Toelichting op bekostiging samenwerkingsverbanden passend onderwijs

Transcriptie

1 Toelichting op bekostiging samenwerkingsverbanden passend onderwijs 1. Algemene toelichting In dit mapje treft u cijfers aan die inzicht geven in het financieel meerjarenperspectief van uw nieuwe samenwerkingsverband. Deze informatie is gebaseerd op het voorgenomen beleid passend onderwijs en geeft een indicatie van de bekostiging van het samenwerkingsverband na invoering van passend onderwijs. In deze notitie leest u een toelichting op de cijfers. Het stelsel passend onderwijs vraagt om een andere kijk op extra onderwijsondersteuning, onder meer vanwege de veranderde wijze van bekostiging. Het gaat hierbij om vier grote veranderingen. Geldstromen veranderen van richting. Zo gaat bijvoorbeeld het huidige rugzakgeld (cluster 3 en 4) niet meer naar de schoolbesturen, maar naar het samenwerkingsverband. Het samenwerkingsverband verdeelt de middelen vervolgens over de scholen, conform de afspraken in het ondersteuningsplan. Budgetten worden verevend, elke regio krijgt verhoudingsgewijs evenveel middelen voor zware ondersteuning. Hierdoor ontstaat een andere verdeling van geld over het land. Sommige budgetten krimpen door bezuinigingen. Bijvoorbeeld het budget voor ambulante begeleiding in de rugzak en de bekostiging van het speciaal onderwijs (so). De bekostiging van het so verandert en wordt vereenvoudigd. Er komt een onderscheid naar basis- en ondersteuningsbekostiging en minder indicatoren gaan een rol spelen bij het berekenen van de basisbekostiging. De basisbekostiging is een bedrag per leerling, dat vergelijkbaar is met de kosten van een leerling in het regulier onderwijs. De systematiek van het rechtstreeks toekennen van bekostiging aan de scholen voor speciaal basisonderwijs (sbo) voor 2% van de leerlingen binnen het samenwerkingsverband, blijft ongewijzigd. Wanneer er meerdere scholen voor sbo binnen het samenwerkingsverband zijn, worden de middelen naar rato van het aantal leerlingen op de verschillende sbo-scholen verdeeld. De systematiek als beschreven in deze toelichting gaat over de bekostiging van de samenwerkingsverbanden passend onderwijs, waarin ook de scholen voor so cluster 3 en 4 gaan deelnemen. De instellingen voor cluster 1 en 2 (voor leerlingen met een visuele- auditieve- en/of communicatieve handicap) gaan geen deel uitmaken van de samenwerkingsverbanden. De bekostiging van die instellingen wordt landelijk gebudgetteerd. De inkomsten van het samenwerkingsverband Middelen weer samen naar school (wsns) Net als in de huidige situatie, ontvangen de samenwerkingsverbanden middelen voor het wsns beleid. De omvang van het budget voor wsns wordt gebaseerd op het aantal leerlingen op de reguliere scholen in het samenwerkingsverband. Daar wordt met de invoering van passend onderwijs geen verandering in gebracht. Normbekostiging Daarnaast krijgt het samenwerkingsverbanden een nieuw budget: het normbudget voor de zwaardere vormen van extra onderwijsondersteuning. Dit 1

2 geld zit nu nog in de rugzakken en in een deel van de directe bekostiging van het so. Deze twee geldstromen veranderen van richting. Het instrument rugzak houdt op te bestaan. Een rugzak bestaat nu uit twee deelbedragen. De reguliere school krijgt een bedrag om een cluster 3 of 4 geïndiceerde leerling onderwijs te geven (het schooldeel van de rugzak). De so school krijgt een deel, om de reguliere school en de leerling ambulant te begeleiden (het ambulante begeleidingsdeel van de rugzak; hierna: ab-deel). Deze (rugzak) geldstromen naar de reguliere scholen en de so scholen houden op te bestaan. Beide geldstromen gaan in het vervolg naar de samenwerkingsverbanden, waarbij eerst op het voormalige ab-deel 57% wordt bezuinigd. De omvang van het normbudget dat het samenwerkingsverband krijgt voor de zwaardere vormen van extra onderwijsondersteuning, wordt gebaseerd op het aantal leerlingen dat is ingeschreven op (vestigingen van) de basisscholen en de scholen voor sbo in het samenwerkingsverband, vermenigvuldigd met een bedrag per leerling. Rechtstreekse bekostiging so Het samenwerkingsverband moet het nieuwe geld (de normbekostiging) in meer of mindere mate direct weer afstaan aan de so scholen, voor leerlingen die door het samenwerkingsverband zijn verwezen naar het so. Dit is de ondersteuningsbekostiging. Samenwerkingsverbanden betalen uit hun normbudget dus ondersteuningsbekostiging aan het so. Deze verplichte overdracht van geld wordt uitgevoerd door DUO, op basis van het aantal leerlingen ingeschreven bij het so op 1 oktober in het voorafgaande schooljaar. Er zijn drie bekostigingcategorieën, met elk hun eigen prijs, variërend van ongeveer tot ongeveer (de prijzen waarmee is gerekend staan in het rekenblad). Naast de ondersteuningsbekostiging, ontvangt het so voor elke ingeschreven leerling de basisbekostiging. De basisbekostiging wordt betaald door de rijksoverheid (wordt dus niet afgetrokken van het normbudget). De basisbekostiging bestaat uit een vaste voet per school en een bedrag per leerling (vergelijkbaar met het bedrag van een leerling op een reguliere school). Dit nieuwe systeem, met een onderverdeling in basis- en ondersteuningsbekostiging wordt eenvoudiger dan het huidige bekostigingssysteem van de so scholen. Scholen zullen voor- of nadeel hebben van deze vereenvoudiging. Dit effect staat los van de effecten van de bezuinigingen. Welk samenwerkingsverband betaalt voor welke leerling? Op het moment van invoering van het nieuwe stelsel betaalt het samenwerkingverband ondersteuningsbekostiging voor elke so leerling die in het gebied van het verband woont. In de structurele situatie, die geleidelijk ontstaat, moet het verband ondersteuningsbekostiging betalen voor: Elke leerling die het verband verwijst naar het so. De omvang van het bedrag is afhankelijk van de ondersteuningbehoefte van de leerling, door het samenwerkingsverband vertaald naar één van de drie bekostigingscategorieën. Elke leerling die in het gebied van het samenwerkingverband woont en voor wie de inschrijving op het so de eerste inschrijving is (er is geen verwijzende school). Elke leerling die voorheen ergens in het samenwerkingsverband naar school ging, maar op de teldatum 1 oktober ergens in het land naar het so gaat, vanwege plaatsing in een residentiële instelling. 2

3 Gescheiden budgetten lichte en zware onderwijsondersteuning Het bestaande budget voor wsns en het nieuwe normbudget van het swv zijn gescheiden budgetten. Als het normbudget ontoereikend is om alle ondersteuningsbekostiging voor het so te betalen, wordt de lumpsum van de scholen aangesproken. Dit gebeurt naar rato van het aantal leerlingen op de scholen in het samenwerkingsverband, inclusief de scholen voor so, en wordt uitgevoerd door DUO. Het bestaande budget voor lichte ondersteuning blijft daarbuiten. Het samenwerkingsverband kan zelf beslissen over de inzet van het normbudget dat resteert na aftrek van de kosten gemoeid met plaatsingen in het so. Middelen kunnen worden toegekend aan de scholen, aan individuele leerlingen, er kunnen tussenvoorzieningen worden ingericht, etc. In het ondersteuningsplan van het samenwerkingsverband worden de afspraken over de inzet van de middelen vastgelegd. Verevening Het aantal rugzakken en de mate waarin er in een regio deelgenomen wordt aan het so verschilt sterk per regio. Onderzoek van de ECPO 1 wijst uit dat er geen redenen zijn om aan te nemen dat er in de ene regio meer behoefte is aan extra onderwijsondersteuning dan in de andere. Daarom wordt met passend onderwijs het budget dat macro beschikbaar is voor zware vormen van onderwijsondersteuning gelijk over het land verdeeld, op basis van het aantal leerlingen binnen het samenwerkingsverbanden. Regio s met een bovengemiddeld aantal rugzakken en/of so deelname gaan er hierdoor financieel op achteruit en omgekeerd. Soms aanzienlijk. De verevening vindt daarom in vijf stappen plaats. Deze start in het schooljaar en loopt door tot De overgangsregeling voor de verevening wordt gebaseerd op de teldatum 1 oktober Regio s die er als gevolg van de verevening op vooruitgaan ontvangen geleidelijk meer middelen, en omgekeerd (resp. 0, 10, 25, 40, 70 en 100% en 100, 90, 75, 60, 30 en 0%). 2. Toelichting op de onderdelen van het cijferblad Waardevolle cijfers De cijferbladen in dit mapje geven u een goede indicatie van de financiële consequenties van de stelselwijziging passend onderwijs in uw samenwerkingsverband. We gebruiken bewust het woord indicatie, omdat de daadwerkelijke berekening in de toekomst plaats zal vinden op basis van het dan geldende prijspeil en leerlingenaantallen. Bovendien wordt de verevening gebaseerd op teldatum De cijfers die u nu ontvangt zijn gebaseerd op teldatum Omdat de bezuinigingen plaatsvinden voordat de nieuwe bekostigingssystematiek wordt ingevoerd, wordt in de berekeningen uitgegaan van de verlaagde prijzen voor de ab en voor het so. Hoewel de cijfers dus nog enigszins kunnen wijzigen, geven bijgaande cijfers concreet antwoord op de vraag wat het financieel perspectief van uw nieuwe samenwerkingsverband is. Op basis van deze cijfers kunt u de voor uw regio belangrijke beleidsvragen dan ook beslist formuleren. In het overzicht is geen was- wordt overzicht opgenomen van de huidige bekostiging en de bekostiging na invoering van passend onderwijs. Redenen hiervoor zijn: 1 3

4 De bezuinigingen worden geëffectueerd voordat de nieuwe bekostigingssystematiek wordt ingevoerd. In die zin is er geen sprake van was- wordt voor het samenwerkingsverband. De bezuinigingen zijn in veel gevallen niet toe te rekenen aan de samenwerkingsverbanden. Immers, hoe reken je bijvoorbeeld het afschaffen van de regionale expertisecentra door naar samenwerkingsverbanden? Er wordt weliswaar bezuinigd op de groepsgrootte in het so, maar dat betekent ook dat de prijs bij verwijzing lager wordt. Over de bezuiniging op de ambulante begeleiding kan worden opgemerkt dat deze ertoe leidt dat het gemiddelde bedrag per rugzak hierdoor omlaag gaat van ca (dit bedrag is gebaseerd op de huidige rugzakken, inclusief de dubbele rugzak voor leerlingen met een zmlk-indicatie in de bovenbouw van het regulier onderwijs) naar ca Kengetallen leerlingen Blad 1. geeft informatie over de kengetallen van het samenwerkingsverband, op basis van peildatum 1 oktober Het betreft informatie over: 1. Leerlingen: Het aantal leerlingen dat naar school gaat op één van de scholen binnen het samenwerkingsverband, uitgesplitst naar bao en sbo. Het totaal aantal bao leerlingen is van belang voor de vaststelling van het wsns budget. Het totaal aantal leerlingen bao en sbao is van belang voor de vaststelling van de normbekostiging, voor de zware vormen van onderwijsondersteuning van het samenwerkingsverband. Ook is het aantal so leerlingen weergegeven dat woont in het gebied van het samenwerkingsverband. Dit aantal is van belang voor de ondersteuningsbekostiging die het samenwerkingsverband aan het so moet gaan betalen. Let op: dit geldt alleen in de overgangsperiode. Daarna is met name het aantal leerlingen dat het samenwerkingsverband zelf verwijst uitgangspunt. Tot slot is het aantal leerlingen dat woonachting is in het samenwerkingsverband weergegeven. Dit geeft zicht op het aantal potentiële leerlingen binnen het samenwerkingsverband. Interessant is te kijken naar het aantal ingeschreven leerlingen en het aantal woonachtige leerlingen in relatie tot het aantal leerlingen dat woont in de regio en op een so school zit. Voorbeeld: indien veel leerlingen naar school gaan buiten het samenwerkingsverband, is de normbekostiging relatief laag. Uit de normbekostiging moeten in de overgangsperiode de leerlingen worden betaald die in het so zijn ingeschreven en wonen in het samenwerkingsverband. In de structurele situatie moet het samenwerkingsverband voor deze leerlingen betalen als het gaat om leerlingen direct instromen in het so (er is geen verwijzende (s)bo school). Dit komt overigens in het voortgezet onderwijs vaker voor dan in het primair onderwijs. 2. Rugzakken: Het aantal leerlingen met een rugzak cluster 3 en 4 dat naar school gaat op één van de scholen in het samenwerkingsverband, onderverdeeld naar rugzakken in het bao en het sbo. Dit aantal is onder meer van belang in het bepalen bij het bepalen van het vereveningsbedrag. 3. Deelnamepercentages: Tot slot worden op blad 1 de deelnamepercentages van het samenwerkingsverband voor lichte en zware onderwijsondersteuning afgezet tegen het landelijk gemiddelde. 4

5 2. Bekostiging samenwerkingsverband Blad 2. geeft informatie over de bekostiging van het samenwerkingsverband. De informatie is gebaseerd op de leerlingenaantallen op Wat het prijspeil betreft is voor de personele bekostiging uitgegaan van het schooljaar 2010/2011 en voor de materiële bekostiging van kalenderjaar Wsns budget (lichte onderwijsondersteuning): De bekostiging die het samenwerkingsverband ontvangt voor lichte onderwijsondersteuning. Het bedrag per leerling, ingeschreven op een (vestiging van een) school voor bao in het samenwerkingsverband bedraagt Normbekostiging (zware onderwijsondersteuning): Per leerling in het samenwerkingsverband (exclusief leerlingen op het so) ontvangt het samenwerkingsverband een bedrag van Ondersteuningsbekostiging: De bedragen voor een leerling in het so categorie 1, 2 en 3 zijn weergegeven. Ook is weergegeven wat de totale kosten so zijn op basis van het aantal leerlingen van blad 1. Ook de kosten die gemoeid zijn met de rugzakken, en het totaalbedrag op basis van het aantal rugzakken van blad 1 is weergegeven. Zoals eerder gemeld, het gaat hier om bedragen waar de bezuiniging al vanaf is getrokken. 4. Verevening: tot slot is onder onderdeel 4 aangegeven wat het effect van de verevening is. Dit bedrag wordt verkregen door van de normbekostiging (zie onderdeel 2 van blad 2) de ondersteuningsbekostiging (onderdeel 3 van blad 2) af te trekken. Wanneer de verevening positief is, het dit vak groen gekleurd, is de verevening negatief, is het vak rood gekleurd. 3. Overzicht vestigingen in de regio Naast het overzicht met kwantitatieve gegevens is ook informatie bijgevoegd over de samenstelling van de regio. Het betreft: Een overzicht met de vestigingen en besturen voor regulier en speciaal onderwijs in de regio, die gezamenlijk passend onderwijs vorm moeten gaan geven. Een overzicht van de so scholen waar leerlingen vanuit het samenwerkingsverband op school zitten. Een overzicht van de so scholen die leerlingen met een rugzak in het reguliere onderwijs binnen het samenwerkingsverband ambulant begeleiden. 4. Conclusies en beleid op basis van gegevens Wat kunt u op basis van de kwantitatieve gegevens zeggen over de situatie in uw samenwerkingsverband en wat kunt u hier beleidsmatig mee? U kunt zien of de deelname sbo, rugzakken en so (per categorie: 1, 2 en 3) boven of onder het landelijk gemiddelde ligt. De vergelijking van deelnamepercentages rugzakken en so zijn van belang voor de verevening. Verevening betekent dat in de bekostiging wordt toegegroeid naar de landelijk gemiddelde percentages. Als samenwerkingsverband kunt u hier binnen de bandbreedte van het normbudget eigen keuzen maken. Zo kunt u er voor kiezen minder leerlingen te verwijzen naar het so, waardoor meer middelen beschikbaar zijn voor extra ondersteuning in de reguliere scholen. Omgekeerd, kan een samenwerkingsverband er voor kiezen meer leerlingen dan het landelijk gemiddelde naar het so te verwijzen. Dat kan betaald worden uit het budget dat nu is gemoeid met de rugzakken, met als gevolg dat er minder middelen zijn voor extra ondersteuning in de reguliere scholen. De middelen die gemoeid zijn met het reguliere deel van de rugzakken (zie overzicht bekostiging samenwerkingsverband, onderdeel 3), worden nu 5

6 toegekend aan de scholen waar de leerlingen met een rugzak staan ingeschreven. Vanaf 1 augustus 2013 gaan deze middelen naar het samenwerkingsverband, de middelen voor ambulante begeleiding gaan dan nog naar het so, tenzij er onderling andere afspraken zijn gemaakt (zogenaamde opting out ). Voorwaarde hiervoor is dat alle so scholen hiermee instemmen. Om scholen per 1 augustus 2013 in staat te stellen leerlingen extra ondersteuning te bieden, is het van belang om op het niveau van het samenwerkingsverband in beeld te brengen welke leerlingen op dit moment ondersteuning krijgen en welke na 1 augustus 2013 nog steeds ondersteuning nodig hebben. Er zijn op dit moment scholen en samenwerkingsverbanden die, al dan niet in samenwerking met regionale expertisecentra/ so scholen (tussen)voorzieningen hebben ingericht met de huidige bekostiging voor rugzakken. Voor het samenwerkingsverband is het van belang om ook die activiteiten in beeld te brengen met de bekostiging zodat vervolgens kan worden besloten of het wenselijk en mogelijk is deze voort te zetten. Let op: op dit moment krijgen reguliere basisscholen voor leerlingen met een zmlk-indicatie in de bovenbouw (vanaf groep 3) een dubbele rugzak. Deze vervalt per 1 augustus Van belang is om binnen het samenwerkingsverband in beeld te brengen hoeveel van deze dubbele rugzakken er zijn en hoe daarmee wordt omgegaan vanaf 1 augustus Let op: zoals aangegeven, gaat de informatie in de toelichting over de bekostiging de nieuwe samenwerkingsverbanden passend onderwijs. Dat betekent inclusief het so voor cluster 3 en 4, maar exclusief cluster 1 en 2. De (rugzak)middelen voor het onderwijs aan cluster 1 en 2 leerlingen die nu naar de reguliere scholen gaan, gaan per 1 augustus 2013 naar de scholen en instellingen voor cluster 1 en 2. Deze worden verantwoordelijk voor de ondersteuning van leerlingen met een in het visuele-, auditieve- en/ of communicatieve handicap in het reguliere en het speciale onderwijs. Let op: in het overzicht worden de kosten die gemoeid zijn met plaatsingen in het speciaal onderwijs op de teldatum 1 oktober weergegeven. In het wetsvoorstel passend onderwijs is opgenomen dat binnen het samenwerkingsverband afspraken worden gemaakt over de bekostiging van leerlingen die na de teldatum naar het speciaal onderwijs worden verwezen. Het samenwerkingsverband dient er dan ook rekening mee te houden dat de kosten voor plaatsingen in het speciaal onderwijs gedurende het schooljaar hoger kunnen zijn dan in het overzicht beschreven. 3. Planning Hier treft u een overzicht aan van de belangrijkste data in het implementatieproces passend onderwijs : Op basis van deze teldatum wordt de overgangsregeling voor de verevening gebaseerd : De Wetgeving passend onderwijs wordt van kracht, evenals de bij ministeriële regeling gepubliceerde regio-indeling samenwerkingsverbanden : Het samenwerkingsverband heeft een rechtspersoon ingericht : Het samenwerkingsverband heeft haar eerste ondersteuningsplan vastgesteld en ingediend bij de inspectie. 6

7 : De zorgplicht is van kracht. De regionale expertisecentra zijn afgeschaft, het samenwerkingsverband is verantwoordelijk voor de toedeling van extra onderwijsondersteuning. Het so wordt bekostigd op basis van de telling Het samenwerkingsverband ontvangt het reguliere schooldeel van de rugzakmiddelen op basis van de stand 1 oktober 2012 (het ab-deel gaat nog naar het so, ook op basis van de teldatum ) : De nieuwe bekostigingssystematiek gaat van volledig van start. Samenwerkingverbanden ontvangen het nieuwe normbudget voor de zwaardere vormen van extra onderwijsondersteuning. De verevening start: in het eerste jaar wordt 100% gecompenseerd/ 0% omhoog, gebaseerd op het verschil tussen de normbekostiging en de ondersteuningsbekostiging op basis van de telling van In de jaren daarna zijn de percentages: % resp % : Gelijke verdeling naar rato van ondersteuningsmiddelen over het land (overgangsregeling verevening afgerond). 7