Onderzoek Levensloopstress Zorg van de Zaak

Transcriptie

1 Weet jij wat er speelt? Onderzoek Levensloopstress Zorg van de Zaak Juli/augustus 2019

2 Inleiding Om meer inzicht te krijgen in de gevolgen van levensloopstress onder werkende Nederlanders, heeft Zorg van de Zaak een onderzoek laten uitvoeren over dit thema. Het gaat hierbij om verzuim vanwege verschillende redenen, de houding van werkend Nederland ten aanzien van dergelijk verzuim en het begrip voor en de bespreekbaarheid van privéproblemen op de werkvloer. PanelWizard algemeen Het onderzoek is uitgevoerd op het panel van PanelWizard Direct. PanelWizard telt meer dan leden van 6 jaar en ouder. Met behulp van dit onderzoekspanel kunnen vragen worden voorgelegd aan een dwarsdoorsnee van de Nederlandse bevolking of specifieke doelgroepen (bv. boodschappers, beleggers, allochtonen, ouders van baby s, etc.). De panelleden hebben vooraf aangegeven mee te willen werken aan marktonderzoek. Ze worden beloond voor hun inzet en voortdurend geprikkeld (o.a. door een beloning per vraag, terugkoppeling resultaten). Dit garandeert een hoge en betrouwbare respons. De representativiteit en (serieuze) medewerking binnen het panel worden voortdurend gecontroleerd en bewaakt1. PanelWizard hanteert de Gouden Standaard van de MOA, dé branchebreed erkende wegingbenadering voor onderzoeksresultaten. Methode Bij het onderzoek Levensloopstress is gebruik gemaakt van online onderzoek onder panelleden van het online onderzoekspanel PanelWizard Direct; met als doelgroep in loondienst werkende Nederlanders van 18 jaar en ouder. De respondenten zijn op 1 juli 2019 uitgenodigd voor het onderzoek en hadden tot en met half juli 2019 de mogelijkheid om de vragenlijst in te vullen. Betrouwbaarheid De steekproef bestond uit 2098 Nederlanders van 18 jaar en ouder, die minimaal 12 uur per week in loondienst werken, representatief voor Nederland op geslacht, leeftijd, opleiding en arbeidsparticipatie. In totaal hebben van deze groep 1134 respondenten deelgenomen aan het onderzoek, een respons van 61%. Van hen hebben 1123 alle onderzoeksvragen beantwoord. Daarmee valt met een betrouwbaarheid van 95% te concluderen dat de steekproefuitkomst maximaal 2,9% kan afwijken van de werkelijke situatie. Dit betekent dat met 95% zekerheid gesteld kan worden dat de percentages die uit het onderzoek naar voren komen, in werkelijkheid niet meer dan 2,9% hoger of lager liggen. De onderzoeksverantwoording en de representatieve verdeling over de verschillende groepen zijn samengevat in bijlage 1.

3 Samenvatting onderzoeksresultaten Levensloopstress Ruim acht op de tien ervaarden in de afgelopen 5 jaar levensloopstress Ruim acht op de tien van de minimaal 12 uur per week in loondienst werkende Nederlanders (18+) hebben in de afgelopen vijf jaar één of meerdere gebeurtenissen met een negatieve impact op hun leven meegemaakt (82%). Het vaakst betrof dit het overlijden van een dierbare, anders dan een ouder of gezinslid (25%). Financiële problemen en het verlenen van mantelzorg (beide 19%) maken de top drie compleet. Andere gebeurtenissen, die door minimaal één op de zeven worden genoemd, zijn: een ernstige ziekte van een ouder (16%), de beëindiging van een liefdesrelatie/echtscheiding (16%), het overlijden van een ouder (15%) en/of baanverlies/ontslag (15%). Het overlijden van een ouder (12%) of een andere dierbare (11%) hebben de grootste negatieve impact. Ook financiële problemen worden door één op de tien (10%) genoemd als de gebeurtenis die de afgelopen vijf jaar de grootste negatieve impact heeft gehad. Financiële problemen worden vaker genoemd door mannen dan door vrouwen genoemd als meest impactvol (12% vs. 7%). Het omgekeerde is het geval voor de beëindiging van een liefdesrelatie/echtscheiding; vrouwen (10%) noemen dit vaker dan mannen (8%) als de gebeurtenis met de grootste impact. Ruim zes op de tien verzuimden vanwege levensloopstress Van degenen die in de afgelopen 5 jaar één of meerdere levensloopstress gebeurtenissen meemaakten, geven ruim zes op de tien aan vanwege deze gebeurtenis(sen) afwezig te zijn geweest van hun werk (64%). Drie op de tien waren vanwege levensloopstress in totaal maximaal 1 week niet op de werkvloer te vinden (30%). Door één derde (34%) werd er langer verzuimd; 16% was 1 tot 4 weken afwezig van het werk en 15% had meer tijd nodig en kwam na een verzuimperiode van 1 tot 12 maanden weer terug op het werk. Voor 3% duurde het verzuim in totaal zelfs langer dan een jaar. In dit geval was er vaak sprake van een ernstige ziekte (16%) of een beroepsziekte (11%). Opvallend is dat vier op de tien het werk binnen een week weer oppakken bij het overlijden van een ouder (42%). Een kwart neemt eigen vakantiedagen op vanwege levensloopstress Wanneer er in de afgelopen 5 jaar werd verzuimd vanwege levensloopstress, werd hiervoor het vaakst een beroep gedaan op het ziekteverlof; bijna de helft nam ziekteverlof op (46%). Vrouwen deden dit vaker dan mannen (51% vs. 42%). Ruim een kwart maakte (ook) gebruik van de reguliere verlofregeling door vakantiedagen op te nemen (28%) en/of van bijzonder verlof (26%). Regulier verlof wordt vaker opgenomen door fulltime-werkenden (31% vs. 23%). Eén op de negen kon in de betreffende situatie een beroep doen op het zorg- of calamiteitenverlof (11%) en 8% nam overuren op om de afwezigheid te compenseren. Eén op de tien werkenden verwijt leidinggevende een te lang verzuim Verreweg het grootste deel van degenen die in de afgelopen 5 jaar afwezig waren van hun werk door levesnloopstress, is van mening dat er niets gedaan had kunnen worden om de duur van de periode dat zij afwezig waren te verkorten (85%). Toch vindt in totaal ongeveer een zevende dat zijzelf (8%), hun leidinggevende(n) (10%) en/of hun collega s (4%) wel iets hadden kunnen doen om de verzuimperiode minder lang te laten zijn. Opvallend is dat werkenden onder de 30 jaar hierbij het vaakst naar zichzelf wijzen (16% vs. 7%). De collega s worden vaker door 60-plussers aangewezen als degenen die hen hadden kunnen helpen de verzuimperiode te verkorten (11% vs. 3%).

4 Collega s hebben vaker begrip voor verzuim dan leidinggevende Volgens degenen die (langdurig) verzuimden vanwege levensloopstress, heerst over het algemeen begrip op de werkvloer voor dit verzuim. Wel vinden zij hun collega s iets vaker begripvol dan hun leidinggevenden (resp. 87% en 81%). Daarbij hadden drie op de tien (enigszins) het gevoel onder druk te worden gezet door hun leidinggevende om zo snel mogelijk weer aan het werk te gaan (30%) en ervaarde 15% dit gevoel in enige mate vanuit de collega s. Ook zegt ruim een kwart (enigszins) het gevoel te hebben gehad dat de leidinggevende hen in deze situatie niet serieus nam (28%) en geven twee op de tien aan het gevoel te hebben gehad dat hun leidinggevende niet ten volle begrip had voor de situatie (20%). Als het gaat om de collega s waren deze gevoelens minder vaak aanwezig; het gevoel niet serieus genomen te worden door collega s bestond bij bijna een vijfde (18%) en een tiende kampte met het gevoel dat collega s niet veel begrip hadden voor de situatie (10%). Meer dan de helft krijgt steun om sneller weer aan het werk te kunnen gaan Ruim de helft van degenen die in de afgelopen 5 jaar afwezig waren van hun werk door levesnloopstress, heeft steun gekregen om sneller weer aan het werk te kunnen gaan (57%). Veelal komt de steun van de leidinggevende (21%) en/of van collega s (19%). Eén op de zeven heeft (ook) hulp gekregen van een psycholoog (15%) en één op de acht bezocht (ook) een externe bedrijfsarts (13%) en/of huisarts (13%). Naarmate de totale verzuimperiode langer duurde, kreeg men vaker steun of hulp; van degenen die langer dan 2 weken afwezig waren, heeft driekwart steun gekregen om sneller weer aan het werk te kunnen gaan (75%). Werk en privé gescheiden houden; voor de meesten gaat dit niet op Twee derde van de werkenden in loondienst vindt het belangrijk dat ze hun privéproblemen kunnen bespreken met hun leidinggevende (67%) en/of collega s (66%); driekwart ervaart dat hier ook voldoende ruimte voor is binnen hun organisatie (73%). De ruimte om privéproblemen te bespreken wordt iets vaker als voldoende ervaren bij collega s (78%) dan bij de leidinggevende (73%). Vooral vrouwen hechten waarde aan het kunnen bespreken van privéproblemen met hun collega s (73% vs. 60%) en ervaren ook vaker voldoende ruimte om dergelijke zaken met hun collega s te bespreken (81% vs. 75%). Hetzelfde geldt naarmate men jonger is als het gaat om het belang van het bespreken van privéproblemen met collega s (<30 jaar 72% tot %) en het ervaren van voldoende ruimte om dit te doen (<40 jaar 82% tot 60+ jaar 63%). Dat het werk en het privéleven niet los van elkaar kunnen worden gezien, blijkt verder uit het resultaat dat bijna vier op de tien weleens moeite heeft om zich te concentreren op het werk vanwege privéproblemen (37%); vooral vrouwen ervaren hierdoor weleens concentratieproblemen (40% vs. 34%). Eén derde heeft zich verder weleens ziek gemeld op het werk vanwege fysieke- en/of mentale klachten die ze hebben ervaren vanwege privéproblemen (32%). Naarmate werkenden jonger zijn, hebben zij zich vaker weleens ziek gemeld op hun werk vanwege dergelijke klachten (<30 jaar 40% tot 60+ jaar 18%). Hoewel men over het algemeen wel eerlijk is over verzuim vanwege privéproblemen, heeft bijna een vijfde zich weleens ziek gemeld op het werk vanwege privéproblemen en daarbij niet verteld dat dit de reden was (18%). Dit lijkt vooral iets van de jongere generatie te zijn; werkenden onder de 40 jaar verzwijgen gemiddeld vaker dan werkende 40-plussers dat hun verzuim te wijten is aan privéproblemen (26% vs. 13%). Drie op de tien in loondienst werkenden zien het werk en het privéleven liever wel gescheiden; zij zijn van mening dat privéproblemen niet thuishoren op de werkvloer (31%, vooral mannen (34% vs. 28%)). Nog eens een derde vindt dat sommige collega s teveel bezig zijn met privéproblemen tijdens het werk (33%); werkenden jonger dan 40 jaar vinden dit vaker (39% vs. 29%).

5