Waarom Handhygiëne? Frans Loeffen Infectiepreventie adviseur UMC St Radboud

Transcriptie

1 Waarom Handhygiëne? Frans Loeffen Infectiepreventie adviseur UMC St Radboud

2 De meest gebruikte instrumenten!!

3 Waarom handhygiene? Verspreiding van (resistente) ziekteverwekkers te voorkomen Onbeheersbare situatie (uitbraak) mortaliteit morbiditeit Voorkomen ziekenhuisinfecties Resistentie ontwikkeling voorkomen Patiënt te beschermen tegen evt pathogenen (Hematologische pat.) Medewerker tegen pathogenen beschermen

4 Ziekenhuisinfecties Nederlandse ziekenhuizen 6,6% ( ) patiënten /jaar extra ligdagen per jaar euro/jaar (1,7%) RIVM, 2010 Center for Infectious Disease Epidemiology Bilthoven Netherlands

5

6 IC 5-10 meer zorginfecties dan andere afdeling Risicofactoren: beademing, CVC, postoperatieve wondinfecties, blaascatheters Gevolg: langere ligduur 4-40 dagen Hoge mortaliteit en morbiditeit RIVM 2010, Center for Infectious Disease Epidemiology Bilthoven Netherlands

7 Toename BRMO s is zorgelijk ESBL, AmpC, NDM-1 MRSA Acinetobacter baumanii CDAD, Clostridium difficile geassocieerde diarree M. tuberculosis MDR, XDR VRE, Vancomycine res enterococcen

8 Bron: EARSS

9 Conclusies EARSS (Europian Antibiotic Resistance Surveillance System) rapport 2009: Toename van antibiotica resistentie in Europa Grote verschillen in resistentie tussen landen onderling in Europa Afname/stabilisatie van MRSA (máár: 1/3 landen >25%!!) Toename van BRMO s waaronder E.coli, K. pneumoniae en P.aeruginosa Samenwerking tussen landen noodzakelijk om verdere verspreiding van resistentie te voorkomen.

10 Hand hygiene prevents nosocomial infections Year Authors(s) Hospital setting Significant results 1977 Casewell and Phillips Adult critical care (UK) Reduced rates of nosocomial infection due to endemic Klebsiella sp 1982 Maki Adult critical care Reduced rates of nosocomial infection 1984 Massanari and Hoerholzer Adult critical care Reduced rates of nosocomial infection 1992 Doebelling et al. Adult critical care Significant diff. in rates of nosocomial infection between 2 regimens 1994 Webster et al. Neonatal intensive care Elimination of MRSA Adapted from Larson E. CID 1999, 29:

11

12 Semmelweis

13

14 Handhygiene Literatuuronderzoek wijst uit dat 30-40% van alle ziekenhuisinfecties kan worden voorkomen met goede handhygiene! Systematic review Lancet 2001 Compliance is echter laag. Recent onderzoek toont aan dat in slechts 40% van de relevante gelegenheden handhygiene wordt toegepast. 46% weet niet wanneer de handen moeten worden gedesinfecteerd. nursing okt 2008

15 Hoe komt dat? Pittet, Infect Control Hosp Epidemiol 2000;

16 1. Te druk, geen prioriteit, zorg voor patiënt gaat voor

17 2. Stressvolle situaties Stress

18 3. Alcoholdispenser hangt op een onhandige plek

19 3. Alcoholdispenser hangt op een onhandige plek

20 Handdesinfectie Handdesinfectie desinfectie Handdesinfectie Handdesinfectie Handdesinfectie Handdesinfectie Handdesinfectie Hand- éénpersoonskamer tweepersoonskamer driepersoonskamer vierpersoonskamer

21 4. Veroorzaakt huidirritatie, droge handen

22 5. Risico klein is dat een patiënt besmet is / een infectie krijgt

23 6. (teveel) alcohol niet goed voor je is

24 7. Geen interesse, niet belangrijk

25 8. Geen idee wanneer het toe te passen

26 Een klein kennistestje

27 Vraag 1 Wat is de meest effectieve methode om bacterien te doden? Zeep en water Handalcohol

28 Vraag 1 Wat is de meest effectieve methode om bacterien te doden? Zeep en water Handalcohol Antwoord: Handalcohol doodt bacterien af. Zeep heeft alleen een reinigende werking.

29 Vraag 2 Welke handhygiene methode voorkomt huidirritaties en uitdrogen van de handen? Zeep en water Handalcohol

30 Vraag 2 Welke handhygiene methode voorkomt huidirritaties en uitdrogen van de handen? Zeep en water Handalcohol Antwoord: Zeep en water drogen handen uit (lost de hydrolipidelaag op) waardoor er kans ontstaat op handeczeem. Handalcohol bevat terugvettende bestandsdelen waardoor voorkomen wordt dat de handen uitdrogen en er huisirritatie ontstaat.

31 Vraag 3 Moet ik handalcohol op droge handen aanbrengen? Ja Nee

32 Vraag 3 Moet ik handalcohol op droge handen aanbrengen? Ja Nee Antwoord: Handalcohol nooit op vochtige handen aanbrengen aangezien het kan leiden tot huisirritatie en de alcohol minder effectief is.

33 Vraag 4 Onsteriele handschoenen worden gedragen om contact met lichaamsvloeistoffen te voorkomen? Ja Nee

34 Vraag 4 Onsteriele handschoenen worden gedragen om contact met lichaamsvloeistoffen te voorkomen? Ja Nee Antwoord: Ja, onsteriele handschoenen dragen om besmetting van de handen te voorkomen

35 Vraag 5 Na het uittrekken van de handschoenen hoeven de handen niet worden gedesinfecteerd Eens Oneens

36 Vraag 5 Na het uittrekken van de handschoenen hoeven de handen niet worden gedesinfecteerd Eens Oneens Antwoord: Oneens, altijd handen desinfecteren na uittrekken handschoenen

37 Vraag 6 Hoe lang moet ik mijn handen desinfecteren? 15 sec 30 sec 60 sec 90 sec

38 Vraag 6 Hoe lang moet ik mijn handen desinfecteren? 15 sec 30 sec 60 sec 90 sec Antwoord: 30 seconden, totdat de handen droog zijn, 30 seconden zijn belangrijk omdat de alcohol dan zijn werk heeft gedaan en de terugvetters zorgen voor de bescherming van de handen tegen uitdrogen.

39 Programma Handhygiëne Handhygiene Wat zijn de essentiële voorwaarden voor handhygiëne? Intacte huid Geen infecties op de handen Schone, kort geknipte nagels (toppen =0,5 cm) Geen sieraden Korte mouwen

40 Handreiniging: Vijand nr 1 voor de huid: water en zeep Handdesinfectie Handreiniging Lipidelaag blijft in tact lipidelaag lost op of wordt weggewassen Alkohol beinvloed de PH niet Niet PH huidneutrale zeep beinvloed de huid 1) Natuurlijk vetlaagje: hydrolipidelaag 2) epidermis 3) Water en zeep Vaak wassen leidt tot huidirritaties

41 De rol van handen bij het overdragen van ziekenhuisinfecties Afdruk van een niet gereinigde hand in agar na het wassen met water en zeep Na desinfectie met handalcohol

42 Reduction of bacterial load CFU [%] Washing Disinfection 99, Time [sec]

43 log reduction factors Killing of MRSA ± ± ± 0.56 Alcohol Chorhex Soap 1 min contact time

44 Handhygiene: effectiviteit Plain soap (2-4%) (1-2%) Ethanol Chlorhexidine Triclosan (60-80%) Isopropanol (60-80%) n- Propanol (60-80%) Bacteria Mycobacteria - (+) n.a Bacterial spores Yeasts Dermatophytes n.a. n.a. Enveloped viruses - ++ n.a Nonenvel. viruses - + n.a. + (+) (+) Transient hand flora ( 1 min.) Resident hand flora ( 3 min.) Source: Kampf et.al.: Epidemiologic Background of Hand Hygiene and Evaluation of the most important Agents for Scrubs and Rubs. Clinical Microbiology Reviews. Oct. 2004, p

45 Wat zijn de voordelen van handalcohol? 1. effectiever, micro-organismen worden gedood 2. Voorkomt uitdrogen van de huid en vermindert de kans op handeczeem of huisirritaties. Handalcohol bevat terugvettende bestandsdelen waarmee wordt voorkomen dat uw handen uitdrogen 3. Geen wastafel nodig dus altijd beschikbaar. 4. Sneller, na 30 seconden zijn uw handen droog.

46 Transmissie Zorg medewerker Gecontamineerde oppervlakken Patient

47 Programma Handhygiëne Wanneer wassen? Indien handen zichtbaar verontreinigd zijn Bij patiënten met Clostridium difficile infecties Na toiletgang

48 Programma Handhygiëne Wanneer desinfecteren? 5 momenten van handhygiene (WHO) Bij aanvang dienst Na uittrekken van handschoenen

49 Programma Handhygiëne Wanneer desinfecteren? 5 momenten van handhygiene (WHO) Bij aanvang dienst Na uittrekken van handschoenen

50 De 5 momenten van handhygiene (WHO) The World Health Organization has created an easy to adopt pattern WHEN to disinfect hands. Your 5 Moments for Hand Hygiene*

51 Programma Handhygiëne 5 momenten 1. Voor patiënten contact Doel: patiënt beschermen tegen micro-organismen die u op uw handen draagt * Wereldgezondheidsorganisatie

52 Programma Handhygiëne 5 momenten 2. Vóór het uitvoeren van een aseptische handeling voorbeelden: inbrengen (blaas)catheters, canules (venflons); geven van injecties; openen infuussysteem; verzorging van drains; verwisselen van infusen; toediening van medicatie via een infuus of spuitpomp Doel hiervan is te voorkomen dat micro-organismen in het lichaam van de patiënt terechtkomen. Deze micro-organismen kunnen afkomstig zijn van de medewerker, de directe omgeving of van de patiënt zelf.

53 Programma Handhygiëne 5 momenten 3. Na mogelijk contact met lichaamsvloestoffen Doel hiervan is de zorgprofessional en de omgeving te beschermen tegen bacteriën van de patiënt. * Wereldgezondheidsorganisatie

54 Programma Handhygiëne 5 momenten 4. Na contact met patient. Doel hiervan is de zorgprofessional en de omgeving te beschermen tegen bacteriën van de patiënt. * Wereldgezondheidsorganisatie

55 Programma Handhygiëne 5 momenten 5. Na contact met omgeving patient Doel: voorkomen van overdracht via de directe omgeving van de patient * Wereldgezondheidsorganisatie

56 Programma Handhygiëne Belang van huidverzorging De huid is de natuurlijke barrière tussen de omgeving en ons lichaam. Het is de taak van iedere zorgprofessional om de handen intact, gezond, schoon en vrij van pathogenen te houden om zodoende de eigen veiligheid en die van de patiënt te waarborgen.

57 Programma Handhygiëne Belang van huidverzorging Hydrolipidelaag voorkomt dat pathogenen de huid koloniseren. voorkomt transepidermaal vochtverlies houdt de huid zacht en soepel.

58 Programma Handhygiëne Belang van huidverzorging Beroepsgerelateerde huidirritaties vormen een groot probleem binnen de gezondheidszorg. Prevalentie van irriterende huidveranderingen is 20-40%. Risico van handeczeem is zes keer hoger dan bij andere beroepen.

59 Programma Handhygiëne Belang van huidverzorging Het is van cruciaal belang de conditie van de huid van zorgprofessionals te verbeteren! Ter voorkoming van arbeidsongeschiktheid vanwege beroepsgerelateerd handeczeem. Ter voorkoming van de overdracht van besmettelijke huidflora. Ter voorkoming van ontoereikende handdesinfectie.

60 Programma Handhygiëne Belang van huidverzorging Gebarsten en schilferige huid vormt een ideale plek waar micro-organismen zich kunnen verstoppen. Ontsmettingsmiddelen kunnen deze verborgen pathogenen moeilijk bereiken. Het gevaar bestaat dat handdesinfectie minder effectief wordt.

61 Programma Handhygiëne Bij voorkeur niet wassen en daarna desinfecteren irritatie wassen wassen vermijden van desinfectie desinfectie branderig gevoel

62 Techniek handdesinfectie: nieuw inzichten Individuele methode betere resultaten dan de aanbevolen 6- stappenmethode (EN1500) Het handdesinfectiemiddel zorgvuldig gedurende 30 seconden inwrijven waarbij allen huiddelen worden meegenomen Extra aandacht voor vingertoppen en duimen aangezien die in direct contact komen met de patient Kampf et al.: Influence of rub-in technique on required application time and hand coverage in hygienic hand disinfection. BMC infecti dis

63 Programma Handhygiëne Handpalm Handrug Tussen vingers Onder de nagels Vingertop / nagels De hoeveelheid micro-organismen op verschillende delen van de hand

64 Training correcte techniek Een handvol handdesinfectans Denk aan vingertoppen, duimen en polsen!

65 Compliance handhygiene verbeteren

66 Compliance handhygiene verbeteren Multidisciplinaire aanpak Betrekken van leiding en management! Observaties en terugkoppeling afdeling Competitief gedrag

67 Compliance handhygiene verbeteren Faciliteren: dispenser op strategische plekken Zorg voor een fijn produkt, effectief en huidvriendelijk

68 Compliance handhygiene verbeteren Regelmatig uv lightbox inzetten E-learning

69 Dank voor uw aandacht!