Arbouw is door werkgevers- en werknemersorganisaties opgericht om de arbeidsomstandigheden in de bouwnijverheid te verbeteren. In het bestuur van

Transcriptie

1 Jaarverslag 2015

2 Arbouw is door werkgevers- en werknemersorganisaties opgericht om de arbeidsomstandigheden in de bouwnijverheid te verbeteren. In het bestuur van Arbouw zijn vertegenwoordigd: Bouwend Nederland, OnderhoudNL, NOA, FNV en CNV Vakmensen.

3 Jaarverslag 2015 Arbouw werkt aan het verbeteren van de arbeidsomstandigheden in de bouwnijverheid. Dit jaarverslag geeft een beschrijving van de belangrijkste activiteiten. 3

4 4

5 Inhoud Woord vooraf 6 Gezond werken 8 Veilig werken 14 Bedrijfsgezondheidszorg 18 Overige activiteiten 26 Bestuur en directie 28 5

6 Woord vooraf De afgelopen dertig jaar heeft Arbouw namens de bouwnijverheid gewerkt aan het verbeteren van de arbeidsomstandigheden. Vanwege het dalende aantal werknemers en de afgenomen collectieve middelen die de bedrijfstak vandaag de dag voorhanden heeft, komt aan dit werk op 1 juli 2016 een einde. Gelijktijdig met de opheffing van Arbouw wordt een nieuw, kostenefficiënter instituut opgericht. Dit besluit betekent echter niet dat Arbouw geen goed werk heeft geleverd. Op het gebied van de gezondheid en veiligheid is de afgelopen decennia veel vooruitgang geboekt. Het aantal ongevallen en beroepsziekten is gedaald, werknemers dragen veel vaker de persoonlijke beschermingsmiddelen en met tal van instrumenten worden werkgevers in staat gesteld om de arbokennis op effectieve wijze in de praktijk te brengen. Zoals met de RI&E Bouwnijverheid, het branche-instrument van Arbouw voor het maken van een risico-inventarisatie. Arbouw heeft dit instrument op basis van onderzoek geactualiseerd en in 2015 opnieuw aan de bedrijven aangeboden. De verkregen inzichten maken het ook mogelijk om de arbocatalogi in de toekomst zo actueel mogelijk te houden. Bedrijven zijn hierdoor verzekerd van up-to-date informatie op basis van de stand der techniek en de beschikbare kennis over alle voorkomende risico s en maatregelen. Er is veel goed nieuws, maar terugkijkend op het afgelopen jaar zijn er toch ook enkele kanttekeningen te plaatsen. Uit De bouwnijverheid - arbeid, gezondheid en veiligheid, het verslag dat Arbouw jaarlijks op basis van de medische onderzoeken (PAGO s) uitgeeft, blijkt dat nog altijd veel werknemers hoge fysieke belasting ervaren: driekwart van de bouwplaatsmedewerkers vindt het werk lichamelijk zwaar. Veel werknemers hebben klachten over lawaai, tocht, stof en kou. Volgens Arbouw speelt mee dat werknemers zich in toenemende mate bewust zijn van de arborisico s. Zij moeten langer doorwerken en zien in ongezonde en onveilige arbeidsomstandigheden terecht een gevaar. Gezond de eindstreep van je loopbaan halen is belangrijk, maar gaat nu eenmaal moeilijker als het werk zwaar, stoffig of gevaarlijk is. Teus de Wit, werkgeversvoorzitter 6

7 Daarnaast hebben we de laatste jaren gezien dat veel bouwplaatsen, of het nu gaat om de burgerlijkeen utiliteitsbouw, infra of afbouw en onderhoud, door het groeiende aantal ingeleende vakkrachten steeds complexer zijn geworden. Daarnaast worden door aannemers steeds vaker andere, moderne bouwtechnieken en -methodes gehanteerd. De zorg voor goede arbeidsomstandigheden in deze dynamische bouwwereld geldt wat ons betreft als een van de grootste uitdagingen voor de toekomst. Aannemers en opdrachtgevers zullen de komende jaren goed moeten samenwerken om zowel het personeel in loondienst als het ingehuurde personeel voldoende bescherming te bieden. Dat het arbobewustzijn groeit, en dus ook meer mensen een oogje in het zeil houden, is hierbij zeer gunstig. De opheffing van Arbouw mag dan aanstaande zijn, de zorg omtrent de gezondheid en veiligheid op de bouwplaats en duurzame inzetbaarheid van werknemers houdt daarmee niet op. De oprichting van het nieuwe instituut geeft vertrouwen in de toekomst. Op deze wijze toont de bouwnijverheid opnieuw aan het onderwerp arbeidsomstandigheden hoog in het vaandel te hebben. Dat brengt ons weer bij Arbouw. Betekent de aanstaande opheffing dat de aandacht voor gezond en veilig werken de komende jaren zal afnemen? Wij denken van niet. Om werkgevers voldoende te ondersteunen bij de uitvoering van hun plichten, wordt op 1 juli 2016 een nieuw instituut opgericht. Dit instituut zal zich de komende jaren vooral richten op het onderwerp duurzame inzetbaarheid; het zal bedrijven en werknemers helpen bij het gezond bereiken van het pensioen. Liefst in het eigen werk, want is het niet zo dat een timmerman vooral wil blijven timmeren? Is dit gelet op het werkvermogen van de bewuste werknemer niet langer mogelijk, dan moet de man of vrouw de ruimte en mogelijkheden krijgen om hier in goed overleg met de werkgever en met ondersteuning van de bedrijfstak een geschikte oplossing voor te vinden. Peter Roos, werknemersvoorzitter 7

8 Gezond werken Arborisico s zoals asbest, kwartsstof en fysieke belasting kunnen de gezondheid van werknemers ernstig schaden. Arbouw zorgt dat bedrijven en personeel over voldoende informatie beschikken om deze risico s te beperken. 8

9 Je werkt vaak langdurig in dezelfde houding. Gelukkig zijn er hulpmiddelen om het anders te doen. Het werk als stukadoor is heel lonend, zegt Hans de Haan (28) van stukadoorsbedrijf Veerman en Kemper uit Volendam. Als je op het werk komt is het vaak een rommeltje. Wij maken er binnen korte tijd een heel andere ruimte van. Makkelijk is dat niet. Je werkt vaak langdurig in dezelfde houding. Gelukkig zijn er hulpmiddelen om het anders te doen, zoals een neksteun. Je ziet best stukadoors van rond de zestig, maar je moet echt passie hebben voor het vak en je lichaam in goede conditie houden. Anders lukt je dat nooit! Bron: Goed Bezig Krant editie afbouw & onderhoud, oktober

10 Onderzoek naar gezondheidsklachten Jaarlijks brengt Arbouw op basis van de periodieke arbeidsgezondheidskundige onderzoeken (PAGO s) de gezondheidsklachten van het bouwpersoneel in kaart. De gegevens zijn in juni 2015 gepubliceerd in De bouwnijverheid - arbeid, gezondheid en veiligheid (Bedrijfstakverslag 2015). Uit dit verslag blijkt dat het van de economische crisis in 2008 hadden werknemers steeds minder vertrouwen in de toekomst. In 2014 vindt er een omslag plaats. Het aandeel werknemers met weinig vertrouwen in de toekomst is sinds dat jaar met zo n 5% gedaald. Het Bedrijfstakverslag 2015 is gebaseerd op de PAGO s in 2014 van circa werknemers en biedt waardevolle informatie bij het verbeteren van de arbeidsomstandigheden. Zo wordt de informatie onder meer gebruikt bij het vergroten van het arbobewustzijn onder het bouwpersoneel. Pakkende cijfers in advertenties zetten aan tot denken. In 2015 zijn deze advertenties verschenen in Arbouw Actueel, VG Professional en de Goed Bezig Krant. Bouwpersoneel duurzaam inzetbaar werken in de bouw gepaard gaat met risico s. Dit besef is onder het bouwplaatspersoneel sterker aanwezig dan in het verleden. Zo vindt driekwart het werk lichamelijk zwaar. Veel werknemers hebben klachten over lawaai, tocht, stof en kou. Het toegenomen besef van de risico s staat in contrast met het feit dat er steeds vaker hulpmiddelen en andere veilige werkmethoden worden toegepast, maar is mogelijk een gevolg van de verhoogde pensioenleeftijd en het belang om het werk langer in goede gezondheid te kunnen uitvoeren. Opvallend is ook dat het vertrouwen in de toekomst langzaam terugkeert. Sinds het begin Gelet op de vergrijzing en de stijgende pensioenleeftijd wordt het langer gezond, ofwel duurzaam inzetbaar houden van werknemers steeds belangrijker. Van de totale bouwpopulatie heeft 16,5% een slecht of matig werkvermogen, blijkt uit het Bedrijfstakverslag UTA-personeel beschikt over een beter werkvermogen dan personeel in vergelijkbare sectoren in Nederland. Dat geldt ook voor het bouwplaatspersoneel jonger dan 30 jaar, maar met het ouder worden gaat het werkvermogen er meer op achteruit dan bij werknemers in andere sectoren. Om gezond het pensioen te halen zijn investeringen nodig in gezonde en veilige werkmethoden. Werkgevers houden daarnaast de vinger aan de pols door functioneringsgesprekken te houden. Bij de helft van het bouwplaatspersoneel en bij een kwart van het UTApersoneel heeft dit gesprek echter niet plaatsgevonden. 10

11 Om de duurzame inzetbaarheid van werknemers te verbeteren, kunnen werkgevers gebruikmaken van de online toolkit Duurzame inzetbaarheid in de bouwnijverheid. Dit instrument van Arbouw brengt de inzetbaarheid van het personeel in kaart en geeft verbeteradviezen voor de korte en lange termijn. In 2015 hebben bedrijven tevens kunnen beschikken over kant-en-klaar materiaal voor een doeltreffende toolboxmeeting over het onderwerp. Om ook de werknemers zelf te informeren, heeft Arbouw in het verslagjaar de Goed Bezig Tour georganiseerd. Hierbij is aandacht gegeven aan de vier pijlers die essentieel zijn voor duurzame inzetbaarheid: veilig en gezond werken, de gezondheid en vitaliteit van het individu, de persoonlijke ontwikkeling en de cultuur van de organisatie. In 2015 is zestien keer een bedrijf bezocht en zijn ongeveer 500 werknemers voorgelicht over onder meer gevaarlijke stoffen, werkstress, medische onderzoeken, veilig werken, loopbaanbegeleiding en gezond eten en bewegen. duur een allergie of eczeem oplopen. Het is daarom belangrijk om de juiste handschoenen te dragen. Met de Handschoenenwijzer (handschoenenwijzer.arbouw. nl) krijgen werkgevers, preventiemedewerkers en arboprofessionals een advies over de benodigde typen en de toepassingen. De gebruiker selecteert het beroep en het product waarmee wordt gewerkt en ontvangt direct een pdf-document met de afbeelding van de benodigde handschoenen, de specifieke eigenschappen en aanbevelingen over het gebruik. Hierdoor is men in staat om, op basis van de situatie in de praktijk, de informatie van de handschoenleverancier en (in het geval van toxische producten) de informatie op Gevaarlijke stoffen Veel bouwproducten zijn schadelijk voor de huid. Zo kunnen werknemers zich schaven en snijden, of op den Werkgevers, preventiemedewerkers en arboprofessionals krijgen via handschoenenwijzer.arbouw.nl een passend advies over de benodigde typen handschoenen 11

12 het Veiligheids Informatie Blad, gegeven het type handschoen sneller het juiste prestatieniveau te bepalen. Ook bestaat de mogelijkheid om het Product Informatie Systeem Arbouw (PISA) te raadplegen, met relevante informatie over de schadelijkheid van het gekozen product en de maatregelen om de blootstelling tijdens het werk tot een minimum te beperken. en geactualiseerd. De beschikbare gegevens uit de Keuzewijzer Stofvrij Werken zijn aangescherpt. Voor de implementatie van de nieuwe Europese verordening REACH is voorbereidend werk verricht, in samenwerking met de werkgroepen VIB en WIK, die bestaan uit vertegenwoordigers van brancheverenigingen en Inspectie SZW. Ook is in dit kader samengewerkt met de EFCC (European Federation of Construction Chemicals), die medeverantwoordelijk is voor het aanleveren van relevante informatie over het veilig werken met toxische producten. In de toekomst zal de omvangrijke informatie die de producenten en leveranciers in het kader van REACH verstrekken, moeten worden teruggebracht naar beknopte, voor werkgevers en werknemers begrijpelijke informatie over de risico s van producten en de verplichte beschermende maatregelen. Naast de introductie van de Handschoenenwijzer heeft Arbouw in het verslagjaar het beschikbare informatiemateriaal over isocyanaten en PUR geactualiseerd. Het informatiemateriaal over huidbescherming is getoetst aan de richtlijn voor arbeidsdermatologen Om ook de blootstelling aan epoxy s te verminderen, hebben Arbouw en BG BAU (Duitsland) samen met de Universiteit van Utrecht onderzoek verricht naar de oorzaken van epoxyallergieën. Het ontbreekt in de praktijk vaak aan goede instructie over de risico s, beschermende kleding, de juiste handschoenen en het goed reinigen en verzorgen van de huid. BG BAU en Arbouw pleiten er voor dat werknemers die met epoxy s gaan werken, eerst uitvoerig worden voorgelicht over de risico s. Dit moet er in de toekomst toe leiden dat personeel veel minder in contact komt met schadelijke stoffen en het aantal gevallen van eczeem en allergie vermindert. Om bedrijven bij het voorlichten van werknemers te ondersteunen, heeft Arbouw via kant-en-klaar materiaal voor een toolboxmeeting over epoxy s beschikbaar gesteld. 12

13 Werkdrukvoorziening UTA-personeel Uit de resultaten van de PAGO s blijkt dat bijna 15% van de UTA-medewerkers regelmatig last heeft van stress; dat is significant meer dan het bouwplaatspersoneel. Als uit het PAGO een verhoogde kans blijkt op uitval, kan de UTA-medewerker op grond van de CAO Bouwnijverheid kosteloos worden begeleid door een coach. De deelnemer leert signalen van stress te herkennen en het werk beter te managen. Voor de uitvoering van deze werkdrukvoorziening heeft Arbouw afspraken gemaakt met een landelijk netwerk van coaches verbonden aan het CSR Centrum. Uit eigen onderzoek van CSR blijkt dat vrijwel alle deelnemers tijdens de coaching leren hoe de stressklachten kunnen worden verminderd. De mate van stress bij aanvang van de coaching is op een schaal van 1 tot 10 gemiddeld 8. Na afloop is dat gemiddeld 4. In 2015 hebben 210 werknemers zich voor de coaching aangemeld, bijna 20% meer dan in Tijdens de Week van de Werkstress in november 2015 heeft het Ministerie van SZW nog eens extra aandacht gevraagd voor het thema, dat op grote schaal speelt en veel slachtoffers eist. Arbouw heeft als partner via diverse mediakanalen volop aandacht aan het onderwerp gegeven. 13

14 Als voorman is het belangrijk om goed op de veiligheid te letten Michel Kraak (35) werkt al ruim veertien jaar bij steigerbouwbedrijf Gjaltema uit Groningen. Er is geen dag dat ik niet met plezier aan het werk ga. Heel speciaal is het steigerwerk rond kerken. Je moet dan over de nok heen, dus dat komt echt aan op een stukje vakmanschap. We gebruiken een verreiker voor het opperen. Dat is prettig, want de hele dag steigermateriaal doorsteken is bepaald niet licht. Via het bedrijf heb ik kortgeleden het VCA-VOL-diploma gehaald. Nu ben ik voorman en is het vooral belangrijk om goed op de veiligheid te letten! Bron: Goed Bezig Krant editie bouw, december

15 Veilig werken Arbouw helpt bedrijven om inzicht te krijgen in de veiligheidsrisico s. Met online tools en informatie kunnen bedrijven en hun personeel zelf aan de slag met het beheersen van deze risico s. 15

16 Monitoring veiligheid Instrumentarium De veiligheid op bouwplaatsen verdient onverminderd veel aandacht, blijkt uit De bouwnijverheid - arbeid, gezondheid en veiligheid (Bedrijfstakverslag 2015), met daarin de gegevens van de PAGO s van circa werknemers in In vergelijking met eerdere jaren In kleine bedrijven zijn werknemers vaker van mening dat er onvoldoende technische en organisatorische maatregelen zijn getroffen, blijkt uit het Bedrijfstakverslag Maar als het gaat om de vraag of men zich regelmatig bevindt in onveilige situaties, antwoorden werknemers in grote ondernemingen weer vaker bevestigend. Om de arbeidsomstandigheden te verbeteren moeten werkgevers conform de Arbowet een actuele risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) opstellen. In dit document wordt vastgelegd of de dagelijkse arbeid gevaar of gezondheidsschade kan veroorzaken. Om aan deze wettelijke verplichting te voldoen, heeft Arbouw in opdracht van Bouwend Nederland, NOA, FNV en CNV Vakmensen de RI&E Bouwnijverheid (www. riebouwnijverheid.nl) geactualiseerd. De eerste aanzet hiervoor is een vernieuwing van de beroepsrisicoprofielen. Deze nieuwe inzichten, door Arbouw verkregen op basis van uitvoerig onderzoek, maken het in de toekomst ook mogelijk om de arbocatalogi te actualiseren. gaat het met de veiligheid de goede kant op, maar in 2014 en 2015 zet de verbetering zich niet door. Zo is het ziekteverzuim als gevolg van ongevallen nog altijd een punt van aandacht. Van het bouwplaatspersoneel heeft 7,6% in 2014 verzuimd als gevolg van een ongeval, bij het UTA-personeel is dat 2,9%. Het bouwplaatspersoneel heeft bovendien vaker een ongeval gehad op het werk (4,0% tegenover 0,6% van het UTA-personeel) en ook vaker een ongeval in de vrije tijd (3,1% tegenover 2,0%). Leeftijd is een belangrijke factor; jongeren tot 25 jaar hebben meer kans op een ongeval dan ouderen. De RI&E Bouwnijverheid (3.0) begeleidt werkgevers stap voor stap bij het opstellen van de RI&E. De gebruiker bepaalt zelfstandig middels de uitgebreide beroepenlijst alle voorkomende functies in het bedrijf, selecteert de risico s en transporteert de noodzakelijke maatregelen naar het plan van aanpak. Een dashboard toont het actuele overzicht van de genomen maatregelen, de noodzakelijke acties en de gekozen termijnen. De RI&E kan desgewenst worden geprint, zodat deze tijdens inspecties kan worden overlegd. In het verslagjaar heeft Arbouw tevens de V&G-Planner 16

17 geactualiseerd. De vernieuwde versie is op 16 april tijdens het National Safety at Work Event in de Van Nelle Fabriek in Rotterdam gepresenteerd. Samen met Jan Warning, directeur van Arbouw, reikte Barend van Kessel, bestuurslid van Bouwend Nederland, een eerste gebruikerscertificaat uit aan Jörn Gorter van aannemingsbedrijf De Jong uit Ursum. De V&G-Planner bevat een database met circa 270 taakrisico-analyses. Hieruit kan de gebruiker zelf een keuze maken en de relevante analyses opnemen in zijn BedrijfsEigenModule, waaraan ook bedrijfsspecifieke informatie kan worden toegevoegd. Met de V&G-Planner kunnen bedrijven gelijktijdig aan één plan werken, waardoor de coördinatie vanaf het begin plaatsvindt. Werken aan het V&G-plan kan zowel in de ontwerpfase als de uitvoeringsfase en het instrument is voortaan online beschikbaar. Veilig en gezond in de keten Op grond van het Arbobesluit moeten opdrachtgevers ervoor zorgen dat een ontwerp de bedrijven niet belemmert in de uitvoering van hun wettelijke taken. De ontwerper moet nagaan welke arborisico s de bouw met zich mee kan brengen en of het ontwerp zodanig is aan De eerste aanzet voor de RI&E Bouwnijverheid (3.0) is een vernieuwing van de beroepsrisicoprofielen, op basis waarvan ook de arbocatalogi worden geactualiseerd te passen dat deze risico s worden weggenomen. Daarnaast bepaalt het Bouwbesluit 2012 dat nieuwe gebouwen zodanig zijn ontworpen dat ze veilig kunnen worden onderhouden. Door gebouwgebonden voorzieningen in het ontwerp op te nemen, kan de veiligheid tijdens de gebruiksfase worden verhoogd. Bouwend Nederland, FNV, CNV Vakmensen, BNA, Aedes, HBA, Aboma en Arbouw hebben twee publicaties ontwikkeld die opdrachtgevers en ontwerpers helpen bij het invullen van hun wettelijke taken: de V&G Ontwerpwijzer en de Leidraad V&G-verplichtingen. A-bladen Om de arbeidsomstandigheden te verbeteren, leggen de vertegenwoordigers van werkgevers- en werknemersorganisaties afspraken vast in de A-bladen van Arbouw. Zo is in 2015 het A-blad Dakkappen en Kozijnen plaatsen en monteren verschenen. In deze publicatie zijn het A-blad Dakkappen en het A-blad Kozijnen stellen samengevoegd. Het gecombineerde A-blad bevat richtlijnen en aanbevelingen om het plaatsen van houten dakkappen, dakelementen en kozijnen veilig en gezond te laten verlopen, zowel tijdens de nieuwbouw als de renovatie en het onderhoud 17

18 Inmiddels heeft tien procent van onze mensen deelgenomen aan de leefstijlbegeleiding In het cao-pakket Preventiezorg is opgenomen dat werknemers kunnen worden begeleid bij het verbeteren van hun leefstijl. De voorziening wordt geregeld door Arbouw. Wij organiseren elk jaar in ons bedrijfspand de PAGO s voor alle werknemers die daar voor in aanmerking komen. Toen vier jaar geleden een nieuwe bedrijfsarts de onderzoeken ging uitvoeren, maakte hij me attent op deze mogelijkheid, vertelt KAM-manager Marco van Woerkom van de VBK Groep uit Hoorn. Inmiddels heeft tien procent van onze mensen deelgenomen aan de begeleiding. Zelf ben ik op deze manier ook heel wat kilo s kwijtgeraakt. Op het advies van de leefstijlcoach eet ik nu steeds vaker vis en vegetarisch. Ook drink ik meer water en laat ik veel zoetigheid staan. Ik wil nu elk jaar nog een kilo afvallen. Met mijn nieuwe leefstijl gaat dat zeker lukken. Bron: VG Professional editie infra, december

19 Bedrijfsgezondheidszorg In de cao s voor de bouwnijverheid is vastgelegd dat werknemers recht hebben op preventieve zorg. Arbouw organiseert deze zorg en sluit overeenkomsten met gecertificeerde arbodiensten voor onder andere de uitvoering van de medische onderzoeken. 19

20 De bekendste activiteit uit het cao-pakket Preventiezorg is het Periodiek Arbeidsgezondheidskundig Onderzoek (PAGO). Het doel van dit onderzoek is een vroege signalering van de kans op uitval uit het arbeidsproces. Bedrijfsartsen onderzoeken onder meer het houdingen bewegingsapparaat, het cholesterolgehalte en de longinhoud. Daarnaast worden adviezen medisch onderzoeken, moeten minstens 75% van hun tijd voor de bouw werkzaam zijn. Daarnaast moeten zij voldoende bouwkennis bezitten. In het verslagjaar volgden tien artsen de tweedaagse Introductiecursus voor de bouw. Informatie voor bedrijven Begin 2015 heeft Arbouw de bedrijven een overzicht gestuurd van alle activiteiten die in 2014 voor hun werknemers zijn uitgevoerd. Daarnaast hebben de bedrijven een overzicht ontvangen van de werknemers die in 2016 voor het PAGO in aanmerking komen. Met de overzichten krijgen werkgevers inzicht in de activiteiten voor hun personeel. Zij kunnen de informatie tevens benutten voor onder andere de VCA-certificering. gegeven over het gezond en veilig uitvoeren van het werk. Met behulp van de werkvermogenindex en arbeidsongeschiktheids(ao-)indicator van Arbouw stellen zij het werkvermogen en de kans op arbeidsongeschiktheid vast. In 2015 bezochten bijna werknemers het PAGO. Scholing bedrijfsartsen Arbouw stelt eisen aan de kwaliteit van de bedrijfsgezondheidszorg. Bedrijfsartsen die werknemers Bedrijven met meer dan vijftien PAGO s per jaar kunnen bij Arbouw of via hun arbodienst een bedrijfsrapport opvragen. Hierin staat uitgebreide informatie over de gezondheid en werkbeleving van het personeel, de lichamelijke conditie en leefstijl. De informatie is geanonimiseerd. In 2015 hebben 215 bedrijven een bedrijfsrapport ontvangen. In negentien gevallen werden de afzonderlijke bedrijfsrapporten samengevoegd tot een uitgebreid concernrapport. Ondersteuning loopbaanprojecten Arbouw ondersteunt de uitvoering van de loopbaanprojecten in de bouwnijverheid. De arbodiensten richten zich op het vroegtijdig signaleren van uitvalrisico s en adviseren werknemers om van de bemiddeling gebruik 20

21 te maken. In het verslagjaar hebben de arbodiensten voor 166 werknemers informatie aan de uitvoerende organisaties verstrekt. Dat gebeurde nadrukkelijk alleen na toestemming van de werknemer. Leefstijlbegeleiding De leefstijl van werknemers in de bouwnijverheid is een onderwerp dat in toenemende mate in de belangstelling staat. Er zijn gunstige en zorgelijke ontwikkelingen. Positief is dat de afgelopen jaren het aantal rokers en het aantal zware drinkers fors is afgenomen. Ook het aantal werknemers met een verhoogde kans op hart- en vaatziekten (hvz) is gedaald. Zorgelijk is het percentage werknemers met (fors) overgewicht. Van alle werknemers heeft 65% overgewicht en bij 16% is sprake van obesitas. Daarnaast voldoet meer dan 80% van de werknemers niet aan de fitheidsnorm. Leefstijl is daarom een thema dat tijdens het PAGO aan de orde komt. Bij een verhoogd risico op hvz kunnen werknemers op kosten van de bedrijfstak worden begeleid door een leefstijladviseur. In 2015 hebben 292 werknemers van deze mogelijkheid gebruikgemaakt. Bedrijven kunnen bij Arbouw een bedrijfsrapport opvragen, met uitgebreide informatie over de gezondheid en werkbeleving, lichamelijke conditie en leefstijl van het personeel 21

22 Deelname Bedrijfsgezondheidszorg Periodiek Arbeidsgezondheidskundig Onderzoek (PAGO) Werknemers kunnen afhankelijk van hun leeftijd elke twee of vier jaar naar het PAGO. Tijdens dit onderzoek worden de belangrijkste aspecten van de gezondheid in relatie tot het werk onderzocht. Waar nodig worden vervolgactiviteiten gepland Gericht Periodiek Onderzoek (GPO) Als werknemers bepaalde risicovolle werkzaamheden verrichten, kunnen zij in aanvulling op het PAGO vaker medisch worden onderzocht. Het GPO wordt zo veel mogelijk met het PAGO gecombineerd

23 Intredekeuring en -onderzoek Wie voor het eerst in de bouwnijverheid gaat werken of langer dan drie jaar geen bouwwerkzaamheden heeft uitgevoerd, krijgt een verplichte intredekeuring. Deze keuring is met name voor werknemers die met bijzondere arborisico s te maken hebben. Technisch en administratief personeel dat voor het eerst in de bouw gaat werken, heeft recht op een vrijwillig intredeonderzoek Arbeidsgezondheidskundig Onderzoek Jongeren (AGO-J) Jongeren die voor het eerst in de bouw gaan werken, ondergaan de verplichte intredekeuring. Een jaar later hebben jongeren onder de twintig recht op het (vrijwillige) AGO-J

24 Arbospreekuur Het arbospreekuur is bedoeld voor werknemers die vragen of klachten hebben die mogelijk verband houden met het werk. De arts gaat in gesprek met de werknemer en onderzoekt of het zinvol is om de werkplek te bekijken, of te overleggen met het bedrijf hoe de werknemer gezond aan het werk kan blijven Vervolgactiviteiten Naar aanleiding van het PAGO en het arbospreekuur kan de bedrijfsarts één of meer vervolgactiviteiten plannen. Het beleid van Arbouw is er op gericht om met name de werk- en leefstijlbegeleiding van werknemers te intensiveren

25 Aantal deelnemende werknemers Door de daling van het aantal werknemers in de bedrijfstak maakten in 2015 minder mensen gebruik van de voorzieningen uit het cao-pakket Preventiezorg Totaal uitgevoerde activiteiten Als gevolg van het lagere aantal werknemers is het totale aantal uitgevoerde activiteiten in 2015 opnieuw afgenomen in vergelijking met het jaar ervoor. Doordat ook de PAGO-opkomst licht daalde, is het aantal activiteiten nog iets meer gedaald dan het aantal werknemers

26 Overige activiteiten Onderzoek naar arborisico s en -maatregelen Om de ernst van de arborisico s en de effectiviteit van de arbomaatregelen in kaart te brengen, laat Arbouw onderzoek uitvoeren. Van de onderzoeken worden rapporten opgesteld. In 2015 zijn de volgende rapporten verschenen: Preventie valgevaar met klimmaterieel bij schilders. Effectiviteitstudie naar persoonlijk advies en algemene voorlichting op veiligheidsovertredingen (februari); Diagnose werkdruk/stress. Ontwikkeling van een regel voor bedrijfsartsen in de bouw (februari); Taakroulatie in de bouw. Naar een checklist voor arboprofessionals (februari); Blootstelling aan acrylaten bij het aanleggen van (P)MMA gietvloeren (mei); Monitor arbeidsongevallen in de bouw Cijfers over 2014 (juni); Acrylamide in de bouw. Een verkenning van het gebruik en de blootstellingniveaus (juli); De implementatie van een leefstijlinterventie in de bouwnijverheid (juli); Succesfactoren voor een branchebrede aanpak gezonde leefstijl (juli); Risico s, gezondheid en maatregelen in de natuursteenbranche. Werkkenmerken en behoeften zzp ers (december); Fysieke belasting lijmers. Gebruik van de lijmschep (december); Beheersing van blootstelling aan kwartsstof tijdens het op maat maken van dakpannen en het boren in dakpannen (december). Vragen over gezond en veilig werken kunnen dagelijks via aan Arbouw worden gesteld, op werkdagen ook telefonisch. In 2015 is de informatieservice circa duizend keer geraadpleegd. De meeste vragen betreffen gevaarlijke stoffen (waaronder kwartsstof; 14%), het cao-pakket Preventiezorg (9%), veilig werken op hoogte (6%) en pbm s (6%). 49% van alle vragen kwam uit de bouw, 13% uit de sector afbouw & onderhoud en 8% uit de infra. 30% van de vragen werd gesteld door onder andere arbo-adviseurs, studenten en medewerkers van arbodiensten, gemeenten en woningcorporaties. De duizend pagina s tellende website van Arbouw is ingedeeld naar sectoren (bouw, infra en afbouw & onderhoud). De bezoeker klikt gemakkelijk door de ruim driehonderd veel gestelde vragen en vindt in de webshop snel het juiste product binnen het uitgebreide portfolio, dat bestaat uit zo n 150 gratis producten. Door de in totaal unieke bezoekers, een toename van 8% ten opzichte van 2014, zijn vooral de onderwerpen pbm s, kwartsstof, medische onderzoeken, valgevaar, asbest en lichamelijke belasting bekeken. In totaal gaat het om bijna 1,5 miljoen geraadpleegde pagina s. 26

27 Kant-en-klare toolboxen Conform de Arbowet moet elk bedrijf zijn personeel voorlichten over het gezond en veilig uitvoeren van het werk. Daarnaast moet volgens VCA (twee sterren) jaarlijks minstens tien keer een toolboxmeeting worden gehouden, of moet structureel voorlichting worden gegeven (één ster). Om aan deze verplichtingen te voldoen, maakt Arbouw over uiteenlopende onderwerpen kant-en-klare pakketten voor een doeltreffende, informatieve toolboxmeeting, zoals in 2015 over de onderwerpen hellende daken, epoxy s, werkdruk en het PAGO. Elk pakket bestaat uit een PowerPoint-presentatie, achtergrondinformatie voor de leidinggevende, een aanwezigheidsformulier en/ of een hand-out voor het personeel. Daarnaast is er bij elk onderwerp extra informatie beschikbaar, zoals een korte film, een poster en/of een brochure. In het verslagjaar zijn de toolboxen via maandelijks gemiddeld zo n keer bekeken. Kennis delen Hier zijn 170 bezoekers uitgebreid geïnformeerd over de laatste trends en ontwikkelingen op het gebied van gezond en veilig werken. Om specifiek de kennis van arbofunctionarissen in de bouwnijverheid te helpen verbreden, heeft Arbouw in 2015 wederom de Workshop Arbocoördinatie aangeboden. Hier hebben in totaal 140 mensen aan deelgenomen. Daarnaast heeft Arbouw met VG Professional voor werkgevers, preventiemedewerkers en arboprofessionals en de Goed Bezig Krant voor het bouwpersoneel, de bedrijfstak periodiek geïnformeerd over onderwerpen als arbovriendelijke hulpmiddelen, goede praktijken, nieuwe wet- en regelgeving en inspecties. Kijk voor het complete overzicht van de producten en diensten van Arbouw op Voor werknemers is het belangrijk om in goede gezondheid de pensioengerechtigde leeftijd te bereiken. Tijdens de jaarlijkse Dag voor de preventiemedewerker, op 5 september 2015 in Arnhem, heeft Arbouw zich daarom vooral gericht op de duurzame inzetbaarheid van het bouwplaatspersoneel. De deelnemers hebben tijdens workshops praktische handvatten gekregen om personeel lang en gezond aan het werk te houden. Eerder dat jaar, op 25 juni in Amersfoort, is het Arbouw Congres georganiseerd. 27

28 Bestuur en directie Arbouw heeft een paritair bestuur; werkgeversen werknemersorganisaties zijn evenredig vertegenwoordigd. In 2015 waren de deelnemende organisaties: Bouwend Nederland, OnderhoudNL, NOA, FNV en CNV Vakmensen. Het bestuur bestaat uit twaalf leden. Vijf bestuursleden worden door Bouwend Nederland benoemd, waarvan één bestuurslid op voordracht van de Aannemersfederatie Nederland (AFNL), één lid en één plaatsvervangend lid door NOA en OnderhoudNL, drie leden door FNV en twee leden door CNV Vakmensen. De bestuursleden hebben zitting voor een periode van vier jaar. Om de twee jaar treden volgens een vast rooster zes leden af. Zij kunnen direct worden herbenoemd. Het bestuurslid dat door OnderhoudNL en NOA is benoemd, kan zich bij de bestuursvergaderingen laten bijstaan of vervangen door een tweede, door zijn organisatie aangewezen vertegenwoordiger. Deze heeft alleen stemrecht bij afwezigheid van het door hem of haar te vervangen lid. Het bestuurslid namens de AFNL heeft geen stemrecht. Het bestuur van Arbouw telt twee voorzitters: één namens de werkgevers en één namens de werknemers. Zij zijn afwisselend voor de duur van een jaar fungerend voorzitter. De secretaris en de penningmeester worden door het bestuur gekozen. Wordt een bestuurslid van werkgeverszijde tot secretaris benoemd, dan is de penningmeester automatisch een werknemersvertegenwoordiger en omgekeerd. De samenstelling van het bestuur was in 2015 als volgt: Namens de werkgeversorganisaties: N. T. J. Bolten Bouwend Nederland G. Buijs Bouwend Nederland (AFNL) A. Ph. M. Buller OnderhoudNL J. J. F. van de Kant NOA, secretaris M. de Klerk Bouwend Nederland A. Scholten Bouwend Nederland (vanaf mei 2015) A. Wiersma Bouwend Nederland (tot mei 2015) T. C. de Wit Bouwend Nederland, voorzitter Namens de werknemersorganisaties: R. van Dijk CNV Vakmensen G. Lokhorst CNV Vakmensen, penningmeester S. H. ter Maat FNV P. Roos FNV, fungerend voorzitter (Vacature FNV) Directie: J.M. Warning Op 31 december 2015 telde Arbouw 27 medewerkers, waarvan twee op detacheringbasis. 28

29 29

30 Postbus AH Zoetermeer T (079) F (079) info@bouwendnederland.nl Postbus AM Woerden T (088) F (088) Infolijn ( 0,10 / min) info@fnv.nl Postbus AA Waddinxveen T (0182) F (0182) Postbus GM Utrecht T (030) F (030) CNV Info (030) info@cnvvakmensen.nl Postbus AH Veenendaal T (0318) F (0318) info@noa.nl Bezuidenhoutseweg AV Den Haag T (070) info@waterbouwers.nl Postbus BB Veenendaal T (0318) F (0318) secretariaat@aannemersfederatie.nl 30

31

32 Arbouw Postbus AE Harderwijk T F info@arbouw.nl Voor vragen over arbeidsomstandigheden: ARB 1604