Zonder in detail te willen treden, ziet de gevolgde werkmethode er uit als volgt :

Transcriptie

1 6

2 Methodologie. Zonder in detail te willen treden, ziet de gevolgde werkmethode er uit als volgt : - Medio 2007 werd in de schoot van de seniorenadviesraad SenioKA Kampenhout een werkgroep ad hoc samengesteld die dit onderzoek als projectgroep zou opzetten en begeleiden, - In de periode september december 2007 werd besproken welke de methode van onderzoek zou zijn, hoe groot de steekproef moet zijn om een valabel resultaat te bekomen en werd de vragenlijst ontworpen en samengesteld die zou kunnen dienen voor de bevraging. Uit de verschillende methoden die er bestaan om een opinie, een behoefte, een gedrag te weten te komen, werd gekozen voor een schriftelijke vragenlijst die per post verzonden wordt en die enkele tijd later aan huis zou opgehaald worden. - De validatie van deze vragenlijst gebeurde tijdens een proefonderzoek dat in de loop van februari 2008 werd afgenomen bij 25 vrijwillige senioren. Uit de observaties hierbij bleek dat een lichte aanpassing en verduidelijking van het ontwerp gewenst waren. De definitieve vragenlijst werd nadien voorgesteld aan het College van Burgemeester en Schepenen. - Tijdens de maand maart werd vervolgens de vragenlijst gedrukt, de steekproef samengesteld, werden de adresetiketten voor verzending van de vragenlijst aangemaakt en de nodige legimitatiebewijzen voor enquêteurs en de redactie van begeleidende brieven verwezenlijkt. - April 2008 was de maand waarin een opleidingssessie gehouden werd voor 38 enquêteurs en werd hierop aansluitend de verzending van de vragenlijsten verzekerd. - De maand nadien trokken de enquêteurs op pad en gingen langs bij de 400 geselecteerde proefpersonen die vooraf uitgekozen waren om deel te nemen aan het onderzoek. - Mei en juni dienden ook om een pc-programma te ontwikkelen waardoor de verkregen gegevens zouden kunnen verwerkt worden. - De maanden juli september dienden vervolgens om deze gegevens in te brengen en klaar te maken voor verwerking. Een gedetailleerd analyseschema hiervoor werd opgesteld. - Het najaar 2008 was tenslotte de periode waarin dit rapport tot stand kon komen zodat het als nieuwjaarsgeschenk 2009 aan het College Van Burgemeester en Schepenen en aan SenioKA zou kunnen overhandigd worden. 7

3 Begrippen en verduidelijkingen. De Vragenlijst : Eén van de methoden die er bestaan om een opinie, een mening, een behoefte, een gedrag te weten te komen is een vragenlijst die men laat invullen door de personen die men bevragen wilt. De uiteindelijk weerhouden vragenlijst werd - samengesteld op basis van heel wat voorbeelden van vragenlijsten voor senioren die op het internet te vinden zijn, - geïnspireerd op de vragenlijst die de Vlaamse Universiteit Brussel gebruikt in haar seniorenbehoefteonderzoeken die zij doet in talloze Vlaamse gemeenten, - getoetst aan de vragenlijst die gebruikt werd door Senior Consultants Vlaanderen in de nabij gelegen gemeente Steenokkerzeel, - nagezien door experten uit onze gemeente, - gevalideerd door een proefonderzoek. Het is een vragenlijst met zowel open en als gesloten vraagstellingen en met veel open ruimte om eigen toelichting, voorstellen of verklaringen te geven op de gestelde vragen, zodat eenieders mening zou weergegeven kunnen worden. Domeinen van de vragenlijst. In de vragenlijst werden 5 thema s of domeinen voorzien : - het profiel van de senior en de wijze van wonen, - de kennis van de senior van de gemeentelijke diensten en de wijze waarop hij/zij de dienstverlening ervan ervaart, - de mobiliteit van senioren en hun veiligheidsaanvoelen, - sport, cultuur en andere sociale activiteiten van senioren, - communicatie en betrokkenheid. De diverse gestelde vragen werden alzo gegroepeerd per domein en gebundeld in onderscheidene hoofdstukken. 8

4 De doelgroep. Het behoefteonderzoek betreft alle senioren van onze gemeente Kampenhout. Zij maken de doelgroep uit van deze studie. Deze groep telt 3054 personen (op datum ) die 55 jaar en ouder zijn, waarvan 1435 mannen en 1619 vrouwen. Deze grote groep werd onderverdeeld naar leeftijd in 9 groepen, zodat later, bij de samenstelling van de steekproef alle leeftijdsgroepen makkelijk zouden kunnen vertegenwoordigd worden. Onderverdeeld naar leeftijdsgroep bekomt men na telling alzo : De doelgroep : spreiding. leeftijd mannen vrouwen totaal aantal pp totaal: nov

5 De Steekproef. Aan alle senioren van de gemeente een enquêteformulier zenden en dit laten terugzenden, of het gaan ophalen, leek geen goed idee : de respons van een dergelijke methode is immers eerder laag omdat de betrokkenheid van de aangeschrevenen ook laag is. Ze voelen zich hierbij minder persoonlijk aangesproken en antwoorden daarom dus niet. Het vraagt ook veel tijd om dit te organiseren en te verwerken en is bovendien tevens duur aan postzegels, papier, werkuren, e.d.. Ook een behoefteonderzoek doen bij enkel een aantal vrijwilligers van de seniorengroep is niet valabel : hun mening zou immers niet representatief zijn voor de ganse groep die ze vertegenwoordigen omdat op deze wijze immers geen rekening wordt gehouden met de samenstelling van de ganse groep senioren die ze zouden moeten vertegenwoordigen. Rest dus de samenstelling van een beperkte groep respondenten die representatief is voor het geheel : de samenstelling van een steekproef. Representatief in de betekenis dat ze een ware afspiegeling is van de gehele populatie. Dat is immers de voorwaarde om later uitspraken te kunnen doen of besluiten te trekken over de gehele populatie. De Steekproefgrootte. Welke steekproefgrootte is nodig opdat de steekproef valabel en representatief zou zijn voor het geheel? We gebruikten hiervoor de formule die toegepast wordt bij alle marktonderzoek : waarbij staat : N = (Z)² X (P X (100 P) / S²) N = de werkelijke steekproefgrootte : hoeveel senioren moeten gekozen worden opdat ze representatief zouden zijn voor de ganse groep, Z = het betrouwbaarheidsniveau : men kiest voor marktonderzoeken meestal een betrouwbaarheid van 95 % : in 19 van de 20 gevallen zullen dan de onderzoeksresultaten die men bekomt aan elkaar gelijk zijn, mocht men het onderzoek opnieuw willen doen : dus erge betrouwbare resultaten. Ook 90 % of 99 % worden soms als maatstaf gekozen, P = het verwacht % aan antwoorden. Als dit niet gekend is of kan ingeschat worden gebruikt men 50 %, S = de foutenmarge : 5 % : hoe groot is de marge die toegelaten wordt dat er fouten zouden kunnen gebeuren? 10

6 Bij toepassing van deze formule op een totale doelgroep van 3054 personen bekomen we alzo een steekproefgrootte van 342 personen die te ondervragen zijn (Z=95 %, P=50%, S=5%). Als we echter Z=90 % nemen dan zijn slechts 249 respondenten nodig, maar dan is de representativiteit ook wat minder groot voor het geheel. Omdat er echter altijd mensen zijn die bij een bevraging niet kunnen of willen deelnemen aan het onderzoek geen interesse, niet bereikbaar, afwezig, ziek, - werden voor alle zekerheid, in plaats van 342 personen aan te schrijven, 400 senioren uitgekozen om deel te nemen aan het seniorenbehoefteonderzoek zodat maximaal gestreefd werd om een voldoende aantal antwoorden in retour te kunnen bekomen die de ganse groep optimaal zou kunnen vertegenwoordigen. De samenstelling van de steekproef. Hoeveel senioren moeten als respondent gekozen worden in de onderscheidene leeftijdsgroepen opdat zowel mannen als vrouwen van alle leeftijden voldoende representatief vertegenwoordigd zijn? De berekening hiervan is eenvoudig : Als we 400 mensen in totaal willen uitnodigen tot deelname aan het onderzoek, dan zijn deze 400 personen 13,10 % van het totaal aantal senioren Om te weten hoeveel mannen, vrouwen in iedere leeftijdsgroep gekozen moeten worden volstaat het om het totaal aantal mannen / vrouwen in iedere groep te delen door 13,10. Voorbeeld : (zie vorige tabel spreiding per leeftijdsgroep) Voor 435 mannen in de leeftijdsgroep jarigen zijn er 56,985 (afgerond 57) mannen te weerhouden in de steekproef, want 56,985 = 13,10 % van

7 Het resultaat van deze berekening is : Aantal per geslacht, per leeftijdsgroep. Leeftijd mannen vrouwen totaal nov Deze 400 respondenten personen die zullen uitgenodigd worden voor deelname aan het onderzoek zijn dus representatief voor de 3054 senioren die woonachtig zijn in de gemeente Kampenhout : - zowel naar geslacht : er zijn proportioneel een aantal mannen en een aantal vrouwen hierin vertegenwoordigd, - als naar leeftijd : alle leeftijdsgroepen zijn proportioneel tot het geheel aanwezig. Bijkomende focus voor het onderzoek was bovendien dat we ook alle wijken van de gemeente vertegenwoordigd wilden zien in het onderzoek. Om de keuze van respondenten te kunnen maken wie zou aangeschreven worden om de vragenlijst in te vullen? werd de lijst van 3054 personen alzo achtereenvolgens gerangschikt per : - leeftijdsgroep : alle mensen van bv jaar willekeurig samen op 1 lijst, - geslacht : mannen en vrouwen tussen jaar in geen bepaalde orde op aparte lijsten, - straatnaam : iedere lijst van mannen of vrouwen, tussen 55 en 59 jaar, werd vervolgens gerangschikt, in alfabetische orde, op de straatnaam van woonplaats. We bekwamen zo een aantal lijsten met potentiële respondenten waaruit de steekproef kon gekozen worden en waarbij zowel de beide geslachten, de diverse leeftijdsgroepen als alle wijken en straten van de gemeente evenredig aan bod konden komen. 12

8 De respondenten. Op welke wijze werden de senioren dan gekozen die als respondent zouden fungeren in het behoefteonderzoek? Als basisprincipe bij de keuze werd gesteld : elke persoon uit de totale populatie moet evenveel kans hebben om in de steekproef opgenomen te worden. Wie wordt dan weerhouden? Leeftijd mannen vrouwen totaal /435 52/ /267 35/ /204 32/ Keuze wordt alzo : 435 : 57 = iedere 7,63 ste persoon in de lijst 394 : 52 = iedere 7,58 ste persoon in de lijst 246 : 32 = iedere 7,69 ste persoon in de lijst afgerond : een vaste interval nov Beste wijze om ervoor te zorgen dat iedereen uitgeloot zou kunnen worden was : - gestratifiëerd te werk te gaan : uit iedere lijst, zowel naar leeftijd als naar geslacht, dat aantal mensen te kiezen dat in aantal de gehele deelpopulatie zou vertegenwoordigen, - door met een selecte en systematische interval de uiteindelijke keuze te bepalen. Uit iedere lijst (per leeftijdsgroep, per geslacht) werd dus de 7 de, de 15 de, de 22 ste, de 30 ste, persoon weerhouden omdat de interval van keuze was. Omdat de straatnamen bovendien in deze lijsten alfabetisch gerangschikt stonden werd op deze wijze ook een maximum aan aantal vertegenwoordigde wijken en straten weerhouden. Deze lijst van 400 gekozenen werd tenslotte nog aangepast door telkens de volgende persoon op de lijst te kiezen indien de eerst weerhouden persoon een tweede gezinslid was dat gekozen werd (23x), intussen overleden (5x), of verhuisd was buiten de gemeente (1x). 13

9 Enkele kenmerken van de 400 pp. 1. Alle leeftijden zijn in de steekproef aanwezig nov Spreiding van de gekozen straten : 116 straten zijn vertegenwoordigd in de steekproef zodat ook een analyse van de resultaten per wijk mogelijk wordt. 3. Spreiding van de burgerlijke stand : 266 gehuwden (66,5 %) 38 uit de echt gescheidenen (9,5 %) 17 ongehuwden (4,25 %) 79 weduw(e)naar (19,75 %) 27-nov

10 Leefgemeenschap Alhoewel een opsplitsing van de resultaten kan gebeuren naar de wijk waar de respondenten wonen, toch zal ook een groepering van wijken naar een iets grotere notie leefgemeenschap soms nuttig blijken om bepaalde gegevens te kunnen verwerken en weer te geven. Werden alzo onderscheiden als leefgemeenschap : 1- Kampenhout-Centrum + Ruisbeek + Geilroede + Langestraat + Kampelaar 2- Relst + Sas + Wilder + Vierstraten + Heide 3- Buken 4- Nederokkerzeel + Dries + List + Laar 5- Berg-C + Lemmeken + Bulsom + Lelle + Cutsegem + Bergheide Zoals de opbouw van de steekproef en de gevolgde methodiek van onderzoek laten blijken, zijn er op diverse niveaus analyses mogelijk van de bekomen resultaten : Als uiteindelijk resultaat kan een analyse van de seniorenbehoeften gegeven worden : globaal voor de ganse groep en voor de ganse gemeente, per wijk, per geslacht, per leeftijdsgroep, per burgerlijke staat. 27-nov Veel leesplezier alvast! 15