Schuldhulpverlening in Den Haag

Transcriptie

1 Schuldhulpverlening in Den Haag Publieksversie beleidsplan schuldhulpverlening

2

3 Inhoud Voorwoord 3 Inleiding 5 Landelijke ontwikkelingen 5 Invloed van de rijksoverheid 6 De vier pijlers van schuldhulpverlening in Den Haag 8 Innovaties en Schuldenlab 8 Pijler 1: preventie, vroegsignalering en nazorg 11 Preventie onder jongeren 11 Overige preventie-activiteiten 12 Vroegsignalering 13 Nazorg 14 Pijler 2: stabilisatie 17 Pijler 3: schuldregeling 19 Pijler 4: innovatie en jongeren 21 Schuldenlab 21 Incassovrije wijk 21 Jongeren Perspectief Fonds 22 Sociaal hospitaal 23 Proeftuin Bestaansminimum 23 Samenwerking met maatschappelijke partners in de stad 25 Vrijwilligersorganisaties 25 Maatschappelijke organisaties 26 Private partijen 27 Overzicht financiële dienstverlening 29 Preventie 29 Vroegsignalering 30 Schuldhulpverlening 31 Publieksversie beleidsplan schuldhulpverlening in Den Haag

4 2 Publieksversie beleidsplan schuldhulpverlening in Den Haag

5 Voorwoord Iedere Haagse burger perspectief bieden op een schuldenvrije of schuldenzorgenvrije toekomst. Dat is de ambitie van het beleidsplan Schuldhulpverlening , waarvan u nu de publieksversie in handen heeft. In Nederland heeft bijna een op de vijf huishoudens te maken met problematische schulden, of loopt het risico daarop. In Den Haag is dat helaas niet anders. Waarom zetten wij vol in op schuldhulpverlening? De oorzaak van problematische schulden ligt lang niet altijd in het uitgavenpatroon van mensen. Wie Eigen schuld, dikke bult zegt, gaat te kort door de bocht. Steeds meer mensen moeten rondkomen van een minimaal inkomen en uitgaven zijn fors toegenomen, bijvoorbeeld door de gestegen huurprijzen. Daarnaast brengen ingrijpende gebeurtenissen als werkloosheid of echtscheiding mensen ongewild in problemen. Wie eenmaal in de schulden zit, heeft er een grote zorg bij Schulden slokken alle aandacht op. In veel gevallen raken mensen in een isolement, met weer nieuwe problemen tot gevolg. Stress en schaamte belemmeren het dagelijks functioneren en verkleinen de kans op bijvoorbeeld een betaalde baan. Het landelijke systeem van schuldhulpverlening knelt VNG, Divosa, NVVK en de MOgroep constateren dat te veel burgers buiten het systeem van schuldhulp verlening vallen. Daarom gaan wij de komende jaren de bestaande dienstverlening verbeteren en extra inzetten op het voorkomen en het stabiliseren van problematische schulden. Dit is in lijn met de aanbevelingen die de Rekenkamer vorig jaar deed. Daarbij hebben we speciale aandacht voor jongeren, bijvoorbeeld in het kader van het Wijkbanenplan. We gaan aan de slag met een innovatieve aanpak In 2016 starten we, samen met partners in de stad, het Schuldenlab, de Incassovrije wijk en het Jongeren Perspectief Fonds. Hiermee willen we bereiken dat schulden worden voorkomen, mensen sneller worden geholpen en minder mensen worden uitgesloten van hulp. Uiteraard houden we ook de initiatieven van andere gemeenten in de gaten. Daar willen we van leren en zo mogelijk sluiten we daarbij aan. Ik maak mij grote zorgen, maar ik zie ook kansen Het onderwerp staat met een groot uitroepteken op de agenda. Bij de Rijksoverheid en bij ons. Den Haag werkt aan een continue verbetering van de dienstverlening en samen met partners in de stad gaan we de schuldenproblematiek met visie en vereende krachten verder te lijf. Alleen door onze krachten te bundelen, onze aanpak te intensiveren én innovatieve wegen in te slaan, houden we de groeiende groep Hagenaars met schuldproblemen binnenboord. Ons beleidsplan biedt daarvoor een stevige basis. Rabin Baldewsingh Wethouder Sociale Zaken en Werkgelegenheid Publieksversie beleidsplan schuldhulpverlening in Den Haag

6 4 Publieksversie beleidsplan schuldhulpverlening in Den Haag

7 Inleiding De Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) bepaalt dat de gemeenteraad een plan vaststelt dat richting geeft aan de integrale schuldhulpverlening. Het college is verantwoordelijk voor de uitvoering van dat plan. Het Beleidsplan Schuldhulpverlening beschreef met welke producten en diensten de gemeente invulling gaf aan de Wgs. Inmiddels is de wereld behoorlijk veranderd. Het blijkt (ook landelijk) steeds lastiger om de schuldenproblematiek van burgers op te lossen. Wij constateren dat met andere ogen naar schuldhulp gekeken kan en moet worden om meer burgers passende ondersteuning te bieden. Onze visie op schuldenproblematiek Problematische schulden moeten worden voorkomen en aangepakt Het welzijn van burgers en hun deelname aan de maatschappij komt onder druk te staan als zij financiële problemen ervaren. De missie van de gemeente is om Hagenaars zelfredzaam te maken door zicht te bieden op een schuldenvrije toekomst of perspectief te bieden door burgers schuldenzorgenvrij te maken. Iedere Hagenaar moet kunnen meedoen in de samenleving Burgers moeten zelfredzaam zijn en de regie over hun eigen leven hebben, krijgen en houden. Belem meringen die het meedoen in de weg staan, brengen we in een zo vroeg mogelijk stadium in beeld en pakken we integraal aan. Dat geldt ook voor problemen met schulden. Maatschappelijke partners in de stad zijn alert op het signaleren van schuldenproblematiek en spelen hierin een actieve rol. We voorkomen samen met onze partners in de stad dat problematische schulden kunnen ontstaan, we maken schulden hanteerbaar en we lossen ze waar mogelijk op. Landelijke ontwikkelingen De schuldenproblematiek van Nederlandse huishoudens verergert Bijna één op de vijf Nederlandse huishoudens heeft problematische schulden, of loopt een risico daarop. Het overgrote deel van deze huishoudens (1,2 miljoen) is niet in beeld bij de formele schuldhulpverlening. De hoogte van de gemiddelde schuld stijgt. Bovendien verandert de aard van de schulden. Er vindt een verschuiving plaats van risicovolle schulden (zoals kredieten) naar problematische schulden (bijvoorbeeld achterstallige rekeningen voor huur, energie of zorg). Dit heeft tot gevolg dat steeds meer huishoudens grote financiële problemen hebben (bron: Panteia, Huishoudens in de rode cijfers 2015). Burgers met lage inkomens worden hard geraakt Een belangrijke oorzaak van de groeiende schuldenproblematiek ligt aan de inkomenskant. De armoede loopt gestaag op sinds In dat jaar bevond 5,4 procent van de huishoudens zich onder de niet veel maar toereikend -grens. Dat betekent dat zij te weinig budget hebben voor onvermijdbare uitgaven (zoals voedsel, kleding en wonen) en uitgaven voor basale vormen van ontspanning en sociale participatie. In 2013 steeg dat aandeel naar bijna 8 procent. In 2014 bleef het percentage personen dat moeite had om rond te komen, gelijk ten opzichte van 2013 (bron: Sociaal en Cultureel Planbureau, De sociale staat van Nederland 2015). Publieksversie beleidsplan schuldhulpverlening in Den Haag

8 De koopkrachtplaatjes van het Nibud bevestigen deze ontwikkeling. Een steeds grotere groep mensen moet met een minimaal inkomen rondkomen omdat landelijk ondersteunende inkomensmaatregelen worden afgebouwd. De uitgaven nemen daarentegen juist toe. Vooral de gestegen huren en de afbouw van huurtoeslag slaan een flink gat in het budget. En na het betalen van de energie rekening, verzekeringspremies en zorgkosten blijft vaak weinig over voor de boodschappen. Het is voor veel mensen erg moeilijk om géén schulden te maken. Problematische schulden zijn steeds vaker niet op te lossen Er is sprake van een problematische schuld als iemand zijn schulden niet zelf kan afbetalen of daar al mee gestopt is. Daarvoor bestaan twee belangrijke oorzaken. Aan de ene kant zijn er vooral juridische belemmeringen die het regelen van schulden bemoeilijken. In de afgelopen drie jaar is het aantal personen met niet-regelbare schulden meer dan verdubbeld. Aan de andere kant wordt ook de achterliggende problematiek steeds complexer. Schulden beginnen vaak met een ingrijpende gebeurtenis in het leven, zoals een echtscheiding, ziekte of werkeloosheid. Maar problematische schulden ontstaan zelden als gevolg van één oorzaak. Er is vaak sprake van een combinatie van omgevingsfactoren, bewust en onbewust gedrag, onverwachte gebeurtenissen en persoonlijke factoren. Mensen met (ernstige) financiële problemen hebben vaak ook te kampen met problemen op andere leefgebieden: sociaal isolement, kinderen die niet mee kunnen doen, psychosociale of verslavingsproblemen. De schuldhulpverlener kan er in die situaties wel voor zorgen dat de schulden niet verder oplopen. Dit is steeds vaker een eerste of de enig mogelijke stap, die al de nodige inspanning vraagt van de schuldenaar. Invloed van de rijksoverheid Overheidsinstanties treden ook op als schuldeiser Gemeenten hebben voor een effectieve aanpak van armoede en schulden goede randvoorwaarden nodig van het Rijk. De paradox is dat de rijksoverheid zich aan de ene kant inzet om schuldenproblematiek te voorkomen. Bijvoorbeeld door het ondersteunen van het Nibud en Wijzer in Geldzaken. Aan de andere kant claimt de rijksoverheid een voorkeurspositie op het gebied van incasso. De rijksoverheid is de grootste en meest bevoorrechte schuldeiser en maakt maximaal gebruik van haar juridische positie. Dat frustreert de inspanningen op lokaal niveau om schulden op te lossen. In de Rijksincassovisie erkent het kabinet dat het niet goed is dat overheidsinstanties langs elkaar heen werken. Ook is het positief dat deze visie de burger centraal stelt en erkent dat een burger slechts één afloscapaciteit heeft (het bedrag dat hij maandelijks kan aflossen). Om zicht te houden op de totale afloscapaciteit is zowel intern (binnen de rijksoverheid) als extern afstemming nodig. Tegelijkertijd doet deze visie niets af aan de autonomie van overheidsinstanties. Zij kunnen zelf blijven bepalen waaraan ze voorrang geven: de eigen processen of de individuele burger. Ook behouden zij hun preferente positie en bijzondere incasso-bevoegdheden als schuldeiser. 6 Publieksversie beleidsplan schuldhulpverlening in Den Haag

9 Aanscherping van de Rijksincassovisie is noodzakelijk Burgers moeten nog steeds zelf het initiatief nemen om hun bestaansminimum te garanderen. Waarom ligt die verantwoordelijkheid niet principieel bij de rijksoverheid zelf? Het beslagregister is een goed instrument om te voorkomen dat verschillende schuldeisers tegelijkertijd beslag leggen, waardoor burgers onder het bestaansminimum terechtkomen. Het kabinet schrijft wel anderen (zoals gerechtsdeurwaarders) voor om gebruik te maken van het beslagregister. Maar waarom worden de verschillende overheidsinstanties niet gedwongen daarvan gebruik te maken? Wij vinden een aanscherping van de Rijksincassovisie absoluut noodzakelijk. Samen met andere gemeenten dringen wij hier bij het Rijk op aan. Gemeenten draaien via de bijzondere bijstand op voor de kosten van beschermingsbewind De kosten van beschermingsbewind nemen jaar op jaar toe. Zowel de vaste tarieven als het aantal personen in beschermingsbewind stijgen. In de gemeente Den Haag verdubbelden de uitgaven voor bewindvoering in 2015 ten opzichte van Naar verwachting zal ook in 2016 sprake zijn van een stijging. Wij vinden het daarom noodzakelijk dat gemeenten de mogelijkheid krijgen om actief te sturen op het eigen aanbod van financiële dienstverening. Een voorbeeld daarvan is een wettelijk recht om de rechtbank te adviseren bij een aanvraag voor beschermingsbewind. Wij willen meer invloed uitoefenen op de toestroom van burgers in beschermingsbewind. Dat doen wij door bij wijze van pilot een centraal meldpunt te starten. Hagenaars die hulp nodig hebben bij het beheren en beschermen van hun financiële zaken, worden naar dit meldpunt doorverwezen. Samen met hen bekijken we wat de meest adequate en passende voorziening is. Hiervoor maken we afspraken met partijen in de stad die burgers doorverwijzen naar de rechtbank voor het aanvragen van beschermingsbewind. Er is een toereikend budget nodig voor bijzondere bijstand en minimabeleid De rijksoverheid gaat ervan uit dat het gemeentelijk minimabeleid steeds vaker landelijke inkomenseffecten opvangt. Divosa berekende dat gemeenten anderhalf tot twee keer meer uitgeven dan zij van het Rijk ontvangen (bron: Divosa, Monitor Factsheet financiën bijzondere bijstand, maart 2016). Wij blijven de landelijke politiek vragen om een toereikend budget beschikbaar te stellen voor het gemeentelijk armoede- en schuldenbeleid. Dat deden wij al eerder, in het kader van de landelijke evaluatie van de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) en in VNG-verband. En dat blijven wij herhalen. De Nationale ombudsman vroeg recent terecht om gemeenten voldoende wettelijke instrumenten en financiële middelen te geven, zodat zij hun taken naar behoren kunnen uitvoeren (bron: Nationale ombudsman, Burgerperspectief op schuldhulpverlening, mei 2016). Publieksversie beleidsplan schuldhulpverlening in Den Haag

10 De vier pijlers van schuldhulpverlening in Den Haag Schuldhulp is meer dan schuldregelen alléén We gaan de bestaande dienstverlening bij schuldproblematiek op verschillende manieren versterken. Daarnaast zetten we de komende jaren innovatieve stappen om de schuldhulpverlening effectiever te maken. De huidige schuldhulpverlening leidt er namelijk niet toe dat we alle burgers met (problematische) schulden kunnen helpen. We richten ons op vier pijlers: Pijler 1: preventie, vroegsignalering en nazorg Waar mogelijk voorkomen we schulden. We zorgen voor een tijdige signalering van risicovolle en problematische schulden. Met nazorg verminderen we de kans op terugval. Pijler 2: stabilisatie We maken financiële problemen beheersbaar door Hagenaars te helpen hun inkomsten en uitgaven in evenwicht te brengen en te houden. Pijler 3: schuldregeling Voor problematische schulden bieden we duurzame oplossingen. Pijler 4: innovatie en jongeren We ontwikkelen nieuwe manieren om het schuldenprobleem aan te pakken. Innovatie blijft niet beperkt tot de vierde pijler maar kan ook binnen de andere pijlers plaatsvinden. Innovaties en Schuldenlab Er is een vernieuwende aanpak van schulphulpverlening nodig Gemeenten en andere organisaties zetten zich al jarenlang in voor schuldhulpverlening. Ondanks de vele inspanningen lukt het niet om alle burgers met schulden te helpen. In het hele land ontstaan initiatieven om met vernieuwende aanpakken burgers te ondersteunen. Doel van deze initiatieven is om schulden te voorkomen, minder personen met schulden uit te sluiten van hulp en mensen hulp te bieden. De gemeente Den Haag nam ook het initiatief om op dit terrein aan de slag te gaan, onder andere met het Schuldenlab. Uiteraard willen we ook leren van initiatieven elders in het land en ons (zo mogelijk) aansluiten bij succesvolle initiatieven. 8 Publieksversie beleidsplan schuldhulpverlening in Den Haag

11 In 2016 gaan we aan de slag met het Schuldenlab In het Schuldenlab bedenken maatschappelijke partners samen met de gemeente innovatieve oplossingen voor de Haagse schuldenproblematiek. Die vernieuwende ideeën worden in pilotvorm uitgeprobeerd en geëvalueerd. Dit gebeurt in een omgeving die regelluw is en zonder bureaucratie. Er zijn verschillende onderzoeksrichtingen: Preventie Voorkomen dat betalingsachterstanden ontstaan door Hagenaars in staat te stellen zelf hun vaste lasten te betalen en te reserveren voor (on)verwachte uitgaven. Een voorbeeld is de Incassovrije wijk. Burgerperspectief Professionals hebben de neiging om binnen de bekende structuren te blijven terwijl die vaak minder vastliggen dan wordt verondersteld. Nieuwe aanpakken kunnen uitnodigen om maatwerkoplossingen te vinden als een reguliere aanpak niet volstaat. Dus zoeken naar olifantenpaadjes binnen bestaande kaders. Een voorbeeld is het Sociaal hospitaal. Schulden opkopen Wie niet meer de druk van schulden voelt, kan beter aan zijn toekomst werken. Schuldeisers krijgen een aanbod dat lager ligt dan de nominale waarde van hun vordering. Maar de schuldenaar moet ook een positieve prikkel ervaren. Naar school (terug) gaan of gaan werken moet lonen. Het is mogelijk dat hierbij de grenzen van bestaande wet- en regelgeving worden benaderd. Wij vinden dit acceptabel wanneer de verhouding tussen persoonlijke en maatschappelijke baten scheef is komen te liggen. We doen dit bijvoorbeeld in het Jongeren Perspectief Fonds. Verderop in dit document gaan we dieper in op innovatie en de genoemde voorbeelden. Publieksversie beleidsplan schuldhulpverlening in Den Haag

12 10 Publieksversie beleidsplan schuldhulpverlening in Den Haag

13 Pijler 1: preventie, vroegsignalering en nazorg Het oplossen van schulden wordt steeds moeilijker. Daarom richt schuldhulpverlening zich meer op preventie. Dit is in lijn met het advies van de Rekenkamer (bron: Rekenkamer, Een streep door de rekening, 2015). In deze pijler gaan we naast de bestaande activiteiten het volgende doen. Preventie onder jongeren Steeds meer jongeren hebben te maken met schulden, op steeds jongere leeftijd Veel jongeren ontkennen schuldenproblematiek of steken hun kop in het zand. Dit leidt ertoe dat hun schulden verder oplopen en dat er problematische schulden kunnen ontstaan. Weinig jongeren doen een beroep op de schuldhulpverlening. De oorzaak daarvan kan zijn dat ze de weg er naartoe niet kennen. Maar ook als jongeren de weg wordt gewezen, zijn ze moeilijk te motiveren om aan hun schuldenprobleem te werken. Motivatie en vaardigheden zijn met elkaar verweven. Als jongeren het idee hebben dat ze niets aan hun schuldensituatie kunnen veranderen, belemmert dat hun motivatie. Als zij bovendien geen financiële vaardigheden hebben, blijft het gewenste gedrag uit. Jongeren met schulden Sabine is een jonge vrouw van 24 jaar. Zij is in diverse kindertehuizen opgegroeid. Op haar 18e jaar is ze zelfstandig gaan wonen. Haar werk raakte ze kwijt toen ze 22 werd, omdat haar werkgever haar nu te duur vond. Sabine vroeg geen uitkering aan, maar leende steeds geld bij vrienden. Haar zorgverzekering betaalde ze ook niet. De problemen werden steeds groter. Giovanni is een jonge man van 20 jaar. Inmiddels heeft hij een flink schuldbedrag openstaan omdat zijn moeder leningen afsloot op zijn naam. Gio wordt gek van de deurwaarders en incassobureaus en meldt zich uiteindelijk bij de gemeente om hulp. Abdul is een jonge man van 21 jaar. Hij had een droom en is naar Nederland gekomen om kickbokser te worden. Hij is ver gekomen in zijn sport, maar heeft de top niet gehaald en kan daar dus ook niet van leven. Hij is in zijn jeugdjaren alleen bij het sporten begeleid; van geld en regelzaken heeft hij geen verstand. Deze drie jongeren hebben alle drie hoge schulden (meer dan euro). Er was bij alle drie in hun jeugd geen stabiele omgeving. Leren omgaan met geld hebben ze nooit geleerd. Ook hebben ze alle drie eerst zelf geprobeerd zich uit de financiële problemen te redden. Pas toen de nood zo hoog was dat ze het niet meer redden, hebben ze zich bij de gemeente gemeld voor hulp. Die situatie komt vaak voor. Daarom is schuldpreventie en leren omgaan met geld zo belangrijk. Sabine, Giovanni en Abdul worden nu begeleid naar werk en er wordt ook aan hun schuldensituatie gewerkt, zodat er weer perspectief ontstaat. Publieksversie beleidsplan schuldhulpverlening in Den Haag

14 Veel jongeren krijgen geen reëel aanbod voor een schuldregeling In de reguliere schuldhulpverlening willen schuldeisers soms niet meewerken aan een (gedeeltelijke) kwijtschelding. Doordat jongeren vaak weinig of geen inkomsten hebben, is het lastig om schulden af te lossen. Bovendien gaan schuldeisers ervan uit dat jongeren de mogelijkheid hebben om scholing te volgen en werkervaring op te doen. Daarom verwachten veel schuldeisers dat de verdiencapaciteit van jongeren in de toekomst verbetert. Dit zijn redenen om bij deze doelgroep vooral de aandacht te richten op het (leren) omgaan met geld en het voorkomen van schulden. Preventie dus. We gaan in 2016 extra investeren om de schuldenproblematiek onder jongeren aan te pakken Er zal veel aandacht zijn voor voorlichtingsactiviteiten, bijvoorbeeld door het inzetten van jonge rolmodellen ( peer educators ). Daarnaast gaan we onderzoeken of het mogelijk is om schulden van jongeren op te kopen. Daarvoor vragen we uiteraard wel een tegenprestatie van jongeren. Bij de schuldenaanpak van jongeren houden we ook rekening met de bestrijding van jeugdwerkloosheid (sluitende aanpak jongeren, wijkbanenplannen) en voortijdig schoolverlaten. Daarnaast werken we samen met partners in de stad. We gaan bijvoorbeeld intensiever samenwerken met het onderwijs. We richten ons speciaal op jongeren die binnenkort 18 jaar worden, een leeftijd waarop veel verandert. Een voorbeeld van preventie onder jongeren is de schuldcampagne Hoe word je rijk? Den Haag. De komende jaren blijven we dergelijke activiteiten verzorgen. Daarbij beperken we ons niet tot het vmbo. Overige preventie-activiteiten De volgende preventie-activiteiten gaan in 2016 van start of worden verbeterd: We breiden het cursusaanbod uit en vergroten de zichtbaarheid ervan We ontwikkelen nieuwe trainingen over thema s zoals inkomen, beslag, belastingen en digitalisering. We vergroten de zichtbaarheid van het gemeentelijke cursusaanbod door ontsluiting via PEP/Haagse Vrijwilligersacademie. Daarnaast verspreiden we een pamflet Moeite met rondkomen? als onderdeel van een brede publiekscampagne over minimaregelingen. Het Expertisecentrum ETV.nl ontwikkelt in 2016 een online cursusprogramma over budgetteren voor laagopgeleide en laaggeletterde volwassenen. Het programma wordt onder andere uitgezet bij de Servicepunten XL. We proberen schuldenproblemen al tijdens de preventie te herkennen Alle activiteiten waarbij persoonlijk contact plaatsvindt, bieden een goede gelegenheid om een onderliggend schuldenprobleem te herkennen en door te verwijzen. Bijvoorbeeld tijdens gastlessen op scholen, bij cursussen of workshops, tijdens adviesgesprekken, maar ook via de sluitende aanpak voor jongeren. Hier ligt niet alleen een taak voor de gemeente, maar ook voor de partners in de stad. We bieden persoonlijke geldplannen aan via het Startpunt Geldzaken Het Startpunt Geldzaken is een initiatief van onder andere het Nibud om de financiële zelfredzaamheid van burgers te vergroten. Door het invullen van een beperkt aantal vragen worden burgers naar een geldplan geleid dat op hun situatie is toegesneden. Aan de hand van enkele concrete actiepunten kunnen zij hun persoonlijke geldzaken in balans brengen en houden, voor nu en later. Wij sluiten hierbij aan en maken de geldplannen toegankelijk via de website van de gemeente Den Haag. We verwachten dat dit leidt tot geldplannen op jaarbasis. We verwijzen uitkeringaanvragers met een eigen woning naar de GKB Als Hagenaars met een eigen woning zich aanmelden voor een bijstandsuitkering, wordt de overwaarde van hun woning beoordeeld door de Gemeentelijke Kredietbank (GKB). Deze overwaarde kan gevolgen hebben voor het recht op een uitkering. In een adviesgesprek wordt tegelijkertijd nagegaan of de woon lasten in overeenstemming zijn met het inkomen van hun huurders. In 2016 gaan we álle uitkeringsaanvragers met een eigen woning doorverwijzen naar de GKB ook als er duidelijk geen sprake is van overwaarde. 12 Publieksversie beleidsplan schuldhulpverlening in Den Haag

15 We willen de doelgroep bereiken door intensiever samen te werken met (lokale) banken, de Vereniging Eigen Huis, UWV en andere intermediairs. We verwachten dat dit tot 800 adviesgesprekken leidt. We intensiveren de samenwerking met woningcorporaties Er komt meer aandacht voor vroegsignalering van huurachterstanden bij bewoners. Woningcorporaties leggen in een vroeg stadium persoonlijk contact met bewoners. Afhankelijk van de situatie kunnen daarna gemeente, zorginstellingen of maatschappelijke instellingen hulp en ondersteuning bieden. Daarnaast komt er meer aandacht voor het voorkomen van huurachterstanden. Corporaties doen bij nieuwe huurders een financiële check. Als er een risico bestaat op betalingsachterstanden, verwijzen zij door naar het gemeentelijke cursusaanbod. We vergroten de zichtbaarheid van financiële dienstverlening voor zzp ers We intensiveren de samenwerking met het Haags Ondernemershuis door op de locatie van het Ondernemers huis te starten met een inloopspreekuur bij financieel specialisten van de gemeente. Ook vergroten we daarmee het bereik van minimavoorzieningen onder zzp ers. We verwachten 125 zelfstandigen te bereiken. We sluiten aan bij Noodloket 155-Help-een-bedrijf 155-Help-een-bedrijf is een initiatief van het Instituut voor het Midden- en Kleinbedrijf (IMK) om zelfstandigen in nood vroegtijdig te spreken. Vaak is de aanleiding een urgent financieel probleem. Ondernemers krijgen binnen 24 uur een uitgebreid gesprek. Bij voldoende perspectief zoekt een adviseur samen met de ondernemer naar mogelijkheden om de positie van het bedrijf te verbeteren. Vooral de makkelijke toegang (telefonische of digitaal) maakt dat ondernemers zich sneller melden. Wij sluiten hierbij aan. We verwachten 150 zelfstandigen te bereiken. We gaan preventief budgetbeheer aanbieden Vaak maakt budgetbeheer onderdeel uit van een ander product, zoals een minnelijke schuldregeling (een schuldregeling zonder tussenkomst van de rechter). Budgetbeheer is dan noodzakelijk om te kunnen aflossen volgens de afspraken met schuldeisers. Budgetbeheer kan voortaan ook los worden ingezet als preventie of als nazorg bij personen met een verhoogde kans op nieuwe betalingsachterstanden en schulden. Als schulden niet kunnen worden opgelost, kan budgetbeheer ervoor zorgen dat in ieder geval de vaste lasten worden betaald. Dit voorkomt dat schulden oplopen, maatschappelijke kosten ontstaan (bijvoorbeeld door huisuitzettingen) en een beroep wordt gedaan op wettelijke schuldsanering of beschermingsbewind. Vroegsignalering De gemeente houdt schuldhulpverlening breed toegankelijk Mensen met (risico op) problematische schulden melden zich vaak niet, of te laat, bij schuldhulpverlening, zo blijkt uit onderzoek. Zij vinden hun situatie nog niet erg genoeg om in aanmerking te komen voor hulp. Ook de wil om zelf de regie over de financiën te houden, weerhoudt mensen ervan om hulp in te schakelen. Daarnaast speelt schaamte een rol. In eerste instantie is de eigen verantwoordelijkheid van de burger leidend. Maar niet iedereen is zelfredzaam of beschikt over een netwerk van familie en kennissen waarop ze een beroep kunnen doen. De gemeente maakt daarom de schuldhulpverlening zo toegankelijk mogelijk. Sociale kredietverlening is een belangrijk preventief instrument Sociale kredietverlening kan plaatsvinden door het herfinancieren van (meerdere) kleinere schulden. Zo kan bijvoorbeeld een achterstand bij de zorgverzekeraar worden opgelost, zodat een overstap mogelijk is naar een collectieve zorgverzekering. Sociale kredietverlening is altijd gekoppeld aan een financieel advies waarin de totale schuldensituatie wordt bezien. Op dit moment wordt de Gemeentelijke Kredietbank (GKB) pas benaderd als er sprake is van hoog opgelopen schulden. We willen dat Hagenaars zich eerder melden. Publieksversie beleidsplan schuldhulpverlening in Den Haag

16 Daarom moet de bekendheid van de GKB vergroot worden. Daarbij benadrukken we dat het belangrijk is om aan de bel te trekken als schulden zich nog in de beginfase bevinden, bijvoorbeeld bij een eerste aanmaning. Daarnaast komt er meer nadruk op advisering, bijvoorbeeld in de vorm van krediet- en hypotheek-adviesgesprekken. We bouwen aan een netwerk van vroegsignaleerders in de stad Het is belangrijk om dreigende schulden tijdig te onderkennen. Zo kunnen we Hagenaars die financieel in de knel dreigen te komen de mogelijkheid bieden hier actie op te ondernemen zelf, met hulp van vrijwilligers of waar nodig met professionele hulp van de gemeente. We willen samen met onze partners in de stad proactiever op zoek naar Hagenaars met financiële problemen. Dit gebeurt uiteraard binnen de kaders van de privacywetgeving. We gaan medewerkers van bijvoorbeeld woningcorporaties trainen om problematische schulden te herkennen. We leren ze wat ze zelf kunnen doen en naar welke organisaties ze hun huurders kunnen doorverwijzen. Ook zoeken we samenwerking met scholen en jongerenorganisaties, organisaties in de buurt, Sociale Rechtswinkels en Haagse Wetswinkels. De gemeente signaleert ook zelf Iedereen die zich meldt voor een uitkering in het kader van de Participatiewet, krijgt een intakegesprek. Tijdens dit gesprek gaan we onder andere na of er minimaregelingen zijn die nog niet gebruikt worden. Ook signaleren we problemen op het gebied van administratie en financiën. We bieden dit gesprek ook aan voor Hagenaars met een uitkering voor wie de gemeente één of meer vaste lasten doorbetaalt. Alle Hagenaars met een eigen woning die zich melden voor bijstand, verwijzen we door naar een adviesgesprek bij de GKB. Nazorg De gemeente richt een systeem van nazorg in Hagenaars die een minnelijke schuldregeling volgen, krijgen ook na afloop begeleiding: Kort voordat de schuldregeling eindigt, nodigen we klanten uit voor een workshop. Daarin bereiden we ze voor op de veranderingen die plaatsvinden wanneer zij schuldenvrij zijn. Tijdens het eerste jaar na succesvolle beëindiging van de regeling nemen we contact op om na te gaan of inkomsten en uitgaven nog steeds in evenwicht zijn. Drie jaar na beëindiging van de regeling nodigen we klanten uit voor een opfriscursus waarin we de inkomsten- en uitgavensystematiek nog eens doornemen. De workshops zijn niet alleen een vorm van nazorg, maar ook een instrument van vroegsignalering. We doen onderzoek naar klanten met een Wsnp-verklaring De Wet schuldsanering natuurlijke personen (Wsnp) biedt hulp als burgers geen minnelijke schuldregeling met hun schuldeisers kunnen treffen. Voor een Wsnp-traject hebben zij een verklaring van de gemeente nodig. In deze verklaring staat wat zij gedaan hebben om tot een minnelijke regeling te komen met schuldeisers en waarom dat niet gelukt is. De gemeente stelt de verklaring op en bereidt de klant voor op de zitting bij de rechtbank. Na doorverwijzing verdwijnen klanten nu vaak uit beeld. We gaan onderzoeken hoe het proces verder loopt bij deze doelgroep en wat de resultaten zijn bij doorstroming van gemeentelijke naar wettelijke schuldsanering. Ook gaan we onderzoeken welke mogelijkheden er zijn om Hagenaars met een Wsnp-verklaring te laten deelnemen aan nazorgactiviteiten. 14 Publieksversie beleidsplan schuldhulpverlening in Den Haag

17 Publieksversie beleidsplan schuldhulpverlening in Den Haag

18 16 Publieksversie beleidsplan schuldhulpverlening in Den Haag

19 Pijler 2: stabilisatie Schuldenpakketten worden ingewikkelder en de achterliggende problematiek van burgers wordt steeds complexer. Een schuldregeling blijkt niet altijd mogelijk, zodat sommige Hagenaars moeten leven met (vooralsnog) onoplosbare schulden. Het is belangrijk dat zij wel perspectief krijgen. Hiervoor zetten we dienstverlening in die niet direct (of zelfs op termijn) leidt tot het definitief aflossen van schulden. Het beheersbaar maken van financiële problemen staat voorop. Met andere woorden: meer mensen schuldenzorgenvrij. Schuldhulpverlening bestaat in toenemende mate uit stabilisatie Stabilisatie is het beheersbaar maken van dreigende schulden en het bieden van perspectief aan burgers met schulden. Als Hagenaars met schulden zich bij de gemeente melden, krijgen zij individuele ondersteuning van een vaste contactpersoon. De inkomenskant wordt op orde gebracht door regelingen aan te vragen waarvan nog geen gebruik gemaakt wordt. Uitgaven worden tot een minimum beperkt en de beslagvrije voet wordt gegarandeerd. Daarnaast brengen we andere hulpverleningsvragen in kaart. We zijn in 2015 gestart met tijdelijke stabilisatietrajecten van maximaal drie maanden. In de eerste helft van 2016 evalueerden we dit nieuwe product. Nieuw is MijnGeldzaken.DenHaag.nl, een applicatie waarmee klanten van afdeling Financiële Dienstverlening en de GKB online hun actuele persoonlijke situatie kunnen bekijken. Deze applicatie geeft digitaal informatie over budgetbeheer, schuldhulpverlening en sociale kredieten. Stabilisatie is ook voor burgers die (nog) niet in aanmerking komen voor een schuldregeling De tijdelijke ondersteuning is bedoeld voor Hagenaars met niet-problematische schulden en voor burgers die (nog) niet in aanmerking komen voor een schuldregeling. Samen met ketenpartners begeleiden we burgers om hun persoonlijke situatie stabiel te krijgen. Het doel is hun maatschappelijke positie niet te laten verslechteren en ze op langere termijn rijp te maken voor een volledige schuldsanering. De stabilisatie vervult een belangrijke rol in de voorbereiding op een schuldregeling: na een stabilisatietraject weten mensen een regeling beter vol te houden. Soms is het nodig om eerst een ander probleem op te lossen Er zijn situaties waarin een schuldregeling niet direct ingezet kan worden. Schuldenaren hebben vaak niet alleen financiële maar ook andere problemen die opgelost moeten worden. Zoals niet-saneerbare boetes (van bijvoorbeeld de Belastingdienst en het CJIB) die eerst moeten worden betaald. Het komt ook voor dat houding en gedrag van een schuldenaar een regeling in de weg staan. Als het niet lukt om daar verandering in te brengen, kunnen we na de tijdelijke stabilisatie langduriger budgetondersteuning bieden. Publieksversie beleidsplan schuldhulpverlening in Den Haag

20 18 Publieksversie beleidsplan schuldhulpverlening in Den Haag

21 Pijler 3: schuldregeling In deze pijler verbeteren wij de effectiviteit van schuldregelingen. Wij bieden individuele burgers ondersteuning bij het ordenen van hun administratie en het aanvragen van schuldhulpverlening. We verbeteren de communicatie met schuldenaren en schuldeisers. We verkorten de doorlooptijd en maken inzichtelijk hoeveel Hagenaars schuldenvrij worden en blijven. De minnelijke schuldregeling biedt perspectief op een schuldenvrije toekomst Binnen een minnelijke schuldregeling bemiddelt de gemeente tussen de schuldeisers en de schuldenaar. Daarbij wordt maximaal recht gedaan aan de belangen van beide partijen. Een regeling duurt drie jaar. Het doel is dat schuldenaren na afloop schuldenvrij zijn en dat ook blijven. Als een regeling niet lukt, ondersteunen we schuldenaren bij toelating tot een Wsnp-traject Lukt het niet om een minnelijke regeling tot stand te brengen, bijvoorbeeld omdat schuldeisers niet akkoord gaan met het voorgestelde aflossingsbedrag? Dan ondersteunen we de schuldenaar bij het indienen van een verzoek tot toelating tot een Wsnp-traject bij de rechter. Schuldenaren die dit traject succesvol doorlopen, zijn ook na drie jaar schuldenvrij. Met een jaarlijkse financiële apk bekijken we de persoonlijke situatie van schuldenaren Als een schuld onoplosbaar is, bieden wij tijdelijke stabilisatie en budgetondersteuning. Dat doen we in combinatie met een financiële apk : als vorm van nazorg bekijken we jaarlijks de persoonlijke situatie van schuldenaren. Verandert er iets in de samenstelling van hun huishouden? Dan kunnen we toeslagen en belastingen laten aanpassen. Zo kunnen wij toch iets doen voor Hagenaars die vooralsnog niet in aanmerking komen voor een schuldregeling. Werkloos Jan (50 jaar) en Ineke (48 jaar) hebben twee kinderen. Zij kochten zeven jaar geleden een huis. Jan raakte een paar jaar daarna zijn baan kwijt en kwam in de WW terecht. De inkomensdaling werd de eerste jaren nog opgevangen, maar toen de WW ophield, ontstonden de problemen. Een andere baan was nog steeds niet gevonden. En er was geen recht op een bijstandsuitkering omdat Ineke nog wel een baan had. De hypotheek kon niet langer betaald worden, er werd zo her en der geld geleend. Binnen de kortste keren waren de achterstanden niet meer te overzien. De bank accepteerde geen uitstel van betaling meer voor de betaling van de hypotheek. Door de spanningen in huis kregen de kinderen ook problemen op school. Via de school is de familie bij de gemeentelijke schuldhulpverlening terechtgekomen. Ook die konden de verkoop van de woning niet voorkomen. Zij brachten wel een schuldregeling tot stand. Hierdoor ontstaat weer perspectief voor de toekomst. Publieksversie beleidsplan schuldhulpverlening in Den Haag

22 20 Publieksversie beleidsplan schuldhulpverlening in Den Haag

23 Pijler 4: innovatie en jongeren Door de eerste drie pijlers lopen twee bijzondere aandachtsgebieden. Ten eerste gaan we extra aandacht besteden aan jongeren. Een belangrijke rol op het gebied van probleemsignalering en financiële educatie is weggelegd voor scholen. Ten tweede bedenken we innovatieve aanpakken om een bredere groep Hagenaars te helpen. Een voorbeeld daarvan is het Schuldenlab, waarin we samen met maatschappelijke partners experimenteren met vernieuwende ideeën om de schuldenproblematiek aan te pakken. Schuldenlab Leren en het uitproberen van innovatieve aanpakken staan centraal De gemeente Den Haag neemt met het Schuldenlab het initiatief om partners bij elkaar te brengen. Het doel van het Schuldenlab is om gezamenlijk het probleem van schulden als stedelijk probleem op te lossen en innovatie op het terrein van schuldhulp te stimuleren. Het vernieuwende Schuldenlab wordt ontwikkeld bovenop de bestaande praktijk van schuldhulpverlening. Niet alleen de gemeente is aan zet Er is sprake van een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid, die alleen in samenwerking kan worden waargemaakt. Dit gebeurt door de ontwikkeling van kennis, nieuwe oplossingen, evidence based - methodieken, opschaling, versnelling van succesvolle initiatieven, op- en uitbouwen van communities en financieringsmodellen. Binnen het Schuldenlab zullen we onder andere samenwerken met partners die meefaciliteren en meefinancieren, zoals de Belastingdienst, Fonds 1818, ING en zorgverzekeraars, met uitvoeringspartners zoals maatschappelijke organisaties in de stad en met onderwijsinstellingen, zoals de Haagse Hogeschool. In 2016 worden de Incassovrije wijk en het Jongeren Perspectief Fonds ontwikkeld binnen het Schuldenlab. Incassovrije wijk We verkennen de mogelijkheid om verzekerde betaling van vaste lasten te stimuleren In Spoorwijk, een wijk met een verhoogd risico op betalingsachterstanden, kunnen burgers hun vaste lasten vrijwillig rechtstreeks laten doorbetalen. Als de aanpak succesvol is, wordt de aanpak uitgebreid naar andere delen van de stad. Deze aanpak is gebaseerd op Een incassovrije wijk, een incassovrije stad, een rapport van Fonds 1818 dat de mogelijkheden van radicale schuldpreventie verkent. In 2016 willen wij, samen met partners in de stad, op basis van dit rapport een plan van aanpak opstellen en een start maken met de Incassovrije wijk. De Incassovrije wijk gaat uit van voorzorg in plaats van nazorg Deelnemers leveren vrijwillig een stukje vrijheid in en krijgen daar financiële veerkracht voor terug. Het komt neer op een vorm van verzekerde betaling van vaste lasten die mensen zichzelf opleggen. Daarbij krijgen ze ondersteuning van een financieel adviseur en een slimme ordening van de financiën. Publieksversie beleidsplan schuldhulpverlening in Den Haag

24 Deze aanpak wordt ook wel een systeem van Zelfverzekerde Financiën genoemd. Voor een succesvolle aanpak is een alliantie nodig met woningbouwcorporaties, zorgverzekeraars, energieleveranciers, gemeente, uitkeringsinstanties, werkgevers en vooral bewoners. De gemeente biedt al producten aan voor verzekerde betaling, zoals automatische betaling van vaste lasten vanuit de bijstandsuitkering, budgetbeheer en beschermingsbewind. Uit cijfers van stadsdeel Laak blijkt dat 40 procent van de inwoners met een bijstandsuitkering enige vorm van budgetbeheer heeft (bron: Fonds 1818, Een incassovrije wijk, een incassovrije stad, december 2015). Burgers zullen verleid moeten worden om mee te doen Schuldenaren die bekend zijn met gemeentelijk budgetbeheer, zijn erg tevreden. Na afronding van een schuldhulpverleningstraject blijven ze er graag gebruik van maken. Maar mensen melden zich zelden vrijwillig voor budgetbeheer. Zij zien wat ze verliezen (zelfstandigheid), maar niet wat ze winnen (minder problemen, minder stress). Dit vraagt in de voorbereiding van een pilot veel aandacht. Jongeren Perspectief Fonds Het Jongeren Perspectief Fonds biedt jongeren met schulden maatwerkoplossingen We kopen de schulden van jongeren af, zodat hun schulden (sneller) worden weggenomen. Tegelijkertijd stimuleren we deelname aan de maatschappij met een tegenprestatie. Jongeren hebben vaak geen afloscapaciteit, waardoor een schuldregeling meestal niet mogelijk is. Niet de schulden maar het toekomstperspectief van jongeren staat centraal Het Jongeren Perspectief Fonds brengt een schuld met bijvoorbeeld 70 procent terug (zoals ook bij andere schuldregelingen gebeurt). De resterende schuld wordt omgezet in uren, die jongeren besteden aan een Schuldenzorgenvrij via het Jongeren Perspectief Fonds Mike is 20 jaar en zit in het laatste jaar van zijn Mbo opleiding. Vanaf 2014 zit zijn vader werkloos thuis. Sindsdien moet hij zijn opleidingskosten zelf betalen. Zijn uitgavenpatroon heeft hij echter nog niet gewijzigd. Het begon met wat geld bij vrienden lenen, maar inmiddels heeft hij forse betalingsachterstanden en daarmee een schuld opgebouwd van 6000,-. Mike raakt steeds gefrustreerder over zijn situatie, gaat niet meer naar school omdat hij de schoolkosten niet meer kan betalen. Op een dag gebeurt het. Hij reageert de frustratie over zijn situatie af in een discotheek en wordt tot 30 dagen cel veroordeeld voor mishandeling. Dit kan en moet anders! En Den Haag kan hier bij helpen. Wanneer Mike hulp krijgt van de gemeente wordt hij zo snel mogelijk schuldenzorgenvrij gemaakt. Er wordt contact gezocht met de schuldeisers en zij krijgen een aanbod vanuit het Jongeren Perspectief Fonds om de schuld gedeeltelijk af te kopen tegen finale kwijting. Daar staat wel wat tegenover. Mike gaat weer naar school en gaat daarnaast vrijwilligerswerk doen bij een zorgcentrum. Daar helpt hij ouderen bij het omgaan met een I-pad. Ook krijgt hij begeleiding bij het beheren van zijn financiën en om gemotiveerd te blijven. Mike heeft weer perspectief en kan weer aan een mooie toekomst bouwen. Mike dreigde door zijn schulden een werkloze jongeman zonder opleiding en met een strafblad te worden. Deze jongeman zou de maatschappij alleen maar geld kosten. Alleen al de kosten voortvloeiend uit de veroordeling zouden meer dan ,- bedragen. Dat is drie keer zoveel als zijn schuldenpakket. Door tijdig ingrijpen en perspectief te bieden houden we Mike binnenboord en vindt hij zijn plek binnen de maatschappij en draagt hieraan ook zijn steentje bij. 22 Publieksversie beleidsplan schuldhulpverlening in Den Haag

25 afgesproken taak, zoals vrijwilligerswerk of het volgen van een opleiding, een maatschappelijke stage of een begeleidingstraject naar betaald werk. Jongeren die de afgesproken taken hebben afgerond, zijn vanaf dat moment schuldenvrij. Jongeren die zich niet aan de afspraken houden, krijgen de resterende schuld weer terug (en zijn terug bij af). Met deze aanpak bieden we jongeren de kans om zich weer volledig te richten op hun eigen ontwikkeling. Voor de zomer van 2016 starten we een pilot met twintig jongeren In de pilot willen we de innovatieve werkwijze van het Jongeren Perspectief Fonds verder doorontwikkelen. We doen dat samen met partners zoals onderwijsinstellingen en werkgevers. Met de pilot willen we de eerste ervaringen opdoen met deze nieuwe manier van werken. De effectiviteit van de aanpak wordt daarom goed bewaakt. Sociaal hospitaal Het Sociaal hospitaal biedt dienstverlening vanuit burgerperspectief Gemeenten en hulpverleningsinstellingen zijn vaak aanbodgericht. Daardoor kan het gebeuren dat bij één gezin veel verschillende producten of diensten worden ingezet. Ook komt het voor dat regels en voorwaarden van die verschillende diensten haaks staan op waar een burger echt mee geholpen kan worden. Het Sociaal hospitaal richt zich op de behoefte van de burger en stemt daar de dienstverlening op af. We verwachten dat onnodig ingezette diensten kunnen worden stopgezet. Zo creëren we rust bij burgers en besparen we maatschappelijke kosten. Proeftuin Bestaansminimum Overheidsinstanties respecteren niet altijd de beslagvrije voet als bestaansminimum Overheidsinstanties zoals de Belastingdienst en het CJIB hebben ingrijpende bevoegdheden om vorderingen op de burger te innen. Als deze instanties de beslagvrije voet niet respecteren, heeft dat grote gevolgen voor burgers die een beroep doen op schuldhulpverlening. De G4-gemeenten steunen de ingezette ontwikkelingen van het kabinet rondom de vereenvoudiging van de beslagvrije voet, het niet geheel verrekenen van het kindgebonden budget bij alleenstaande ouders, het beslagregister en de Rijksincassovisie. Het is noodzakelijk de ontwikkelingen bij de overheid te versnellen Door de huidige omgang met de beslagvrije voet zijn er schuldenaren die minder te besteden hebben dan het bestaansminimum. Daarom werken wij samen met de andere G4-gemeenten in de proeftuin Bestaansminimum. In deze proeftuin zetten we stappen om de beslagvrije voet beter te waarborgen. Daarvoor is draagvlak nodig bij de belangrijke schuldeisers, en dan met name de schuldeisers met bijzondere incassobevoegdheden. Daarom werken wij samen met de Belastingdienst (die toeslagen kan verrekenen) en het CJIB (die kan overgaan tot gijzeling). Komt een huishouden onder de beslagvrije voet door een incasso van de Belastingdienst of het CJIB? We spreken met de Belastingdienst en het CJIB af dat zij een dergelijke situatie met spoed corrigeren. Het verwachte bereik is 100 huishoudens. Publieksversie beleidsplan schuldhulpverlening in Den Haag

26 24 Publieksversie beleidsplan schuldhulpverlening in Den Haag

27 Samenwerking met maatschappelijke partners in de stad Samenwerking met maatschappelijke partners is van belang om de Haagse burger met schulden in een vroeg stadium te bereiken en te ondersteunen. De gemeente houdt de regie over het integrale proces. Maatschappelijke en vrijwilligersorganisaties spelen een complementaire rol, vooral bij preventie, vroegsignalering en nazorg. Vrijwilligersorganisaties De inzet van vrijwilligers is een aanvulling op het werk van professionals Het uitgangspunt is dat financieel specialistische taken worden uitgevoerd door professionals. Dat kunnen medewerkers zijn van de gemeente of van private partijen. De inzet van vrijwilligers vormt een aanvulling op deze harde financiële beheerstaken. De toegevoegde waarde van vrijwilligers kan ook gelegen zijn in de combinatie van financieel-administratieve begeleiding met ondersteuning op andere terreinen. Denk hierbij aan de behoefte aan sociaal contact, deelnemen aan georganiseerde activiteiten en het aangaan of onderhouden van contact met instanties. Vrijwilligers staan in een andere verhouding tot de burger dan de professional Vrijwilligers leggen geen sancties op en zijn minder gebonden aan regels en beperkingen in tijd. Vaak kloppen burgers pas aan voor hulp als de schulden hoog zijn en ze hun problemen lang hebben genegeerd. Dan hebben ze tijd nodig om zich bewust te worden van hun problemen en de eerste stappen te zetten. Vrijwilligers hebben de tijd om heel praktische hulp te bieden en bijvoorbeeld te oefenen met internetbankieren. Door de persoonlijke benadering kan een vrijwilliger iemand met financiële problemen motiveren om zijn of haar problemen aan te pakken. Bovendien kijken vrijwilligers vaak achter de voordeur. Dan zijn zij ook een belangrijke schakel in het vroegtijdige signaleren van problemen. De gemeente Den Haag ondersteunt een aantal maatjesprojecten De gemeente geeft voorlichting en training, stimuleert onderlinge contacten en kennisdeling tussen organisaties (door het faciliteren van een periodiek stedelijk overleg) en geeft soms financiële ondersteuning (in de vorm van subsidies). De gemeente ondersteunt onder andere het Rode Kruis, Stek, Vluchtelingenwerk en Schuldhulpmaatje Den Haag. Er zijn overigens veel meer organisaties die vrijwillige maatjes inzetten, zoals Kompassie. Specifiek gericht op jongeren, school en/of werk zijn er al zestien verschillende projecten in Den Haag (bron: Van Lier Onderzoek, Inventarisaties maatjesprojecten Den Haag, mei 2015). Er zijn in de stad verschillende inlooppunten of balies waar Hagenaars terecht kunnen met vragen over hun administratie of financiën. Zo hebben de welzijnsorganisaties de I-shops of Servicepunten in hun wijkcentra. Hier wordt de hulp veelal geboden door stagiaires, onder begeleiding van een professional. Ook vrijwilligersorganisaties hebben locaties in de stad waar Hagenaars terecht kunnen. Publieksversie beleidsplan schuldhulpverlening in Den Haag

28 Maatschappelijke organisaties Maatschappelijke organisaties en welzijnsinstellingen spelen een belangrijke rol bij vroegsignalering Daarnaast bieden zij Hagenaars informatie en advies over inkomen en administratieve zaken. Casus-overleg over multi-probleemgevallen in de wijk vindt plaats in de sociale wijkzorgteams. In deze teams zijn naast welzijns- en zorgaanbieders ook financieel specialisten van de dienst SZW vertegenwoordigd. Beperking De heer Gerbrands is 62 jaar. Eind 2014 is schuldbemiddeling rondgekomen. Vorig jaar bleek dat er achterstanden zijn ontstaan bij de betaling van vaste lasten. Meneer gaf aan dat hij het zelf allemaal niet kon. Ook het huishouden lukt niet. Hij kreeg voorheen altijd hulp van zijn vriendin (zij woonden niet samen), maar nu is zij zelf ziek geworden en kan zij niet meer bij hem komen. Verder heeft de heer Gerbrands weinig sociale contacten. De gemeente heeft budgetbeheer gestart zodat (behalve de schuldaflossing) ook zijn vaste lasten worden doorbetaald. Verder is hij aangemeld bij MEE. MEE heeft hem getest, zijn IQ is 85. MEE heeft mijnheer Gerbrands met een aantal dingen kunnen helpen. Zo heeft hij nu een scootmobiel, waarmee hij wekelijks naar het buurtcentrum gaat. Samen met welzijnsinstellingen ontwikkelen wij een intake-kompas Een intake-kompas laat zien hoe hulpvragen op de Servicepunten kunnen worden gerouteerd: welke vraag kan op het Servicepunt worden afgehandeld, wanneer kunnen burgers beter naar de gemeente worden doorverwezen? We hebben afspraken gemaakt met zorgaanbieders over toeleiding van hun klanten naar de gemeentelijke schuldhulpverlening. Tot deze zorgaanbieders behoren onder andere Palier MJD, de Kessler Stichting, het Leger des Heils, Stichting MEE en Exodus. In de komende beleidsperiode zoeken we nauwe samenwerking met maatschappelijke organisaties Samen willen we een methode ontwikkelen om per klant het gewenste niveau van financiële dienstverlening in te schatten en de meest passende dienstverlening aan te bieden. Daarnaast vormen maatschappelijke organisaties een belangrijke schakel tussen formele en informele hulpverlening. Veel maatschappelijke organisaties zijn ook vertegenwoordigd in onze Cliëntenraad, die belangrijke input levert voor het werk van de schuldhulp. Ook in het kader van de innovatieve aanpak werken we intensief samen met maatschappelijke partners. 26 Publieksversie beleidsplan schuldhulpverlening in Den Haag