragen 1% van de aanschafprijs per windmolen. Fruit4all draait 24 uur per dag. Vraag 1 Bepaal het (netto) investeringsbedrag en de jaarlijkse cash flows van de investering in de windmolens. Antwoord: Investeringsbedrag = Jaarlijkse cash flows = Investeringsbedrag: Aanschaf: Overige projectkosten: Subsidie: /- Netto investering: Jaarlijkse cash flows: Verbruik elektriciteit: Kwh Prijs per Kwh = 0.07 per Kwh Capaciteit windmolens: 2 x 75% x 750 Kwh = Kwh Cash inflows per jaar: besparing inkoopkosten = 365 dagen x 24 uur x 0.07 x Kwh = Cash outflows per jaar: onderhoud = 1% van aanschafwaarde = Netto cashflows per jaar: Investeringsbedrag ok: Indien voor bijkomende investeringskosten genomen: -2 punten Cash flows ok: (indien rekenfoutje gemaakt: - 2 punten; bij denkfout: 0 punten) 1 Subsidie ter ondersteuning van het bereiken van de overheidsdoelstelling om in 2020 met behulp van duurzame energiebronnen in 10% van de Nederlandse energiebehoefte te voorzien. Management Accounting 6 augustus

3 Vraag 2 Wat is de terugverdientijd (payback time) van de investering? Antwoord: 4.25 jaar Payback = netto investering / jaarlijkse cash flows Payback = / = 4.25 jaar Antwoord moet geheel juist zijn Let op doorwerkfout via vraag 1 Vraag 3 Wat is de netto contante waarde (NPV) bij een disconteringsvoet (Required Rate of Return) van 16%? Contante waarde van een annuïteit: Pn = 1/r [1 (1 / (1+r) n )] Antwoord: Netto contante waarde = Factor contante waarde van een annuiteit = 20 perioden tegen 16% = 5,929 NPV = contante waarde van de toekomstige cashflows netto investering NPV = 5,929 ( ) - 2, = Investeringsbedrag niet afgetrokken: - Indien de factor voor de contante waarde van een annuïteit juist is berekend, maar de rest is fout (formule niet goed toegepast): 2 punten Indien de factor voor de contante waarde van een annuïteit niet is gebruikt, maar in plaats daarvan de formule om de NPV te berekenen goed is uitgeschreven (met juiste getallen erin, niet alleen de formule) en de eindwaarde is toch fout: Let op doorwerkfout via vraag 1 Sommige studenten berekenen de factor voor de contante waarde van een annuïteit op (wordt verkregen door 1 / 1.16 x 20 i.p.v. 1 / ). In dat geval wordt de NPV: 1,156,105. Goed rekenen. Vraag 4 Wat is de gemiddelde boekhoudkundige rentabiliteit (accounting rate of return) van deze investering? Antwoord: Boekhoudkundige rentabiliteit = 18.5% Netto investering = Levensduur = 20 jaar Afschrijving per jaar = Winst per jaar = Jaarlijkse cashflows afschrijving = = ARR (ROI) = Toename in jaarlijkse winst / netto investering = ARR (ROI) = / 2, = 18.5% Afschrijving niet meegenomen: - Afschrijving verkeerd berekend: - 3 punten ARR kan ook berekend worden door de gem. Investering te nemen ( 2, / 2). ARR is dan 37%. Indien de formule goed is uitgeschreven, maar de rest is fout: 2 punten Let op doorwerkfout via vraag 1 Management Accounting 6 augustus

4 Opgave 2 (30 punten) NaturalMix BV is een Rotterdamse groothandel in biologisch-dynamische muesli-produkten. Uit drie natuurlijke grondstoffen (haver, boekweit en rozijnen) worden twee producten voortgebracht: Natural Mix en Natural Mix de Luxe. NaturalMix BV kent vier afdelingen: Quality Control (QC), Inkoop (I), Verkoop (V) en Productie (P), waarvan de kosten en de maximale bezetting in uren voor een representatieve week zijn afgebeeld in tabel 1. Uren Totale kosten QC Inkoop Verkoop Produktie Tabel 1 Maximale bezetting en totale kosten per week Na onderzoek zijn per afdeling de volgende cost drivers vastgesteld: Serie Bestelling Order Leverancier Volume QC Inkoop Verkoop 0.8 Produktie Tabel 2 Cost drivers per afdeling en tijdsbesteding Tabel 2 laat zich als volgt interpreteren. Per serie wordt in de afdeling QC 1/3 uur besteed aan de kwaliteitscontrole en in de produktieafdeling 1 uur voor het opstarten van een serie. Binnen de afdeling Inkoop wordt een half uur besteed per bestelling (van grondstoffen of verpakkingsmateriaal) en één uur per week per leverancier. Een verkooporder leidt in de afdeling Verkoop tot de besteding van 0,8 uur aan verwerking en binnen de Produktie afdeling tot een half uur werk. Tenslotte vergt elke eenheid Natural Mix of Natural Mix de Luxe 3 minuten werk in de Produktie afdeling. De overige gegevens zijn samengebracht in tabel 3. Natural Mix Natural Mix de Luxe Bestelomvang Haver per stuk 600 gram 400 gram 20 Boekweit per stuk 300 gram 300 gram 40 Rozijnen per stuk 100 gram 300 gram 40 Verpakkingseenheden per stuk Serieomvang 50 1 Aantal stuks per order 40 4 Verkoop- & produktievolume Tabel 3 Overige gegevens De afdeling Inkoop bestelt grondstoffen en verpakkingsmateriaal in een vaste bestelomvang (zie 4e kolom tabel 3). De bestellingen worden onmiddellijk geleverd, er zijn geen voorraden aan het begin van de week. Per grondstof (3) worden de gegevens van 4 leveranciers bijgehouden. De kosten worden gelijkmatig verdeeld over Natural Mix en Natural Mix de Luxe. Vraag 1 Bepaal het totaal aantal bestellingen, orders en series per week. 9 punten Antwoord: Bestellingen: 56 Orders: 50 Series: 120 Management Accounting 6 augustus

5 Bestellingen: Natural Mix Natural Mix de Luxe Totaal Bestelomvang Bestellingen Haver 1000 * 0,6 = * 0,4 = Boekweit 1000 * 0,3 = * 0,3 = Rozijnen 1000 * 0,1 = * 0,3 = Verpakking 1000 * 1 = * 1 = Totaal: 56 Orders: Natural Mix: / 40 = 25 Natural Mix de Luxe: 100 / 4 = 25 Totaal: 50 Series: Natural Mix: / 50 = 20 Natural Mix de Luxe: 100 / 1 = 100 Totaal: 120 Bestellingen: 3 punten als het totale aantal bestellingen juist is 1 punt aftrek als niet naar boven is afgerond, dus als het antwoord 55 is 1 punt aftrek per gemaakt fout per onderdeel (aantal bestellingen per grondstof en aantal bestellingen van het verpakkingsmateriaal). De student heeft dan de goede aanpak gebruikt en het antwoord is dan altijd in de buurt van de punten als het aantal orders juist is 3 punten als het aantal series juist is Vraag 2 Bepaal het uurtarief per afdeling op basis van de werkelijke bezetting. Antwoord: 8 punten QC: 30 Inkoop: 20 Verkoop: 31,25 Productie: 30 QC: 0,3333 uur x 120 = 40 uur => / 40 = 30 Inkoop: 0,5 uur x uur x 12 = 40 uur => 800 / 40 = 20 Verkoop: 0,8 uur x 50 = 40 uur => / 40 = 31,25 Produktie: 1 uur x ,5 uur x ,05 uur x = 200 uur => / 200 = 30 Het tarief per afdeling kan op 2 manieren bepaald worden: o.b.v. de werkelijke bezetting en o.b.v. de maximale bezetting. De aantallen uren en dus de antwoorden zijn echter onder beide bezettingen gelijk. 2 punten per juist antwoord (kosten per afdeling) Let op doorwerkfouten via vraag 1 als de student inderdaad (zoals de vraag aangeeft) is uitgegaan van de werkelijke bezetting o.b.v. onjuist berekende aantallen series, bestellingen en orders Management Accounting 6 augustus

6 Vraag 3 8 punten Bepaal de kostprijs per eenheid produkt (exclusief de kosten van grondstoffen en verpakkingsmateriaal) volgens de Activity Based Costing methode. Antwoord: Kostprijs Natural Mix: 3,93 Kostprijs Natural Mix de Luxe: 53,20 Natural Mix: Natural Mix de Luxe: Volume: 0,05 uur x 30 1,50 1,50 Serie: 0,333 uur x uur x 30 = / 50 = 0,80 40 / 1 = 40,00 Order: 0,8 uur x 31,25 + 0,5 uur x 30 = / 40 = 1,00 40 / 4 = 10,00 Leverancier: 12 x 1 uur x 20 = / = 0, / 100 = 1,20 Bestellingen: 51 x 0,5 uur x 20 / = 0,51 5 x 0,5 uur x 20 / 100 = 0,50 Totaal: 3,93 53,20 2 punten als de kostprijzen o.b.v. het volume juist zijn bepaald 2 punten als de kostprijs per serie en order, en de daarvan afhankelijke kostprijzen per product, juist zijn bepaald 2 punten als de kostprijs per leverancier, en de daarvan afhankelijke kostprijzen per product, juist zijn bepaald 2 punten als de kostprijzen per product afhankelijk van het aantal bestellingen juist zijn bepaald (aantal bestellingen per product worden o.b.v. vraag 1 berekend en wederom naar boven afgerond) Let op: sommigen berekenen eerst de kosten per product over het totale volume en delen dan deze totale kosten door het volume per product om de kostprijs per eenheid te krijgen. Vaak wordt er voor Natural Mix de Luxe dan door het verkeerde volume gedeeld (ook i.p.v. 100): in dat geval 2 punten aftrek Vraag 4 Toon door middel van een berekening aan dat de kostprijzen van vraag 3 correct zijn. Aanpak van deze vraag: Totale kosten afdelingen = Kostprijzen * volume => 3,93 * ,20 * 100 = = of Als de student laat zien dat hij van de goede aanpak gebruik maakt (dus als de kosten per afdeling zijn opgeteld tot 9.250, maar vraag 3 is fout), dan goed rekenen. Management Accounting 6 augustus

7 Opgave 3 (30 punten) Het farmaceutisch bedrijf De Vries & Van den Berg produceert en verkoopt een geneesmiddel tegen tentamenangst: Placé Beau. Met betrekking tot de eerste 5 maanden van 2001 zijn de volgende productie- en verkoopgegevens verzameld: Maand: Januari Februari Maart April Mei - Vraag Afzet Productie Voorraad Back orders Alle gegevens betreffen dozen per maand Placé Beau wordt verkocht in dozen van 100 stuks tegen een verkoopprijs van 12,50 per doos. De variabele productiekosten bedragen 0,05 per stuk. De vaste productiekosten bedragen 600,- per maand. De Vries & Van den Berg rekenen met een normale productie en verkoop van 120 dozen per maand. De marketing kosten zijn geheel variabel en bedragen 1,- per doos. Meneer de Vries, die bedrijfskunde heeft gestudeerd, wil over de eerste 5 maanden van 2001 de winst per maand bepalen op basis van variable (of: direct) costing. Vraag 1 Vul de onderstaande tabel verder in op basis van variable costing. Variable costing Januari Februari Maart April Mei Revenues 1,250 1,250 1,250 1,375 1,750 Opening stock VC of goods manufactured Cost of goods available for sale Closing stock Variable manufact. cost of goods sold Variable marketing costs Total variable costs Adjustment for variances Contribution margin Fixed costs Operating profit Indien een waarde ingevuld bij de adjustment for variances: - Verder voor iedere denkfout ook aftrek (bijvoorbeeld als een fout gemaakt is bij opening en closing stock door verkeerde interpretatie van back orders) Rekenfout: - 2 punten Mevrouw van den Berg, die bedrijfseconomie en accountancy heeft gestudeerd, meent echter dat het beter is om over de eerste 5 maanden van 2001 de winst per maand te bepalen op basis van absorption costing. Management Accounting 6 augustus

8 Vraag 2 Vul de onderstaande tabel verder in op basis van absorption costing Absorption costing Januari Februari Maart April Mei Revenues 1,250 1,250 1,250 1,375 1,750 Opening stock Variable manufacturing costs Fixed manufacturing costs Cost of goods available for sale Closing stock Cost of goods sold Adjustment for variances Gross margin Marketing costs Operating profit Denkfout: - (let op doorwerkfouten via vraag 1; als in vraag 1 de backorders verkeerd zijn begrepen, hier niet opnieuw afstraffen) Rekenfout: - 2 punten Vraag 3 Verklaar door middel van een berekening het winstverschil over de maand april Winstverschil tussen AC & DC = AC-winst -/- VC-winst = (closing stock opening stock) x budget fixed manufacturing cost rate April: = (30 20) x 600/ AC-winst -/- VC-winst = (fixed manuf. cost in closing stock - fixed manuf. cost in opening stock) April: = ( ) 3. AC-winst -/- VC-winst = (units produced units sold) x budget fixed manufacturing cost rate April: = ( ) x 5 h Deze vraag moet volledig goed worden beantwoord, dus 0 of Vraag 4 Noem een argument vóór het standpunt van meneer de Vries en een argument vóór het standpunt van mevrouw van den Berg. Antwoord: Standpunt van meneer de Vries (variable costing): geen kans op winstmanipulatie door het opbouwen van voorraden Standpunt van mevrouw van den Berg (absorption costing): volledige toerekening van kosten (capaciteitskosten / vaste kosten worden ook meegenomen) aansluiting bij algemeen aanvaarde richtlijnen voor externe verslaggeving, zoals IASC & US GAAP (True & Fair Value i.p.v. voorzichtige voorraadwaardering) Indien één argument goed: 2, Een antwoord als dat de ene methode makkelijker (te berekenen) is of een beter inzicht geeft in kosten dan de andere methode is niet goed Uitleg hoe VC en AC werkt i.p.v. een argument is niet goed (bijv. AC neemt de vaste kosten mee ) Management Accounting 6 augustus

9 Opgave 4 (30 punten) Swami Incense is een onderneming die drie soorten wierook maakt. De wierook wordt gemaakt door dunne gespleten bamboekstokjes te rollen door een mengsel van houtskool of houtpoeders, de gemalen bast van een exotische boom (Jigat), die als kleefstof dienst doet, en etherische oliën. De onderstaande recepturen tonen per doosje wierook de standaard hoeveelheid benodigde grondstof en de standaard prijs per grondstof. Mirre Amber Sandelhout Material Qty in grams Price per gram Material Qty in grams Price per gram Material Qty in grams Price per gram Bamboe 5 0,02 Bamboe 5 0,02 Bamboe 5 0,02 Ceder- en mirrehout 4 0,05 Houtskool 4 0,0125 Sandelhout 4 0,15 Jigat 3 0,10 Jigat 3 0,10 Jigat 3 0,10 Oliën 3 0,20 Oliën 3 0,20 Oliën 3 0,20 De doosjes, waarin de wierook wordt verpakt, worden ingekocht tegen een standaard inkoopprijs van 0,05 per doosje. Alle medewerkers zijn in vaste dienst. Derhalve worden alle arbeidskosten tot de vaste kosten gerekend. De vaste kosten bedragen in totaal per jaar. De standaard verkoopprijzen per doosje wierook zijn als volgt: Mirre 2,50 Amber 2,25 Sandelhout 2,75 Vraag 1 Als er in een jaar alleen Mirre zou worden gemaakt en verkocht, hoeveel doosjes Mirre zou Swami Incense dan moeten produceren en verkopen om precies quite (break-even) te spelen? Antwoord: doosjes Mirre Variabele kosten Mirre = grondstoffen + verpakkingsmateriaal = = 1.25 Contributiemarge = verkoopprijs - variabele kosten = 2, = 1.25 BEP = vaste kosten / Contributiemarge = / 1.25 = doosjes Mirre Deze vraag moet geheel goed worden beantwoord, dus 0 of In haar budget voor 2001 gaat Swami Incense uit van de volgende geplande productie- en verkoopvolumes: Mirre Amber Sandelhout en gaat daarbij uit van de volgende voorraadgegevens: Voorraad: per per Bamboe 100 kg 50 kg Jigat 80 kg 50 kg Oliën 80 kg 50 kg Ceder- en mirrehout 60 kg 20 kg Houtskool 40 kg 20 kg Sandelhout 50 kg 20 kg Verpakkingsmateriaal 40,000 doosjes 100,000 doosjes Management Accounting 6 augustus

10 Vraag 2 Bepaal het totale gebudgetteerde verbruik aan grondstoffen en verpakkingsmateriaal in hoeveelheden en bepaal de totale kosten van dit gebudgetteerde verbruik voor deze onderneming over Antwoord: Totale verbruikskosten = Bamboe: x 5 gram = gram ( kg) x 0.02 = Jigat: x 3 gram = gram (1.620 kg) x 0.10 = Oliën x 3 gram = gram (1.620 kg) x 0.20 = Ceder- en mirrehout x 4 gram = gram (960 kg) x 0.05 = Houtskool x 4 gram = gram (480 kg) x = Sandelhout x 4 gram = gram (720 kg) x 0.15 = Verpakkingsmateriaal doosjes x 0.05 = Totale kosten = Deze vraag moet geheel goed worden beantwoord, dus 0 of Vraag 3 Bepaal het inkoopbudget in hoeveelheden en kosten voor Swami Incense over Antwoord: Inkoopbudget = Bamboe: gram gram gram = x 0.02 = Jigat: gram gram gram = x 0.10 = Oliën gram gram gram = x 0.20 = Ceder- en mirrehout gram gram gram = x 0.05 = Houtskool gram gram gram = x = Sandelhout gram gram gram = x 0.15 = Verpakkingsmateriaal doosjes doosjes doosjes = x 0.05 = Totale kosten = Deze vraag moet geheel goed worden beantwoord, dus 0 of Let op doorwerkfouten via vraag 2 als er in deze vraag verder wordt gerekend met een foutief gebudgetteerd verbruik. Niet opnieuw fout rekenen, mits de vraag verder goed is beantwoord. Over augustus 2001 zijn de volgende werkelijke gegevens bekend: Verkoopvolume Verkoopprijs Mirre ,60 Amber ,20 Sandelhout ,75 Vraag 4 Bepaal het verkoopprijsverschil per wierooksoort en in totaal over augustus 2001 en geef bij ieder verschil aan of het een positief of negatief resultaat betreft. Antwoord: Totaal verkoopprijsverschil = (V) Management Accounting 6 augustus

11 Verkoopprijsverschil: (Pw - Pb) x Qw Mirre ( 2,60-2,50) x = (V) Amber ( 2,20-2,25) x = 600 (N) Sandelhout ( 2,75-2,75 x = 0 Totaal (V) - 2, als aangegeven wordt dat het een negatief resultaat is, mits de rest goed is Alle andere fouten: - Vraag 5 Bepaal het verkoophoeveelheidsverschil per wierooksoort en in totaal over augustus 2001 en geef bij ieder verschil aan of het een positief of negatief resultaat betreft. Antwoord: Totaal verkoophoeveelheidsverschil = 500 (N) Verkoophoeveelheidsverschil: (Qw - Qb) x Pb Mirre Amber ( /12) x 2,50 = (N) ( /12) x 2,25 = (V) Sandelhout ( /12) x 2,75 = 0 Totaal 500 (N) - 2, als aangegeven wordt dat het een positief resultaat is, mits de rest goed is Alle andere fouten: - Vraag 6 Bepaal het verkoopmixverschil per wierooksoort en in totaal over augustus 2001 en geef bij ieder verschil aan of het een positief of negatief resultaat betreft. Antwoord: Totaal verkoopmixverschil = 500 (N) Gebudgetteerde Hoeveelheid Gebudgetteerde Mix Werkelijke hoeveelheid Werkelijke mix Mirre % % Amber % % Sandelhout % % Totaal % % Verkoopmixverschil: (M%w - M%b) x Qtotal x Pb Mirre (40% - 44%) x x 2,50 = (N) Amber (27% - 22%) x x 2,25 = (V) Sandelhout (33% - 33%) x x 2,75 = 0 Totaal 500 (N) - 2, als aangegeven wordt dat het een positief resultaat is, mits de rest goed is Alle andere fouten: - Management Accounting 6 augustus