Protocollenboek Voorbehouden en Risicovolle en Overige handelingen. Hoofdstuk Injecteren

Transcriptie

1 Protocollenboek Voorbehouden en Risicovolle en Overige handelingen Hoofdstuk Injecteren

2 Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen Injecteren 1 Injecteren, opzuigen, ontluchten, desinfecteren Voor het toedienen van medicijnen of vloeistoffen zijn verschillende injectiemethoden te onderscheiden: intracutane injectietechniek; subcutane injectietechniek; intramusculaire injectietechniek; intraveneuze injectietechniek Deze verschillende technieken zijn uitgewerkt in afzonderlijke documenten. De wijze van toediening, de toedieningsgebieden en de reden van een specifieke toediening is daarin beschreven. Een aantal aspecten van het injecteren gelden voor alle injectiemethoden. Deze zijn hier toegelicht. Waar niet injecteren Voor alle injectiemethoden geldt dat er niet geïnjecteerd mag worden in: een geopereerd of te opereren gebied; door vocht gezwollen of trombosegebied; verlamde ledematen; plaatsen die hard aanvoelen; plaatsen die er rood of blauw uitzien; een arm of been met een infuus of shunt. Disposable materiaal Gebruik voor injecteren spuiten en naalden voor eenmalig gebruik (disposable). Plaats een naald na gebruik nooit in de plastic beschermhuls terug. Verwijder de naald van de spuit met een naaldverwijderaar en gooi deze in een naaldenbeker. Opzuigen en gebruik opzuignaalden Niet alle medicijnen worden geleverd in een kant-en-klare spuit. Het medicijn moet dan nog worden opgezogen met behulp van een (opzuig)naald. Uit hygiënisch oogpunt is de WIP 1 niet voor het gebruik van een opzuignaald én een injectienaald. Het overzetten van de naald is een extra risico op besmetting. Situaties waarin je wel een opzuignaald gebruikt: Wanneer de medicatie niet opgetrokken wordt in directe nabijheid van de cliënt. Wanneer je geen opzuignaald gebruikt zou je in dat geval de naaldhuls terug op de naald moeten zetten, met het risico op prikaccidenten. Zuig de vloeistof op met een opzuignaald. Verwijder na het opzuigen (en ontluchten) de opzuignaald met een naaldverwijderaar/naaldenbeker en plaats een nieuwe steriele naald voor injectie met beschermhuls op de spuit. Leg de spuit met naald in bakje voor transport naar de cliënt. Bij vloeistofafname uit een flacon/infuuszak. Gebruik iedere keer een (nieuwe) steriele opzuignaald 2. 1 Uitspraak van de hygiënist van de WIP (april 2004). 2 WIP 2011, Hygienemaatregelen: Toediening medicatie & vloeistoffen via injectie (voor ziekenhuizen). Vilans Inleiding Injecteren, opzuigen, ontluchten, desinfecteren: 1 (van 3)

3 Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen Injecteren 2 Bij etsende en/of stroperige medicijnen die niet in contact mogen komen met de huid van de cliënt of pijn veroorzaken. Bij het opzuigen (of ontluchten) blijven deze irriterende vloeistoffen plakken aan de buitenkant van de naald. Verwijder de opzuignaald en plaats een steriele injectienaald (NB ontlucht deze niet!). Ontluchten van de naald Onlucht de spuit na het opzuigen van de vloeistof. Bij gebruik van een opzuignaald, wordt de injectienaald waarmee het medicijn wordt toegediend, niet ontlucht. De hoeveelheid lucht die daardoor ingespoten wordt (= inhoud van de injectienaald) is verwaarloosbaar klein. Kant-en-klaarspuiten Voor bepaalde medicijnen in kant-en-klaarspuiten geldt dat ze precies in de voorgeschreven hoeveelheid moeten worden toegediend (zoals Clexane, heparine enz). In deze spuiten bevindt zich een luchtbel. Tijdens het inspuiten van het medicijn moet de luchtbel zich aan de kant van de zuiger bevinden. De luchtbel vult na het toedienen de overgebleven dode ruimte van de injectiespuit. Er blijft dus geen medicijn achter in de spuit. Let Op. De spuit mag niet ontlucht worden! (mits anders is aangegeven door de fabrikant) Ontluchten vleugelnaald Bij gebruik van een vleugelnaald, zoals bijvoorbeeld een Insuflon zonder verlengslang, wordt de naald voor het inbrengen in de huid niet ontlucht. De hoeveelheid lucht in een vleugelnaald (= inhoud van de vleugelnaald) is verwaarloosbaar klein (bij de Insuflon 0,0075 ml). Indien een vleugelnaald voorzien is van een verlengslang, dient het systeem (vleugelnaald inclusief verlengslang) te worden ontlucht alvorens de naald in te brengen in de huid. Dit gebeurt over het algemeen met de toe te dienen medicatie. In sommige gevallen wordt voor het ontluchten fysiologisch zout 0,9% gebruikt. De reden hiervoor kan zijn dat de hoeveelheid toe te dienen medicatie heel precies komt en er door het ontluchten geen medicatie verloren mag gaan. Wanneer steeds dezelfde medicatie wordt toegediend, hoeft bij verwisselen van de spuit niet te worden doorgespoten met fysiologisch zout 0,9%. Bij het toedienen van verschillende medicijnen door de vleugelnaald, wordt de vleugelnaald tussen de verschillende injecties injectie doorgespoten met fysiologisch zout. Ga met arts of apotheker na of dit nodig is. Fysiologisch zoutslot Een apotheker kan een toedieningssysteem voor de veiligheid afsluiten met fysiologisch zout. Hiermee voorkomt hij dat bij het aansluiten van het systeem bijvoorbeeld cytostatica morst. Desinfecteren Bij mensen met een normale weerstand tegen infecties kan huiddesinfectie achterwege blijven bij intramusculaire, intraveneuze en subcutane injecties en ook bij vaccinaties 1. Dit geldt eveneens voor bloedafname via venapuncties. NB Desinfecteer de huid wel: 1 Documentatiecentrum Stichting Werkgroep Infectie, Laboratorium Medische Microbiologie, Academisch Ziekenhuis Leiden, Vilans Inleiding Injecteren, opzuigen, ontluchten, desinfecteren: 2 (van 3)

4 Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen Injecteren 3 bij het inbrengen van een infuus of subcutane (vleugel)naald. Een infuusnaald en een subcutane (vleugel)naald zijn lichaamsvreemde materialen en worden meestal voor langere tijd ingebracht; cliënten met een verminderde weerstand tegen infecties, met name bij granulocytopenie (granulopathie) 1, zoals cliënten die chemotherapie krijgen. Desinfectiemiddelen Gebruik voor desinfecteren van de huid: alcohol 70% heeft een totaal spectrum en werkt slechts tijdelijk; chloorhexidine 0,5% opgelost in alcohol 70% (chloorhexidine alcohol 70%) zorgt voor een langere werking, afgedekt met een wondfolie is er 7 dagen een desinfecterend effect. Gebruik chloorhexidine alcohol 70% bij het inbrengen van een infuus. NB. Toevoeging van jodium geeft ook een langere werking, maar omdat jodium onwerkzaam wordt door eiwitten uit wondvocht, bloed en dergelijke verdient dit niet de voorkeur. Gebruik voor desinfecteren van kleine oppervlakken: alcohol 70% chloorhexidine 1% 2 Breng de desinfectans aan met een gaasje of alcohol swaps. Bij desinfectie met alcohol 70% of chloorhexidine alcohol 70% moet de alcohol minimaal 1 minuut aan de lucht drogen. Rubberen dopjes en huidflora Desinfecteer de rubberen dopjes van flacons of penvullingen met alcohol als de kans bestaat dat ze met de vingers aangeraakt zijn of kunnen worden. Het dopje kan door aanraking besmet worden met huidflora van een ander. Het is beter om te voorkomen om huidflora van een ander in te spuiten. Desinfecteer daarom de dop van flacons iedere keer als deze met een naald aangeprikt wordt. Fixeren van naald en spuit bij injecties Bij een cliënt die onrustig is of plotselinge bewegingen maakt is het van belang dat de naald en de spuit goed gefixeerd worden tijdens de injectie. Houd de naald tussen duim en wijsvinger van de niet-injecterende hand, op de plaats waar de naald op de spuit zit. Zorg dat de rest van deze hand stevig op de huid rust. Bij bewegingen van de cliënt beweegt de hand met daarin de naald en de spuit mee. 1 Poetsritueel (THIP ), Stichting WIP, bijgewerkt Gebruik Chloorhexidine 1% bij katheters die niet met alcohol behandeld kunnen worden (bijvoorbeeld siliconen katheters). Vilans Inleiding Injecteren, opzuigen, ontluchten, desinfecteren: 3 (van 3)

5 Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen Injecteren 4 Injectiemethoden Er zijn verschillende injectiemethoden te onderscheiden. Voor de volgende injectiemethoden zijn geprotocolleerde werkinstructies opgenomen: intracutane injectietechniek; subcutane injectietechniek; intramusculaire injectietechniek; intraveneuze injectietechniek. Er mag niet geïnjecteerd worden in: een geopereerd of te opereren gebied; door vocht gezwollen of trombosegebied; verlamde ledematen; plaatsen die hard aanvoelen; plaatsen die er rood of blauw uitzien; een arm of been met een infuus of shunt. Vilans Achtergrondinformatie Injectiemethoden: 1 (van 1)

6 Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen Injecteren 5 Intracutane injectietechniek Bij intracutane injecties vindt de inspuiting plaats in de bovenste huidlaag (de opperhuid of epidermis). Bij de intracutane injectietechniek wordt de naald bijna evenwijdig aan het huidoppervlak ingebracht (maximale hoek van de naald met de schuine kant van de punt naar boven. Bij het inspuiten van de vloeistof voel je weerstand en ontstaat direct een onderhuids bobbeltje. Pas intracutane injecties toe om een zeer lokaal effect van een geneesmiddel te bereiken. Meestal wordt de intracutane injectie gebruikt voor diagnostische doeleinden, zoals bij allergieonderzoeken, en de Mantoux. Voorkeursgebieden voor intracutane injecties zijn weinig gepigmenteerd, hebben een dunne hoornlaag en zijn onbehaard om de reactie goed te kunnen zien. Tekening: injectiegebieden voor intracutane injecties Geschikte injectiegebieden voor de intracutane injecties zijn (zie tekening): de onderarm (binnenkant); het gebied onder het sleutelbeen; de schouderbladen. Vilans Achtergrondinformatie Intracutane injectietechniek: 1 (van 1)