Op weg naar een sluitende ondersteuningsstructuur

Transcriptie

1 Op weg naar een sluitende ondersteuningsstructuur 1 Inleiding Op basis van een startnotitie van juni 2010 is in Lelystad gesproken over een passende ondersteuningsstructuur en zijn hiervoor aanpassingen in de bestaande structuren van de samenwerkingsverbanden (swv-en) WSNS aangebracht. Onduidelijkheden en tussentijdse wijzigingen in het beleid passend onderwijs (waaronder het beëindigen van de regionale netwerken) en het samengaan van de twee voormalige samenwerkingsverbanden WSNS hebben dit ontwikkelingsproces beïnvloed en soms vertraagd. Nu de contouren van de invoering van passend onderwijs steeds duidelijker worden, is het nodig te kijken op welke wijze Lelystad de structuur gaat inrichten rekening houdend met het beleid zoals vastgelegd in de wetswijzigingen passend onderwijs, die inmiddels door de Tweede Kamer zijn aangenomen. In dit kader krijgt het swv een belangrijke regierol bij het indiceren van kinderen met extra ondersteuningsbehoeften en het toewijzen van ondersteuningsmiddelen. Deze rol zal het swv moeten uitvoeren binnen een beperkter budget. Hiervoor is een deltaplan opgesteld, waarmee rekening moet worden gehouden bij de inrichting van de ondersteuningsstructuur. Op basis van ervaringen de afgelopen jaren, recente discussies en het beleidsmatige en financiële kader beoogt deze notitie een aanzet te bieden tot het meer definitief ontwerpen en vaststellen van de ondersteuningsstructuur voor de komende periode. In paragraaf 2 bespreken wij kort de uitgangspunten van waaruit wij werken. In paragraaf 3 beschrijven wij de hierbij passend hoofdstructuur. In paragraaf 4 werken wij deze hoofdstructuur uit. In de bijlagen is nadere achtergrond informatie opgenomen. 2 Uitgangspunten Het swv passend onderwijs Lelystad hanteert de volgende uitgangspunten bij het inrichten van de ondersteuningsstructuur. 2.1 Handelingsgericht werken in een doorlopende ondersteuningslijn Handelingsgericht werken en handelingsgericht arrangeren 1 vormen in onderlinge samenhang de kern voor passend onderwijs. Goede ondersteuning is afgestemd op de onderwijsbehoeften van kinderen, werkt preventief en proactief, vindt zo mogelijk binnen de groep plaats en betrekt leerling, ouders en leraar bij alle stappen. Dit is de kern van handelingsgericht werken. 1 Met het begrip arrangeren geven wij uiting aan de omslag van het kijken naar belemmeringen naar het kiezen van geschikte handelingsarrangementen. Notitie ondersteuningsstructuur, versie juni

2 Handelingsgericht werken en handelingsgericht arrangeren dragen bij aan hetzelfde doel: kinderen zo goed mogelijk en zo snel mogelijk op de juiste plek krijgen met een zo optimaal mogelijke ondersteuning 2 in het onderwijs. Onderwijs en ondersteuning moeten daarbij zoveel mogelijk in basisscholen worden gerealiseerd. In dit kader worden de ondersteuningsniveaus onderscheiden die schematisch in figuur 1 zijn weergegeven. Ondersteuning in de groep/school BASISONDERSTEUNING Bovenschoolse en EXTRA ONDERSTEUNING Niveaus Omschrijving Betrokkenen Verantwoordelijke Niveau 1 Handelingsgericht / School: leraar Leraar oplossingsgericht werken door leraar in de groep Niveau 2 Overleg met collega s School: leraar Leraar Niveau 3 Overleg met IB-er School: leraar en IB-er IB Niveau 4 Schoolnabije Ondersteuningsteam DIrecteur ondersteuning Cjg consulent, ABer, consultatieve ll.beg., SMWer, IBer, leraar BaO Niveau 5 Bovenschoolse Onderwijsloket Directeur ondersteuning (PCL/CVI) Niveau 6 Speciale SO Bevoegd gezag onderwijsvoorziening SBO en arrangementen Horizontale doorverwijzing Tussenvoorzieningen Figuur 1: Ondersteuningsroute. Bij figuur 1 merken wij op dat met extra ondersteuning (niveau 5 en 6) wordt bedoeld de ondersteuning die op basis van nadere afspraken wordt bekostigd door het samenwerkingsverband vanuit de daarvoor beschikbare middelen. Niveau 4 valt onder de basisondersteuning, maar wordt deels bekostigd vanuit de middelen van het swv. Hierover worden nadere afspraken gemaakt. 2.2 Beheersen van de toestroom naar voorzieningen voor extra ondersteuning Naar de mate dat scholen beter in staat zijn om preventief, proactief, handelingsgericht te werken, zullen minder leerlingen zijn aangewezen op extra ondersteuning. Die situatie is nog niet bereikt en vraagt nog veel inspanningen van scholen, besturen en het swv. Een omslag in de beoogde richting is niet alleen gewenst vanuit onze principiële keus voor beter en meer passend onderwijs, maar wordt ook ingegeven van overwegingen van financiële aard. Verwachte terugloop van de budgetten voor extra ondersteuning dwingen daartoe. In dit verband is een deltaplan opgesteld, dat als 2 In navolging van de wetsvoorstellen gebruiken wij waar zinvol de term ondersteuning in plaats van de tot nu toe gebruikelijk term zorg. Notitie ondersteuningsstructuur, versie juni

3 opdracht de komende jaren moet worden betrokken bij de inrichting van de ondersteuningsstructuur: kwaliteit binnen de budgettaire kaders. In dit verband is het opstellen van en werken aan het schoolondersteuningsprofiel voor alle scholen van belang. Dit profiel is in een eerste vorm en fase afgerond en vormt de basis voor verdere ontwikkeling. 2.3 Voorzieningen voor extra ondersteuning Binnen ons samenwerkingsverband functioneren een aantal voorzieningen of deze gaan dit doen: de scholen voor sbo en so, cluster 3 en 4. Deze scholen blijven extra ondersteuning bieden binnen de kaders van het samenwerkingsverband. Samen met deze scholen wordt gezocht naar meer flexibele arrangementen voor leerlingen die daaraan behoefte hebben. 3 Hoofdstructuur In aansluiting bij de uitgangspunten (zie paragraaf 2) streven wij in Lelystad naar een overzichtelijke structuur, die financieel beheersbaar is, inzichtelijk is voor scholen met weinig bureaucratie. In figuur 2 is de structuur in een organogram weergegeven. Onderwijsloket Lelystad PCL (CvI) Toewijzen arrangementen Figuur 2: Organogram ondersteuningsstructuur In de ondersteuningsstructuur onderscheiden wij voor de eindsituatie de volgende organisatorische eenheden: Notitie ondersteuningsstructuur, versie juni

4 Ondersteuningsteam: deze organisatorische eenheid op schoolniveau coördineert de zorgstructuur in de school en schakelt met het kernteam CJG op stadsdeelniveau. Onderwijsloket: deze organisatorische eenheid geeft advies aan scholen en bereidt arrangementen voor extra ondersteuning voor PCL 3 : deze organisatorische eenheid wijst op grond van toetsing van de voorgestelde arrangementen de arrangementen (en beschikkingen) toe. CVI (voorlopig). 4 Uitwerking Belangrijk is dat taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden in de eindsituatie helder zijn en ook duidelijk van elkaar te onderscheiden. Ervaringen tot nu toe laten zien dat vooral het onderwijsloket te maken heeft gehad met een opeenstapeling van allerhande vragen van scholen en ouders (zie bijlage 1). In deze paragraaf werken wij de drie organisatorische eenheden verder uit Ondersteuningsteam Het ondersteuningsteam is de kern van de ondersteuningsstructuur vanuit de visie op passend onderwijs (zo thuisnabij mogelijk in het regulier onderwijs) en vanuit de zorgplicht van schoolbesturen en scholen. Daarbij is er veel ruimte voor scholen en schoolbesturen hun eigen invulling te geven. Dit kan bijvoorbeeld in de vorm van een overleg met alle lokale partners of een collegiaal overleg. Een kwalitatief goed functionerend ondersteuningsteam maakt onderdeel uit van de standaarden voor basisondersteuning. Taken uitgevoerd door betrokkenen ondersteuningsteam Het ondersteuningsteam heeft in elk geval de volgende taken: Het vaststellen/ in kaart brengen van extra ondersteuningsbehoeften bij leerlingen in de school. Het vroegtijdig coördineren en realiseren van vroegtijdige extra ondersteuning voor leerlingen in de school. Het geven van handelingsgerichte adviezen aan leraren bij geconstateerde ondersteuningsbehoeften. Het geven van advies en informatie aan ouders bij vragen betreffende extra ondersteuning van hun kind(eren). Het onderhouden van op afstemming gerichte contacten met het kernteam CJG op staddeelniveau. Het voorbereiden van de inbreng van een casus in het onderwijsloket Elke school/schoolbestuur kan het ondersteuningsteam aanvullende taken toedelen. Verantwoordelijkheden in de ondersteuningsstructuur Het zorgdragen voor de overdracht aan het onderwijsloket van een deugdelijk dossier, dat voldoet aan de gestelde criteria. Informatie en ondersteuningsfunctie voor ouders. Samenstelling Structureel: 3 PCL is tot invoering van passend onderwijs wettelijk verplicht. Naam en positie kunnen worden heroverwogen bij invoering van passend onderwijs. Notitie ondersteuningsstructuur, versie juni

5 Intern begeleider van de school Orthopedagoog (consultatieve leerlingbegeleider) CJG-consulent Op afroep: Leden kernteam Leden loket Directeur/ leerkracht Ouders Frequentie Door de school/het bestuur te bepalen. Werkwijze, procedures, protocollen Door de school zelf te bepalen en vast te leggen in het schoolplan, in elk geval protocollen betreffende de privacy. Verantwoording en kwaliteitszorg: Via de monitor van het swv Onderwijsloket Het onderwijsloket is de kern van de bovenschoolse ondersteuningsstructuur als aanvulling op het ondersteuningsteamoverleg in de scholen. Taken van de partners in het onderwijsloket Het onderwijsloket heeft in elk geval de volgende taken: Het toetsen van de ingediende casussen op volledigheid van het dossier, onderbouwing en op procedures en protocollen Het zonodig initiëren van aanvullend onderzoek: handelingsgerichte diagnostiek Het geven (of doen geven door externe deskundigen) van handelingsadviezen aan scholen en/of ouders Het voorbereiden van arrangementen Het gedocumenteerd en beargumenteerd voorleggen van casuïstiek aan de PCL/CVI (in de overgangsperiode) Het informeren van alle betrokkenen over de adviezen en voorgestelde arrangementen Het geven van advies en informatie aan ouders/verzorgers, scholen en overige betrokkenen bij vragen betreffende extra ondersteuning van hun kind(eren), die vanuit het ondersteuningsteam om opschaling vragen Het onderhouden van op afstemming gerichte contacten met het CJG/kernteam Het signaleren van knelpunten in de ondersteuningsstructuur (matchen vraag en aanbod) Monitoring m.b.t. ondersteuningsbehoeften van kinderen, ouders en scholen, en hierover communiceren met de leidinggevende van het swv. Verantwoordelijkheden in de ondersteuningsstructuur Het zorgdragen voor goed voorbereide en onderbouwde voorstellen voor arrangementen en de daarbij behorende volledige dossiers. Notitie ondersteuningsstructuur, versie juni

6 Informatiefunctie voor ouders en scholen in aanvulling op de informatiefunctie van de desbetreffende school zelf. Samenstelling Structureel: Orthopedagoog (swv, tevens voorzitter) Gedragsspecialist (swv, tevens secretaris) Administratieve kracht Ouders zijn in principe aanwezig Op afroep: Leden kernteam CJG Deskundige sbo Deskundige so Andere deskundigen Frequentie Gemiddeld eens per 2 weken tenzij het aantal verzoeken aanleiding geeft tot aanpassing. Werkwijze, procedures, protocollen Nader uit te werken op basis van werkwijzen huidige PCL en huidige CvI s. Verantwoording en kwaliteitszorg: Via jaarverslag PCL De PCL heeft binnen de huidige wettelijke kaders de formele bevoegdheid tot het opstellen van beschikkingen voor het sbo. In de nieuwe structuur heeft de PCL een toetsende functie en wordt daar de verbinding gelegd met het uitgangspunt van de financiële beheersbaarheid. Taken De PCL heeft in elk geval de volgende taken: Het toetsen van beargumenteerde en gedocumenteerde voorstellen voor arrangementen te toetsen aan (nader op te stellen) criteria en procedures, zoals vastgelegd in het ondersteuningsplan Het terugkoppelen van de ervaringen naar het onderwijsloket en het doen van voorstellen tot verbetering aan de hand van concrete casussen. Het toekennen van arrangementen binnen afgesproken financiële kaders, inclusief de middelen. Verantwoordelijkheden in de ondersteuningsstructuur Het vaststellen van arrangementen. Het toekennen van arrangementen en de daarbij behorende faciliteiten. Samenstelling Structureel: Drie directeuren basisonderwijs. Administratieve kracht Op termijn directielid sbo en so Notitie ondersteuningsstructuur, versie juni

7 Frequentie Gemiddeld eens per 6 weken tenzij het aantal verzoeken aanleiding geeft tot aanpassing. Werkwijze, procedures, protocollen Opstellen procedures en toetsingskader (nader uit te werken). Verantwoording en kwaliteitszorg: Via jaarverslag. 5 Toekomstperspectief Wij bevinden ons in een transitiefase van de huidige situatie (tot 2014) naar de situatie passend onderwijs vanaf Tot 2014 hebben wij te maken met de huidige regelgeving (PCL en CvI beslissen formeel). Dat betekent dat het samenwerkingsverband tot 2014 via de PCL alleen sbo-beschikkingen/ arrangementen kan afgeven binnen de wettelijke regelingen. Met ingang van 2014 worden de CvI s opgeheven. Dan: Komt het bepalen van ondersteuningsarrangementen (huidige sbo, so, cluster 3 en 4, eventuele tussenvoorzieningen, deeltijdvoorzieningen) bij een orgaan (loket) van het swv te liggen. Gaan ook verhuisgevallen via het loket. Datzelfde geldt voor onderinstromers vanuit voorschoolse voorzieningen. Tot 2014 hebben wij de tijd om in te groeien in de nieuwe systematiek. Zo gaan nu al soarrangementen (cluster 4) via het loket hoewel wettelijk de CvI formeel beslist. Ingroeien betekent samen zoeken naar de meest wenselijke en snelle oplossing voor leerlingen die extra ondersteuningsbehoeften hebben. De ondersteuningsvraag van kinderen moet daarbij centraal staan. In dit verband vragen de werkwijzen van het onderwijsloket en de PCL verdere afstemming. Het kan niet zo zijn dat op de juiste wijze onderbouwde en beargumenteerde adviezen op basis van vastgestelde criteria vanuit het onderwijsloket leiden tot een inhoudelijke afwijzing door de PCL. De PCL heeft in deze een toetsende rol. Aan de andere kant kan het ook niet zo zijn dat voorzieningen voor extra ondersteuning (sbo en so) op grond van niet-inhoudelijke argumenten (bijvoorbeeld leerlingenaantallen of het in stand houden van deelvoorzieningen) de vraagkant bij de scholen stimuleren. Met het oog op beheersing van het gebruik van deze voorzieningen moeten wij zoeken naar een goed evenwicht. Tegelijkertijd moeten wij werken aan de voorkant: de vroegtijdige signalering en vroegtijdige ondersteuning. In dit verband zal op termijn de expertise vanuit het speciaal (basis)onderwijs vroegtijdig moeten worden ingezet op het niveau van de ondersteuningsteams. Notitie ondersteuningsstructuur, versie juni

8 Bijlage 1: Recente ervaringsgegevens uit de klankbordgroep Uit een recente terugkoppeling in de klankbordgroep blijkt dat: alle scholen inmiddels een orthopedagoog/adviseur leerlingenzorg hebben ter interne ondersteuning er een pilot met cluster 4 is om AB meer preventief in te zetten voor ondersteuning in scholen er veel adviesaanvragen binnen komen bij het onderwijsloket: 145 aanmeldingen en 17 beschikkingen sbo. ook veel ouders het loket benutten voor advies, informatie en ondersteuning de vraagstellingen die aan het loket worden voorgelegd heel divers zijn. Voor een deel kan dit verklaard worden uit de omstandigheid dat er voor kort op veel scholen geen orthopedagoog/ consultatieve leerlingbegeleider beschikbaar was de te volgen procedure voor aanmelding voor het onderwijsloket niet altijd helder is voor scholen. Voor een deel kan dit worden verklaard omdat er aan het begin van het schooljaar op veel scholen geen orthopedagoog/ consultatieve leerlingbegeleider beschikbaar was de positie van de nieuwe pcl om verheldering vraagt. De nieuwe leden van de pcl zijn inmiddels bekend en starten binnenkort met hun werkzaamheden onder leiding van het swv (in de eerste periode ook om bekend te raken met hun taken en verantwoordelijkheden) de gebruikte terminologie en de onderscheiden functies en verantwoordelijkheden van de diverse organen onduidelijk is: onderwijsloket pcl- kernteam ondersteuningsteamoverleg Bijlage 2: Mijlpalen passend onderwijs/ tijdpad Notitie ondersteuningsstructuur, versie juni

9 Onder voorbehoud van uitstel van de invoering van passend onderwijs gelden de volgende mijlpalen: 1 augustus 2012 Wetsvoorstel staatsblad 1 november 2013 Bestuurlijke inrichting klaar Rechtspersoon swv is opgericht 1 maart 2014 Ondersteuningsplan gereed Overleg met gemeenten gevoerd 1 augustus 2014 Start bekostiging swv Start zorgplicht schoolbesturen 1 augustus 2016 Overheveling ab middelen naar swv Start verevening budgetten Budget voor lichte en zware ondersteuning Een tijdpad tot augustus 2013 kan er als volgt uitzien: Mei/juni 2012: uitwerking notitie toekomstige ondersteuningsstructuur met daarin de taken en verantwoordelijkheden Mei-juli 2012: inwerken en starten werkzaamheden PCL nieuwe stijl (begin mei, 16 mei, 20 juni en 11 juli) Sept-juli 2013: opstellen categorieën ondersteuningsarrangementen afstemming REC, Jeugdzorg voorbereiding uitbreiding takenpakket onderwijsloket Notitie ondersteuningsstructuur, versie juni