Netherlands Heart Journal

Transcriptie

1 05 Volume 19 Number 05 May 2011 Netherlands Heart Journal Monthly journal of the Netherlands Society of Cardiology Nieuws van de vereniging - Overzicht geaccrediteerde nascholing door de Nederlandse Vereniging - Nieuwe NVVC-leden - Bestuurswisseling - Prijswinnaars - Voorjaarscongres BHN CVOI CAG Symposium Tour d horizon Cursusprogramma CVOI National Multicenter Studies - GENCOR - RACE 3 NHJ NVVC.indd :22

2 Nederlandse Vereniging Overzicht geaccrediteerde nascholing door de Nederlandse Vereniging De complete informatie over de nascholing vindt u via de homepage van de NVVC-website, link nascholingsagenda in de rechter kolom. Meer informatie over accreditatie aanvragen vindt u op onze website onder Congressen. Datum Titel nascholing Locatie Accreditatie Mei Toetsvragen Netherlands Heart Journal E-learning 1 punt 12 Openingsymposium Hybride vaat OK Nieuwegein 3 punten 13 Hart en Hoofd: Neurocardiologie Utrecht 5 punten 18 CRT Implant Skills Builder voor Cardiologen Maastricht 7 punten 19 ACCSAP (Adult Congenital Heart Disease, hoofdstuk 22) Blaricum 2 punten 20 4th Meeting Uremic Toxins and Cardiovascular Disease Groningen 13 punten 23 Cardiology and Vascular Medicine 2011, An ESC UPDATE Programme Rotterdam 15 punten in Cardiology 24 Vascular Rounds Roosteren 2 punten 26 EHRA-examen voorbereidingscursus Villepinte 15 punten 27 CAG Symposium Venlo 6 punten 31 Regionale bijeenkomst Pulmonale Hypertensie Midden Nederland Ede 2 punten Juni Toetsvragen Netherlands Heart Journal E-learning 1 punt 10 Tour d horizon 2011 Noordwijk aan Zee 12 punten 15 Richtlijnen ontmaskerd; hoe evidence based zijn onze guidelines? West-Terschelling 11 punten 16 Drie dimensionele echocardiografie (3D echo), huidige toepassingen en Rotterdam 11 punten indicaties 16 NVIC Circulatiedagen 2011 Ede 12 punten 17 Echocardiografie van diverse aangeboren en verworven hartafwijkingen Vlissingen 5 punten 21 Experts in ICD Follow Up voor Cardiologen Maastricht 14 punten 24 LUSTRUM SYMPOSIUM, 40-JARIG BESTAAN AFDELING CARDIOLOGIE VUMC Amsterdam 5 punten Augustus ESC congres, Parijs 24 punten September Toetsvragen Netherlands Heart Journal E-learning 1 punt 15 NVIC Traumatologie en Acute Geneeskunde 2011 Ede 3 punten 27 Vascular Rounds Roosteren 2 punten 29 Experts in CRT Follow Up voor Cardiologen Maastricht 10 punten 29 Hands-on Cardiovasculaire MRI Amsterdam 29 punten Oktober Toetsvragen Netherlands Heart Journal E-learning 1 punt Extended Hands-on Cardiovasculaire MRI Amsterdam 14 punten 2 Netherlands Heart Journal, Volume 19, Number 5, May 2011 NHJ NVVC.indd :22

3 Nederlandse Vereniging Nieuwe leden Dhr. P.A. Dijkmans (Pieter), cardioloog in opleiding Dhr. V.G. Meuleman (Victor), cardioloog in opleiding Mw. A. van der Tol-Paap (Ammy), verpleegkundig specialist Mw. M.G. Compier (Marieke), student/per Mw. A. Yaksh (Ameeta), promovenda cardiologie/electrofysiologie Dhr. I. Stranders (Ischa), cardioloog in opleiding Dhr. F.G.A. Hanenburg-Schwenkglenks (Franz), physician assitant cardiologie Dhr. O. Veltman (Oebele), physician assitant cardiologie Dhr. T.E. Vonck (Ton), physician assistant cardiologie Dhr. U. Höke (Ulas), arts-onderzoeker LUMC Mw. S. van Wijk (Sandra), arts-onderzoeker MUMC Bestuurswisseling Tijdens het NVVC-Voorjaarscongres op 1 april 2011 zijn zowel voorzitter Marcel Daniëls als secretaris Paul van Dijkman teruggetreden als leden van het NVVCbestuur. Inkomend voorzitter Martin Schalij (LUMC Leiden) trad aan als de nieuwe voorzitter van de NVVC. De nieuwe inkomend voorzitter per 1 april 2011 is Victor Umans (Medisch Centrum Alkmaar), de nieuwe secretaris is Francisca Nijland (Lucas Andreas Ziekenhuis, Amsterdam). Marcel Daniëls, voorzitter NVVC Het NVVC-bestuur per 1 april Van links naar rechts: Victor Umans (vice-voorzitter), Ton Slagboom (thesaurier), Martin Schalij (voorzitter), Francisca Nijland (secretaris), Robert-Jan van Geuns (bestuurslid). Netherlands Heart Journal, Volume 19, Number 5, May 2011 NHJ NVVC.indd 3 Marcel Daniëls en Pim Tonino :22

4 Nederlandse Vereniging Prijswinnaars Durrerprijs Tijdens het NVVC Voorjaarscongres op donderdag 31 werden de volgende prijzen uitgereikt: Einthoven Dissertatie Prijzen Eerste prijs Fractional Flow Reserve to guide Percutaneous Coronary Intervention in Multivessel Coronary Artery Disease - P.A.L. Tonino (Catharina Ziekenhuis, Eindhoven) Tweede prijs Multimodality imaging to guide cardiac interventional procedures - L.F. Tops (LUMC Leiden) Derde prijs Clinical and functional outcomes after revascularization strategies in acute coronary syndromes - A. Hirsch (AMC, Amsterdam) Snellen Posterprijzen Postersessie 1: General Cardiology D. Schoormans - Patients with congenital hearth defect and Type-D personality feel functionality more impaired, worry more, but use less health care Postersessie 2: Coronary Artery Disease/Heart Failure T. Symersky - Tako-tsubo cardiomyopathy - a review of 5 years in a high volume PCI referral center Postersessie 3: Imaging S. de Haan - Impact of scar size, myocardial denervation, and impaired hyperaemic myocardial blood flow on the inducability of ventricular arrhythmias in ischemic cardiomyopathy: prelimenary results of a PET and CMR study. Postersessie 4: Electrophysiology/Valvular Heart Disease C.F.B. van Huls van Taxis - Cryoablation for ventricular arrhythmias during LV reconstruction: preliminary result of a randomized trial comparing encircling endocardial-epicardial cryablation with endocardial cryablation. NHJ 10 jaar Beste klinische artikel in NHJ 2010 Cardiac PET-CT: advanced hybrid imaging for the detection of coronary artery disease - Knaapen P, de Haan S, Hoekstra OS, et al. Beste basaal-wetenschappelijk artikel in NHJ 2010 The first reported generation of human induced pluripotent stem cells (ips cells) and ips cell-derived cardiomyocytes in the Netherlands - Freund C, Davis RP, Gkatzis K, et al. Beste voordracht Sessie 1: Acute Coronary Syndromes/CAD/PCI N. van der Maas - Right ventricular ejection fraction is an independent prognostic predictor in patients with ischemic heart disease. Sessie 2: Electrophysiology/arrhythmias/ICD s S.S.B. Liem - CHADS2-scores CHA2DS2-VASC-score and the impact on vitamin K antagonist prescription. Sessie 3: Valvular & Congenital Heart Disease B.M. Voorzaat - Aortic valve reconstruction for aortic valve regurgitation: a four year s experience. Sessie 4: Heart Failure S. van Wijk - Prognostic value of highly sensitive cardiac troponin in acute dyspnea. 4 Netherlands Heart Journal, Volume 19, Number 5, May 2011 NHJ NVVC.indd :22

5 Nederlandse Vereniging Voorjaarscongres 2011 Netherlands Heart Journal, Volume 19, Number 5, May 2011 NHJ NVVC.indd :22

6 Nederlandse Vereniging Begeleidingscommissie Hartinterventies Nederland Wachtlijstinventarisatie PTCA en hartoperaties Peildatum 21 maart 2011 Dr. K.T. Koch, secret ar is BHN, Academisch Medisch Centrum, Amsterdam Ziekenhuis Voorspelde wachttijd Mediane wachttijd Aantal patiënten op de PTCA-wachtlijst PTCA in maan den PTCA in maan den totaal >2 maanden >3 maanden AMC Amphia Antonius ASz/RIVAS AZM Catharina CWZ Erasmus MC HC Den Haag-Delft IHD/SZE JBZ LUMC Maasstad MCA MCL MST OLVG Rijnstate TSZ UMCG UMCN UMCU VUMC Weezenlanden ZorgSaam Totaal n.v.t. n.v.t Ziekenhuis Voorspelde wachttijd Mediane wachttijd Aantal patiënten op de hartoperatie-wachtlijst hartoperaties in maanden hartoperaties in maanden totaal >2 maanden >3 maanden AMC Amphia Antonius AZM Catharina Erasmus MC HC Den Haag Delft LUMC MCL MST OLVG UMCG UMCN UMCU VUMC Weezenlanden Totaal n.v.t. n.v.t Netherlands Heart Journal, Volume 19, Number 5, May 2011 NHJ NVVC.indd :22

7 Cardio Vasculair onderwijs Instituut Programma CVOI CAG Symposium Vrijdag 27 mei 2011, Limburgs Museum, Venlo Het coronair angiogram speelt een centrale rol bij de diagnostiek van een groot deel van de cardiologische patiënten. De grote belangstelling en de enthousiaste reacties op de vijf in Venlo georganiseerde CAG symposia hebben de organisatoren in samenwerking met het CVOI doen besluiten dit symposium jaarlijks op alternerende locaties in Nederland te organiseren; teneinde alle cardiologen in opleiding in de gelegenheid te stellen tenminste eenmaal in hun opleiding aan dit symposium deel te nemen. Vorig jaar heeft het symposium in Leiden plaatsgevonden en voor dit jaar staat Venlo als locatie op het programma. Het doel van dit symposium is om alle aspecten van het coronair angiogram als diagnosticum, met hulp van een keur van sprekers aan bod te laten komen. Het programma heeft vele leermomenten voor cardiologen en cardiologen in opleiding. Tijdens het symposium zal een klapper met achtergrondinformatie en relevante literatuur worden verstrekt. De deelnemers kunnen de opgedane kennis toetsen door na het symposium elektronisch enkele meerkeuzevragen te beantwoorden waarbij de diverse programmaonderdelen van de gehele dag aan bod komen. J.G. Meeder en F. Zijlstra, programmaleiders Programma vrijdag 27 mei uur Ontvangst en inschrijving uur Opening J.G. Meeder CORONAIR ANATOMIE uur Anatomie: relatie met buispositie en stralingshygiëne M.J. de Boer uur Congenitale afwijkingen en anomalieën H.W. Vliegen uur Koffie DE ROL VAN HET CAG IN DE DAGELIJKSE PRAKTIJK uur De meerwaarde van de coronair CT C.A.G. van Mieghem uur De meerwaarde van FFR en CFR W.A.L. Tonino uur De beoordeling van het coronair angiogram (ernst en type stenose en pitfalls, wanneer IVUS of OCT) C. von Birgelen uur Lunch TECHNIEKEN uur Vascular Access & Closure Devices: femoraal versus radiaal J.G. Meeder uur Hoe veilig is een CAG? (complicaties, antistolling, contrast nefropathie) W.F. Heesen uur De voor- en nadelen van ontstolling rond het CAG M.A. Brouwer uur Workshops en theepauze Ritmestoornissen rond het CAG R. Hazeleger QCA J.H.C. Reiber Simulatietraining CAG/Closure Device B. Dwarswaard/ Van Mastwijk BELEID uur Wat is een goede indicatie voor een CAG (waarom geen coronair CT of SPECT, etc.)? F. Zijlstra uur Casussen hartteambespreking G.G. Geskes en B.J.G.L. de Smet uur Conclusie en afsluiting F. Zijlstra uur Einde Netherlands Heart Journal, Volume 19, Number 5, May NHJ NVVC.indd :22

8 Nederlandse Vereniging Tour d horizon juni 2011, Palace Hotel, Noordwijk De elfde Tour d horizon wordt gehouden op juni 2011 in het Palace Hotel in Noordwijk. Uit verschillende delen van cardiologisch Nederland zijn experts gevraagd nieuwe ontwikkelingen onder uw aandacht te brengen. Aandacht zal onder worden besteed aan elektrofysiologie, hartfalen, invasieve cardiologie, algemene cardiologie, beeldvorming en diverse onderwerpen. Tijdens het diner discussiant op vrijdagavond zullen wederom interessante onderwerpen aan de orde worden gesteld. De doelgroep van het symposium is cardiologen en cardiologen in opleiding. Graag tot ziens in Noordwijk. Programma vrijdag 10 juni uur Ontvangst en inschrijving uur Opening J.M. van Dantzig ELEKTROFYSIOLOGIE uur Betere diagnose en behandeling van het asynchrone hart F.W. Prinzen uur Nieuwe ontwikkelingen bij de invasieve en medicamenteuze behandeling L.R.C. Dekker van boezemfibrilleren uur Ventriculaire ritmestoornissen; behandeling en preventie: een update A.M.W. Alings uur Koffie HARTFALEN uur Het falen van het natuurlijke afweersysteem van hart en vaten D.P.V. de Kleijn uur Idiopatische cardiomyopathieën S. Heymans uur Medicamenteuze therapie van hartfalen A.A. Voors uur Lunch INVASIEVE CARDIOLOGIE uur Invasieve behandeling van hypertensie Y. Appelman uur Moderne cardiologie, ook voor ouderen M.J. de Boer uur Fractionele Flow Reserve (FFR): de huidige stand van zaken W.A.L. Tonino uur Thee ALGEMENE CARDIOLOGIE uur Operatierisico s bij cardiale patiënten D. Poldermans uur Cardiogenetica: een overzicht M.P. van den Berg uur ntb uur Sluiting M.J.M. Cramer uur Aperitief uur Diner discussiant Vreemde heelmeesters Effecten van muziek op cardiovasculaire ziekten: altijd gunstig? uur Einde o.l.v. J.M. van Dantzig en M.J.M. Cramer P. de Smet E.E. van der Wall 8 Netherlands Heart Journal, Volume 19, Number 5, May 2011 NHJ NVVC.indd :22

9 Nederlandse Vereniging Programma zaterdag 11 juni uur Opening J.M. van Dantzig BEELDVORMING uur Beeldvorming bij hypertrofische cardiomyopathie M. Michels uur Cardiale MRI: toegevoegde waarde in de besluitvorming. M.A. Galjee Voorbeelden uit de dagelijkse praktijk uur Non-invasieve CT coronair angiografie F.R. de Graaf uur Koffie DIVERSE ONDERWERPEN uur Het gen dat hartfalen veroorzaakt L.J. de Windt uur Nieuwste inzichten in de remming van thrombocyten aggregatie J.W. van Werkum uur Shock als voornaamste boosdoener van angst in ICD-patiënten: is S.S. Pedersen het zo eenvoudig? uur Sluiting M.J.M. Cramer uur Einde Cursusprogramma CVOI Datum Titel/onderwerp/locatie Cursusleider 12 mei 2011 BOC: Hartfalen CVOI 13 mei 2011 Hart en Hoofd (Neuro-cardiologie) J.W. Deckers/ E.A.C.M. Sanders 19 mei 2011 Opleiding: Advanced echo E.R. Holman 27 mei 2011 Coronair angiografie J.G. Meeder Limburgs Museum, Venlo juni 2011 Tour d horizon CVOI Palace Hotel, Noordwijk 16 juni 2011 Opleiding: Advanced echo E.R. Holman Leids Universitair Medisch Centrum 15 september 2011 Opleiding: Advanced echo E.R. Holman Leids Universitair Medisch Centrum 16 september 2011 ICD cursus T.A. Simmers 22 september 2011 BOC: Syncope/ritme CVOI Netherlands Heart Journal, Volume 19, Number 5, May NHJ NVVC.indd :22

10 Nederlandse Vereniging 23 september 2011 Echocardiografie P.G. Pieper/ Nader te bepalen J.P.M. Hamer 29 september 2011 Opleiding: basis echovaardigheden E.C. Cheriex Maastricht Universitair Medisch Centrum 30 september 2011 Symposium Acute Coronaire Syndromen W.J. van der Giessen/ R.J. de Winter 13 oktober 2011 Echomiddag gevolgd door O. Kamp Avond Beeldvorming J.J. Bax/A. Scholte Vergadercentrum Hoog Brabant, Utrecht 1 november 2011 Hartteambespreking Klepchirurgie C.H. Peels 4 november 2011 Poliklinische zorg T.W. Galema 18 november 2011 Nieuwe ontwikkelingen interventiecardiologie P. Stella 24 november 2011 BOC: Acute cardiologie CVOI 1 december 2011 Elektrocardiografie H.J.J. Wellens 2 december 2011 Echocardiografie P.G. Pieper/ Nader te bepalen J.P.M. Hamer 22 december 2011 Echomiddag gevolgd door O. Kamp Avond Beeldvorming J.J. Bax/A. Scholte Vergadercentrum Hoog Brabant, Utrecht 10 Netherlands Heart Journal, Volume 19, Number 5, May 2011 NHJ NVVC.indd :22

11 GENetic CORvitia National registry for patients and families with a familial heart disease Number of included patients: March 2011 Project leaders: Y.M. Pinto, AMC Amsterdam/ICIN; I. van Langen, UMC Groningen; P.A. Doevendans, UMC Utrecht/ICIN Project coordination: J.F. Hermans-van Ast, ICIN Steering committee: Y.M. Pinto, chairman, AMC Amsterdam/ICIN; I. van Langen, chairman, UMC Groningen; P.A. Doevendans, chairman, UMC Utrecht/ICIN; I. Christiaans, AMC Amsterdam; J.P. van Tintelen, UMC Groningen; D.E. Atsma, LUMC Leiden; Y.H. Arens, MUMC Maastricht; C.L. Marcelis, UMCN Nijmegen; M. Michels, EMC Rotterdam; J.J. van der Smagt, UMC Utrecht; A.C. Houweling, VUMC Amsterdam Last year the study on Dilated Cardiomyopathy in the Netherlands (DiCaMiN-study) was linked to GENCOR (Neth Heart Journal 2010: 18 (4): 214). Here we report a summary of the initial findings. Introduction Approximately 20% to 50% of patients with idiopathic Dilated Cardiomyopathy (DCM) may have a genetic basis 1 and familial DCM has been shown to be caused by rare variant mutations in more than 30 genes ( However, mutations in the known genes only account for 35% of genetic causes leaving the majority of them unknown. Knoll et al. identified two new mutations in the integrin-interacting domain of the Laminin-α4 (LAMA4) gene, and one new mutation in the integrin-linked kinase (ILK) gene 2. The initial objective of the DiCaMiN study was to ascertain the incidence of these new mutations in a cohort of familial DCM cases. Method In the multi-center study the inclusion of index patients with familial DCM was accomplished in each of the participating centers by a clinical geneticist. Patients only were included when diagnostic testing for prevalent DCM-genes has been performed. The collection of information on phenotype (e.g. data on diagnosis, ECG and echocardiography) and results of previously screened genes of the patients was coordinated by the GENCORcoordinator and added to GENCOR in each of the participating centers. Genomic DNA of patients was screened for both the p.p943l (exon 22) and p.r1073x (exon 24) LAMA4 mutations and the p.a262v ILK mutation (exon 9) identified by Knoll et al. 2 Results 172 patients were included. Clinical information of these patients is stored in GENCOR. The mean age at time of diagnosis was 45.0 ± 13.9 years. Figure 1 gives an overview of genes previously screened in this cohort and the number of mutations found in each of these genes. The LAMA4 and ILK mutations were screened in DNA of 164 patients, no mutations were identified. Conclusion In this cohort of 164 DCM patients none of the novel mutations in exons 22 and 24 of LAMA4 and exon 9 of ILK were present. This suggests that they account only for a small percentage of familial DCM. The combined information on pheno- and genotype is of great value for use in further genetic research on DCM. Acknowledgements Data collection was coordinated by the project coordinator of GENCOR (a project of Durrer Center for Cardiogenetic Research) - wanda.hermansvanast@durrercenter.nl. The screening of DNA was performed by Durrer Center for Cardiogenetic Research - a.v.postma@durrercenter.nl. This study is initiated by the Department of Cardiology and Julius Center for Health Sciences and Primary Care of the University Medical Center Utrecht - f.w.asselbergs@umcutrecht.nl. n References 1. Hershberger RE, Cowan J, Morales A, Siegfried JD. Progress with genetic cardiomyopathies: screening, counseling, and testing in dilated, hypertrophic, and arrhythmogenic right ventricular dysplasia/cardiomyopathy. Circ Heart Fail 2009; 2 (3): Knoll R, Postel R, Wang J et al. Laminin-alpha4 and integrin-linked kinase mutations cause human cardiomyopathy via simultaneous defects in cardiomyocytes and endothelial cells. Circulation 2007; 116 (5): MYBPC3 (5/53) MYH7 (5/97) TNNT2 (0/72) TPM1 (0/17) TNNI3 (1/17) TAZ (0/2) KCNQ1 (0/1) KCNH2 (0/1) SCN5A (1/50) RYR2 (0/1) PKP2 (0/5) LMNA (5/141) DSG2 (1/12) DSP (0/6) CSRP3 (1/10) DES (4/66) DSC2 (0/7) PLN (8/107 Figure 1. Number of times each gene is screened in this cohort. Between brackets the number of times a mutation is found (in red) / the number of times the gene is screened (in blue). Alle programma s kunt u vinden bij cursusaanbod op Netherlands Heart Journal, Volume 19, Number 5, May NHJ NVVC.indd :22

12 CONgenital CORvitiaRACE 3 ZAHARA II Number of included patients: 80 March 2011 Funded by the Netherlands Heart Foundation This study is supported by: Biotronik, Boehringer Ingelheim, Boston Scientific, Medtronic, Sanofi Aventis, St. Jude Medical and Astra Zeneca. Steering committee: Isabelle C. Van Gelder, UMC Groningen; Marco W. Alings, Amphia Hospital Breda; Harry J.G.M. Crijns, Maastricht UMC; Raymond Tukkie, Kennemer Gasthuis Haarlem; Johan Brügemann, UMC Groningen; Joep R.L.M. Smeets, UMC Nijmegen; Frank F. Willems, Ziekenhuis Rijnstate, Arnhem/Velp; Hans L. Hillege, UMC Groningen; Jan G.P. Tijssen, AMC Amsterdam; Dirk J. Van Veldhuisen, UMC Groningen, Robert G. Tieleman, Martini Hospital Groningen Study coordination: Marcelle D. Smit, UMC Groningen PhD Student: Rob A. Vermond, UMC Groningen In the RACE 3 study patients with early atrial fibrillation (AF) and early heart failure (HF) are randomized to conventional rhythm control or to an intensive upstream rhythm control strategy including application of ACE-inhibitors and/or angiotensin II receptor blockers (ARBs), next to aldosterone receptor antagonists (ARAs), statins, cardiac rehabilitation and counseling. Currently upstream therapies for AF including inhibitors of the renin-angiotensin-aldosterone (RAAS) system are under attention, since adequate treatment of the underlying disease by upstream therapy may improve preservation of sinus rhythm and possibly prognosis in such patients. In the recently published Atrial Fibrillation Clopidogrel Trial with Irbesartan for Prevention of Vascular Events (ACTIVE I) it was evaluated whether irbesartan, an ARB, would reduce the risk of cardiovascular events in patients with AF. The first coprimary outcome was stroke, myocardial infarction or death form vascular causes, the second endpoint was this composite outcome plus hospitalization for heart failure. A total of 9016 patients was randomized to receive either irbesartan (target dose 300mg) or double-blind placebo. Follow up was a mean of 4.1 years. The mean reduction of respectively systolic and diastolic blood pressure was 2.9 mmhg and 1.9 mmhg greater in the irbesartan group than in the placebo group. Although irbesartan did not significantly reduce the first and second coprimary outcomes, nor improve preservation of sinus rhythm, it was shown that irbesartan administration significantly reduced the number of first hospitalizations for heart failure (p<0.05). Furthermore irbesartan administration also reduced the composite of cerebrovascular and embolic events (p<0.05), reduced the overall number of hospitalizations for both cardiovascular and non-cardiovascular UMC Groningen Until Sept 2010 Oct 2010 Nov 2010 Dec 2010 Jan 2011 Feb 2011 Mar 2011 Admiraal de Ruyter Hosp. Rijnstate Hospital Martini Hospital Amphia Hospital Figure 1: patient inclusion Kennemer Gasthuis Maastricht UMC Ziekenhuisgr. Twente UMC St. Radboud Tergooiziekenhuizen Ommelander Ziekenhuizen Deventer Hospital events (both p<0.01) and also reduced hospital stay duration following cardiovascular events (p<0.001). The only modest difference in blood pressure between both groups could be caused by additional antihypertensive drugs prescribed to patients in the placebo group, as has also been observed in a recent meta-analysis of the largest trials involving ACE-inhibitors. The findings may suggest an effect independent of lowering of the blood pressure in improving clinical outcome. The RACE 3 study is unique in treating patients with early AF and HF with an intensive upstream therapy. An early AF patient group has never been studied before, and herein upstream therapy may have profound effects on atrial remodeling. n 12 Netherlands Heart Journal, Volume 19, Number 3, March 2011 NHJ NVVC.indd :22