Erasmus Universiteit Rotterdam

Transcriptie

1 Examennummer: Erasmus Universiteit Rotterdam Faculteit Bedrijfskunde Vakgroep Financieel Management Naam: Handtekening: Vak: Management Accounting basisdoctoraal Datum: vrijdag 23 maart 2001 Tijd: 13:30 uur 16:30 uur Dit is een gesloten boek tentamen. Het gebruik van een rekenmachine zonder datamogelijkheden is toegestaan. Dit tentamen bestaat uit 13 genummerde bladzijden. U dient de antwoorden in te vullen in de daartoe bestemde vakken. U dient uw antwoorden met pen in te vullen. Indien om een berekening of argumentatie wordt gevraagd, wordt het antwoord slechts gehonoreerd voor zover de berekening of argumentatie juist en leesbaar is. NIET INVULLEN Opgave 1 Opgave 2 Opgave 3 Opgave 4 Opgave 5 Opgave 6 correctie 1 correctie 2

2 Opgave 1 Twee aanstaande studenten Bedrijfskunde zijn van plan hun studie deels te financieren door middel van de opbrengsten van een gezamenlijke onderneming: Fast Buck BV. Zij schaffen daartoe (aan het einde van periode 0) een machine aan die kost. Zij financieren deze aankoop door hun spaargeld ad 5.000,- in de onderneming te investeren en door nog eens 5.000,- te lenen tegen 8% per jaar. In opdracht van de bank, die de lening wil verschaffen, is een bedrijfsplan opgesteld. De geprognosticeerde jaarstukken zijn hieronder afgebeeld. Balans einde periode 1 Winst- en Verliesrekening periode 1 Machine 7,500 Eigen vermogen 5,362 Overige kosten 5,254 Omzet 8,757 Kas 1,853 Lening 3,750 Afschrijvingen 2,500 Rente Te betalen dividend 241 Interest 400 Saldo Winst 603 Totaal: 9,353 Totaal: 9,353 Totaal: 8,757 Totaal: 8,757 Balans einde periode 2 Winst- en Verliesrekening periode 2 Machine 5,000 Eigen vermogen 5,839 Overige kosten 5,254 Omzet 8,757 Kas 3,657 Lening 2,500 Afschrijvingen 2,500 Rente 93 Te betalen dividend 318 Interest 300 Saldo Winst 795 Totaal: 8,657 Totaal: 8,657 Totaal: 8,850 Totaal: 8,850 Balans einde periode 3 Winst- en Verliesrekening periode 3 Machine 2,500 Eigen vermogen 6,430 Overige kosten 5,254 Omzet 8,757 Kas 5,575 Lening 1,250 Afschrijvingen 2,500 Rente 183 Te betalen dividend 394 Interest 200 Saldo Winst 986 Totaal: 8,075 Totaal: 8,075 Totaal: 8,940 Totaal: 8,940 Balans einde periode 4 Winst- en Verliesrekening periode 4 Machine - Eigen vermogen 7,139 Overige kosten 5,254 Omzet 8,757 Kas 7,612 Lening - Afschrijvingen 2,500 Rente 279 Te betalen dividend 473 Interest 100 Saldo Winst 1,182 Totaal: 7,612 Totaal: 7,612 Totaal: 9,036 Totaal: 9,036 Toelichting: 1. De machine wordt in jaarlijks gelijkblijvende bedragen afgeschreven tot de restwaarde van 0; 2. De lening wordt in 4 jaarlijks gelijkblijvende bedragen afgelost; 3. De interest op de lening bedraagt 8% over de hoofdsom aan het einde van de vorige periode; 4. Op kasgeld wordt een rente vergoed van 5% over het saldo aan het einde van de vorige periode; 5. Alle kasstromen worden geacht aan het einde van elk jaar plaats te vinden; 6. De dividenduitkering bedraagt 40% van de winst over de voorgaande periode; 7. Er zijn geen belastingen; 8. De omzet en overige kosten leiden in dezelfde periode tot kasstromen; 9. Een periode is gelijk aan een jaar. 1

3 Vraag 1 Bereken de netto contante waarde van de investering in de machine bij een disconteringsvoet van 10% Antwoord: Netto contante waarde: = (1 + 0,1) (1 + 0,1) (1 + 0,1) (1 + 0,1) Vraag 2 De investeringsadviseur van de bank heeft berekend dat de interne rentevoet van dit investeringsproject 15% bedraagt. Is deze berekening correct? Antwoord: De berekening is: correct = (1 + 0,15) (1 + 0,15) (1 + 0,15) (1 + 0,15) Vraag 3 Wat is de gemiddelde boekhoudkundige rentabiliteit (accounting rate of return) van dit project? Antwoord: Boekhoudkundige rentabiliteit: 20,06 % (afronden op 2 decimalen) Gemiddelde winst (excl. financieringsposten) / gemiddelde boekwaarde: = 20%

4 Opgave 2 De controller van het Griekse diepvriesmaaltijdenbedrijf Palatimeidlos BV wil voor het eerste kwartaal van 2001 de verwachte winst- en verliesrekening opstellen op basis van Variable Costing. Hij hanteert de volgende uitgangspunten: January February March Opening stock (units) Production (units) Selling (units) Closing stock (units) Selling price 100 Raw material usage per unit of output 2 units Inputprice per unit of raw materials 10 Fixed costs per month Denominator (units) 200 units Vraag 1 Vul onderstaande tabel in op basis van Variable Costing Variable Costing January February March Sales Revenue Cost of Goods Sold Opening stock Variable cost of products manufactured Cost of Goods available for sale: Closing Stock Variable cost of products sold: Contribution Margin: Fixed period costs Operating profit De boekhouder van de BV begrijpt echter niets van variable costing en stelt over dezelfde periode een winst- en verliesrekening samen op basis van absorption costing. Vraag 2 Vul de onderstaande tabel in op basis van Absorption Costing Absorption Costing January February March Sales Revenue Cost of Goods Sold Opening stock Variable cost of products manufactured Fixed cost of products manufactured Cost of Goods available for sale: Closing Stock Total cost of products sold: Adjustment for manufacturing variances Gross Margin: Operating profit

5 De accountant van Palatimeidlos BV wordt vervolgens geconfronteerd met deze twee verschillende winst- en verliesrekeningen. Zij wil graag dat het verschil tussen beiden verklaard wordt. Vraag 3 Verklaar het verschil tussen de VC-winst en de AC-winst over maart Explaining the difference: January February March Operating profit absorption costing Operating profit variable costing Difference: Units produced Units sold Stock mutation: Budgeted fixed manufacturing costs Difference: Closing stock in units Openings stock in units Stock mutation in units: Budgeted fixed manufacturing costs Difference:

6 Opgave 3 Ecopack BV vervaardigt duurzame plastic flessen. De flessen zijn herbruikbaar. Op dit moment verkoopt zij de flessen aan drie klanten: Melkland, Ecomelk en Zeeuwse Zuivel. De verkoopprijs bedraagt 0,50 per fles. De productiekostprijs bedraagt 0,35 per fles. Ook verhuurt Ecopack machines aan haar klanten voor het schoonmaken van gebruikte flessen. De huurprijs is 500 per maand, inclusief de kosten van gepleegd onderhoud door Ecopack. Ecopack vraagt zich af wat vorig jaar de winstgevendheid per klant is geweest. Zij besluit een Customer Profitability analyse uit te voeren. De kostengegevens met betrekking tot het verkoopproces over 2000 zijn weergegeven in tabel 1. Activiteit Cost-driver Tarief Transport aantal gereden kilometers 3 per km Laden aantal ingeladen pallets 25 per pallet Orderverwerking & Facturering aantal orders 400 per order Onderhoud aantal onderhoudsbezoeken 400 per bezoek (preventief onderhoud + storingen) Tabel 1 Verkoopkosten per activiteit Op één pallet gaan 500 flessen. Per vrachtwagen kunnen flessen worden vervoerd (36 pallets). De klant ontvangt een korting van 0,05 per fles, als de ordergrootte of een veelvoud daarvan bedraagt. Wanneer de klant meer dan maar minder dan flessen bestelt, dan ontvangt zij korting over flessen en betaalt zij het normale tarief van 0,50 over het restant. Klant: Activiteit: Melkland Ecomelk Zeeuwse Zuivel aantal verkochte flessen aantal gereden kilometers aantal orders aantal onderhoudsbezoeken Tabel 2 Cost drivers per klant over 2000 Orderpatroon: Melkland heeft 4 orders van , 5 orders van en 1 order van flessen geplaatst. Ecomelk heeft 10 orders van flessen geplaatst. Zeeuwse Zuivel heeft 4 orders van en 4 orders van flessen geplaatst. 5

7 Vraag 1 Bereken de totale netto opbrengst per klant over het jaar 2000, inclusief de huuropbrengsten. Antwoord: Melkland: Ecomelk: Zeeuwse Zuivel: Melkland Ecomelk Zeeuwse Zuivel Opbrengst uit flessen Verleende korting Netto opbrengst uit flessen Opbrengst uit verhuur machines Netto opbrengst Vraag 2 Bereken de totale kosten (productie en verkoop) per klant over het jaar Antwoord: Melkland: Ecomelk: Zeeuwse Zuivel: Melkland Ecomelk Zeeuwse Zuivel Productiekosten Verkoopkosten: Transport Laden Orderverwerking & Facturering Onderhoud Totale verkoopkosten Totale kosten In 2001 voert Ecopack een aantal procesverbeteringen door. Ecopack spreekt met al haar klanten af dat zij hen niet meer over iedere order een factuur toestuurt, maar slechts eenmaal per kwartaal. Daarnaast weet Ecopack met behulp van e-commerce de kosten van orderverwerking te verlagen. In het kostensysteem worden deze verbeteringen zichtbaar gemaakt door de activiteit Orderverwerking & Facturering te splitsen in: Orderverwerking met een tarief 100 per order Facturering met een tarief van 200 per factuur Ecomelk kondigt aan dat zij met ingang van 2001 minder melk in kartonnen verpakkingen zal produceren, waardoor haar behoefte aan flessen t.o.v verdrievoudigt. Het aantal gereden kilometers en het aantal orders m.b.t Ecomelk zal hierdoor eveneens verdrievoudigen. Ecopack verwacht dat Melkland en Zeeuwse Zuivel in 2001 hetzelfde aantal flessen afnemen als in Ecopack weet dat het aantal storingen aan haar schoonmaakmachines correleert met de tijd waarin de machines niet draaien. Hierdoor wordt verwacht dat er bij Ecomelk in de toekomst geen storingen meer zullen optreden en dat Ecopack nog slechts eenmaal per jaar op bezoek komt voor preventief onderhoud. 6

8 Vraag 3 Wat is de verwachte winst per klant voor het jaar 2001? Antwoord: Melkland: Ecomelk: Zeeuwse Zuivel: Melkland Ecomelk Zeeuwse Zuivel Opbrengst uit flessen Verleende korting Netto opbrengst ut flessen Opbrengst uit verhuur machines Totale opbrengst Productiekosten Verkoopkosten: Transport Laden Orderverwerking Facturering Onderhoud Totale verkoopkosten Totale kosten Winst Ecopack voorziet verdere procesverbeteringen met betrekking tot Ecomelk. Als Ecopack Ecomelk ertoe kan bewegen zijn ordergrootte (aantal flessen per order) aan te passen aan zijn verhoogde afname, heeft dit tot gevolg dat het aantal te verwerken orders door Ecopack en dus de kosten van orderverwerking zullen afnemen. Ecopack streeft ernaar om de totale verkoopkosten van levering aan Ecomelk over 2001 te reduceren naar bij een gelijkblijvende verkoophoeveelheid ( flessen per jaar). Ga er vanuit dat Ecopack altijd in orders van flessen of een veelvoud daarvan bestelt. Vraag 4 Welke minimale ordergrootte van Ecomelk stelt Ecopack in staat om de target verkoopkosten van te behalen? Ga bij de berekening uit van de doorgevoerde procesverbeteringen in vraag 3. Antwoord: aantal flessen per order Ecomelk: X = # orders X = X = X = X = 10 Aantal flessen per jaar = Ordergrootte =

9 Opgave 4 Yoga BV heeft een nieuw product geïntroduceerd, Naturedrink, een yoghurtdrank op basis van 100% natuurlijke ingrediënten. De variabele en vaste kosten van Naturedrink zijn weergegeven in tabel 1. Variabele kosten Vaste kosten Grondstoffen 0,50 per liter Vaste arbeidskosten per maand Verpakking 0,10 per liter Afschrijving machines per maand Arbeid 2 uur per liter à 50 per uur Verkoop 0,05 per liter Vaste verkoopkosten per maand Tabel 1 Variabele en vaste kosten Naturedrink De verkoopprijs van Naturedrink bedraagt 1,50 per liter. Yoga BV vraagt zich af hoeveel liters Naturedrink zij per maand moet verkopen, voordat zij winst zal maken. Vraag 1 Bereken het break-even point in hoeveelheden te verkopen liters per maand. Antwoord: aantal liters: BEP = FC/CM CM = 0,75 BEP = /0,75 = liter De verkoopmanager van Yoga voorspelt dat er in het eerste kwartaal gemiddeld liter Naturedrink per maand in Nederland zal worden verkocht. De productielijn van Naturedrink heeft een maandelijkse capaciteit van liter. Normaal gesproken opereert Yoga alleen op de Nederlandse markt. Een natuurwinkel in Frankrijk doet Yoga een eenmalig bod om in het eerste kwartaal liter ( liter per maand) af te nemen tegen een prijs van slechts 1 per liter. De variabele verkoopkosten dalen bij verkoop aan de Franse natuurwinkel tot 0,02. Vraag 2 Moet Yoga op het bod van de Franse natuurwinkel ingaan? Antwoord: Ja Incrementele opbrengst = Incrementele kosten = ( 0,75-0,03) * = Incrementele winst = per maand, dus per kwartaal Uit de kwartaalcijfers over het eerste kwartaal van 2001 blijkt dat Yoga gemiddeld liters Naturedrink per maand heeft verkocht. Yoga volgt de ontwikkelingen op verpakkingsgebied op de voet. De plastic fles van Ecopack blijkt echter niet geschikt als verpakking voor Naturedrink, omdat na het schoonmaken nog teveel geur- en 8

10 smaakresten in de fles achterblijven. In de loop van 2001 introduceert Ecopack echter een nieuw soort fles, die wel geschikt is als verpakking voor Naturedrink. Yoga overweegt over te stappen naar deze nieuwe verpakking. Een marketing analist voorspelt dat de verkoop van Naturedrink hierdoor zal toenemen naar liter per maand. De variabele verpakkingskosten van deze fles bedragen 0,25 (inclusief de additionele kosten van het emballageproces en het schoonmaken van de flessen). Als Yoga overstapt op de nieuwe verpakking zal zij een andere verpakkingsmachine moeten aanschaffen, wat de maandelijkse afschrijvingskosten verhoogt met Yoga besluit een cost-benefit analyse uit te voeren en zal besluiten over te stappen op de nieuwe verpakking als haar maandelijkse winstprognose hierdoor zal verbeteren. N.B. Alle benodigde gegevens zijn hierboven vermeld. Er hoeft niet gekeken te worden naar gegevens in opgave 3. Vraag 3 Zal Yoga overstappen op de nieuwe verpakking? Antwoord: Ja Toelichting: Uitgangssituatie met oude verpakking: Nieuwe verpakking: Opbrengst Opbrengst Variabele kosten Variabele kosten ( * 0,90) Vaste kosten Vaste kosten ( ) Totale kosten Totale kosten Resultaat Resultaat Yoga ontdekt een leerpatroon in haar verbruik aan arbeidsuren. Bij een toegenomen productie kunnen langere productieruns worden ingepland, zodat de omstel- en schoonmaaktijden reduceren, verhoudingsgewijs minder kwaliteitcontroles plaatsvinden en de doorlooptijd verkort. De eerste liters Naturedrink die geproduceerd worden vereisen 20 arbeidsuren. Daarna neemt bij een verdubbelde productiehoeveelheid van Naturedrink het totale gemiddelde verbruik aan arbeidsuren af met 90% van het oorspronkelijke verbruik (cumulative average-time learning model; 90% leercurve waarin q = - 0,1520). Vraag 4 Wat zijn de gemiddelde variabele arbeidskosten per liter Naturedrink bij een maandelijkse productie van liter volgens het bovenschreven leerpatroon (afgerond op 2 decimalen)? Antwoord: 0,06 Toelichting: Y = px q Y = gemiddelde arbeidstijd per liter p = arbeidstijd om de eerste liter te maken X = cumulatief aantal geproduceerde liters q = leerfactor Y = 20 * 20 0,1520 Y = 12,685 uur (=gemiddelde arbeidstijd per liter bij een totaalvolume van liter) Variabele arbeidskosten zijn 50 per uur. Voor liter: 50 * 12,685 = 634 Variabele arbeidskosten per liter = 0,06 9

11 Opgave 5 Tenta Consult BV is een consultancy bedrijf. In dit bedrijf werken drie soorten consultants. Junior Consulants, Senior Consultants en Managing Consultants. De Managing Consultants zijn verantwoordelijk voor het gehele traject bij de klant. De Senior Consultants begeleiden een team van consultants. De junior consultants doen het leeuwendeel van het uitvoerende werk. Opmerking [MB1]: Horngren Op dit moment lopen vijf consultancy trajecten: voor deze trajecten zijn de in te zetten uren als volgt begroot over de afgelopen periode: uur van Junior Consultants à 25 per uur uur van Senior Consultants à 75 per uur uur van Managing Consultants à 105 per uur Over deze periode zijn de volgende werkelijke gegevens bekend: uur van Junior Consultants à 30 per uur uur van Senior Consultants à 70 per uur uur van Managing Consultants à 108 per uur Vraag 1 Bereken het prijs en efficiency verschil (Price and Efficiency variances) voor de vijf consultancy trajecten over de afgelopen periode. (Geef aan of het een voordelig (V) of nadelig (N) verschil betreft. Antwoord: Prijsverschil: 5.310,- nadelig Efficiency verschil: 1.100,- nadelig Prijsverschil: (Pw-Ps)*Hw Junior: (30-25) * = N Senior: (70-75) * = V MC: ( ) * 295 = 885 N Prijsverschil op directe uren = N Efficiencyverschil: (Hw-Hs)*Ps Junior: ( ) * 25 = V Senior: ( ) * 75 = N MC: ( ) * 105 = V Prijsverschil op directe uren = N controle: Pr.verschil + Eff.verschil = standaard - werkelijk = ( ) - ( ) = nadelig 10

12 Vraag 2 Bereken de direct labour mix en yield variance voor de vijf consultancy trajecten over de afgelopen periode. (Geef aan of het een voordelig (V) of nadelig (N) verschil betreft. Antwoord: Direct labour mix: 4.800,- V Yield variance: 5.900,- N Efficiency variance = direct labour mix + yield variance Labour yield variance: (Hw_total-Hs_total)*percentage_used_per_categorie*Ps Junior: ( ) * 0,6 * 25 = V Senior: ( ) * 0,3 * 75 = V MC: ( ) * 0,1 * 105 = V Direct labour yield variance V (minder uren gebruikt tegen standaard tarief en standaard inzet van medewerkers) Mix variance = verschil tussen efficiency verschil op individuele inzet en totale efficiency verschil (zie voorgaande vraag) Mix variance = total actual input * (actual input mix - budgeted input mix) * Ps Junior: * (0,55-0,6) * 25 = V Senior: * (0,4-0,3) * 75 = N MC: * (0,05-0,1) * 105 = V Direct labour yield variance N (verkeerde mix van uren gebruikt waardoor teveel kosten zijn gemaakt) (Controle: Mix variance + Yield variance = Efficiency Variance = V N = N) 11

13 Opgave 6 Van der Stans BV is fabrikant van matrijzen en stempels voor industrieel gebruik. De onderneming bestaat uit twee werkmaatschappijen. Stans-Staal produceert stalen halffabrikaten. Stans-Stempel produceert uit deze halffabrikaten matrijzen en stempels. Beide werkmaatschappijen worden aangestuurd als investment center. Van der Stans beoordeelt beide werkmaatschappijen op basis van Return on Investment (ROI) waarbij Investment is gedefinieerd als gemiddeld geïnvesteerde activa. Van der Stans gebruikt ROI om de bonussen van het management van de werkmaatschappijen vast te stellen. Alle investeringen in activa worden geacht een minimale ROI voor belasting van 11% te behalen. De ROI van Stans-Staal ligt al jaren tussen de 11,8% en de 14,7%. In het boekjaar 2000 heeft Stans- Staal overwogen een grote investering te doen. Deze investering had een verwachte ROI van 11,5%. Het management van Stans-Staal heeft de investering afgewezen omdat de gemiddelde ROI van Stans- Staal hierdoor zou dalen. Opmerking [MB2]: Op basis van Horngren Het bedrijfsresultaat van Stans-Staal over 2000 is als volgt: Stans-Staal, bedrijfsresultaat over 2000 (in ) Omzet (Revenue) Kostprijs (Cost of Goods sold) Bruto winst (Gross profit) Overige kosten Overhead Marketing Totaal Bedrijfsresultaat (Operating Profit) Op 31 december 2000 was in activa een bedrag van geïnvesteerd. Dit is 5% meer dan het geïnvesteerde bedrag aan het begin van het jaar. Vraag 1 Bereken de ROI over 2000 voor Stans Staal, Antwoord: ROI: 12% Assets employed 31/12 = Assets employed 1/1 = 100/105 * = Average Assets Employed = ½ * ( ) = ROI = Income from operations before income taxes / Average operating assets employed = ROI = / = 12% 12

14 Vraag 2 Bereken het Residual Income (RI) over 2000 voor Stans Staal, Antwoord: RI: Income from operations before income taxes Required return on invested capital = 11% x = Residual Income = Stans-Staal is gefinancierd voor 40% met Vreemd Vermogen (Debt) en voor 60% met Eigen vermogen (Equity). De gemiddelde kosten van het vreemde vermogen bedragen 8%. Het geëist rendement op eigen vermogen voor ondernemingen met een vergelijkbaar risico als Stans-Staal bedraagt 14%. De belasting op winst bedraagt 35%. (Omgeroepen is dat gemiddeld kort vreemd vermogen bedraagt) Vraag 3 Bereken de Economic Value Added (EVA) over 2000 voor Stans Staal. Antwoord: EVA: ,- WACC = 0,40 * 8% + 0,60 * 14% = 11,6% EVA = After tax profit - WACC * (Total assets - current liabilities) EVA = 0,65 * ,6% * ( ) EVA = = ,- Vraag 4 Welk van de bovengenoemde beoordelingsmaatstaven draagt het meeste bij aan Goal Congruence? Antwoord: RI of EVA Motivatie: Uit de opgave blijkt dat sturen op ROI niet leidt tot het accepteren van wenselijke investeringen voor de onderneming door de werkmaatschappij. ROI draagt in ieder geval niet bij tot Goal Congruence. De investering zou bij toepassing van RI of EVA mogelijk wel geaccepteerd zijn. Einde tentamen 13