/10 25dc-OBK-MG Middelbare Graad Deeltijds Kunstonderwijs Studierichting Beeldende Kunst. Leerplan ONTWIKKELINGSGEBIEDEN

Transcriptie

1 /10 25dc-OBK-MG Middelbare Graad Deeltijds Kunstonderwijs Studierichting Beeldende Kunst Leerplan (algemeen gedeelte) INHOUD VOORWOORD DEEL 1 DEEL 2 DEEL 3 ONTWIKKELINGSGEBIEDEN RICHTLIJNEN HET CONCRETE LEERPLAN specifiek gedeelte (aparte bundels) ARCHITECTURALE VORMING BEELDENDE VORMING DIGITALE BEELDENDE VORMING ORIENTATIE BEELDENDE KUNST TEXTIELE VORMING BIJLAGE 1 BIJLAGE 2 BIJLAGE 3 BIJLAGE 4 BEGRIPPENKADER OVERZICHT VAN DIVERSE TECHNIEKEN VOORBEELDSCHEMA S BIBLIOGRAFIE

2 /10 25dc-OBK-MG DEEL 3 HET CONCRETE LEERPLAN specifiek gedeelte ARCHITECTURALE VORMING BEELDENDE VORMING DIGITALE BEELDENDE VORMING ORIENTATIE BEELDENDE KUNST TEXTIELE VORMING 3.1 INLEIDING 3.2 LEERVAKKEN Optievakken A. Waarnemingstekenen B. Kunstinitiatie C. Initiatieatelier Werkvelden Infrastructuur en middelen

3 /10 25dc-OBK-MG 3.1 INLEIDING Dit deel, deel III, beslaat het concrete leerplan van één van de opties in de middelbare graad: Oriëntatie Beeldende Kunst. Het is nuttig voorafgaand de delen I en II - die eerder theoretische, pedagogischdidactische delen zijn - eerst door te lezen. Deze delen vormen: de neerslag van de gedachtegang van de werkgroep, samengesteld uit leerkrachten Beeldende Vorming uit diverse academies. de aanloop tot het kaderen van het concrete leerplan met nuttige tips en tot de situering van het DKO Beeldende Kunst als artistiek - creatieve onderwijsvorm. In deze context zal het concrete leerplan (deel III in een andere kleur), gebaat zijn bij een rustige voorafgaande lezing van de delen I en II. Uit dit open leerplan kan worden geput om op een creatief- en artistiek-pedagogische wijze het leerproces van het beeldend vermogen op gang te brengen en te stimuleren. De leerlingen kunnen vanaf de leeftijd van 16 jaar (of indien als regelmatige leerling ingeschreven in het 1ste leerjaar derde graad van het secundair leerplichtonderwijs) aan een scholing MG-DKO-OBK beginnen. Het lestijdenvolume is vastgesteld op minimum 4 maximaal 12 wekelijkse lestijden. Voor MG : Oriëntatie Beeldende Kunst, beogen we het vermogen te ontwikkelen om : persoonlijke ervaringen op authentieke wijze inhoudelijk én vormelijk te leren uitdrukken (persoonlijke ontplooiing); de authenticiteit in het werk van anderen aan te voelen en te herkennen. In de praktijk kan dit o.a. worden aangeleerd door : het aanleren van diverse vormen van waarneming; het overdragen van cultuurhistorische artefacten; het verwerven van inzicht in de beeldaspecten; het initiëren in (basis)technieken/vaardigheden van de betrokken initiatieateliers.

4 /10 25dc-OBK-MG 3.2 LEERVAKKEN Optievakken De globale opsomming van doelstellingen van dit leerplan wenst tegemoet te komen aan de intenties van openheid naar ieder eigen artistiek pedagogisch project en schoolwerkplan. De leerlingen kunnen: sociale vaardigheden aanleren: de communicatie van emoties via beeldende middelen optimaliseren; beeldende activiteiten in groep(swerk) uitvoeren (evaluatie van het groepswerk en van het beeldende resultaat, overleg, taakverdeling, enz.,... zie ook: creatieve sociale gezindheid); openstaan voor evaluatie in alle mogelijke vormen; maatschappelijke waarden aanleren: in contact komen met het professioneel toepassingsveld van de belevingsgebieden; attitudes i.v.m. veiligheid, hygiëne, gezondheid en milieu aanleren: facetten van veiligheid, hygiëne en milieu; attitudes i.f.v. een expressief/creatief/artistiek/kunstzinnig gedrag aanleren: plezier en voldoening vinden in het beeldend vormgeven en genieten van wat beeldend is vormgegeven; genieten van het beeldend handelen waardoor hun expressiemogelijkheden verruimen; vertrouwen op eigen expressiemogelijkheden, nieuwe expressiemogelijkheden ontdekken en durven creatieve uitingen te tonen; ideeën ontwikkelen en vormgeven via schetsen; ervaren dat schetsen een voorbereiding kan zijn voor het ervarings- /waarnemingstekenen; beeldende activiteiten zelfstandig individueel uitvoeren en evalueren; zichzelf als persoon ontdekken, vormen en ontwikkelen; het (audio)visuele aanbod passend verwerken; (multi-)media leren kennen in contact met/relatie tot professionele toepassingen ervan in de samenleving (regie, reclamevormgeving, opname- montagewerk,...);

5 /10 25dc-OBK-MG A. Waarnemingstekenen Tekenen dient in de meest ruime betekenis (als universele communicatievorm) gezien te worden: dit is het nalaten van een teken/spoor op een drager om zich te uiten vanuit de eigen beleving (met name vanuit de waarneming m.b.t. het waarnemingstekenen). Tekentaal, gebruikmakend van de waarneming, is een brug tussen het individu en zijn/haar omgeving. Waarnemen-weergeven-vormgeven dient eveneens ruim geïnterpreteerd te worden als zien, voelen, horen, betasten, proeven, innerlijk ervaren, enz. En vanuit verschillende invalshoeken. Bij dergelijke brede definiëring sluit het waarnemingstekenen het gebruik van kleur en of drie-dimensionale technieken niet uit. De leerlingen kunnen: op het artistieke vlak: het grafisch gevoel (lijn) ontwikkelen, (zie verder Werkvelden); tekenen naar diverse onderwerpen: - fauna en flora, mens en omgeving, interieur, landschap, architectuur, machine(s)(onderdelen) al dan niet als exponenten van industrie, groepen van voorwerpen (al dan niet met samenhang); - werking van apparaten en organismen; de creatieve verbeelding ontwikkelen: - uitgaande van ervaringen, gevoelens en fantasieën zelf een beeld/beelden creëren, beeldend weergeven naar waarneming; - naar documentatie; - blijvend nieuwe dingen uit de omgeving ontdekken en op oorspronkelijke wijze vormgeven (interpretatie); - een beeld op verschillende manieren opbouwen en in beeld brengen (opbouw van de tekening); - zonder opdracht/verplichting zich spontaan uitdrukken in een tekening (beeldtaal); - een schets laten uitmonden in verschillende beelden en op verschillende manieren; - vlakke en driedimensionele onderwerpen in tekening weergeven in niet noodzakelijk perspectivische weergave: uitwendige, inwendige structuur, verhoudingen (reëelmentaal), detail, materie reëel-suggestief, kleur, ; - constructief tekenen, oplossen van perspectivische problemen; - naast het schetsen ook met andere bedoeling (functioneel) een tekening maken: ontwerp, compositieschets, studietekening, werktekening, illustratieve, documentaire tekening,...; - voorstellen van een tijdsverloop (fasering, analyse); artistiek-technische vaardigheden aanleren: uitgaande van beeldbeschouwing, waarneming zelf een beeld/beelden creëren; door betasten en voelen (tactiele ervaring/waarneming), door kijken en zien (visuele ervaring/waarneming), impressies opdoen en verwerken; technieken toepassen, gereedschappen en materialen kiezen en hanteren,

6 /10 25dc-OBK-MG om beeldend vorm te geven op een manier die voldoet (formaat, lijnvoering, gezichtshoek, kadrage, montage, fragmentering, totaalbeeld, herhaling, close-up, blow-up, ); vanuit waarneming/beschouwing gedachten en ideeën door middel van een schets vastleggen (denkend tekenen - tekenend denken); soorten van beeldende middelen opnemen, verwerken en weergeven, aanwijzen, benoemen en ze creatief bedienen, (verf, computer...); openstaan voor nieuwe beeldende middelen; vaardigheden aanleren, d.w.z.: door middel van kunst- en beeldbeschouwing (= waarnemen in de ruimste betekenis) een persoonlijke mening ontwikkelen (filteren, individueel nuanceren) over beelden en beeldende kunst van vroeger, van nu van de eigen en (van daaruit) van verschillende culturen (kritische houding - open geest - enz.); teken(kundige) problemen oplossen vanuit het gericht bestuderen van oude en hedendaagse kunstwerken/-uitingen, het waarnemingsvermogen intensifiëren en activeren i.f.v. het ontdekkend en inzichtelijk zien en weergeven in tekening; beeldende problemen oplossen om beeldend vorm te geven op voldoeninggevende wijze; zichzelf evalueren door confrontatie/vergelijking van het (beeldend) resultaat met het uitgangspunt. B. Kunstinitiatie Inzicht krijgen in: - beeldelementen, - beeldende middelen (materiaalkeuze techniek: door het zelf doen technieken onderscheiden: bv. pentekening - ets - droge naald), - beeldvorming (ontstaansproces van een kunstwerk, analyse van de deelaspecten). Kunstwerken leren lezen. De leerlingen kunnen: sociale vaardigheden aanleren: zonder vooroordelen naar kunst kijken en van kunst genieten; respect betonen voor kunstuitingen van (zichzelf en van de) anderen (inleven in de belevingswereld van anderen); respect betonen voor de verschillende kunstvormen en stijlen (klassieke - actuele kunst);

7 /10 25dc-OBK-MG kunstzinnige inzichten en vaardigheden aanleren, d.w.z.: de esthetische verbeelding ontwikkelen; zonder vooroordelen naar kunst kijken en van kunst genieten; door middel van kunst- en beeldbeschouwing (= waarnemen in de ruimste betekenis) een persoonlijke mening ontwikkelen over beelden en beeldende kunst van vroeger, van nu van de eigen en (van daaruit) van verschillende culturen (kritische houding - open geest - enz.); teken(kundige)-problemen oplossen vanuit het gericht bestuderen van oude en hedendaagse kunstwerken/-uitingen; het waarnemingsvermogen intensifiëren en activeren i.f.v. het ontdekkend en inzichtelijk zien; beeldinformatie herkennen, begrijpen, interpreteren, aanwenden, en er kritisch tegenover staan; beeldende problemen oplossen om beeldend vorm te geven op voldoeninggevende wijze; beeldsignalen uit de eigen belevingswereld en die van andere waarnemen, onderzoeken en herkennen; zichzelf evalueren door confrontatie/vergelijking van het (beeldend) resultaat met het uitgangspunt; inzichten en vaardigheden aanleren, i.v.m.: leesbaarheid van het kunstwerk, beeldende middelen en technieken (zie de leerinhouden van de andere vakken: waarnemingstekenen, vormstudie, kleurstudie). C. Initiatieatelier In het initiatieatelier worden de leerlingen geïnitieerd in de basistechnieken en -vaardigheden van de aangeboden ateliers. Naast het kennismaken met allerlei aspecten van de opbouw van beelden gaat er ook de nodige aandacht uit naar de eigen wijze van vormgeven en reflectie erover (zie ook basisdoelstellingen van de diverse ateliers hogere graad). De leerlingen: leren op het artistieke vlak: initiële kennis vertalen naar initiële artistieke werkvormen; maken kennis met begrippen: maken kennis met enkele basisbegrippen eigen aan de betrokken ateliers, leren artistiek-technische vaardigheden: het ontdekken en aanwenden van materialen in functie van de werkvorm.

8 /10 25dc-OBK-MG Werkvelden Compositie grootteverhoudingen zien, ervaren (van de dynamisch/statische werking van een aanpak), ontdekken (dat een (geslaagde) compositie niet per se structureel, ritmisch of repetitief moet zijn/dat er ontelbare mogelijkheden zijn om een vlak in te delen), positie (coördinaten) waarnemen (ontdekken dat betekenisverandering kan ontstaan o.i.v. plaatsing/enscenering), achtergrond t.o.v. voorgrond onderscheiden, centrisch en concentrisch focussen (van binnen naar buiten en omgekeerd), ordeningsmogelijkheden en richtingverschillen onderscheiden (evenwicht, symmetrie, a-symmetrie, gulden snede, ), formaat- en kadreringverschillen onderzoeken en aanwenden (lay-out/verhouding van de uitbeelding t.o.v. het papierformaat). Contrast(en) contrasthoeveelheden en mogelijke groeperingen vaststellen, contrasten naar omvang, duidelijkheid, oppervlak aanvoelen, toon en kleur waarnemen, ervaren, bespreken en toepassen. Kleur(en) (kleurverschillen, kleurperspectief, optische kleurmenging, kleurcontrast,...) zoeken, verzamelen, ontdekken, beschrijven, herkennen, benoemen, bespreken, vergelijken, sorteren/groeperen (puur, bont, natuur, vrolijk, somber, warm, koud, textuur, licht,...), het aan elkaar relateren van kleur en pigment (dekkracht, kleurkracht, transparantie,, korrelgrootte), mengen (variaties bekomen/laten ontstaan), nuanceren, nabootsen. Kunstvoortbrengsel(s) (onder)zoeken (historische context), vergelijken/beschrijven, (h)erkennen, bespreken, interpreteren, tentoonstellen, verwerken in/als een (multi-)media-publicatie/installatie. Licht(bronnen) waarnemen, onderzoeken (vorm, schaduw, kleurnuances, contrast), (sfeer/kleur)beïnvloeding / relatie licht - schaduw,), ontdekken (vormgevende/ruimtebepalende mogelijkheden), experimenteren, lichtvorm (diffuus, lateraal, scherend), lichtrichting, lichteffect, lichtmateriaal hanteren.

9 /10 25dc-OBK-MG Lijn(en) waarnemen, beschrijven (abstractie, gevoeligheid,, lijndikte, ), benoemen, bespreken, interpreteren (karaktervoering), ordenen, noteren nabootsen, weergeven. Media-aparatuur beschouwen als verlengstuk van de waarneming (het ervaren) in de ruimste zin, ervaren (samenhang kleur - licht - ruimte -...), herhalen (tekening/beeld/prent), ontwikkelen (fotografische/grafische procedé s), onderzoeken (van de beeldvoering in toneel, film, videoclip, reclamespot, schilderij, foto,... /en van de specifieke functionaliteit, manipulatie,, experiment, ), vergelijken (gemaakte (kunst)beelden met de eigen ervaring). Natuur natuurvorm-, kleur- en volumekarakter en hun onderlinge samenhang ontdekken, dit beeldend weergeven visualiseren, illustreren, ), verhoudingen zien, weergeven, verbanden leggen (via onderzoek), ontdekken (van de relatie tot de cultuur: stilleven, landschap,...), onderscheiden (cultuur natuur/vervreemdende van andere culturen/ ), noteren (spontaan van het waargenomene direct reagerend op de virtuele indruk). Ruimte waarnemen (relaties: binnen - buitenkant, vlak ruimte, het planmatige van 5 diepteniveaus/ voor-achter), ontdekken en ervaren (dat wijziging van oogpunt het ruimtegevoel (kan veranderen) verandert), ontdekken en weergeven (van suggestieve ruimte:overlapping/ doorzichtigheid). Vorm(en/ vlakken) ervaren (rasters, vulling, textuur/ toonverloop: radiaal, diagonaal, horizontaal, verticaal/ ), ontdekken (relatie vorm - functie/dat een functie de vorm (kan bepalen) bepaalt), observeren (ook in de natuurlijke omgeving), beschrijven, herkennen (omtrek, samenstelling, kleur, onderlinge verhouding), benoemen, bespreken, vergelijken (verschil in aard en ruimtelijke plaatsing), sorteren, waarderen, ordenen, plaatsen (ruimte: voor-achter, dichtbij-veraf, groot-klein), opstellen, gezichts-/ standpunt bewust bepalen, construeren (opbouwen, boetseren, kneden, snijden, kleven, binden, zagen, knippen...), afwerken.

10 /10 25dc-OBK-MG Andere ontdekken (verschillende materiaalsoorten), verwerken (van materiaalsoorten), ervaren (van wonen en architectuur, beelden, ), plannen (van een museumbezoek), bespreken (van een beeld). Deze beeldaspecten zijn samen met de technieken niet weg te cijferen onderdelen van het beeld (de beelden/leerinhoud). In de beeldende activiteit zelf - in het gebruik - moet de essentie, een genuanceerd waardevolle inhoudelijke zingeving, worden toegevoegd. (zie voor verdere technische inkleding het overzicht van diverse technieken en de minimumleerplannen - hogere graad - in verband met de disciplines van de te programmeren initiatieateliers, bijlage 2) Infrastructuur en middelen ALGEMENE INFORMATIE in verband met infrastructuur en middelen: De algemene infrastructuur dient minimaal te beantwoorden aan de vigerende regelgeving van het A.R.A.B., het A.R.E.I en de Welzijnswet en uitvoeringsbesluiten. Deze informatie is te raadplegen op de website van het Ministerie van Tewerkstelling en Arbeid: Bijvoorbeeld wordt er een minimumhoogte van 3m voor de lokalen aangegeven. Voor het sanitair kan men terugvallen op de functionele norm van 1 urinoir en 1 wc per 20 jongens en 1 wc per 10 meisjes (A.R.A.B. art.92, zoals gewijzigd bij K.B. van art1). (cfr. gemeenschapsinspectie) Je kan er ook de richtlijnen op nalezen in de minimumleerplannen. (info en bevoegdheid: gemeenschapsinspecteur DKO-BK)