Ontsmetten van bijspuitpoortjes: een noodzaak?

Transcriptie

1 Ontsmetten van bijspuitpoortjes: een noodzaak? Tina Torfs Verpleegkundig ziekenhuishygiënist ZNA Waarom dit onderwerp? Geen specifieke procedure aangaande gebruik en behandelen van bijspuitpoortjes Variatie op de werkvloer oa vraag naar ontsmettende sprays Uniformisatie fusieziekenhuis Welke werkwijze is wetenschappelijk correct naar preventie van CRBSI toe? 1 1

2 Inleiding Theorie niet aseptisch behandelen van bijspuitpoortjes Onsteriele connecties en disconnecties katheter Aansluiten van gecontamineerde infuusleiding op driewegkraantje = grote boosdoener frequente manipulaties Frequente opening van hub en lumen = bewezen risicofactoren voor het ontstaan van CRBSI vnl bij lange termijn katheters Praktijk nood frequente toediening van IV medicatie Wat is de correcte werkwijze? 2 Internationale richtlijnen CDC: Guidelines for the prevention of intravascular catheterrelated infections 2002 WHO: Intravascular catheter related infections 2001 WIP: Intravasale therapie 2006 Robert Koch-Institut: Empfehlung: Prävention Gefäßkatheterassoziierter Infektionen 2002 Epic: Guidelines for preventing infections associated with the use of central venous access devices 2007 Hoge Gezondheidsraad: «Aanbevelingen voor de preventie van intravasculaire infecties

3 Perifere en centrale katheters CDC HGR WIP WHO RKI EPIC Katheters met vast bijspuitpoortje Alleen korte tijd gebruiken bv peroperatief. Frequentie van manipulaties Manipulaties tot minimum beperken. Gesloten systeem zoveel mogelijk behouden. Ontkoppelingen tot minimum beperken. Indicatie kraantjes - Gebruik van driewegkranen vermijden. - Afsluitdop van driewegkraan enkel verwijderen voor aansluiten infuusleiding. - Zo min mogelijk kraantjes gebruiken (gesloten systeem). - Kranenblok op standaard verkiezen boven aaneenschakelen van losse kraantjes. Handhygiëne - Handhygiëne vóór en na elke toegang tot de katheter. Gepaste handhygiëne door wassen met antiseptische zeep of ontsmetten met handalcohol.(cat IA) 1 - Handschoenen vervangen noodzaak tot handhygiëne niet.(cat IA) 1 Correcte handhygiëne bij manipuleren van elk onderdeel van het intravasculair systeem. Handen desinfecteren met handalcohol vóór handelingen aan infuussysteem. Handen wassen vóór elke vorm van katheterzorg (hygiënisch handenwassen of rub) Vóór elke connectie/disconn ectie hygiënische handdesinfectie toepassen. - Handen ontsmetten (antiseptische zeep of handalcohol) vóór toegang tot katheter. - Na ontsmetting, zuivere handschoenen en non touch techniek of steriele handschoenen, bij lijnmanipulatie en toediening IV medicatie. Aseptische techniek Verzeker aseptische techniek bij het verzorgen IV katheters. (cat IA) 1 Hoge graad van aseptische techniek voor manipuleren van katheters. Aseptische manipulatie van alle onderdelen. Aseptische nontouch techniek gebruiken voor toegang tot het systeem. 4 Perifere en centrale katheters CDC HGR WIP WHO RKI EPIC Desinfectie Naaldloze systemen Reinig inspuitpoorten met alcohol 70 % of een iodofoor vóór toegang tot het systeem. (cat IA) 1 Bij naaldloos systeem de toegangspoort met een geschikt antisepticum afwrijven en enkel met steriel materiaal benaderen. (cat IB) 2 Vervang naaldloze componenten minstens even frequent als de toedieningsset. (cat II) 3 Bij gebruik naaldloos systeem: verzeker u ervan dat alle onderdelen compatibel zijn om lekkage en barsten te beperken. (cat II) 3 Vóór toegang tot het systeem injectiepoorten met een alcoholisch ontsmettingsmid del ontsmetten. Bij opening van het gesloten systeem beide uiteinden (katheter, infuusleiding, driewegkranen, ) met een alcoholisch ontsmettingsmid del ontsmetten. Steeds desinfectie van de koppeling met alcohol 70 % vóór manipulatie aan het infuussysteem inclusief vóór het loskoppelen van het infuussysteem. Daarna voorkomen dat de gedesinfecteerde leiding alsnog wordt gecontamineerd. Zonodig steriele handschoenen dragen. Naaldloze infuussystemen/- koppelingen hebben geen aangetoonde voordelen mbt infectiepreventie. Indien ze desalniettemin worden gebruikt, is het advies ze tenminste elke u te vervangen. Geen aanbeveling voor desinfectie van driewegkranen bij disconnectie/reconnec tie (risico op materiaalschade en geen bewezen reductie van CRBSI door alcoholische desinfectie; enkel reductie van microbiële contaminatie). Geen aanbeveling voor het gebruik van ventielmembraanconn ecties. Ontsmetten van injectiepoort of hub vóór en na toegang tot systeem met een alcoholische chloorhexidine gluconaatoplossing in unidosisflacon ( bij voorkeur 2% chloorhexidine gluconaat in 70% isopropylalcohol). Droogtijd respecteren. Zo contra-indicaties door fabrikant: waterige chloorhexidine- of waterige povidone iodine oplossing gebruiken. Idem voor desinfectie naaldloze systemen. Opvolgen van CRI bij gebruik naaldloze systemen en toename melden aan speciale commissie. Aanwijzingen van de fabrikant volgen voor vervangen van het systeem. Bij gebruik naaldloos systeem: zorg dat alle onderdelen compatibel en beveiligd zijn om lekken en barsten te beperken. Bloedname via CVC? Bloedafname slechts in dringende gevallen of juist vóór verwijderen van katheter. Geen bloed afnemen via het toedieningssystee m. Driewegkraantjes bevuild met bloed (aspiratie, bloedname) moeten gespoeld worden met fysiologisch en indien niet zuiver vervangen worden. 5 3

4 Perifere en centrale katheters CDC HGR WIP WHO RKI EPIC Verlengleiding CVC Vervanging van kraantjes Vervang toedieningssets en al het bijhorende niet vaker dan om de 72 uur, tenzij igv CRI. (cat IA) 1 Korte verlengleiding laat gemakkelijke en aseptische wissel van toedieningsset toe (vermijden manipulaties dicht bij insteekplaats). Vormt één geheel met katheter; samen met katheter verwijderd. IV toedieningsset met inbegrip van alle zijleidingen en driewegkranen, wordt niet eerder dan om de 72 uur vervangen tenzij klinisch noodzakelijk. Verlengleiding om wissel van infuussysteem mogelijk te maken zonder vervangen van infuusfolie. Vervangen bij verwisseling van de infuusfolie. Kraantjes met het infuussysteem vervangen. Zorgvuldig handelen (kraantjes zijn snel besmet). Vervang toedieningssets en al het bijhorende niet vaker dan om de 72 uur, tenzij bij deconnectie en vervangen van katheter. Steriel dopje Sluit alle driewegkraantjes af met een dopje wanneer ze niet in gebruik zijn. (cat IB) 2 - Afsluitdop van driewegkraan enkel verwijderen voor aansluiten infuusleiding. - Steriele afsluitdop bij niet verder gebruik driewegkraan. Nieuw steriel dopje plaatsen na gebruik. Bij elke deconnectie een nieuwe afsluitdop gebruiken. Manier van toedienen van IV injecties In het daartoe voorzien membraan op de injectieplaats van de leiding of op de afsluitdop van een driewegkraan, hetzij door punctie met een subcutane naald, hetzij met een Toediening door aanprikken van rubberen stop, na desinfectie van stop, geniet de voorkeur. 6 Probleem: Richtlijnen rond manier van ontsmetten en manier van toedienen IV medicatie niet eenduidig en vaak weinig specifiek! Wat zegt de literatuur? 7 4

5 Manier van toediening IV medicatie Richtlijnen Algemeen CDC en EPIC: geen uitspraak! WHO en RKI: > ontkoppelingen beperken HGR en WIP: > Toedienen IV injecties via membraan > Systeem enkel openen voor aansluiten infuusleidingen > Gebruik van driewegkraantjes vermijden Naaldloze systemen > HGR, EPIC, CDC: alternatief voor prikken via membraan mits correcte behandeling > WIP, RKI: geen aanbeveling Telkens na openen van systeem nieuw afsluitdopje (RKI, WIP, HGR) 8 Literatuur Toedieningssysteem zo weinig mogelijk openen Naaldloze systemen: > preventie prikaccidenten Voordeel in Europa? > infectiepreventie Omstreden doordachte keuze systeem! Antiseptic-barrier cap > Eerste resultaten (Maki) veelbelovend verder onderzoek clinical trials nodig 9 5

6 Desinfectie van bijspuitpoortjes 1. Noodzaak voor desinfectie? Richtlijnen Alle richtlijnen, behalve RKI: Desinfectie vóór toegang tot het systeem HGR en WIP: Vóór afkoppelen oude leiding (contaminatie handen voorkomen) Vóór aankoppelen nieuwe leiding (beide uiteinden) Literatuur 23% van driewegkraantjes zijn gecontamineerd met MO tijdens gebruik. (Tebbs et al.) 100% contaminatie bij doorboren naaldloos systeem zonder desinfectie desinfectie = noodzakelijk Methode van desinfectie Richtlijnen CDC «reinigen» bijspuitpoortje «afwrijven» naaldloos systeem Andere richtlijnen: geen uitspraak over manier van desinfectie (enkel over productkeuze) Literatuur > Door mechanische reiniging reeds 99% reductie van externe contaminatie. (Salzman et al.) > Mechanische reiniging met alcoholhoudende producten: beste reductie! > Gebruik van chloorhexidine spray (2,5% chloorhexidine in 70% alcohol) significant slechter dan afwrijven met isopropanol swabs. (Brown et al.) 11 6

7 > Combinatie alcohol chloorhexidine spray gevolgd door afwrijven met 70% isopropanol swabs = meest effectief verschil met enkel isopropanol swabs niet significant > Nut van industriële sprays: geen evidentie > Effect van alcohol in bloedbaan verwaarloosbaar bij afwrijven; igv spray = niet onderzocht Gebruik van sprayflacon kan, maar vervangt het afwrijven niet. nut bij afspuiten contactpunt oude leiding SCRUB THE HUB! 12 Materiaal Richtlijnen niet gespecificeerd «aseptisch» behandelen - WHO:«hoge graad van asepsis» kiemvrij materiaal CDC: naaldloze systemen enkel met steriel materiaal benaderen Literatuur Katoenen deppers gedrenkt in, steriele deppers Neveneffect katoenen swabs: kans op vezels in bloedbaan zeer gering; voor cellulose deppers niet onderzocht Ideaal: steriele deppers/kompressen 2de keuze: reine katoenen deppers/kompressen doordrenkt met alcohol 13 7

8 3. Desinfectieproduct Richtlijnen Meeste richtlijnen: alcohol 70% RKI: geen aanbeveling Epic: voorkeur chloorhexidine 2% in 70% isopropylalcohol Literatuur Bijspuitpoortjes > Alcohol 70% = gouden standaard (snelle werking, breed spectrum) - Alle ethanolhoudende producten significant beter dan waterige oplossingen - Chloorhexidine geen meerwaarde > Compatibiliteit alcohol 70% met polyurethane en silicone katheters = goed > Risico alcohol 70% in bloedbaan = verwaarloosbaar 14 Naaldloze systemen > Product met residuele werking = significant beter mits 2 min droogtijd niet haalbaar praktijk > Geen meerwaarde van chloorhexidine bij 15 sec. frictie (Kaler et al.) > Aanbevelingen fabrikant volgen > Gebrek aan prospectieve klinische studies die effect van desinfecteermethoden op CRBSI onderzoeken 15 8

9 Bijkomende maatregelen rond bijspuitpoortjes Handontsmetting Richtlijnen en literatuur: handen ontsmetten vóór elke manipulatie aan het IV systeem (= zuivere, aseptische handeling) WHO, Resultaten nationale campagne HH : compliance vóór een zuivere aseptische handeling précampagne 45% - postcampagne 60% Aandachtspunt! 16 Training op de werkvloer Richtlijnen: nadruk op herhaalde opleiding en controle op correct behandelen van IV systemen SHEA richtlijnen 2008: compliancemeting ontsmetten bijspuitpoortjes Literatuur: Eenvoudige interventies hebben significante impact op preventie van CRBSI (oa Mermel et al., Eggimann et al.) > gestructureerde kwaliteit van zorg > cultuur van patiëntenveiligheid en gemakkelijke toegang tot producten > continue trainingsprogramma s (even effectief als gebruik gecoate katheters) Preventieve maatregelen toepassen voor alle types van katheters (Maki et al.) 17 9

10 Conclusie Boodschap= Bijspuitpoortje moet effectief afgewreven worden met een alcoholisch desinfectieproduct Nood aan duidelijke procedure doordacht aanbod van materiaal en producten communicatie en training op de werkvloer 18 Referenties Brown, J.D., Moss, H.A., & Elliot, T.S. (1997). The potential for catheter microbial contamination from a needleless connector. J Hosp Infect., 36, Casey AL, Worthington T, Lambert PA, Quinn D, Faroqui MH & Elliot TS.(2003). A randomized, prospective clinical trial to assess the potential infection risk associated with the PosiFlow needleless connector. J Hosp Infect., Aug;54(4), Crnich, C.J., Halfmann J.A., Crone W.C., & Maki, D.G. (2005). The effects of prolonged ethanol exposure on the mechanical properties of polyurethane and silicone catheters used for intravascular access. Infect Control Hosp Epidemiol., aug;26(8), Eggimann, P., Pittet, D. (2002). Overview of catheter-related infections with special emphasis on prevention based on educational programs. Clin Microbiol Infect, 8, Eggimann, P. (2007). Prevention of intravascular catheter infection. Curr Opin Infect Dis., Aug;20(4), Kaler,W.(2007) Succesful disinfection of needleless mechanical access ports: a matter of time and friction. JAVA,12,3 Maki DG, Kluger DM & Crnich CJ.(2006). The risk of bloodstream infection in adults with different intravascular devices: a systematic review of 200 published prospective studies. Mayo Clin Proc., 81(9),

11 Menyhay, S.Z., Maki, D.G. (2006). Disinfection of needleless catheter connectors and access ports with alcohol may not prevent microbial entry: The promise of a novel antiseptic-barrier cap. Infection control and hospital epidemiology, jan;27, Mermel LA. (2007). Prevention of central venous catheter-related infections: what works other than impregnated or coated catheters? J Hosp Infect., Jun;65 Suppl 2, Niël-Weise BS, Daha TJ & van den Broek PJ.(2006). Is there evidence for recommending needleless closed catheter access systems in guidelines? A systematic review of randomized controlled trials. J Hosp Infect., 62, Rushman KL, Fulton JS.(1993). Effectiveness of disinfectant techniques on intravenous tubing latex injection ports. J Intraven Nurs., Sep-Oct;16(5), Safdar N, Kluger DM & Maki DG. (2002). A review of risk factors for catheterrelated bloodstream infection caused by percutaneously inserted, noncuffed central venous catheters: implications for preventive strategies. Medicine (Baltimore)., Nov;81(6), Salzman, M.B., Isenberg, H.D., & Rubin, L.G.(1993). Use of disinfectants to reduce microbial contamination of hubs of vascular catheters. Journal of clinical microbiology, mar., Tebbs, S.E., Ghose, A., & Elliot, T.S.J. Microbial contamination of intravenous and arterial catheters. Intensive Care Med, 1996, 22,