Gediplomeerden van Kenteq-opleidingen in het mbo

Transcriptie

1 Gediplomeerden van Kenteq-opleidingen in het mbo Analyse van de positie van gediplomeerden van het mbo van Kenteq-opleidingen op basis van de gegevens van de MBO-Kaart

2 Colofon Uitgave Kenteq Kenniscentrum Postbus AB Hilversum T (035) F (035) W Contactpersoon Sake Wagenaar T (035) E sake.wagenaar@kenteq.nl Uitvoering onderzoek Moniek de Weerd (Toppen Onderzoek & Beleid bv, Utrecht) Datum Januari 2010 Kenmerk S302SWsw.093

3 Voorwoord Kenteq is als kenniscentrum verantwoordelijk voor de kwalificatiestructuur voor de domeinen elektrotechniek, installatietechniek en werktuigbouw. In deze structuur is vastgelegd voor welke beroepen mbo-deelnemers zich kunnen kwalificeren en aan welke eisen ze daarvoor moeten voldoen. Kenteq heeft bovendien als taak te zorgen voor voldoende beroepspraktijkvormingsplaatsen (bpv) van goede kwaliteit. Beide elementen dragen er toe bij dat mbo-gediplomeerden een goede positie verwerven op de arbeidsmarkt of door kunnen stromen naar het hbo. Kenteq wilde daarom weten, hoe het gaat met mbo-gediplomeerden, nadat ze het mbo hebben verlaten. Hebben ze een baan, volgen ze een opleiding, of zijn ze werkloos? Als ze een baan hebben, sluit die dan aan bij de gevolgde opleiding? Welke rol heeft hun bpv-plaats gespeeld bij het vinden van een baan? Deze en andere vragen komen aan de orde in het jaarlijks onderzoek van mboinstellingen naar de positie van mbo-leerlingen die een halfjaar van school zijn (de MBO-Kaart). Op basis van de verzamelde gegevens is een analyse gemaakt van de gediplomeerden van opleidingen in de elektrotechniek, installatietechniek en werktuigbouw. In dit rapport worden de uitkomsten beschreven. We hopen dat velen die betrokken zijn bij de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt met dit rapport hun voordeel kunnen doen. Henk Grotenhuis, algemeen directeur Kenteq

4 Inhoudsopgave Voorwoord 3 Samenvatting 5 1 Inleiding Achtergronden bij het onderzoek Vraagstelling van Kenteq Het onderzoek MBO-Kaart Uitvoering van het onderzoek voor Kenteq Afbakening van de onderzoekspopulatie Representativiteit van de uitkomsten Presentatie van uitkomsten van het onderzoek 12 2 Eerste bestemming Bestemming van gediplomeerde mbo-verlaters De keuze voor werken of doorleren 16 3 Werken Baanperspectief voor gediplomeerden Diplomarendement Objectieve benadering Subjectieve benadering Allocatie werkenden naar bedrijfstakken Beroepspraktijkvorming Opname mbo-verlaters door de arbeidsmarkt (optiek bedrijfstakken) 30 4 Doorleren Doorstroom naar hbo Meest gekozen hbo-opleidingen 36 5 Tevredenheid over opleidingen Tevredenheid over de opleiding Tevredenheid over de begeleiding door (leer)bedrijf 38 Bijlage 40 Bijlage 1 Wegingsfactoren Kenteq 41

5 Samenvatting In dit hoofdstuk geven we een korte samenvattende typering van de gediplomeerde schoolverlaters van 2006, 2007 en 2008 van Kenteq-opleidingen. Eerste bestemming Van de mbo-verlaters van 2008 van Kenteq-opleidingen is 59% gaan werken. Dit even vaak als voor het mbo als geheel in Het aandeel werklozen is voor Kenteq (in 2006, 2007 en 2008) iets lager dan we voor het hele mbo zien. Binnen Kenteq is het aandeel gediplomeerden dat kiest voor de arbeidsmarkt met name hoog onder mbo-verlaters van opleidingsdomein Installatietechniek. Arbeidsmarkt In het algemeen kunnen we stellen dat de perspectieven op de arbeidsmarkt voor gediplomeerden van Kenteq-opleidingen goed te noemen zijn en op de meeste aspecten beter dan voor het mbo als geheel. Driekwart (73%) van de gediplomeerden van 2008 heeft binnen 1 maand een baan gevonden. Eveneens driekwart (76%) van de gediplomeerden van 2008 heeft op het moment van onderzoek (al) een vaste aanstelling en ten opzichte van 2007 is het gemiddelde salaris (per maand op basis van een 38-urige werkweek) met 9,6% gestegen. Een ruime meerderheid van de werkende gediplomeerden van Kenteq van 2008 heeft een baan gevonden die direct in het verlengde van de opleiding ligt. Over de bpv kunnen we concluderen dat een goede bpv niet alleen belangrijk is voor een goede opleiding, maar tevens voor een betere positie op en aansluiting met de arbeidsmarkt. Vanuit het perspectief van de bedrijfstakken waar gediplomeerden van 2008 (landelijk) zijn gaan werken, zien we dat de gediplomeerden van Kenteq met name belangrijk zijn voor de bedrijfstakken Bouwnijverheid en Industrie. Doorleren Van alle gediplomeerde mbo-verlaters van Kenteq-opleidingen (ongeacht van welk niveau en of zij verder leren of niet) kiest ieder jaar tegen de 30% voor een vervolgopleiding op het HBO (voor het mbo als geheel is dit eveneens tegen de 30%). Doorlerende gediplomeerden die voor een vervolgopleiding op het HBO kiezen, kiezen met name voor de opleiding Werktuigbouwkunde en de opleiding Elektrotechniek. Terugblik In het algemeen zijn de gediplomeerden van Kenteq tevreden over de opleiding die zij gevolgd hebben, zowel wat betreft de aansluiting/bruikbaarheid van de theorie Gediplomeerden van Kenteq-opleidingen in het mbo MBO-Kaart

6 tijdens het praktijkgedeelte/werk als over de zinvolheid van de opleiding als zij kijken naar wat zij op dit moment doen. Wel zijn zij over beide aspecten iets minder vaak tevreden dan alle gediplomeerden van het mbo in Binnen Kenteq zijn de gediplomeerden van opleidingsdomein Installatietechniek het meest tevreden over beide aspecten. 6 Gediplomeerden van het mbo van opleidingen Kenteq MBO-Kaart

7 1 Inleiding In deze inleiding geven wij een korte toelichting bij de achtergronden van het onderzoek onder de uitstroom van Kenteq-opleidingen. Vervolgens gaan we in op de wijze waarop dit onderzoek is aangepakt en uitgevoerd en ten slotte beschrijven we de wijze waarop de resultaten van het onderzoek worden gepresenteerd. 1.1 Achtergronden bij het onderzoek Wij belichten in deze paragraaf de achtergronden van het onderzoek. Daarbij gaat het eerst om de vraagstelling van de kant van Kenteq en vervolgens over de data die hierbij gebruikt zijn, te weten de uitkomsten van het onderzoek met de MBO- Kaart Vraagstelling van Kenteq Kenteq-opleidingen zijn er op gericht om voor de arbeidsmarktsectoren werktuigbouw/metaal, elektrotechniek en installatietechniek op uiteenlopende mboniveaus voldoende gekwalificeerde nieuwe instroom te realiseren met als langere termijn doel uiteraard dat deze instroom zoveel mogelijk behouden blijft voor de bedrijfstak. De vraag van Kenteq is voor dit onderzoek uiteengelegd in 3 hoofdvragen. Wat gaan de (gediplomeerde) mbo-deelnemers doen na hun opleiding en waar komen zij terecht (beroep en bedrijf)? Blijven ze behouden voor de sector techniek en zo ja, werken zij na verloop van tijd nog steeds in het beroep waarvoor ze zijn opgeleid? Wat is bij de analyse van het opleidingsrendement voor de sector de rol van de kwaliteit van de stage- (bpv) plaatsen in de sector techniek? In een wat breder perspectief betreft het de vraag naar de bestemming van gediplomeerden van Kenteq-opleidingen Het onderzoek MBO-Kaart Het schoolverlatersonderzoek MBO-Kaart wordt al een groot aantal jaren uitgevoerd in opdracht van individuele roc s, aoc s en vakinstellingen in Nederland. Bij het onderzoek ontvangen gediplomeerde schoolverlaters ruim een half jaar na het verlaten van de school (in januari van het volgende schooljaar) namens hun school een enquête met vragen over hun positie op dat moment. Daarbij komen onder meer de volgende thema s aan de orde: de eerste bestemming (werk, vervolgopleiding, werkloos, anders), informatie over werken (beroep, bedrijf, salaris, aanstelling, rol beroepspraktijkvorming), informatie over doorleren (vervolgopleiding), Gediplomeerden van Kenteq-opleidingen in het mbo MBO-Kaart

8 tevredenheid over een aantal kwaliteitsaspecten met betrekking tot de opleiding, de school en de stage (aansluiting, begeleiding, examinering etc.). Op het moment van uitvoering van het onderzoek (januari 2009) zien we dat de meerderheid van de gediplomeerden van Kenteq van 2008 een baan heeft. Omdat de meeste werkende gediplomeerden binnen 3 maanden na diplomering een baan hebben gevonden (zie Hoofdstuk 3), kunnen we stellen dat het grootste deel van de Kenteq-gediplomeerden van 2008 al aan het werk was voordat de economische crisis in Nederland echt begon. In de afzonderlijke rapportage Tabellen en vragenlijsten zijn exemplaren van de vragenlijsten MBO-Kaart 2008 (BOL en BBL) opgenomen. In het Overzicht 1.1 geven we een beeld van de totale landelijke deelname aan het onderzoek met de MBO-Kaart in de afgelopen drie jaren 1. In Overzicht 1.1 wordt eveneens een beeld gegeven van de deelname van gediplomeerden van Kenteq-opleidingen in de verschillende jaren. De respons voor Kenteq is ieder jaar lager dan de respons voor het hele mbo (alle opleidingen bij elkaar). Overzicht 1.1 Deelname MBO-Kaart jaar Landelijk aantal deelnemende roc s / aoc s aantal aangeschreven schoolverlaters respons 43% 41% 37% Kenteq aantal deelnemende roc s aantal aangeschreven schoolverlaters respons 39% 37% 32% Bron:Toppen Onderzoek & Beleid - MBO-Kaart In Overzicht 1.2 op de volgende pagina is voor de groep aangeschreven schoolverlaters van 2006, 2007 en 2008 onderscheid gemaakt naar leerweg en niveau. Gediplomeerden van Kenteq-opleidingen hebben vaker een opleiding op niveau 1 of 2 gevolgd en vaker een opleiding in de beroepsbegeleidende leerweg (BBL) gedaan dan we zien voor het mbo als geheel. 1 De respons is vanaf 2005 ieder jaar (licht) gedaald. Een door ons uitgevoerd non-responsonderzoek onder gediplomeerden 2007 geeft aan dat er geen bijzondere reden is voor deze daling, iets wat we ook constateerden naar aanleiding van het non-responsonderzoek onder gediplomeerden van Naast de 24 instellingen die hebben deelgenomen aan de MBO-Kaart 2007 heeft 1 roc gekozen om onderzoek te laten doen onder schoolverlaters van 2007 in het kader van een maatwerktraject, met een deels vergelijkbare vragenlijst. Van dit roc zijn 266 schoolverlaters aangeschreven met een opleiding binnen het domein van Kenteq (respons 25%). 8 Gediplomeerden van het mbo van opleidingen Kenteq MBO-Kaart

9 Overzicht 1.2 Verdeling deelname MBO-Kaart naar leerweg en niveau 2006, 2007 en 2008 Landelijk (alle opleidingen) jaar aantal aangeschreven schoolverlaters niveau leerweg niv. 1 en 2 niv. 3 en 4 BOL BBL % 72% 65% 35% % 71% 66% 34% % 72% 68% 32% Kenteq % 61% 47% 53% % 64% 49% 51% % 65% 43% 57% Bron:Toppen Onderzoek & Beleid - MBO-Kaart Het onderzoek met de MBO-Kaart wordt uitgevoerd in opdracht van en gefinancierd door individuele roc s, aoc s en vakinstellingen. Toppen Onderzoek & Beleid is gerechtigd om onderzoeksdata voor landelijke toepassingen te gebruiken. Door de omvang van het aantal deelnemende instellingen is mogelijk om landelijk een betrouwbaar beeld te geven van het rendement van het middelbaar beroepsonderwijs, zowel naar arbeidsmarkt als vervolgonderwijs. Deze uitkomsten zijn relevant voor landelijke onderwijsorganisaties, maar ook voor bedrijfstakorganisaties, zoals kenniscentra. Daarbij bestaat voor instellingen, maar ook voor landelijke partners de mogelijkheid om schoolspecifieke dan wel branchespecifieke vragen toe te voegen. 1.2 Uitvoering van het onderzoek voor Kenteq In deze paragraaf gaan we nader in op de wijze waarop het onderzoek voor Kenteq is uitgevoerd. Wij gaan daarbij in op: de afbakening van de onderzoekspopulatie, de representativiteit van de uitkomsten (wegingsprocedures), de presentatie van uitkomsten Afbakening van de onderzoekspopulatie In landelijke rapportages gaan we doorgaans uit van een iets andere afbakening van de populatie schoolverlaters dan in het onderzoek (en in de rapportages) voor de deelnemende instellingen. Gaat het in het onderzoek MBO-Kaart voor instellingen met name om de opbrengst op instellingsniveau (en de organisatorische niveaus daarbinnen), in landelijke rapportages gaat het meer om de opbrengst van het gehele mbo-veld. Om deze reden bakenen we de onderzoekspopulatie in landelijke rapporten af als de groep mbo-verlaters; zij zijn bijvoorbeeld gaan werken of zij zijn gaan doorleren op het hbo. Schoolverlaters die verder leren op het eigen roc of op een ander roc dan waar zij een diploma hebben behaald, worden dus buiten beschouwing gelaten. Deze methodiek hanteren we ook voor Kenteq in deze rapportage. De uitkomsten die in dit rapport worden gepresenteerd hebben dus betrekking op gediplomeerde mbo-verlaters en niet op alle gediplomeerden van mbo- Gediplomeerden van Kenteq-opleidingen in het mbo MBO-Kaart

10 opleidingen. In totaal is op basis van deze afbakening informatie beschikbaar over ongeveer 2600 gediplomeerde mbo-verlaters van Kenteq-opleidingen van de laatste drie jaar (zie ook de Inleiding). In onderstaand Overzicht 1.3 ziet u hoeveel gediplomeerden dit per jaar afzonderlijk zijn. Daarnaast ziet u hoe de onderverdeling van deze groep is naar niveau en leerweg. We zien dat de groep mbo-verlaters elk jaar ongeveer dezelfde opbouw heeft qua verdeling van gediplomeerden naar niveau en leerweg. Niet verwonderlijk bestaat de groep mbo-verlaters voor het merendeel uit gediplomeerden van opleidingen op niveau 3 en niveau 4, aangezien gediplomeerden op niveau 1 en 2 voor een aanzienlijk deel doorleren binnen het mbo. Overzicht 1.3 Aantal mbo-verlaters met een Kenteq-opleiding2006, 2007 en 2008 Jaar aantal niveau leerweg mbo-verlaters niv. 1 en 2 niv. 3 en 4 BOL BBL % 78% 57% 43% % 77% 60% 40% % 78% 56% 44% Bron:Toppen Onderzoek & Beleid - MBO-Kaart Representativiteit van de uitkomsten Hoewel de MBO-Kaart een landelijk onderzoek is, doen niet alle scholen in Nederland (elk jaar en met al hun opleidingen) mee. Daarnaast zijn de opleidingen (en de deelname hieraan) niet gelijk verspreid over de scholen. Er is op voorhand dus geen sprake van een onderzoek onder de gehele (landelijke) populatie gediplomeerde schoolverlaters. Tevens is geen sprake van een vooraf beredeneerde steekproef. Het kan dus voorkomen dat, naast het feit dat niet alle schoolverlaters van alle opleidingen in gelijke mate responderen, bepaalde opleidingen oververtegenwoordigd of ondervertegenwoordigd zijn in het onderzoeksbestand. Doorgaans zijn bijvoorbeeld de opleidingen van Calibris en in iets mindere mate de opleidingen ECABO in het landelijke onderzoeksbestand oververtegenwoordigd. Opleidingen van Kenteq zijn daarentegen ondervertegenwoordigd. Dit kunnen we ook vaststellen in het onderzoeksbestand MBO-Kaart Daarnaast hebben we in het onderzoeksbestand vastgesteld dat binnen Kenteq onder de responderende gediplomeerden sprake is van een oververtegenwoordiging van de opleidingsdomeinen Metaal en Elektrotechniek, terwijl opleidingen Installatietechniek ondervertegenwoordigd zijn. Om deze onder- of oververtegenwoordiging van opleidingen in het onderzoeksbestand te ondervangen kunnen we de uitkomsten van het onderzoek wegen. Het wegen van het onderzoeksbestand houdt in dat we de verdeling in opleidingen in de landelijke populatie doorvoeren in het onderzoeksbestand Kenteq. 10 Gediplomeerden van het mbo van opleidingen Kenteq MBO-Kaart

11 Voor de analyse van de uitkomsten in deze rapportage hebben we op het bestand een tweetal wegingen toegepast. We zijn hierbij uitgaan van de landelijke populatie op basis van het aantal behaalde mbo-diploma s per opleiding en jaar 3. De eerste weging heeft betrekking op de uitkomsten op het landelijke niveau (alle opleidingen bij elkaar). Deze weging geschiedt op basis van de verdeling van het aantal gediplomeerden naar KBB. Een eventuele onder- of oververtegenwoordiging van een KBB in de totaaluitkomsten van het onderzoek op landelijk niveau wordt hiermee tegengegaan. De tweede weging heeft betrekking op de uitkomsten op het niveau van Kenteq (de uitkomsten van de verschillende opleidingen bij elkaar). Deze weging geschiedt op basis van de verdeling van het aantal gediplomeerden naar opleidingsdomein binnen Kenteq. Een eventuele onder- of oververtegenwoordiging van een opleidingsdomein in de totaaluitkomsten voor Kenteq wordt hiermee tegengegaan. Omdat Kenteq heeft aangegeven de interne doorstroom in het onderzoek niet mee te willen nemen, is de verhouding tussen de interne doorstroom en de uitstroom per opleidingsdomein en niveau bekeken. Deze verhouding is doorberekend in het onderzoeksbestand. Resultaat van de wegingen is dat: in het onderzoeksbestand de verdeling naar KBB s gelijk is aan de verdeling naar KBB s in de landelijke populatie (totaal aantal diploma s in de betreffende jaren). in het onderzoeksbestand de verdeling naar opleidingsdomein binnen Kenteq gelijk is aan de verdeling binnen Kenteq in de landelijke populatie (totaal aantal diploma s in de betreffende jaren). in het onderzoeksbestand de verhouding tussen gediplomeerde uitstroom en interne doorstroom per opleidingsdomein en niveau gelijk is aan de verdeling in de landelijke populatie. Alle wegingen zijn voor de drie jaren afzonderlijk gedaan. Dit wil zeggen dat de uitkomsten van 2006 zijn gewogen op basis van gegevens over het aantal diploma s in 2006, de uitkomsten van 2007 zijn gewogen over het aantal diploma s in 2007 en de uitkomsten voor 2008 gewogen zijn op basis van gegevens over het aantal diploma s in Meest ideale uitgangspunt is een landelijke populatie met eenzelfde afbakening als de onderzoekspopulatie, namelijk de mbo-verlaters. Een dergelijk bestand hebben we voor deze wegingen niet kunnen gebruiken. Voor Kenteq beschikken we wel over gegevens van de mbo-verlaters (voor 2006) en is daarom een extra weging toegevoegd, waarbij rekening is gehouden met de verhouding interne doorstroom : mbo-verlaters. 4 De gegevens over de interne doorstroom zijn alleen bekend voor We hebben deze gegevens ook gebruikt voor de jaren 2007 en 2008, ervan uitgaande dat de mate van interne doorstroom door de jaren heen vergelijkbaar is gebleven. Gediplomeerden van Kenteq-opleidingen in het mbo MBO-Kaart

12 Hieronder ziet u een voorbeeld van hoe een weging in zijn werk gaat. De aantallen die in dit voorbeeld zijn gebruikt zijn fictief. In Bijlage B1 vindt u de werkelijke wegingsfactoren voor opleidingen binnen Kenteq in Voorbeeld weging op niveau Kenteq: De landelijke verhouding in aantal diploma s voor opleidingen binnen Kenteq is als volgt: - Metaal Installatietechniek Elektrotechniek 1500 De onderlinge verhouding is hierbij 45%, 40% en 15%. De verdeling in het onderzoeksbestand is als volgt: - Metaal Installatietechniek Elektrotechniek 180 De onderlinge verhouding is hierbij 40%, 42% en 18%. In dit geval zijn de opleidingsdomeinen Metaal en Installatietechniek licht oververtegenwoordigd in het onderzoeksbestand en de opleiding Elektrotechniek ondervertegenwoordigd. Om de uitkomsten representatief te maken worden de uitkomsten van Metaal vermenigvuldigd met een (wegings)factor 1,125 (45/40), de uitkomsten van Installatietechniek met een (wegings)factor 0,95 (40/42) en de uitkomsten van Elektrotechniek met een (wegings)factor 0,83 (15/18) Presentatie van uitkomsten van het onderzoek Presentatie gegevens voor Kenteq Binnen Kenteq worden de gegevens gepresenteerd op het niveau van de opleidingsdomeinen. In dit rapport onderscheiden we de volgende opleidingsdomeinen: Metaal Elektrotechniek Installatietechniek Algemeen 5 Bij de interpretatie van de uitkomsten naar opleidingsdomein is het belangrijk om rekening te houden met de opbouw van de groep mbo-verlaters per domein naar niveau en leerweg; niet binnen alle opleidingsdomeinen is de verhouding tussen de leerwegen (BOL / BBL) en niveaus van de opleiding hetzelfde. In Overzicht 1.4 op de volgende pagina vindt u een overzicht van de opbouw van de groep mboverlaters van 2008 per domein binnen Kenteq. 5 Over het opleidingsdomein Algemeen hebben we geen informatie van gediplomeerden Kenteq van De resultaten voor dit opleidingsdomein kunnen we dan ook niet overal meenemen in de analyses. 12 Gediplomeerden van het mbo van opleidingen Kenteq MBO-Kaart

13 Overzicht 1.4 Aantal mbo-verlaters met een Kenteq-opleiding, naar opleidingsdomein 2008 opleidingsdomein aantal niveau leerweg mbo-verlaters niv. 1 en 2 niv. 3 en 4 BOL BBL Metaal % 76% 68% 32% Elektrotechniek % 80% 57% 43% Installatietechniek 94 69% 81% 6% 94% Algemeen 0 Bron:Toppen Onderzoek & Beleid - MBO-Kaart 2008 Vergelijking met uitkomsten voor het gehele mbo De uitkomsten voor Kenteq als geheel worden, waar mogelijk, vergeleken met de uitkomsten voor het gehele mbo. De uitkomsten voor het hele mbo zijn de uitkomsten van de gediplomeerden (mbo-verlaters) van alle mbo-opleidingen, leerwegen en niveaus die hebben meegedaan aan het onderzoek MBO-Kaart. In het rapport worden deze uitkomsten onder andere aangeduid als: het hele mbo en het mbo als geheel. Na dit inleidende hoofdstuk bekijken we in Hoofdstuk 2 de bestemming van gediplomeerden Kenteq. In Hoofdstuk 3 gaan we dieper in op de gediplomeerden die zijn gaan werken en komt de opname van gediplomeerden door de arbeidsmarkt aan de orde. In Hoofdstuk 4 gaan we dieper in op de gediplomeerden die hebben gekozen voor een vervolgopleiding en in Hoofdstuk 5 gaan we in op de tevredenheid van de gediplomeerden met betrekking tot de door hen gevolgde opleiding. Voorafgaand aan Hoofdstuk 1 is een korte samenvatting van de belangrijkste uitkomsten opgenomen. Niet alle uitkomsten die in deze rapportage geanalyseerd worden, worden in de vorm van grafieken of tabellen gepresenteerd. In de afzonderlijke rapportage Tabellen en vragenlijsten vindt u daarom een uitgebreide tabellenbijlage met daarin alle uitkomsten die voor de analyse gebruikt zijn. Zij zijn op eenzelfde wijze geordend als de rapportage. Gediplomeerden van Kenteq-opleidingen in het mbo MBO-Kaart

14 2 Eerste bestemming Wat gaan de gediplomeerden van Kenteq-opleidingen na hun studie doen? Gaan zij werken, kiezen zij voor een vervolgopleiding, zijn zij werkloos of gaan zij iets anders doen? In dit hoofdstuk bekijken we de bestemming van gediplomeerden die de school en het mbo hebben verlaten. 2.1 Bestemming van gediplomeerde mbo-verlaters Van de gediplomeerden die na het behalen van het diploma het roc verlaten gaat een klein deel verder op het mbo, maar bij een ander roc / aoc / vakinstelling. De overige gediplomeerden zijn gaan werken, kiezen voor een vervolgopleiding (niet op het mbo), zijn werkloos of zijn iets anders gaan doen; dit zijn de zogenaamde mbo-verlaters. In deze paragraaf bekijken we (op basis van de antwoorden op de vragenlijsten) wat de mbo-verlaters van Kenteq-opleidingen na diplomering zijn gaan doen. In de afzonderlijke rapportage Tabellen en vragenlijsten kunt u de gebruikte gegevens in tabelvorm terugvinden. Van de mbo-verlaters van 2008 van Kenteq-opleidingen is ruim de helft (59%) gaan werken (zie Figuur 2.1a op de volgende pagina). Een kwart (25%) heeft gekozen voor een (voltijds)opleiding en daarnaast heeft nog eens 14% gekozen voor de combinatie van leren en werken. 1% van de gediplomeerde mbo-verlaters van opleidingen Kenteq is op het moment van onderzoek (ongeveer een half jaar na diplomering) (nog) werkloos. In paragraaf 2.4 werken we dit verder uit naar opleidingsdomein. Van het mbo als geheel 6 is het aandeel mbo-verlaters van 2008 dat gaat werken even groot als we zien voor Kenteq (59%; zie Figuur 2.1b op de volgende pagina). Ook het aandeel gediplomeerden dat kiest voor een vervolgopleiding (al dan niet in combinatie met werk) is vergelijkbaar met wat we voor Kenteq zien. Het werkloosheidspercentage is voor Kenteq (1%) iets lager dan voor het hele mbo (3%). We zien voor alle drie de jaren dat de eerste bestemming van mbo-verlaters van Kenteq vergelijkbaar is met het mbo als geheel en dat de werkloosheid iets lager ligt. 6 Het gaat hier om landelijke uitkomsten; uitkomsten van gediplomeerde mbo-verlaters van alle mbo-opleidingen, leerwegen en niveaus die hebben meegedaan aan het onderzoek. 14 Gediplomeerden van het mbo van opleidingen Kenteq MBO-Kaart

15 Figuur 2.1 Eerste bestemming van mbo-verlaters na het behalen van het mbo-diploma voor Kenteq en landelijk, 2008 (gewogen). a. Kenteq b. landelijk 25% 1% 23% 3% 1% 14% 59% 12% 59% werken combinatie werken / leren doorleren werkloos anders werken combinatie werken / leren doorleren werkloos anders Bron: Toppen Onderzoek & Beleid - MBO-Kaart 2008 Bekijken we de bestemming van gediplomeerden Kenteq door de jaren heen, dan valt op dat deze de afgelopen drie jaar zeer constant is. Het aandeel van de mboverlaters dat kiest voor de arbeidsmarkt is onder gediplomeerden van 2008 iets hoger (59%) dan onder gediplomeerden van 2007 en 2006 (respectievelijk 56% en 57%) (zie Figuur 2.2). Het aandeel van de mbo-verlaters dat kiest voor een combinatie van werken en leren is in de afgelopen drie jaar geleidelijk iets gedaald, van 18% in 2006 naar 14% in Deze laatste ontwikkeling zien we ook voor het mbo als geheel terug. Figuur 2.2 Eerste bestemming van mbo-verlaters Kenteq door de jaren heen, (gewogen) % 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% werken combinatie werken / leren doorleren werkloos anders Bron: Toppen Onderzoek & Beleid - MBO-Kaart Gediplomeerden van Kenteq-opleidingen in het mbo MBO-Kaart

16 Typering gediplomeerden die zowel werken als doorleren De meerderheid van de gediplomeerden die aangeven dat zij zowel doorleren als werken zijn studenten die naast hun hbo-opleiding een (bij)baan hebben. Bijna de helft van hen heeft een bijbaan die min of meer aansluit bij de opleiding die zij op het mbo gevolgd hebben, dus banen binnen het domein van Kenteq. Hieronder bevinden zich onder andere studenten die als technicus middenkader WEI (werktuigkundige installaties), technicus middenkader WEI (elektrische installaties) of ICT-beheerder aan het werk zijn. Daarnaast zien we dat veel gediplomeerden met een bijbaan een gangbaar bijbaantje hebben, zoals verkoopmedewerker, winkelassistent en baantjes in de horeca. Naast hbo-studenten met een bijbaan bestaat de groep doorleren en werken uit gediplomeerden die naast een baan een cursus of een deeltijd hbo-opleiding volgen. Cursussen / opleidingen die hierbij het meest genoemd worden zijn: opleiding Werktuigbouwkunde, opleiding Bedrijfskundige Informatica, opleiding Informatica, cursus Elektrisch schakelen, cursus Hydraulische systeemtechniek, cursus TBI. De gediplomeerden die zowel werken als doorleren worden in de hoofdstukken Werken en Doorleren toegedeeld tot de werkende dan wel doorlerende gediplomeerden (zie de inleiding bij de hoofdstukken 3 en 4). 2.2 De keuze voor werken of doorleren Wie kiezen er vaker voor de arbeidsmarkt en wie kiezen er vaker voor een vervolgopleiding? We bekijken dit naar opleidingsdomein 7, naar niveau, naar leerweg, naar etniciteit en regio 8. In de afzonderlijke rapportage Tabellen en vragenlijsten kunt u de gebruikte gegevens in tabelvorm terugvinden. Opleidingsrichting Binnen Kenteq (zie Figuur 2.3a op de volgende pagina) zien we voor alle drie de jaren dat met name de gediplomeerde mbo-verlaters van Installatietechniek op de arbeidsmarkt georiënteerd zijn; 88% van de mbo-verlaters (in 2008) van opleidingen Installatietechniek is een half jaar na diplomering actief op de arbeidsmarkt. Dit is duidelijk vaker het geval dan we zien bij de overige opleidingsdomeinen. Gediplomeerden van opleidingsdomein Metaal kiezen door de jaren heen geleidelijk iets meer voor een (voltijds) vervolgopleiding; van 21% in 2006 tot 29% in De werkloosheid is relatief het grootst onder gediplomeerden Metaal (2%). 7 Uitkomsten van opleidingen met minder dan 20 gediplomeerden (absoluut) worden wel in de figuren gepresenteerd, maar worden niet bij de analyse betrokken. In de figuur wordt per opleiding aangegeven om hoeveel gediplomeerden het gaat (n=..). 8 De regio s zijn op basis van de postcodes van de schoolverlaters ingedeeld in 3 gebieden: West Nederland, Zuid Nederland en Noord en Oost Nederland. 16 Gediplomeerden van het mbo van opleidingen Kenteq MBO-Kaart

17 Figuur 2.3a Eerste bestemming van mbo-verlaters Kenteq naar opleidingsdomein, 2008 (voor Kenteq gewogen). Metaal (n=229) Elektrotechniek (n=241) Installatietechniek (n=120) Kenteq 2008 (totaal) Landelijk % 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% werken combinatie werken / leren doorleren werkloos anders Bron: Toppen Onderzoek & Beleid - MBO-Kaart2008 In Figuur 2.3b is de bestemming van mbo-verlaters weergegeven waarbij alleen de mbo-verlaters van opleidingen op niveau 4 zijn meegenomen. Ook als we kijken naar alleen de mbo-verlaters van opleidingen op niveau 4 zien we dat mboverlaters van het opleidingsdomein Installatietechniek duidelijk vaker kiezen voor de arbeidsmarkt (80%) dan mbo-verlaters van andere opleidingsrichtingen. Mboverlaters op niveau 4 van opleidingen Metaal en Elektrotechniek kiezen juist vaker voor een vervolgopleiding; 40% van de mbo-verlaters op niveau 4 van beide domeinen volgt een voltijds opleiding. Figuur 2.3b Eerste bestemming van mbo-verlaters Kenteq (van opleidingen op niveau 4) naar opleidingsdomein, 2008 (gewogen). Metaal (n=166) Elektrotechniek (n=203) Installatietechniek (n=28) Kenteq 2008 (totaal) Landelijk % 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% werken combinatie werken / leren doorleren werkloos anders Bron: Toppen Onderzoek & Beleid - MBO-Kaart 2008 Gediplomeerden van Kenteq-opleidingen in het mbo MBO-Kaart

18 Niveau 9 Van alle mbo-verlaters met een Kenteq-opleiding zijn de gediplomeerden op niveau 3 het vaakst aan het werk; 88% van de mbo-verlaters op niveau 3 heeft op het moment van onderzoek een baan. Ook onder gediplomeerden van opleidingen op niveau 2 is dit aandeel hoog (85%). Dit is op zich niet verwonderlijk aangezien gediplomeerden op deze niveaus (en zeker van niveau 2) die verder leren dit veelal op het mbo doen en in deze rapportage buiten beschouwing worden gelaten. Het aandeel werkenden is voor gediplomeerde mbo-verlaters met een opleiding op niveau 4 beduidend lager (46%); zij kiezen veel vaker voor een (voltijds) vervolgopleiding (37%). De werkloosheid is relatief gezien het grootst onder gediplomeerden met een opleiding op niveau 2 (3%). Door de jaren heen zien we geen afwijkingen in bovenstaand beeld en ook voor het mbo als geheel zien we in de verschillende jaren dat het aandeel werkenden met name hoog is op de niveaus 2 en 3 en relatief laag is onder gediplomeerde mboverlaters van opleidingen op niveau 4. Leerweg Het algemene beeld onder gediplomeerden van Kenteq-opleidingen is dat BBL-ers na diplomering overwegend gaan/blijven werken en dat BOL-ers duidelijk vaker kiezen voor een vervolgopleiding, al dan niet in combinatie met een baan. Op het moment van onderzoek is 87% van de BBL-ers werkzaam, tegen 39% van de BOLers. Van de BOL-ers heeft iets minder dan de helft (44%) gekozen om zich via scholing verder te kwalificeren; onder BBL-ers kiest niemand hiervoor. Het aandeel werklozen is onder gediplomeerde BOL-ers een fractie hoger (2%) dan onder BBLers (1%). Door de jaren heen is het aandeel BBL-ers dat een half jaar na diplomering actief is op de arbeidsmarkt iets toegenomen van 82% onder gediplomeerden van 2006 tot 87% onder gediplomeerden van Onder de BOL-ers van Kenteq-opleidingen is het aandeel dat een half jaar na diplomering een baan heeft voor alle drie de jaren gelijk (39%). Het aandeel BOLgediplomeerden dat kiest voor een (voltijds) opleiding is in de afgelopen jaren wel licht toegenomen, van 38% in 2006 tot 44% in Voor het hele mbo zien we dat het aandeel BOL-ers dat kiest voor (alleen) de arbeidsmarkt de afgelopen drie jaren licht gestegen is (van 46% in 2006 tot 49% in 2008). Het aandeel werkende BBL-ers is het afgelopen jaar ongeveer gelijk gebleven (88% in 2007 en 87% in 2008), evenals het aandeel BOL-ers dat kiest voor een (voltijds) vervolgopleiding (31% in 2007 en 33% in 2008). We zien, net 9 Het absolute aantal gediplomeerden op niveau 1 waarover we gegevens hebben is klein (n=7). We zullen dit niveau daarom niet meenemen in de analyse. 18 Gediplomeerden van het mbo van opleidingen Kenteq MBO-Kaart

19 als bij Kenteq, dat BOL-ers relatief gezien iets vaker werkloos zijn (4%) dan BBLers (2%). Etniciteit Als we de uitkomsten bekijken naar etniciteit van de gediplomeerden, dan zien we dat allochtonen in het algemeen iets vaker werken op het moment van onderzoek dan autochtonen 10. Alleen in 2007 was het aandeel gelijk. Allochtonen zijn daarbij wel relatief gezien vaker werkloos dan autochtonen. Autochtonen kiezen relatief vaker dan allochtonen voor een (voltijds) vervolgopleiding. Van alle mboopleidingen bij elkaar, kiezen autochtone gediplomeerden juist vaker voor de arbeidsmarkt en leren allochtonen iets vaker door. Voor het mbo als geheel is, net als voor Kenteq, de werkloosheid onder allochtonen iets hoger dan de werkloosheid onder autochtonen. Regio Van alle gediplomeerde mbo-verlaters van opleidingen Kenteq in 2008 gaan gediplomeerden in de regio Noord en Oost Nederland na diplomering relatief gezien het vaakst werken (64%). Gediplomeerden uit de regio Zuid Nederland kiezen vaker dan gediplomeerden uit de andere regio s voor een (voltijds) vervolgopleiding (32%). Voor het hele mbo zien we in 2008 een vergelijkbaar beeld. 10 Hierbij moet opgemerkt worden dat de groep allochtonen (n=30) een stuk kleiner is dan de groep autochtonen (n=480). Gediplomeerden van Kenteq-opleidingen in het mbo MBO-Kaart

20 3 Werken In dit hoofdstuk komen de uitkomsten naar voren voor de groep mbo-verlaters die na diplomering zijn gaan werken. Dit zijn in eerste instantie de mbo-verlaters die aangeven dat zij werken (en dat meer dan 12 uur per week doen 11 ). Tevens worden onder de groep werkenden ook degenen meegenomen die aangeven naast hun werk een cursus te volgen of een deeltijd hbo-opleiding (waarvan het werken de hoofdactiviteit is 12 ). We kijken in dit hoofdstuk naar het baanperspectief voor de gediplomeerden, de aansluiting van het beroep op de opleiding, de allocatie van werkende gediplomeerden naar bedrijfstakken, de invloed van de beroepspraktijkvorming (bpv) en de opname van gediplomeerden Kenteq door de arbeidsmarkt vanuit de optiek van bedrijfstakken. In de afzonderlijke rapportage Tabellen en vragenlijsten kunt u de gebruikte gegevens in tabelvorm terugvinden. 3.1 Baanperspectief voor gediplomeerden Het baanperspectief voor gediplomeerden beoordelen we aan de hand van de onderstaande vragen: Hoe snel (na hoeveel maanden) komen gediplomeerden aan een baan? Hebben gediplomeerden bpv gehad (als BOL-er of BBL-er) bij het bedrijf waar zij nu werken? Wat voor aanstelling hebben zij? Wat verdienen zij? Hoe groot is de mobiliteit van gediplomeerden? Werken zij, een half jaar na diplomering, nog bij de eerste werkgever? Gediplomeerde mbo-verlaters van Kenteq-opleidingen die kiezen voor de arbeidsmarkt vinden redelijk snel een baan. Een ruime meerderheid (89% onder werkende gediplomeerden van 2008) heeft binnen 3 maanden een baan gevonden en bijna driekwart (73%) zelfs binnen één maand. Binnen de groep gediplomeerden zijn het met name BBL-ers die snel een baan vinden; onder de werkende BBL-ers is 82% binnen één maand aan de slag. Dit heeft te maken met het feit dat BBL-ers vaak blijven werken bij het bedrijf waar zij tijdens de opleiding beroepspraktijkvorming gevolgd hebben. Van alle werkende BBL-ers werkt 81% op het moment van onderzoek bij het bedrijf waar zij tijdens de opleiding beroepspraktijkvorming gevolgd hebben. Ook voor gediplomeerden van BOL-opleidingen Kenteq spelen de contacten die tijdens de beroepspraktijkvorming 11 Dit is conform de definitie van werkenden van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). 12 Dit wordt bepaald aan de hand van de verdeling van het aantal uren per week dat de respondent aangeeft te werken dan wel te leren. 20 Gediplomeerden van het mbo van opleidingen Kenteq MBO-Kaart