KWALITEIT ARBODIENSTVERLENING BOUW VERGELIJKING ONDERZOEKSRESULTATEN 2002 EN

Transcriptie

1 KWALITEIT ARBODIENSTVERLENING BOUW VERGELIJKING ONDERZOEKSRESULTATEN 2002 EN 2010 CONCEPTRAPPORT Auteur: K. Afrian, MSc, Economisch Instituut voor de Bouw Harderwijk, september 2011

2 Arbouw is door werkgevers- en werknemersorganisaties opgericht om de arbeidsomstandigheden in de bouwnijverheid te verbeteren. In het bestuur van Arbouw zijn vertegenwoordigd Bouwend Nederland, Federatie van Ondernemersorganisaties in de Afbouw (FOA), FOSAG, NOA, FNV Bouw en CNV Vakmensen. Stichting Arbouw Alle rechten voorbehouden. De producten, informatie, tekst, afbeeldingen, foto s, illustraties, lay-out, grafische vormgeving, technische voorzieningen en overige werken van Stichting Arbouw ( de werken ), waarin substantieel is geïnvesteerd, zijn beschermd onder de Auteurswet, de Benelux Merkenwet, de Databankenwet en andere toepasselijke wet- en regelgeving. Behoudens wettelijke uitzonderingen mag niets daarvan worden verveelvoudigd, aan derden ter beschikking gesteld of openbaar gemaakt, zonder voorafgaande toestemming van Stichting Arbouw. Het bekijken van de werken en het maken van kopieën voor eigen individueel gebruik is toegestaan voorzover binnen de toepasselijke wet- en regelgeving aangegeven grenzen. De woord- en beeldmerken op de werken zijn van Stichting Arbouw en/of haar licentiegever(s). Het is niet toegestaan één of meerdere van deze merken en logo s te gebruiken zonder voorafgaande toestemming van Stichting Arbouw of betrokken licentiegever(s). Stichting Arbouw is niet aansprakelijk voor (de inhoud van) haar (informatie) producten, software daaronder mede begrepen, noch voor het (her) gebruik daarvan door derden.

3 2

4 INHOUDSOPGAVE CONCLUSIES OP HOOFDLIJNEN INLEIDING VERGELIJKING ONDERZOEKSRESULTATEN WERKNEMERS VERGELIJKING ONDERZOEKSRESULTATEN WERKGEVERS

5 4

6 CONCLUSIES OP HOOFDLIJNEN Werknemers In 2010 was het aandeel werknemers dat wel naar het PAGO was geweest iets hoger dan het aandeel werknemers die wel een oproep ontvingen maar daar niet naar toe zijn geweest (no-show). In 2002 was juist het omgekeerde het geval. De afstand van woonplaats tot arbodienst is ten opzichte van 2002 iets afgenomen. Datzelfde geldt voor het aandeel werknemers dat een PAGO heeft gehad of naar het arbospreekuur is geweest en de afstand als problematisch ervaren. Net als in 2002 kreeg de meerderheid van de werknemers die een PAGO hebben gehad daarvoor een uitnodiging per brief. Wel is in 2010 daarbij vaker ook een PAGO - folder en/of antwoordkaart meegestuurd. In 2010 kwam de feitelijke afspraak voor het PAGO vaker tot stand doordat werknemers werden verzocht contact op te nemen met de arbodienst. In tegenstelling tot 2002 toen de meeste werknemers op verzoek van de werkgever naar het arbospreekuur gingen, gebeurde dat in 2010 juist vaker op eigen initiatief. Wel moesten zij in 2010 langer wachten voordat zij bij het arbospreekuur terecht konden. Tijdens het PAGO zijn ongeveer dezelfde onderzoeken uitgevoerd als in Bloedonderzoek en het maken van een ECG werden in 2010 tijdens een PAGO vaker uitgevoerd. Werknemers die in 2010 een PAGO hebben gehad werden iets vaker lichamelijk onderzocht. Dat geldt in nog sterkere mate voor degenen die in 2010 naar het arbospreekuur zijn geweest. Het aandeel werknemers dat na het PAGO de uitslag heeft gekregen is in 2010 aanzienlijk gestegen. De uitslag werd nauwelijks sneller verkregen, alleen het aandeel dat daar langer dan een maand op moest wachten was in 2010 iets lager. Werknemer die in 2010 naar het arbospreekuur zijn geweest vonder vaker dat de arts voldoende aandacht aan hun klachten besteedde. De duur van het PAGO onderzoek (exclusief de wachttijd in de wachtkamer) is in 2010 flink toegenomen, terwijl de duur van het arbospreekuur (exclusief de wachttijd in de wachtkamer) juist is afgenomen. In 2010 kregen meer werknemers een advies over zijn of haar gezondheid en/of werkaanpassing en dergelijke dan in Dat geldt voor zowel degenen die een PAGO hebben gehad als degenen die naar het arbospreekuur zijn geweest. 5

7 Het aandeel werknemers dat terug moest komen voor verdere begeleiding of nader onderzoek is voor degenen die een PAGO hebben gehad nauwelijks veranderd, terwijl het aandeel werknemers dat na het arbospreekuur hiervoor terug moest komen wel toe nam. Niet alleen de onderzoekstijd maar ook de wachttijd in de wachtkamer nam bij het PAGO toe. Ook bij het arbospreekuur steeg de wachttijd. Over de behandeling door het personeel van de arbodienst waren in 2010 meer werknemers tevreden. Ook het aandeel werknemers dat na afloop van een PAGO of na een bezoek aan het arbospreekuur informatiemateriaal meekreeg nam licht toe. In 2010 vonden meer werknemers dat de bedrijfsarts voldoende van de bouw en hun werksituatie wist om hen te kunnen informeren en adviseren. Ook vonden zij vaker dat de werkgevers hen voldoende gelegenheid gaf om naar de arbodienst te gaan. Het gemiddelde waarderingscijfer steeg van 7,3 in 2002 tot 7,6 in In 2010 gaven de werknemers het al onder behandeling zijn van arts of specialist het vaakst als reden op om niet naar het PAGO te gaan. In 2002 gaven werknemers dat zij niet konden herinneren te zijn opgeroepen het vaakst als reden op. Het aandeel werknemers dat het nut van het PAGO niet inziet is niet veranderd. Ook het aandeel werknemers dat zei dat het op dat moment niet uit kwam om te gaan en of in hun herinnering nog niet zo lang geleden bij de arbodienst voor een PAGO waren geweest, is nagenoeg hetzelfde gebleven. Werkgevers Het aandeel bedrijven dat een overeenkomst heeft gesloten heeft met een arbodienst voor controle en begeleiding van zieke werknemers is in 2010 toegenomen. Datzelfde geldt voor het uitvoeren van werkplekonderzoek, adviezen over arbeidsomstandigheden en risico-inventarisatie en evaluatie en sociaal medisch overleg. Het aandeel bedrijven dat de administratieve verwerking van ziek- en herstelmelding en adviezen over arbeidsomstandigheden aan de arbodienst heeft opgedragen, nam daarentegen af. Voor de keuze van de arbodienst zijn net als in 2002 de kwaliteit en de snelheid van rapportages het belangrijkste criterium. Wel werden in 2010 een actieve opstelling naar het bedrijf toe, de kosten van de dienstverlening en kennis van zaken van de bouwnijverheid en het bouwproces vaker als belangrijk criterium beoordeeld. 6

8 Het aandeel bedrijven dat in het afgelopen jaar de bij de CAO verplichte intredekeuringen door de arbodienst heeft laten uitvoeren was in 2010 kleiner. Bedrijven die in 2010 wel intredekeuringen lieten uitvoeren moesten daar gemiddeld minder lang op wachten dan in Daarnaast is ook de termijn waarop zij de uitslag krijgen korter geworden. Het aandeel bedrijven dat die termijn te lang vindt is licht gestegen. Het aandeel bedrijven waarin werknemers zijn opgeroepen voor een PAGO is in 2010 toegenomen. Tegelijkertijd nam het aandeel bedrijven dat bekend is met de mogelijkheid voor grotere bedrijven om een jaarplanning te krijgen van PAGO-onderzoeken sterk toe. Ook het aandeel bedrijven dat zegt dat zij hun werknemers stimuleren om naar het PAGO te gaan is flink gestegen. Het aandeel bedrijven waarvan werknemers de afgelopen twee jaar werkzaamheden hebben uitgevoerd op grond waarvan zij recht hebben op een Gericht Periodiek Onderzoek (GPO) is in 2010 toegenomen. Het aandeel bedrijven met werknemers die recht hebben op een GPO en weten dat die werknemers daar recht op hebben is nauwelijks veranderd. Het aandeel bedrijven dat de werknemers stimuleert om gebruik te maken van het recht op een GPO is in 2010 gedaald. Het aandeel bedrijven waarvan werknemers gebruik hebben gemaakt van de mogelijkheid om naar het arbospreekuur te gaan is in 2010 toegenomen. Het aandeel bedrijven dat zegt de werknemers te stimuleren om naar het arbospreekuur te gaan is nagenoeg hetzelfde gebleven. In 2010 werden relatief minder bedrijven door de arbodienst bezocht of waar de arbodienst een werkplekonderzoek heeft gedaan in het kader van het CAO-pakket preventiezorg. Over de wijze waarop de arbodienst deze activiteit heeft uitgevoerd zijn in 2010 relatief gezien minder bedrijven tevreden. Vergeleken met 2010 waren er in 2010 er relatief meer bedrijven die een overeenkomst op basis van verrichting hadden en ook meer die helemaal geen vereenkomst voor verzuimbegeleiding hadden. De frequentie waarmee door de arbodienst gerapporteerd wordt over het ziekteverzuim is toegenomen. In 2010 was het meest voorkomende antwoord dat er in geheel niet wordt gerapporteerd, in plaats van een keer per kwartaal (2002). Het oordeel over de rapportage is in 2010 minder positief. In 2010 rapporteerden de bedrijven een lager ziekteverzuimpercentage dan in 2002 en een hoger streefcijfer 7

9 Het aandeel bedrijven dat vindt dat de arbodienst voldoende ondersteuning biedt bij re-integratie/werkhervatting van zieke werknemers is gestegen. Het oordeel over de kwaliteit van de verzuimbegeleiding is ten opzichte van 2002 weinig veranderd. Het aandeel bedrijven dat de arbodienst effectief vindt bij het terugdringen van het ziekteverzuim is wel iets toegenomen. Ongeveer evenveel bedrijven als in 2002 beoordeelden de deskundigheid van de arbodienst voor de werkzaamheden die zij uitvoeren in het kader van de verzuimbegeleiding als matig tot slecht. Het gemiddelde waarderingscijfer voor de manier waarop de arbodienst haar werkzaamheden in het kader van de verzuimbegeleiding uitvoert is gestegen van 6,3 in 2002 naar 6,6 in Het aandeel bedrijven dat een verzekering heeft afgesloten om de loonkosten als gevolg van het ziekteverzuim te dekken is gedaald van 75 procent in 2002 naar 61 procent in Het aandeel bedrijven dat een door een gecertificeerde arbodienst goedgekeurde risico-inventarisatie en evaluatie heeft uitgevoerd, is in de afgelopen jaren sterk toegenomen. Vergeleken met 2002 leidde de RI&E volgens bedrijven iets minder vaak tot aanbevelingen voor verbetering van de arbeidsomstandigheden in het bedrijf. Het aandeel bedrijven dat geen duidelijk beeld heeft van de kosten die inschakeling van de arbodienst met zich meebrengt is afgenomen. Ook het aandeel bedrijven dat aangeeft dat de kosten van de arbodienst in belangrijke mate een belemmering zijn voor de uitvoering van een goed gezondheids- en veiligheidsbeleid is gedaald. Bovendien vinden vergeleken met 2002 minder bedrijven dat de hoge kosten van een goed V&G-beleid de concurrentiepositie van het bedrijf nadelig beïnvloeden. 8

10 1 INLEIDING In opdracht van Arbouw heeft het EIB een onderzoek uitgevoerd naar de kwaliteit van de arbodienstverlening door arbodiensten ten behoeve van de bouwnijverheid. Voor dat doel is in 2011 een enquête gehouden onder een groot aantal werkgevers en werknemers. In het laatste geval ging het om enquêtes onder werknemers die in 2010 een Periodiek ArbeidsGezondheidskundig Onderzoek (PAGO) hebben gehad, werknemers die in 2010 een bezoek aan het arbospreekuur hebben gebracht en werknemers die in 2010 wel een oproep voor een PAGO hebben gekregen, maar daar niet op hebben gereageerd (no-show). De resultaten van het onderzoek zijn waar mogelijk vergeleken met een soortgelijk onderzoek dat eerder voor het jaar 2002 eveneens in opdracht van Arbouw door het EIB is uitgevoerd. Onderstaande tabel bevat gegeven met betrekking tot de populatie en steekproef voor 2002 en In 2002 waren er minder werknemers die naar het PAGO gingen dan degenen die wel een oproep ontvingen maar daar niet naar toe zijn geweest (no-show). In 2010 was het aantal werknemers dat wel naar het PAGO was geweest juist iets hoger dan degenen die dat niet zijn geweest. Het aantal werknemers dat het arbospreekuur bezocht heeft is nauwelijks veranderd. Wel was de populatie bedrijven in 2002 groter. Met uitzondering van het arbospreekuur was de steekproef onder de andere categorieën groter. Daarnaast was in 2002 de respons onder alle vier de categorieën hoger. Tabel 1.1 Populatie en steekproef enquête populatie steekproef PAGO, respons PAGO, no-show arbospreekuur werkgevers

11 2 VERGELIJKING ONDERZOEKSRESULTATEN WERKNEMERS In 2010 was voor ruim driekwart van de werknemers de afstand van woonplaats tot arbodienst minder dan 25 kilometer. Dat aandeel lag op hetzelfde niveau als in Wel is het aandeel werknemers dat in 2010 meer dan 50 kilometer moest reizen (5 procent) vergeleken met 2002 (7 procent) iets afgenomen. Daarnaast is het aandeel werknemers dat een Periodiek ArbeidsGezondheidskundig Onderzoek (PAGO) heeft gehad of naar het arbospreekuur is geweest en de afstand als problematisch ervaart in 2010 iets afgenomen (tabel 2.2). Bijna alle werknemers die in 2010 een PAGO hebben gehad, kregen de uitnodiging daarvoor per brief (64 procent). Dat was ook in 2002 (72 procent) het geval. Wel is in 2010 minder vaak alleen een brief verstuurd. Er werd veel vaker een PAGO -folder en/of antwoordkaart meegestuurd (tabel 2.3). Het aandeel werknemers dat zelf contact met de arbodienst heeft opgenomen of via een andere wijze is uitgenodigd is ten opzichte van 2002 nauwelijks gewijzigd. In 2010 kwam de feitelijke afspraak voor het PAGO in de helft van de gevallen tot stand doordat de arbodienst bij de uitnodiging plaats, datum en tijdstip voor het onderzoek opgaf (tabel 2.4). Dat percentage lag in 2002 op een veel hoger niveau (71 procent). Werknemers werden in 2010 in 39 procent van de gevallen verzocht contact op te nemen met de arbodienst, tegenover 18 procent in Het aandeel afspraken dat via de werkgever geregeld werd nam iets af. Werknemers die naar het arbospreekuur zijn geweest, gingen daar in 2010 iets vaker op eigen initiatief naar toe (53 procent) dan op verzoek van de werkgever (47 procent). In 2002 gingen werknemers juist vaker op verzoek van de werkgever (54 procent) (tabel 2.5). In 2010 moesten werknemers die naar het arbospreekuur gingen gemiddeld wel wat langer wachten voordat zij daar terecht konden dan in In dat jaar kon nog 48 procent van hen binnen een week terecht, tegenover 41 procent in 2010 (tabel 2.6). Ook moesten in 2010 meer werknemers 2 weken op de uitslag wachten (37 procent) dan in 2002 (28 procent). Wel lag het aandeel werknemers dat in 2010 meer dan 2 weken op de uitslag moest wachten (22 procent) iets lager dan 2002 (24 procent). De tijdens het PAGO uitgevoerde onderzoeken komen in grote lijnen overeen met die in Wel werd in 2002 nog urineonderzoek uitgevoerd, alhoewel dat toen niet meer verplicht was (tabel 2.7). Vergeleken met 2002 zeggen werknemers dat alle onderzoeken vaker zijn uitgevoerd. Dat geldt in het bijzonder voor het bloedonderzoek en het maken van een ECG. 10

12 Van de werknemers die in 2010 een PAGO hebben gehad zei 62 procent tijdens het onderzoek lichamelijk onderzocht te zijn (tabel 2.6). Dat aandeel ligt iets hoger dan in 2002 (60 procent). Van degenen die in 2010 naar het arbospreekuur zijn geweest, zei 70 procent lichamelijk te zijn onderzocht. Dat ligt beduidend hoger dan in 2002 toen dat percentage nog op 51 lag. Het aandeel werknemers dat na een PAGO de uitslag van de keuring kreeg was in 2010 met 97 procent aanzienlijk hoger dan in 2002 toen 59 procent zei dat zij de uitslag hadden gekregen (tabel 2.7). Werknemers die de uitslag wel kregen, kregen die gemiddeld nauwelijks sneller dan in Alleen het aandeel dat langer dan een maand moest wachten, was in 2010 kleiner (tabel 2.8). Van de werknemers die naar het arbospreekuur zijn geweest vond in 2010 een groter aandeel dan in 2002 dat de arts voldoende aandacht besteedde aan hun klachten. In 2002 vond nog 21 procent dat onvoldoende, in 2010 was dat nog maar 9 procent. De duur van het PAGO onderzoek (exclusief de wachttijd in de wachtkamer) is in 2010 flink toegenomen. In 2002 zei nog 76 procent dat het onderzoek minder dan een halfuur duurde. De duur van het arbospreekuur is daarentegen wel afgenomen. Het aandeel werknemers dat zei dat het arbospreekuur minder dan 20 minuten duurde daalde van 52 procent in 2002 naar 43 procent in Wel nam het aandeel werknemers waarvoor het arbospreekuur meer dan een halfuur duurde toe van 19 procent naar 24 procent (tabel 2.9). Het aandeel werknemers dat een advies heeft gekregen over zijn of haar gezondheid en/of werkaanpassing en dergelijke is voor zowel degenen die een PAGO hebben gehad als degenen die naar het arbospreekuur zijn geweest toegenomen (tabel 2.10). Wel kregen werknemers die in 2010 een PAGO hebben gehad minder vaak advies voor een andere manier van werken of aanpassingen op de werkplek. Daarentegen kregen zij vaker advies over een andere manier van leven en werden zij vaker doorverwezen naar huisarts of specialist. Ook voor werknemers die in 2010 naar het arbospreekuur zijn geweest geldt dat zij minder vaak advies voor aanpassingen op de werkplek kregen. Adviezen over een andere manier van werken en leven werden in 2010 vaker gegeven net zoals het aandeel werknemers dat werd doorverwezen. Het aandeel werknemers dat bovendien terug moest komen voor verdere begeleiding of nader onderzoek is vergeleken met 2002 voor degenen die een PAGO hebben gehad nauwelijks veranderd. Het aandeel werknemers dat na het arbospreekuur terug moest komen voor verdere begeleiding nam juist toe van 33 procent in 2002 naar 37 procent in 2010 (tabel 2.11). 11

13 Niet alleen de onderzoekstijd nam bij het PAGO toe maar ook de wachttijd in de wachtkamer. Voor het arbospreekuur nam de onderzoekstijd juist af maar steeg de wachttijd. Van alle werknemer die een PAGO hebben gehad of naar het arbospreekuur zijn geweest, zei 59 procent in 2002 dat zij niet langer dan 10 minuten hoefden te wachten. In 2010 was dat toegenomen tot 66 procent (tabel 2.12). Over de behandeling door het personeel van de arbodienst waren de meeste werknemers evenals in 2002 tevreden: 96 procent vond die goed of uitstekend. Dat waren er iets meer dan in 2002 toen nog 94 procent goed of zeer goed zei (tabel 2.13). Ook het aandeel werknemers dat na afloop van een PAGO of na een bezoek aan het arbospreekuur informatiemateriaal meekreeg, bijvoorbeeld in de vorm van brochures van Arbouw over veilig en gezond werken, nam licht toe. Dat aandeel steeg van 11 procent in 2002 tot 13 procent in 2010 (tabel 2.14). Van alle in het onderzoek betrokken werknemers vond 81 procent dat de bedrijfsarts voldoende van de bouw en hun werksituatie wist om hen te kunnen informeren en adviseren. Dat bedroeg in 2002 nog 66 procent (tabel 2.15). Ook het antwoord op de vraag of de werkgever de werknemer voldoende gelegenheid geeft om naar de arbodienst te gaan nam in 2010 iets toe (tabel 2.16). Tot slot was er weer wel een duidelijk verschil in het eindoordeel van de werknemers over de manier waarop de arbodienst haar werk doet. Het aandeel dat daarvoor het cijfer 8 of hoger gaf steeg van 40 procent in 2002 tot 59 procent in Tegelijkertijd nam het aandeel dat een 6 of minder gaf af van 18 procent in 2002 naar 9 procent in 2010 (tabel 2.17). Het gemiddelde waarderingscijfer steeg licht van 7,3 tot 7,6. Het aandeel werknemers dat in 2010 het al onder behandeling zijn van arts en of specialist als een reden aangaf om niet naar het PAGO te gaan is ten opzichte van 2002 flink gestegen (tabel 2.18). In 2002 was dat nog maar voor 5 procent van de werknemers een reden om niet te gaan. In 2002 gaven werknemers dat zij niet konden herinneren te zijn opgeroepen het vaakst als reden op (19 procent). In 2010 is dat gedaald tot 10 procent. Het aandeel werknemers dat het nut van het PAGO niet inziet is niet veranderd. Ook het aandeel werknemers dat zei dat het op dat moment niet uit kwam om te gaan en of in hun herinnering nog niet zo lang geleden bij de arbodienst voor een PAGO waren geweest, is nagenoeg hetzelfde gebleven. 12

14 Tabel 2.1 Procentuele verdeling van de werknemers naar afstand tussen woonplaats en vestiging van de arbodienst in kilometers afstand ,7 31, ,0 45, ,0 17,8 51 9,0 5,2 Tabel 2.2 Percentage werknemers waarvoor de afstand tussen woonplaats en vestiging van de arbodienst een probleem is probleem PAGO spreekuur ,8 9, ,0 6,8 Tabel 2.3 Procentuele verdeling van de werknemers naar wijze van uitnodiging voor het PAGO wijze van uitnodiging per brief 72,6 64,1 brief + PAGO-folder 12,4 19,4 brief + PAGO-folder en antwoordkaart 11,2 14,5 zelf contact 2,4 1,0 opgenomen met de arbodienst anders 1,4 1,1 13

15 Tabel 2.4 Procentuele verdeling van de werknemers naar wijze waarop de afspraak voor het PAGO tot stand is gekomen wijze van totstandkoming afspraak plaats, datum en tijdstip 71,2 50,2 zijn opgegeven door de arbodienst werknemer werd verzocht 18,2 39,6 contact op te nemen voor maken afspraak de arbodienst heeft gebeld voor een 2,1 2,2 afspraak de werkgever heeft het 7,5 6,7 geregeld anders 1,1 1,2 Tabel 2.3 Percentage werknemers dat al dan niet op eigen initiatief naar het arbospreekuur ging initiatief op eigen initiatief 46,5 53,2 op verzoek van de werkgever 53,5 46,8 Tabel 2.4 Procentuele verdeling van de werknemers die naar het arbospreekuur zijn geweest naar wachttijd voordat zij bij de arbodienst terecht konden wachttijd dag 5,1 6,3 1 week 43,6 34,6 2 weken 27,8 37,0 meer dan 2 weken 23,5 22,1 14

16 Tabel 2.5 Percentage werknemers dat zegt dat de genoemde onderzoeken zijn uitgevoerd onderzoek PAGO meten lengte en gewicht 93,1 97,7 gehoortest 98,0 99,3 bloedonderzoek 89,9 98,5 meten bloeddruk 98,4 99,2 ogentest 97,1 99,9 longfunctieonderzoek 96,4 99,2 ECG 68,0 84,6 Tabel 2.6 Percentage werknemers dat zegt dat de bedrijfsarts hen lichamelijk heeft onderzocht, per arbodienst jaar PAGO spreekuur ,9 50, ,8 69,8 Tabel 2.7 Percentage werknemers dat de uitslag van de keuring heeft gekregen jaar PAGO , ,3 Tabel 2.8 Procentuele verdeling van de werknemers die de uitslag van de keuring hebben gekregen naar de termijn waarbinnen zij die kregen termijn PAGO direct 32,8 18,9 binnen een week 16,2 29,4 binnen een maand 46,7 49,5 langer dan een maand 4,3 2,3 15

17 Tabel 2.9 Percentage werknemers naar duur van het arbospreekuur in minuten (exclusief de wachttijd in de wachtkamer) aantal spreekuur minuten ,6 6, ,3 36, ,0 32, ,0 24,3 Tabel 2.10 Percentage werknemers dat advies heeft gehad over zijn of haar gezondheid en/of werkaanpassing en dergelijke advies over PAGO spreekuur andere manier van werken 10,7 8,8 21,9 23,6 aanpassingen op de werkplek 6,0 3,1 22,0 16,2 andere manier van leven 8,7 15,2 11,4 16,8 doorverwijzing naar huisarts of 13,4 16,1 18,0 21,3 specialist geen advies gehad 63,3 56,8 38,3 31,7 Tabel 2.11 Percentage werknemers dat terug moest komen voor begeleiding of nader onderzoek jaar PAGO spreekuur ,4 32, ,0 36,8 Tabel 2.12 Procentuele verdeling van de werknemers naar de wachttijd in minuten voordat zij aan de beurt waren aantal minuten ,4 27, ,5 38, ,4 21, ,9 6, ,5 3,7 31 4,2 2,2 16

18 Tabel 2.13 Procentuele verdeling van de werknemers naar oordeel over de behandeling van het personeel door de arbodienst oordeel zeer goed 13,4 21,4 goed 80,4 74,2 matig 5,5 4,2 slecht 0,8 0,3 totaal 100,0 100 Tabel 2.14 Percentage werknemers dat informatie (bijvoorbeeld folders en brochures van Arbouw over veilig en gezond werken) van de arbodienst heeft meegekregen jaar informatie mee , ,9 Tabel 2.15 Percentage werknemers dat denkt dat de bedrijfsarts voldoende van de bouw en hun werksituatie weet om hen te kunnen informeren en adviseren jaar bedrijfsarts heeft voldoende kennis , ,6 Tabel 2.16 Percentage werknemers dat vindt dat de werkgever voldoende gelegenheid geeft om naar de arbodienst te gaan jaar voldoende gelegenheid , ,8 Tabel 2.17 Procentuele verdeling van de werknemers naar cijfer dat zij geven voor de manier waarop de arbodienst haar werk doet cijfer of minder 4,9 2,6 6 12,7 6,2 7 42,1 32,7 8 31,8 46,3 9 of 10 8,5 12,3 gemiddeld cijfer 7,3 7,6 17

19 Tabel 2.18 Procentuele verdeling van de werknemers naar reden om niet naar het PAGO te gaan reden ik ben al onder behandeling van de huisarts/specialist 5,1 19,6 ik zie het nut niet in van zo'n onderzoek 14,3 14,3 op dat moment kwam het mij niet uit om te gaan 10,0 11,1 ik kan mij niet herinneren dat ik ben opgeroepen 19,3 9,5 ik ben nog niet zo lang geleden bij de arbodienst 8,5 8,0 geweest voor een PAGO ik vind de reisafstand naar de arbodienst bezwaarlijk 0,9 7,9 ik ben de oproep vergeten 2,4 6,0 ik was door ziekte verhinderd 3,2 4,0 ik was wel van plan om te gaan maar was plotseling 3,1 verhinderd 5,2 ik kan bij mijn werkgever moeilijk vrij nemen om naar 0,4 3,0 de arbodienst te gaan ik denk dat de arbodienst mijn medische gegevens 0,9 2,4 doorspeelt aan mijn baas ik heb een uitkering (pensioen, wao, wia, ww, 6,9 2,3 bijstand) 18

20 3 VERGELIJKING ONDERZOEKSRESULTATEN WERKGEVERS De meeste bedrijven hebben naast de uitvoering van het CAO-pakket preventiezorg een overeenkomst gesloten met een arbodienst voor controle en begeleiding van zieke werknemers. Dat aandeel is gestegen van 80 procent in 2002 tot 87 procent in Ook het aandeel bedrijven dat een overeenkomst heeft voor het uitvoeren van werkplekonderzoek, adviezen over arbeidsomstandigheden en risico-inventarisatie en evaluatie en sociaal medisch overleg is in 2010 ten opzichte van 2002 toegenomen. Daarentegen is het aandeel dat de administratieve verwerking van ziek- en herstelmelding en adviezen over arbeidsomstandigheden aan de arbodienst heeft opgedragen, gedaald (tabel 3.1). Voor de keuze van de arbodienst zijn net als in 2002 de kwaliteit en de snelheid van rapportages het belangrijkste criterium. Op de tweede plek komt, anders dan in 2002, een actieve opstelling naar het bedrijf toe (in 2002 op de derde plaats). Op de derde plaats komt, ook weer anders dan in 2002, de kosten van de dienstverlening (in 2002 op de vierde plaats) en op de vierde plaats kennis van zaken van de bouwnijverheid en het bouwproces (in 2002 op de tweede plaats). Opmerkelijk is dat kennis van zaken van de bouwnijverheid en het bouwproces in 2010 als enige minder vaak als selectiecriteria werd genoemd dan in 2002 (tabel 3.2). Het aandeel bedrijven dat in het afgelopen jaar de bij de CAO verplichte intredekeuringen door de arbodienst heeft laten uitvoeren was kleiner dan in Dat geldt voor alle onderscheiden grootteklassen (tabel 3.3). Bedrijven die wel intredekeuringen lieten uitvoeren moesten daar gemiddeld minder lang op wachten dan in In dat jaar was de termijn tussen aanvraag en uitvoering van de keuring volgens 48 procent van de bedrijven minder dan één week. In 2010 was dat percentage gedaald tot 44 procent, terwijl 56 procent langer dan een week moest wachten (tabel 3.4). Ook de termijn waarop zij de uitslag krijgen is korter geworden. In 2002 kreeg 52 procent die binnen een week, tegenover 76 procent in 2010 (tabel 3.5). Het is dan ook opmerkelijk dat het aandeel bedrijven dat die termijn te lang vindt licht gestegen is en wel van 29 procent in 2002 tot 31 procent in het afgelopen jaar (tabel 3.6). 19

21 Het aandeel bedrijven waarin in het afgelopen jaar werknemers zijn opgeroepen voor een PAGO is ten opzichte van 2002 flink gestegen. In 2002 bedroeg dat nog 64 procent tegenover 93 procent in Alleen onder de bedrijven met 51 tot 100 werknemers is dat percentage licht gedaald (tabel 3.7). Tegelijkertijd nam het aandeel bedrijven dat bekend is met de mogelijkheid voor grotere bedrijven om een jaarplanning te krijgen van PAGO-onderzoeken sterk toe. Van de bedrijven met meer dan 100 werknemers was zelfs 93 procent daarvan op de hoogte tegenover 81 procent in 2002 (tabel 3.8). De meeste werkgevers zeggen ook dat zij hun werknemers stimuleren om naar het PAGO te gaan. Het aandeel bedrijven dat dat doet is flink gestegen. Alleen onder de grote bedrijven (meer dan 100 werknemers) nam het af (tabel 3.9). Een groot aandeel bedrijven heeft werknemers in dienst die op grond van hun werkzaamheden in aanmerking komen voor een aanvullend Gericht Periodiek Onderzoek (GPO). Het gaat daarbij vooral om machinisten. Ook zijn er nogal wat bedrijven waarin werknemers met zandsteen, op vervuilde grond of op het terrein van chemische industrie werken. Het aandeel bedrijven waarin met asbest wordt gewerkt of onder overdruk is beperkt. Ten opzichte van 2002 is het aandeel bedrijven waarvan werknemers de afgelopen twee jaar werkzaamheden hebben uitgevoerd op grond waarvan zij recht hebben op een GPO toegenomen (tabel 3.10). Niet alle bedrijven met werknemers die recht hebben op een GPO weten dat die werknemers daar recht op hebben. Ten opzichte van 2002 is dat aandeel nauwelijks toegenomen (tabel 3.11). Het aandeel bedrijven dat de werknemers stimuleert om gebruik te maken van het recht op een GPO is gedaald van 58 procent in 2002 naar 51 procent in 2010 (tabel 3.12). Het aandeel bedrijven waarvan werknemers in het afgelopen jaar gebruik hebben gemaakt van de mogelijkheid om naar het arbospreekuur te gaan is in 2010 met 28 procent wat hoger dan in 2002 (25 procent). Alleen van de bedrijven met werknemers en meer dan 100 werknemers nam dat aandeel af (tabel 3.13). Voor wat betreft het aandeel bedrijven dat zegt de werknemers te stimuleren om naar het arbospreekuur te gaan, geldt dat dat alleen met uitzondering van de bedrijven met minder dan 20 werknemers is afgenomen. Voor alle bedrijven gezamenlijk bleef dat aandeel vergeleken met 2002 nagenoeg hetzelfde (tabel 3.14). Het aandeel bedrijven dat door de arbodienst is bezocht of waarin de arbodienst een werkplekonderzoek heeft gedaan in het kader van het CAO-pakket preventiezorg, is gedaald van 20 procent in 2002 tot 15 procent in het afgelopen jaar. De daling deed zich voor in alle grootteklassen, maar was vooral onder de grotere bedrijven met 51 tot 100 werknemers groot (tabel 3.15). Over de wijze waarop de arbodienst deze activiteit heeft uitgevoerd zijn in 2010 meer bedrijven van oordeel dat dit matig of slecht gebeurt (tabel 3.16). 20

22 Alhoewel niet direct behorend tot de taak van Arbouw, zijn zowel in het onderzoek van 2002 als dat van 2010 ook enkele vragen gesteld over de dienstverlening door arbodiensten met betrekking tot verzuimbegeleiding, re-integratie en risicoinventarisatie en evaluatie. Daaruit kwam allereerst naar voren dat voor wat betreft het soort overeenkomst dat bedrijven met de arbodienst hebben gesloten voor verzuimbegeleiding er sinds 2002 veranderingen zijn opgetreden. In de meeste gevallen gaat het om een vast bedrag per werknemer en veel minder vaak om honorering op basis van verrichtingen. Het opmerkelijke verschil met 2002 is de toename van het aandeel bedrijven dat een overeenkomst op basis van verrichting heeft (van 17 procent in 2002 naar 30 in 2010) en het aandeel bedrijven dat helemaal geen vereenkomst heeft voor verzuimbegeleiding (van 8 procent in 2002 naar 11 procent in 2010) (tabel 3.17). Voor wat betreft de frequentie waarmee door de arbodienst gerapporteerd wordt over het ziekteverzuim geldt dat die is toegenomen. In 2002 gebeurde dat volgens 34 procent van de in het onderzoek betrokken bedrijven 1 maal per maand of vaker. In 2010 was dat percentage gestegen tot 42 procent. Opvallend is dat het meest voorkomende antwoord was dat er in geheel niet wordt gerapporteerd in plaats van eens per kwartaal (tabel 3.18). Het oordeel over de rapportage is in 2010 minder positief. In 2002 zei 86 procent dat die goed tot zeer goed was en 13 procent matig of slecht. In 2010 vond 78 procent die goed tot uitstekend en 22 procent matig of slecht. In 2010 rapporteerden de bedrijven een lager ziekteverzuimpercentage dan in 2002 (tabel 3.19). Daarentegen werd in 2010 het streefcijfer juist naar boven bijgesteld Het aandeel bedrijven dat vindt dat de arbodienst voldoende ondersteuning biedt bij reintegratie/werkhervatting van zieke werknemers is gestegen van 66 procent in 2002 tot 75 procent in het afgelopen jaar. Die stijging deed zich zowel in kleine als in grote bedrijven voor (tabel 3.20). Het oordeel over de kwaliteit van de verzuimbegeleiding is ten opzichte van 2002 weinig veranderd. Het aandeel bedrijven dat die matig tot slecht vond lag op hetzelfde niveau als in 2002 (tabel 3.21). Het aandeel bedrijven dat de arbodienst effectief vindt bij het terugdringen van het ziekteverzuim is wel iets toegenomen (van 46 procent in 2002 tot 51 procent in 2010) (tabel 3.22). Ongeveer evenveel bedrijven als in 2002 beoordeelden de deskundigheid van de arbodienst voor de werkzaamheden die zij uitvoeren in het kader van de verzuimbegeleiding als matig tot slecht (tabel 3.23). Het gemiddelde waarderingscijfer voor de manier waarop de arbodienst haar werkzaamheden in het kader van de verzuimbegeleiding uitvoert is gestegen van 6,3 in 2002 naar 6, 6 in 2010 (tabel 3.24). Het aandeel bedrijven dat een verzekering heeft afgesloten om de loonkosten als gevolg van het ziekteverzuim te dekken daalde van 75 procent in 2002 naar 61 procent in 2010 (tabel 3.25). 21

23 Het aandeel bedrijven dat een door een gecertificeerde arbodienst goedgekeurde risicoinventarisatie en evaluatie heeft uitgevoerd, is in de afgelopen jaren sterk toegenomen van 74 procent in 2002 tot 89 procent in De toename deed zich voor in grootteklassen met uitzondering van bedrijven met meer dan 100 werknemers (tabel 3.26). In 2002 leidde de RI&E volgens 79 procent van de bedrijven tot aanbevelingen voor verbetering van de arbeidsomstandigheden in het bedrijf. In 2010 was er in 76 procent van alle gevallen sprake van een Plan van Aanpak voor verbetering van de arbeidsomstandigheden in het bedrijf. Deze afname deed zich in alle grootteklassen voor (tabel 3.27). Een duidelijk minpunt, als het gaat om verbetering van de arbeidsomstandigheden in het algemeen, is dat veel (vooral kleine) bedrijven geen duidelijk beeld hebben van de kosten die inschakeling van de arbodienst daarbij met zich meebrengt. Dat aandeel is gedaald van 39 procent in 2002 tot 28 procent in 2010 (tabel 3.28). Ook het aandeel bedrijven dat aangeeft dat de kosten van de arbodienst in belangrijke mate een belemmering zijn voor de uitvoering van een goed gezondheids- en veiligheidsbeleid is gedaald van 42 procent in 2002 tot 36 procent in het afgelopen jaar (tabel 3.29). Bovendien vindt de helft van alle bedrijven dat de hoge kosten van een goed V&Gbeleid de concurrentiepositie van het bedrijf nadelig beïnvloeden. Dat waren er veel minder dan 2002 (61 procent). Deze afname deed zich in alle grootteklassen voor (tabel 3.30). Tabel 3.1 Onderdelen waarvoor het bedrijf met de arbodienst een overeenkomst heeft gesloten naast het CAO-pakket preventiezorg, in procenten van alle bedrijven die zijn aangesloten bij een arbodienst onderdeel administratieve verwerking van ziek- en herstelmelding 65,6 62,8 controle en begeleiding van zieke werknemers 79,5 87,3 werkplekonderzoek 7,0 12,2 adviezen over arbeidsomstandigheden 9,8 14,1 risico-inventarisatie en evaluatie 31,6 20,7 sociaal medisch overleg 13,3 19,3 anders 3,1 4,1 22

24 Tabel 3.2 Criteria waarop bedrijven een arbodienst beoordelen, in procenten van alle bedrijven die zijn aangesloten bij een arbodienst criterium kwaliteit en snelheid van rapportages 46,8 72,2 kennis van zaken over de bouwnijverheid 37,7 33,9 kosten van de dienstverlening 29,2 34,0 actieve opstelling naar het bedrijf toe 32,9 42,8 persoonlijke indruk van de bedrijfsarts/arbodeskundige 15,3 27,2 anders 3,1 2,6 Tabel 3.3 Aandeel bedrijven dat in het afgelopen jaar de bij de CAO verplichte intredekeuringen door de arbodienst heeft laten uitvoeren in procenten van alle bedrijven per grootteklasse ,9 37,2 50,4 70,1 20, ,4 4,4 25,1 29,5 10,3 Tabel 3.4 Procentuele verdeling van de bedrijven die wel eens intredekeuringen laten uitvoeren naar termijn tussen aanvraag en uitvoering van de keuring termijn dag 4,2 13,2 binnen een week 44,1 30,7 binnen twee weken 35,3 38,4 langer dan twee weken 16,4 17,7 Tabel 3.5 Procentuele verdeling van de bedrijven die wel eens intredekeuringen laten uitvoeren naar termijn waarop zij de uitslag van de keuring krijgen termijn dag 5,5 6,7 binnen een week 46,1 55,0 binnen twee weken 30,0 14,5 langer dan twee weken 18,4 23,8 23

25 Tabel 3.6 Aandeel bedrijven dat de termijn waarop zij de uitslag van de intredekeuring krijgen te lang vindt in procenten van alle bedrijven die wel eens intredekeuringen laten uitvoeren, per grootteklasse ,7 36,8 36,2 23,7 28, ,0 57,7 42,4 26,4 31,5 Tabel 3.7 Aandeel bedrijven waarin werknemers in het afgelopen jaar zijn opgeroepen voor een PAGO, in procenten van alle bedrijven per grootteklasse ,4 89,4 95,5 93,4 64, ,8 96,4 93,6 99,7 93,2 Tabel 3.8 Aandeel bedrijven dat bekend is met de mogelijkheid voor grotere bedrijven om een jaarplanning te krijgen van PAGO-onderzoeken, per grootteklasse ,1 45,8 59,3 81,3 27, ,8 85,6 89,5 93,6 76,8 Tabel 3.9 Aandeel bedrijven dat de werknemers stimuleert om naar het PAGO te gaan, in procenten van alle bedrijven per grootteklasse ,4 84,8 82,4 94,2 74, ,7 92,7 92,8 86,4 92,0 24

26 Tabel 3.10 Aandeel bedrijven waarvan werknemers de afgelopen twee jaar de genoemde werkzaamheden hebben uitgevoerd werkzaamheid werken met zandsteen 9,3 11,7 werken in de offshore 0,3 2,4 werken met persluchtapparatuur 6,1 7,5 werken met asbest 3,0 4,4 werken onder overdruk 4,2 besturen van torenkraan, mobiele kraan of heistelling 12,0 19,5 werken op vervuilde grond of terrein van chemische 4,1 11,0 industrie Tabel 3.11 Aandeel bedrijven dat weet dat de werknemers recht hebben op een gpo in procenten van alle bedrijven met werknemers die recht hebben op een gpo, per grootteklasse ,8 58,2 69,6 83,1 56, ,8 37,8 66,4 82,9 55,1 Tabel 3.12 Aandeel bedrijven dat de werknemers stimuleert om gebruik te maken van het recht op een gpo, in procenten van alle bedrijven met werknemers die recht hebben op een gpo, per grootteklasse ,6 61,1 55,7 79,8 58, ,9 42,2 67,4 72,2 50,8 Tabel 3.13 Aandeel bedrijven waarvan werknemers in het afgelopen jaar gebruik hebben gemaakt van de mogelijkheid om naar het arbospreekuur te gaan, per grootteklasse ,8 42,4 41,7 71,0 25, ,5 20,7 62,1 53,1 28,7 25

27 Tabel 3.14 Aandeel bedrijven dat de werknemers stimuleert om naar het arbospreekuur te gaan, in procenten van alle bedrijven per grootteklasse ,3 71,7 76,4 85,6 64, ,7 58,3 71,8 69,2 64,6 Tabel 3.15 Aandeel bedrijven dat door de arbodienst is bezocht of waarin de arbodienst een werkplekonderzoek heeft gedaan in het kader van het CAO pakket preventiezorg, in procenten van alle bedrijven per sector en grootteklasse ,9 28,6 33,9 41,7 19, ,8 14,5 11,9 47,9 15,4 Tabel 3.16 Procentuele verdeling van de bedrijven die zijn bezocht door de arbodienst of waarin de arbodienst een werkplekonderzoek heeft gedaan, naar oordeel over de wijze waarop de arbodienst deze activiteit heeft uitgevoerd oordeel goed 54,0 18,3 redelijk 39,7 71,1 matig 5,1 10,2 slecht 1,1 0,4 Tabel 3.17 Procentuele verdeling van de bedrijven naar soort overeenkomst met de arbodienst voor verzuimbegeleiding soort overeenkomst een vast bedrag per werknemer 74,4 59,4 op basis van verrichting 17,2 29,6 geen overeenkomst 8,4 11,0 26

28 Tabel 3.18 Procentuele verdeling van de bedrijven naar frequentie waarmee de arbodienst rapporteert over het ziekteverzuim frequentie per week 7,4 14,3 per twee weken 6,5 8,8 per maand 19,8 19,3 per twee maanden 3,0 2,9 per kwartaal 29,6 13,5 per half jaar 8,5 6,6 per jaar 13,2 12,7 niet 12,1 21,9 Tabel 3.19 Ziekteverzuimpercentage in het afgelopen jaar (gerealiseerd) en streefcijfer voor het lopend jaar jaar verzuim in het afgelopen jaar (gerealiseerd) streefcijfer voor het lopend jaar ,1 2, ,2 2,9 Tabel 3.20 Aandeel bedrijven dat vindt dat de arbodienst voldoende ondersteuning biedt bij re-integratie/werkhervatting van zieke werknemers, in procenten van alle bedrijven per grootteklasse ,6 52,6 51,4 61,7 66, ,9 74,5 67,3 70,3 75,6 Tabel 3.21 Procentuele verdeling van de bedrijven naar oordeel over de kwaliteit van de verzuimbegeleiding door de arbodienst oordeel goed 29,5 2,2 redelijk 46,6 73,2 matig 18,1 22,5 slecht 5,9 2,2 27

29 Tabel 3.22 Aandeel bedrijven dat de arbodienst effectief vindt bij het terugdringen van het ziekteverzuim in het bedrijf, in procenten van alle bedrijven per grootteklasse ,4 34,6 29,4 41,8 45, ,7 43,9 48,2 51,2 50,6 Tabel 3.23 Procentuele verdeling van de bedrijven naar oordeel over de deskundigheid van de arbodienst voor de werkzaamheden die zij uitvoeren in het kader van de verzuimbegeleiding oordeel goed 26,9 1,9 redelijk 47,0 72,5 matig 21,0 22,5 slecht 5,1 3,1 Tabel 3.24 Aandeel bedrijven dat de arbodienst een voldoende geeft (cijfer 6 of meer) voor de manier waarop zij haar werkzaamheden uitvoert in het kader van de verzuimbegeleiding, per grootteklasse ,5 73,0 67,2 75,4 78, ,4 82,3 89,2 81,7 85,5 gemiddeld cijfer: ,4 6,0 6,1 6,4 6, ,6 Tabel 3.25 Aandeel bedrijven dat een verzekering heeft afgesloten om de loonkosten als gevolg van het ziekteverzuim te dekken, in procenten van alle bedrijven per grootteklasse ,7 64,8 43,6 22,4 74, ,1 62,7 28,3 4,4 60,9 28

30 Tabel 3.26 Aandeel bedrijven dat een risico-inventarisatie en evaluatie heeft uitgevoerd die is goedgekeurd door een gecertificeerde arbodienst, in procenten van alle bedrijven per grootteklasse ,3 89,1 88,8 96,3 73, ,3 93,6 99,4 88,5 88,6 Tabel 3.27 Aandeel bedrijven waarvoor geldt dat de RI&E al dan niet heeft geleid tot een Plan van Aanpak voor verbetering van de arbeidsomstandigheden in het bedrijf, in procenten van alle bedrijven die een RI&E hebben uitgevoerd of hebben laten uitvoeren, per grootteklasse ,2 83,1 93,2 97,5 79, ,6 76,5 80,8 95,7 75,9 Tabel 3.28 Aandeel bedrijven dat een duidelijk beeld heeft van de kosten die inschakeling van de arbodienst met zich meebrengt, in procenten van alle bedrijven per grootteklasse ,9 72,3 86,1 73,6 60, ,9 77,9 85,9 92,4 72,0 Tabel 3.29 Percentage bedrijven dat aangeeft dat de kosten van de arbodienst een belemmering zijn voor de uitvoering van een goed gezondheids- en veiligheidsbeleid, per grootteklasse (cijfer 6 tot 10) ,8 41,6 23,4 16,6 41, ,9 35,1 38,2 21,4 36,1 29

31 Tabel 3.30 Aandeel bedrijven dat vindt dat hoge kosten van een goed V&Gbeleid de concurrentiepositie van het bedrijf nadelig beïnvloeden, in procenten van alle bedrijven per grootteklasse ,2 55,2 48,2 41,9 60, ,5 55,3 37,9 23,7 50,3 30